Xəbər verdiyimiz kimi, 2014-cü ildən keçirilməsinə start verilən “Nağdsız ödəyin, hədiyyə qazanın!” adlı tədbirin 5-ci turu iyul ayının 4-də Babək, Culfa, Ordubad və Şahbuz rayonlarında başa çatıb.

Dünən analoji tədbir Naxçıvan şəhərində, Kəngərli, Şərur və Sədərək rayonlarında keçirilib.
Tədbirlərdə vurğulanıb ki, yüksək vergi mədəniyyətinə malik olan bir cəmiyyətin formalaşdırılması və nağdsız dövriyyənin inkişaf etmiş ölkələrin səviyyəsinə çatdırılması mühüm vəzifələrdən biridir. Ona görə də muxtar respublikamızda vergitutma bazasının genişlənməsinə, vergiyə cəlb olunan gəlirlərin düzgün müəyyən edilməsinə, şəffaflıq və etibarlılığa möhkəm zəmin yaradan, nağdsız hesablaşmaların həcminin artırılması ilə bağlı tədbirlər davam etdirilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2 mart 2016-cı il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilən “2016-2018-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında müasir elektron ödəniş xidmətlərinin tətbiqinin və nağdsız hesablaşmaların genişləndirilməsi üzrə Proqram”da Vergilər Nazirliyinə nağdsız ödənişlərin həcminin artırılması məqsədilə kart sahibləri arasında həvəsləndirici tədbirlərin keçirilməsi tapşırılıb.

“Cahan Holdinq” Şirkətlər İttifaqı ərzaq məhsulları, tikinti materialları istehsal edən zavod və fabriklərlə yanaşı, xidmət sahələrinin yaradılmasına da nail olub. 2011-ci ilin oktyabr ayında istifadəyə verilən “Cahan” Alış-Veriş Mərkəzində (AVM) alıcılara nümunəvi xidmət göstərilir. Ümumi sahəsi 10 min kvadratmetr olan alış-veriş mərkəzində Almaniya, Yaponiya, Cənubi Koreya və Türkiyə istehsalı olan texniki avadanlıqlar quraşdırılıb.

“Cahan” Alış-Veriş Mərkəzində 21 bölmədə müxtəlif çeşiddə, yəni bir binanın inşa olunmasından ev əşyaları ilə təminatınadək mal və materialların topdan və pərakəndə satışı həyata keçirilir, mallar isə orta qiymətdən 10-20 faiz ucuz satılır. Burada muxtar respublikada istehsal olunan məhsullarla yanaşı, Amerika Birləşmiş Ştatları, Almaniya, Türkiyə, İtaliya, Yaponiya və Cənubi Koreya istehsalı olan məhsullar da satılır. Alış-veriş mərkəzində bütün növ tikinti materiallarının vahid bir mərkəzdən satışı təşkil olunub. Mərkəzdə müştəri xidməti və satışdan sonrakı xidmət sistemi müasir standartlara uyğun qurulub. Belə ki, burada çalışan əsas xidmət heyəti Türkiyə Respublikası və Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində kurs keçib.

Rayonun inkişaf dinamikası ilbəil güclənir

Bura o bölgəmizdir ki, sovet dönəminin 80-ci illərində muxtar respublikanın qabaqcıl kənd təsərrüfatı rayonu kimi ad çıxarmış, o zaman ən gəlirli sahə sayılan pambıqçılığın və üzümçülüyün bayraqdarına çevrilmişdi. Zaman o zaman oldu ki, Sovet İttifaqı dağıldı, rayonun iqtisadiyyatı məhvə sürükləndi. Ancaq rayon sakinləri inandılar ki, öz əli ilə qurub-yaratdığı rayonu dahi rəhbər Heydər Əliyev köməksiz, tənha qoymayacaq, böyük iqtisadi potensiala malik Babək rayonunun da taleyi etibarlı əllərə, qurub-yaradan insanlara, sözün həqiqi mənasında, Vətənini, elini-obasını sevənlərə, insanların qayğısına qalanlara tapşırılacaq. Belə də oldu, rayon sakinlərinin ümidləri özünü doğrultdu, böyük rəhbərimiz muxtar respublikanın bütün bölgələri kimi, Babək rayonundan da qayğısını, diqqətini əsirgəmədi. Dövlətə sədaqətli, torpağa dərin məhəbbətlə bağlı, doğma el-obasını cənnətə döndərmək istəyən insanların, aydın məqsədli vətən oğullarının minbir zəhməti nəticəsində rayon yenidən ölkəmizin ən inkişaf etmiş bölgələrindən birinə çevrildi. Rayon əhalisini illərdən bəri narahat edən sosial problemlər həll olundu, insanların firavan yaşayışı təmin edildi, ailələrin məişət qayğıları öz həllini tapdı. Sanki hansısa bir rəssam rayonun sovetlər dönəminin son illərində və müstəqilliyimizin ilk illərində, sadəcə, cansız rənglərdən ibarət olan mənzərəsini dəyişdirdi, bu mənzərəni al-əlvan rənglərə boyadı.

“Nağdsız ödəyin, hədiyyə qazanın!” tədbirinin beşinci tirajı keçirilib.
Babək rayonunda hədiyyələrin təqdim olunmasından əvvəl çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikası vergilər nazirinin müavini Nurlan Əliyev bildirib ki, nazirlik tərəfindən nağdsız ödənişlərin həcminin artırılması məqsədilə hər 6 ayda bir dəfə “Nağdsız ödəyin, hədiyyə qazanın!” adlı həvəsləndirici tədbirin keçirilməsi nəzərdə tutulub. Əvvəllər də bu istiqamətdə bir sıra tədbirlər keçirilib və vətəndaşlar həmin tədbirlərdə həvəslə iştirak ediblər. Nəzarət-kassa aparatları vasitəsilə nağd pul hesablaşmalarının aparılması üzərində ictimai nəzarətin gücləndirilməsi məqsədilə “Kassa çeki alın, avtomobil qazanın!” adlı stimullaşdırıcı lotereya oyunu zamanı tirajın 4 qalibi muxtar respublikanın sakinləri olublar.
Nurlan Əliyev bildirib ki, 2014-cü ildən başlayaraq “Nağdsız ödəyin, hədiyyə qazanın!” adlı həvəsləndirici tədbirə start verilib. Həmin il 223 vətəndaşa 20 min manatlıq hədiyyə təqdim edilib. 2015-ci ildə muxtar respublika üzrə 398 vətəndaşa 20 min manat dəyərində məişət avadanlıqları təqdim olunub. Bu tirajda hədiyyə qazanmış şəxslərin sayı 221 nəfərdir. Onların 26 nəfəri Babək rayonunun sakinləridir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisinin torpaq-iqlim şəraiti ilboyu tərəvəz bitkilərinin becərilməsinə imkan verir. Burada, əsasən, pomidor, xiyar, badımcan, kələm, bibər, lobya və səbzə-tərəvəz, o cümlədən göy soğan, turp, kahı, keşniş və digər məhsullar becərilir. Bunlardan bəziləri isti havaya daha çox tələbkar olur.
Məsələn, xiyar bitkisində 14 dərəcədən, pomidor, badımcan və bibərdə isə 12 dərəcədən aşağı temperaturda boyatma prosesi dayanır. Odur ki, bu bitkilərdən faraş məhsul almaq üçün onlar əvvəlcə isti şitilliklərdə becərilir, sonra açıq sahələrə köçürülür. Amma istər şitilliklərdə və istərsə də açıq sahələrdə onların normal inkişafına bir çox amillər təsir edir ki, bu da tərəvəz bitkilərinin məhsuldarlığının aşağı düşməsinə səbəb olur. Bu amillərdən biri də tərəvəz bitkilərinin müxtəlif xəstəliklərə yoluxmasıdır. Bu yazımızda pomidor bitkisinin yoluxduğu xəstəliklər və həmin xəstəliklərin müalicəsi barədə oxucularımıza məlumat vermək istəyirik.
Pomidor bitkisində ən geniş yayılmış fitoftora, ağ ləkə, qonur ləkə, makrosporoz, bakterial xərçəng, virus xəstəliklərini göstərmək olar.

Taxıl tədarükünün ilk günlərinin nəticələri belə deməyə əsas verir

Daha bir taxıl mövsümünün bir az gərgin, həm də sevincli anlarını yaşayırıq. Gərginlik onunla bağlıdır ki, ötən payızdan çəkilən zəhmətin hədər gedib-getmədiyini düşünürük. Şükür ki, o gərginlik sevinclə əvəz olunur.

Bəli, neçə gündür ki, taxıl zəmilərimiz qoynunu üzümüzə açıb. Sahələrdə kombaynların, taxıl daşıyan texnikaların səsi zəmilərin sükutunu pozub. Muxtar respublikanın ən böyük bölgələrindən biri olan Babək rayonunda da taxıl tədarükü kampaniyası sürətlə davam etdirilir. Məlumat üçün bildirək ki, rayonda taxılçılığın inkişafına böyük önəm verilir. Bölgənin torpaqları bu sahə üçün çox əlverişlidir və rayonun torpaq mülkiyyətçiləri, sahibkarlar taxılçılıqda zəngin təcrübəyə malikdirlər.
Dövlətimiz tərəfindən göstərilən qayğı da dinamik xarakter alıb. İlbəil rayonda meliorasiya-irriqasiya tədbirlərinin həcmi genişləndirilir, çörəkbişirmə sahələri yaradılır, mövcud dəyirmanların fəaliyyəti gücləndirilir, məhsuldar toxum sortları ilə təchizat diqqət mərkəzində saxlanılır, müasir kənd təsərrüfatı texnikalarının alınmasına böyük önəm verilir. Təbii ki, bütün bunlar yüksək məhsul istehsalı üçün başlıca amillərdir və problemlərin həlli torpaq sahiblərinin taxılçılığa marağını artırır. Bunları düşünəndə illər qabaq mağazaların qarşısında yaranmış çörək növbələrini xatırlamaya bilmirsən. Çünki o günlər yaddaşlarımıza acı xatirə kimi yazılıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri tərəfindən 2016-cı ildə muxtar respublika əhalisinin sosial rifah halının daha da yaxşılaşdırılması, məşğulluq səviyyəsinin artırılması, özəl sektorun inkişaf etdirilməsi və yeni iş yerlərinin açılması ilə bağlı müvafiq tapşırıqlar verilib.
Bununla yanaşı, daxili bazarda istehlak mallarının qiymətlərinə ciddi nəzarət etməklə süni bahalaşmanın qarşısının alınması məqsədilə müvafiq tədbirlərin görülməsi üçün aidiyyəti orqanlar qarşısında mühüm tapşırıqlar qoyulub.
Həmin tapşırıqların icrasını yüksək səviyyədə təmin etmək məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyi tərəfindən təxirəsalınmaz tədbirlər davam etdirilməkdədir. Belə ki, ötən müddət ərzində muxtar respublikanın ərazisində istehlak mallarının qiymətlərinə nəzarət edilməsi və süni bahalaşmaya yol verilməməsi məqsədilə işçi komissiyası yaradılıb. Komissiya süni qiymət artımının qarşısının alınması məqsədilə istehlak bazarına daim nəzarət edir, qiymətlərin süni şişirdilməsi, süni şəkildə mal qıtlığı yaradılması, qiymətlərdə manipulyasiya hallarına yol verilməməsi və digər sui-istifadə hallarının qarşısının alınması üçün bu sahəyə nəzarət tədbirlərini gücləndirir. Topdançıların ticarət obyektlərinin ərzaq və qeyri-ərzaq məhsulları ilə təchiz edilməsinə nəzarət olunması məqsədilə araşdırmalar aparılıb və aşkar olunmuş nöqsanların aradan qaldırılması təmin edilib.

İş vaxtından sonra dostum Namiqlə görüşüb hal-əhval tutduq.
– Gedək məhəllədə tikdirdiyim evə baş çəkək. Tikinti işləri başa çatıb. Təmir işləri üçün usta çağırmışam, – deyib maşına əyləşdi. 10-15 dəqiqədən sonra məhəlləyə çatanda insanda xoş ovqat yaradan mənzərə ilə qarşılaşdıq. Bir-birindən yaraşıqlı, müasir memarlıq üslubu ilə ucaldılan 2-3 mərtəbəli fərdi yaşayış evləri tək məni yox, bu ünvana yolu düşən hər kəsi valeh edirdi.

Muxtar respublikanın ən böyük bölgələrindən biri olan Şərur rayonunda hər il onlarla obyekt həyata vəsiqə alır. Cari ildə də bölgənin müxtəlif ünvanlarında tikinti işləri davam etdirilir. Rayon mərkəzində 2 nömrəli tam orta məktəb üçün yeni bina inşa olunur, 48 nömrəli üçmərtəbəli 24 mənzillik ictimai yaşayış binasında əsaslı təmir işləri aparılır. 

“Naxçıvan Taxıl Məmulatları Sənaye Kompleksi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti bu mövsümdə də məhsulu yüksək qiymətə qəbul edir

Muxtar respublikamızda əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatı mühüm əhəmiyyətli sahə kimi diqqət mərkəzində saxlanılır, bu sahənin inkişafı üçün ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir. Taxılçılığın inkişafı, istehsalın artırılması belə məhsulların saxlanılması üçün anbarların qurulması zərurətini yaratmışdı. Son illər “Naxçıvan Taxıl Məmulatları Sənaye Kompleksi” Məhdud     Məsuliyyətli Cəmiyyətində 27 min ton tutuma malik uzunmüddətli və 20 min ton tutuma malik qısamüddətli taxıl ehtiyatı anbarları istifadəyə verilib.

Uzunmüddətli taxıl anbarı hər biri 3 min ton tutumu olan 9 bunkerdən ibarətdir ki, burada yüksək texniki göstəricilərə malik müasir texnoloji avadanlıqlar quraşdırılıb. Həmçinin burada işçilərə normal iş şəraiti yaradılıb, 8 iş otağı, yeməkxana, laboratoriya və digər yardımçı otaqlardan ibarət inzibati bina tikilib istifadəyə verilib. Müəssisə strateji əhəmiyyət daşıdığından burada ildırımötürücü qurğu və yanğından mühafizə sistemi quraşdırılıb. Həyata keçirilən ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlərin nəticəsidir ki, torpaq mülkiyyətçilərinin istehsal etdiyi taxılın alıcı sarıdan heç bir problemi yoxdur. Muxtar respublikada taxılçılıqla məşğul olan sahibkarlardan buğdanın hər kiloqramı 30 qəpikdən alınır. Bu, taxılçılığa olan marağın daha da artmasına səbəb olur. Taxıl ehtiyatı anbarında mövsümə hazırlıqla əlaqədar kompleks tədbirlər görülüb, havalandırma sistemində, ayrı-ayrı anbarlarda cari təmir işləri aparılıb, avadanlıqlar yağlanıb, rəqəmsal tərəzi mütəxəssislər tərəfindən yoxlanılıb, laboratoriyaya baxış keçirilib.

Kənd təsərrüfаtının inkişаfı istiqаmətində həyаtа kеçirilən kоmplеks tədbirlər Kəngərli rаyоnundа dа uğurlа dаvаm еtdirilir. Аzərbаycаn Rеspublikаsının Prеzidеnti cənаb İlhаm Əliyеvin “Kənd təsərrüfаtı məhsullаrı istеhsаlçılаrınа dövlət dəstəyi hаqqındа” 2007-ci il 23 yаnvаr tаriхli Sərəncаmı muхtаr rеspublikаmızın hər bir bölgəsində оlduğu kimi, Kəngərli rаyоnundа dа əkinçiliyin inkişаfınа stimul vеrib. Ölkə başçısının 16 aprel 2014-cü il tarixli Fərmanına uyğun olaraq, kənd təsərrüfatının inkişafının stimullaşdırılması məqsədilə ötən ildən lizinqə götürülən kənd təsərrüfatı texnikalarının ilkin dəyərinin 20 faizi ödənildikdə dövlət büdcəsinin vəsaiti hesabına onların ilkin dəyərinin 40 faizi həcmində güzəşt tətbiq olunub. Gətirilən gübrələrin 70 faiz güzəştlə satışı təmin olunub ki, bu da tоrpаq mülkiyyətçilərinin əkib-bеcərmək əzmini dаhа dа аrtırıb.

Əkinçiliyin inkişаfınа təsir еdən mühüm аmillərdən biri – suvаrmа suyunа оlаn tələbаtın ödənilməsi istiqаmətində məqsədyönlü tədbirlər həyаtа kеçirilib. Son illər əkinəyararlı torpaq sahələrinin əkin dövriyyəsinə qatılması, əkin sahələrinin suvarma suyu ilə təminatının daha da yaxşılaşdırılması üçün həyata keçirilən meliorasiya-irriqasiya tədbirləri öz bəhrəsini verib.

Naxçıvan Biznes Mərkəzində Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Miqrasiya Xidməti və İqtisadiyyat Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə tədbir keçirilib.
Muxtar respublikada fəaliyyət göstərən sahibkarların iştirakı ilə keçirilən tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Miqrasiya Xidməti rəisinin müavini Elnur Məmmədov açıb. Bildirilib ki, muxtar respublika iqtisadiyyatının inkişafı, yeni istehsal və xidmət sahələrinin yaradılması daxili əmək bazarında əcnəbi işçi miqrantlarının sayının artmasına gətirib çıxarıb. Burada bir-birindən fərqli səbəblər olsa da, ümumilikdə, belə nəticəyə gəlmək olar ki, böyüyən və şaxələnən iqtisadiyyatın əmək ehtiyatlarına artan tələbatı mövcuddur və bu prosesin tənzimlənməsi və ya idarə olunması mexanizmi aktual məsələdir.

İqtisadiyyatın inkişafı, insanların tələbatlarının artması pul mübadilələri zamanı hesablaşmaların sürətli və şəffaf şəkildə aparılmasını da zəruri edir. Müasir dövrümüzdə insanların qarşılıqlı iştirakı olmadan həyata keçirilən nağdsız hesablaşmalar bu baxımdan bank sistemindəki mühüm yeniliklərdən sayılır.
Hazırda dünya üzrə hesablaşmaların nağdsız formalarından geniş istifadə olunur. Statistikaya görə, beynəlxalq nağdsız hesablaşmaların ümumi hesablaşmalardakı payı orta hesabla 80 faizdir. Əhalinin fərdlər şəklində nağdsız hesablaşmalara meylinə nəzər yetirdikdə isə bu göstəricilərin, əsasən, inkişaf etmiş ölkə­lərdə daha yüksək, 80-90 faiz arasında olduğunu görürük. Bütün bunlar isə, təbii ki, insanların rahatlığının təmin olunması üçün görülən işlərin nəticəsində mümkün olub.
Müasir ödəniş avadanlıqları sırasında əhali tərəfindən ən çox bilinən və müraciət ediləni məhz bankomatlardır. Bankomatlar və ya beynəlxalq dildə ATM adlandırılan maşınlar bank əməliyyatlarının bir qisminin banka müraciət etmədən həyata keçirilməsinə imkan verir. Tarixdə ilk bankomatlar 1950-1960-cı illərdə istifadəyə verilib. Banklarda artan müştəri müraciətlərinin və müəssisələrin banklarla əlaqələrinin sıxlaşdığı bir dövrdə bank daxilində növbələrin azaldılması, bank hesabları ilə əlaqədar sadə əməliyyatlar aparmaq istəyən müştəri kütləsinə bank şöbələrindən kənarda xidmət göstərilməsi, iş yükünün filiallar üzərində cəmləşməsinin qarşısının alınması məqsədilə tətbiq olunmağa başlayan bu aparatlar ötən dövr ərzində xeyli inkişaf mərhələləri keçib. Xüsusən tətil və qeyri-iş günlərində, həftə sonlarında pul vəsaitlərinə çıxış imkanının əldə edilməsi cəmiyyətdə istehlak vərdişlərinin də yenidən formalaşmasına gətirib çıxarır.

Muxtar respublikanın sürətlə inkişaf edən bölgələrindən biri kimi Şahbuz rayonunda da son illərdə həyatın bütün sahələrində əsl canlanma yaranıb, əhalinin güzəranı xeyli yaxşılaşıb, iqtisadiyyatın bütün sahələrində irəliləyişlərə nail olunub, aqrar sahədə infra­strukturun yaxşılaşdırılması, texniki bazanın möhkəmləndirilməsi istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilib. Aqrar bölmədə fəallığın artması nəticəsində taxılçılıq, meyvəçilik, üzümçülük, heyvandarlıq və inkişafına xüsusi önəm verilən kartofçuluqda uğurlar qazanılıb.

Yerli istehsalın milli iqtisadiyyatın qurulmasındakı əhəmiyyəti dünyanın inkişaf etmiş ölkələrinin təcrübəsində özünü sübut etmişdir. İqtisadi müstəqilliyin təmin olunması üçün tamamilə yerli imkanlara əsaslanan istehsal bu baxımdan sahibkarlığı cəsarətləndirən, insanların işgüzarlığını və sosial fəallığını yüksəldən mühüm şərtlərdəndir. Xüsusən emal sənayesi bölgədə hasilat sənayesi və kənd təsərrüfatında istehsal olunmuş xammalın istehlak üçün hazır olan son məhsul kimi ərsəyə gətirilməsində mühüm rol oynayır. Ölkəmizdə və muxtar respublikamızda milli iqtisadiyyatın bir sahədən asılılığının azaldılması və onun daha da şaxələndirilməsi istiqamətində görülən işlər baxımından emal sənayesinin inkişaf etdirilməsinin əhəmiyyəti açıq görünür. 

Şərur özünün ərazisi, insan ehtiyatları, təbii sərvətləri və tarixi təsərrüfatçılıq ənənələri ilə təkcə Naxçıvan Muxtar Respublikasında deyil, ölkəmizdə seçilən rayonlardandır. Şərur deyəndə, ilk olaraq qonaqpərvər, vətənini, torpağını hər şeydən çox sevən cəsur insanlar və ildə iki dəfə məhsul əldə olunan bərəkətli torpaqlar, Arpaçayın bol suyundan bəhrələnmiş taxıl zəmiləri, geniş bağ-bostanlar yada düşür. Bəli, Şərur torpağının sirrini şərurlular hamıdan yaxşı bilirlər. Məhz yazın ortasından başlayaraq bazara çıxarılan Şərur nemətləridir ki, Naxçıvanın hər yerində kütləvi ucuzluğa səbəb olur, əhali bunlardan alıb istifadə edir, müxtəlif üsullarla qış ehtiyatı yaradır. Bir sözlə, təbiət Şərurdan heç nəyi əsirgəməyib.

Muxtar respublikada aparılan quruculuq tədbirləri, nəticə etibarilə, regionun simasını əsaslı surətdə dəyişib. Şəhər, qəsəbə və kənd yaşayış məntəqələri müasirliyə qovuşub. Abad yollar, müasir memarlıq üslubunda inşa olunmuş inzibati binalar böyük bir tarixi özündə yaşadan Naxçıvana xüsusi gözəllik bəxş edib.
Sədərək rayonu da bu baxımdan diqqəti çəkən bölgələrimizdən birinə çevrilib. Burada son illər aparılan genişmiqyaslı abadlıq-quruculuq tədbirləri müxtəlif sahələri əhatə edir. Yaşayış məntəqələrində inşa olunan kənd və xidmət mərkəzləri, təhsil və səhiyyə ocaqları kənd əhalisinin yaşayışına, həyat tərzinə də müsbət təsir göstərir.
Hər il olduğu kimi, bu il də rayonda tikinti-quruculuq işləri davam etdirilir. Bir neçə aydır ki, Sədərək kəndi ərazisində yerləşən rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin binasında əsaslı təmir işlərinə başlanılıb.
Təmir işləri “Gəmiqaya” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin inşaatçıları tərəfindən aparılır.
Qeyd edək ki, inşaatçılar üçün normal iş şəraiti yaradılıb. Obyektdə yerli tikinti materiallarından istifadəyə üstünlük verilir, görülən işlər yüksək zövqlə, peşəkarlıqla və müasir memarlıq elementlərindən istifadə edilməklə yerinə yetirilir.

Sərxan İsmayılov

Son dövrdə aparılan iqtisadi islahatlar çərçivəsində muxtar respublikada biznes və investisiya mühitinin yaxşılaşdırılmasına mühüm önəm verilir. Lisenziyalaşdırma sisteminin təkmilləşdirilməsi, sahibkarlara dövlət maliyyə dəstəyinin davam etdirilməsi, iş adamlarının problemlərinə daha həssas yanaşılması məqsədilə apellyasiya şurasının yaradılması, dövlət satınalmalarında şəffaflığın artırılması bunun bariz ifadəsidir.

Nahar fasiləsi zamanı “Cahan” Ticarət Mərkəzindən yüngülvarı bazarlıq edib evə dönərkən əlindəki torbaları güclə daşıyan qonşum Nazimə də köməklik etdim.
– Qonşu, illik bazarlıq edirsən? – deyə zarafat etdim.

Bu il Şərur rayonunda 7637 hektar sahədən məhsul götürüləcək

Çörək müqəddəsdir, heç nə ilə əvəz olunmayan ən qiymətli ərzaq məhsulu, süfrələrimizin şahıdır. Çörəyin hazırlandığı taxılı əkib-becərməyin özü də müqəddəs bir iş sayılır. Bu iş halallıq sevir, düzlük sevir. Elə buradaca bir el ağsaqqalının sözlərini xatırlayıram: əkəcəyin taxıl toxumu halallıqla əldə edilməlidir. Toxuma haramlıq qatılarsa, əziyyət çəksən də, məhsulun məhsul olmayacaq, çəkdiyin zəhmət hədər gedəcək.

Şərur rayonunun Danyeri kənd sakini, yaxın günlərdə 43 hektar taxıl sahəsindən məhsul tədarükünə başlayacaq Ramiz Əliyevə el ağsaqqallarının bu qənaətini xatırladanda üzünə təbəssüm qondu:
– Ağsaqqallar onu da deyiblər ki, taxılın toxumu torpağa səpiləndən məhsul tədarükünə, məhsulu dəyirmana aparana qədər halallıq olmalıdır.
Müsahibim söhbəti bu günə gətirir:
– Deyirlər ki, yüksək reproduksiyalı toxum. Düzdür, bol məhsul üçün başlıca amillərdən biridir. Başqa amillər də var axı. Şum dərindən aparılmalıdır, taxıl iki yay görməlidir, sudan doymalıdır.

Torpaqla ünsiyyət qurmağı bacaran, necə deyərlər, onun dilini bilən sahibkarlar haqqında yazı hazırlamaq məqsədilə üz tutdum Kəngərliyə. Rayon mərkəzində söhbətləşdiyim adamlar, – belə sahibkarlar çoxdur, ancaq Xaləddin daha təcrübəlidir, işgüzarlığı ilə seçilir, – deyib onunla görüşməyi məsləhət gördülər. Söhbətimizə qulaq asan Dostəli onun mobil telefon nömrəsini tapıb əlaqə saxlamağa köməklik etdi.
– Sahədəyəm, taxıl biçininə başlamışıq. Kəndə günortadan sonra, daha dəqiq desəm, saat 5-də dönəcəyəm. Görüşərik.
Biz də eləmədik tənbəllik, elə Dostəlinin bələdçiliyi ilə getdik Xaləddinin “iş yerinə” – taxıl zəmisinə. Xok kəndindən Araz çayına tərəf irəlilədikcə gözəl bir mənzərənin şahidi olduq. Bir vaxtlar susuzluqdan cadar-cadar olan, əkilib-becərilməyən torpaqlar indi əkilib-becərilib, yaşıllıqlar salınıb. Bolluq, bərəkət rəmzi olan, qızılı rəngə boyanmış sarı kəhrəba zəmiləri sərin meh əsən kimi sanki yırğalanır, insana xoş təsir bağışlayırdı. Elə insan zəhmətilə ərsəyə gətirilən bu təbiət gözəlliyini seyr edə-edə çatdıq Xaləddin Zeynalovun əkin keçirdiyi “Şəşəm” deyilən əraziyə. Artıq arpa zəmisində biçin başa çatmaq üzrə idi.

Son illər Naxçıvanda yaradılan istehsal müəssisələrindən biri də “Dekor Qrup” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətidir.

Muxtar respublikamızın digər bölgələri kimi, Culfa rayonu da son illər hərtərəfli qayğı ilə əhatə olunub, sürətli inkişaf yolu keçib. Regionumuzda davamlı xarakter alan və sosial-iqtisadi inkişafın bəhrələri olan quruculuq tədbirləri bu rayonu da öz ağuşuna alıb. Məhz belə tədbirlər hesabına bu gün Culfa rayonu öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyub.
Hazırda rayonun müxtəlif ünvanlarında kompleks quruculuq tədbirləri uğurla davam etdirilir. Belə tədbirlərdən Gülüstan kəndinə də pay düşüb. Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin Culfa Rayon İdarəsinin inşaatçıları kənddə kompleks quruculuq tədbirlərini həyata keçirir. Belə ki, idarənin inşaatçıları tərəfindən burada məktəb, kənd və xidmət mərkəzləri üçün yeni binalar inşa olunur. Bu tədbirləri keyfiyyətlə yerinə yetirmək üçün inşaatçılara hərtərəfli şərait yaradılıb. İnşaatçılar bu şəraitdən səmərəli istifadə etməyə səy göstərirlər. Bunun nəticəsidir ki, Gülüstan kənd tam orta məktəbi üçün tikilən binada yaradılan şərait hesabına ötən müddət ərzində xeyli inşaat işi görülüb. Üç mərtəbədən ibarət olan 156 şagird yerlik binada tikinti işləri əsasən başa çatdırılıb, çardaq hissə qurulub, hazırda suvaq işləri aparılır.

Qərbə açılan qapımız olan Sədərək sərhəd-keçid məntəqəsindən reportaj

Zəngin təbiətə, qədim tarixi abidələrə, dünyada nadir olan təbii şəfa mənbələrinə, inkişaf etmiş Qərb ölkələrinə xas yüksək infrastruktura malik olan muxtar respublikamızın turizm potensialından səmərəli istifadə etmək bu günün aktual məsələlərindən biridir. Təbii sərvətlərdən fərqli olaraq turizm elə bir sahədir ki, necə deyərlər, bu sahədə tükənmə ehtimalı yoxdur. Əksinə, turist səfərlərinin sayı artdıqca, regionumuz kifayət qədər tanındıqca, xarici və ya yerli qonağın sayı da davamlı olaraq artır. Ona görə də turizm bu gün özünün əhəmiyyətinə görə bir sıra digər sahələri artıq geridə qoyub. Səbəb isə odur ki, turizmin inkişafı digər sahələrin də inkişafına ciddi təkan verir, yeni-yeni uğurlara yol açır.

Hər bir turistin istənilən ölkə, bölgə barədə ilk təəssüratları isə, heç şübhəsiz, sərhəd-keçid məntəqələrindən başlayır. Muxtar respublikamızdakı həmin məntəqələrdən ən əhəmiyyətlilərindən biri də Sədərək sərhəd-keçid məntəqəsidir. Qardaş Türkiyədən, o cümlədən Qərb ölkələrindən avtomobil yolu ilə muxtar respublikamıza gələn turistlər, həmçinin Şərq ölkələrinə səyahətə çıxanlar məhz Sədərək gömrük-keçid məntəqəsindən muxtar respublikamıza daxil olurlar.

 Muxtar respublikada 2016-cı ilin yanvar-may aylarında 883 milyon 63 min manatlıq ümumi daxili məhsul istehsal olunmuşdur ki, bu da 2015-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,8 faiz çoxdur. 

Hər bir nəfərə düşən ümumi daxili məhsulun həcmi 2015-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4,2 faiz artaraq 1983,1 manata çatmışdır.

* * *

Muxtar respublikada yaradılan ümumi daxili məhsulun tərkibində ilk yeri sənaye sahəsi tutur. Sənaye üzrə 410 milyon 601 min 300 manat həcmində məhsul istehsal edilmişdir ki, bu da 2015-ci ilin müvafiq dövründəki göstəricini 3,1 faiz üstələmişdir.

Son illər Şərur rayonunda həyata keçirilən genişmiqyaslı quruculuq tədbirləri, reallaşdırılan iqtisadi layihələr bölgəyə böyük yeniliklər gətirib, insanların həyat səviyyəsi xeyli yüksəlib. Rayon mərkəzi, kənd­lər füsunkar bir gözəlliyə qovuşub, yenilənib, müasirləşib. Kənd­lə şəhər arasındakı fərqin aradan qaldırılması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər bəhrələrini verib. Kənd yaşayış məntəqələrində müasir infrastruktur yaradılıb.
Hazırda rayonun Arbatan, Çəmənli və Arpaçay kənd yaşayış məntəqələrində kompleks quruculuq tədbirləri həyata keçirilir. “Artay” LTD Şirkətinin inşaatçıları Arbatan kəndində məktəb, kənd və xidmət mərkəzləri üçün yeni binaların inşası ilə məşğuldur. 234 şagird yerlik məktəbin və kənd mərkəzinin binaları iki, xidmət mərkəzinin binası birmərtəbəlidir. Aprel ayından tikintisinə başlanan obyektlərdə çalışan inşaatçıların texniki təhlükəsizliyi təmin edilib, obyektlərə daimi su xətti çəkilib, inşaat işlərinin keyfiyyətlə aparılması üçün hərtərəfli şərait yaradılıb. Hazırda tikinti işləri davam etdirilir.

“Sirab” mineral su yatağı Naxçıvan şəhərindən 14,6 kilometr şimal-şərqdə, Babək rayonunun Sirab kəndi ərazisində, dağ ətəyində yerləşir. “Sirab” mineral su yatağı 3 yeraltı mineral su hövzəsindən ibarətdir. Həmin hövzələr Şorsudərə, Kalbayağıl və Kütandağ mineral su hövzələridir.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2006-cı il 12 iyun tarixli Sərəncamına əsasən, hər il iyunun 20-si “Qaz təsərrüfatı işçilərinin peşə bayramı günü” kimi qeyd olunur.
Ulu öndər Heydər Əliyev ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq ölkə­mizdə enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində mühüm qərarlar qəbul etmiş, yaşayış məntəqələrinin qazlaşdırılması istiqamətində kompleks tədbirlər görülmüşdür. 1980-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasına yüksəktəzyiqli qaz xətti çəkilmiş, yaşayış məntəqələrinin 52 faizi mavi yanacaqla təmin edilmişdir. Lakin ötən əsrin 90-cı illərində Ermənistanın işğalçılıq siyasəti nəticəsində muxtar respublika blokada vəziyyətinə düşmüş, bütün kommunikasiya xətləri kəsilmiş, o cümlədən qazın ötürülməsi dayandırılmışdı. Uzun fasilədən sonra, 2005-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasına təbii qazın verilməsi bərpa edilmişdir.
Muxtar respublikada qaz təsərrüfatının inkişafı daim diqqətdə saxlanılır. Bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərin tərkib hissəsi olaraq 2013-cü ildə 27 kilometr uzunluğunda Naxçıvan-Şahbuz ortatəzyiqli qaz xətti istifadəyə verilmişdir. Bundan başqa, uzunluğu 81,6 kilometr olan Naxçıvan-Sədərək magistral qaz kəməri 8 millimetr qalınlıqda 558,8 millimetr diametrli izolyasiyalı borularla yenidən çəkilmişdir.

İyunun 14-də “Naxçıvan Muxtar Respublikası Arıçıları” İctimai Birliyinin ümumi yığıncağı keçirilib.
Birliyin üzvü Rasim Ələkbərovun sədrliyi ilə keçirilən yığıncaqda birliyin nizamnaməsinə dəyişikliklər edilməsi, idarə heyətinin, sədrinin və sədr müavininin seçilməsi məsələləri müzakirə olunub. 97 nəfər nümayəndənin iştirak etdiyi yığıncaqda birliyin nizamnaməsinə dəyişikliklər edilib, Vaqif Məmmədov “Naxçıvan Muxtar Respublikası Arıçıları” İctimai Birliyinin sədri, Fikrət Məmmədov isə müavini seçilib.
Sonra birliyin ümumi yığıncağının qərarı qəbul olunub.
Birliyin yeni sədri Vaqif Məmməd­ov çıxış edərək ona göstərilən etimadı doğrultmaq, arıçılığı daha da inkişaf etdirmək üçün əlindən gələni əsirgəməyəcəyini bildirib.
Yığıncaqda Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Aparatının İqtisadiyyat şöbəsinin müdiri Rəfael Babayev çıxış edib. Bildirilib ki, son illər muxtar respublikada arıçılıq dövlətimizin yüksək diqqət və qayğısı ilə əhatə olunub. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin bu sahənin inkişafına göstərdiyi qayğının nəticəsidir ki, arıçılıqla məşğul olmaq istəyən sahibkarlıq subyektlərinin sayı ildən-ilə artmaqdadır.

Muxtar respublikada suvarma mövsümünün mütəşəkkil keçirilməsi diqqət mərkəzindədir. Əkin sahələrinin suya olan tələbatını ödəmək üçün may ayında bir sıra tədbirlər görülmüş, 3,6 kilometr magistral kanal, 55 kilometr ara arxlar və 5,5 kilometr kollektor lildən təmizlənmiş, 8 kilometr məsafədə yeni suvarma boru xətti çəkilmişdir. 

Mütərəqqi suvarma şəbəkələrinin qurulması və yeni su xətlərinin çəkilməsi sahəsində görülən işlər ötən ay da diqqətdə saxlanılmış, Kəngərli rayonunun Böyükdüz və Xok kəndlərinin 107 hektar ərazisində qapalı suvarma şəbəkəsinin və Babək rayonunun Kültəpə kəndinin torpaq sahələrinin su təminatının yaxşılaşdırılması üçün ümumi uzunluğu 3060 metr olan yeni suvarma boru xəttinin tikintisi davam etdirilmişdir. Muxtar respublikada su təminatının həyata keçirilməsində subartezian quyularının və kəhrizlərin gücündən də geniş istifadə olunur. Qeyd olunan dövrdə 73 subartezian quyusunda təmir-bərpa işləri aparılmış, 5 kəhrizdə isə bu işlər davam etdirilmişdir.
May ayında həyata keçirilən tədbirlər sırasında əhalinin keyfiyyətli və dayanıqlı içməli su ilə təmin olunması, yaşayış məntəqələrində müasir kanalizasiya şəbəkələrinin qurulması da diqqətdə saxlanılmış, Ordubad rayonunun Parağa kəndini içməli su ilə təmin etmək üçün yeni kaptaj tikilmiş, 2060 metr məsafədə yeni içməli su xətti çəkilmişdir. Bu dövrdə “Su Təchizatı və Kanalizasiya İnvestisiya Proqramı” layihəsi çərçivəsində Naxçıvan şəhərinin Qaraçuq, Qaraxanbəyli, Tumbul və Bulqan kəndlərində müxtəlif diametrli borularla 8611 metr kanalizasiya xətti və 16 min 853 metr içməli su xətti çəkilmiş, çirkab sutəmizləyici qurğunun tikintisi davam etdirilmişdir. Babək rayonunun Şıxmahmud kəndində isə müxtəlif diametrli borularla 5881 metr kanalizasiya və 4600 metr içməli su xəttinin çəkilişi aparılmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsinin mətbuat xidməti

Yüksəkkeyfiyyətli məhsulları ilə istehlakçıların rəğbətini qazanan “Cahan Holdinq” Kommersiya Şirkətlər İttifaqının “Cahan çay” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti 2006-cı ildən fəaliyyətə başlayıb. Müəssisədə ABŞ, İtaliya və Macarıstan istehsalı olan avadanlıqlar quraşdırılmaqla və qabaqcıl texnologiya tətbiq olunmaqla “Əlincə”, “Eleqant”, “Tudor”, “Araz çay” adlı məhsullar istehsal edilir. Muxtar respublikamızda, ölkəmizin paytaxtı Bakı şəhərində və digər regionlarda satışa çıxarılan çay alıcıların rəğbətini qazanıb.
İstehsal prosesi tam avtomatlaşdırılmış müəssisədə xammalın qəbulundan son məhsuladək olan texnoloji proseslərə, texniki təhlükəsizlik və sanitar-gigiyenik qaydalara ciddi əməl olunur. Çay yarpağı dünyanın bir sıra ölkələrindən, o cümlədən Çindən və Seylon adasından xammalın növündən asılı olaraq 26-55 kiloqramlıq xüsusi mühafizə olunmuş taralarda idxal olunur. Müəssisədə Seylon çayının 4 növü qablaşdırılır. Seylon adasından çayın ixracına görə birinci yeri tutan “Akbar Brothers” LTD (Şri-Lanka) Şirkəti ilə tərəfdaşlıq sayəsində “Cahan çay” həm “Akbar” brendinin Azərbaycanda paylanması, həm də yüksəkkeyfiyyətli Seylon çay yarpağı əsasında öz brendlərinin istehsalı ilə məşğuldur. Bu səbəbdəndir ki, “Cahan çay” çay forumlarının, festivalların və sərgilərin daimi iştirakçısıdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası tarixən aqrar sektorun inkişaf etdirildiyi regionlardan olub. Buna əsas səbəb bölgənin münbit torpaq sahələrinə, su ehtiyatlarına, əlverişli iqlim şəraitinə malik olmasıdırsa, digər tərəfdən burada yetişdirilən meyvə və tərəvəz növlərinin özünəməxsusluğu ilə seçilməsidir. Təbii ki, bu özünəməxsusluq zaman-zaman buradakı kənd təsərrüfatı məhsullarının ixracında da mühüm rol oynayıb, Naxçıvanın zəhmətkeş insanları kənd təsərrüfatı bitkilərinin əkilib-becərilməsinə daha çox maraq göstəriblər. Ancaq ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində baş verən hadisələr iqtisadiyyatın bütün sahələrinə, o cümlədən kənd təsərrüfatına böyük ziyan vurub. Nəticədə, Naxçıvanın yüz illər boyu formalaşmış təsərrüfatçılıq ənənələri, meyvəçilik və tərəvəzçilik sahəsində əldə etdiyi təcrübələr bir neçə il ərzində iflas vəziyyətinədək gəlib çatıb. Amma sevindirici haldır ki, son 20 il ərzində muxtar respublikada bütün sahələrə göstərilən qayğı kənd təsərrüfatını da əhatə edib. 

Qeyd edək ki, Naxçıvanın torpaq-iqlim şəraiti müxtəlif meyvə ağaclarının inkişafı, bol və yüksəkkeyfiyyətli məhsul verməsi baxımından olduqca əlverişlidir. Burada düzən, dağətəyi və dağlıq ərazilərdə alma, armud, şaftalı, gavalı, alça, badam, cəviz və sair meyvə bağlarının salınması üçün əlverişli ekoloji mühit mövcuddur. Məhz bu amil nəzərə alınaraq Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 14 fevral 2012-ci il tarixli Sərəncamı ilə “2012-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” təsdiq olunub və ötən il icrası uğurla başa çatdırılıb. Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyindən aldığımız məlumata görə, proqramın icrası dövründə Sahibkarlığa Kömək Fondunun vəsaiti hesabına bağçılığın inkişafı məqsədilə 63 layihə üzrə 1 milyon 363 min manatdan çox kredit verilib. Muxtar respublikanın torpaq, iqlim və relyef xüsusiyyətlərinə asan uyğunlaşan meyvə sortlarından ibarət tingçilik sahələri yaradılıb. 2012-2015-ci illər ərzində muxtar respublika üzrə 751 hektar ərazidə 660 minə yaxın ting əkilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Energetika Agentliyi tərəfindən elektrik stansiyalarında, yüksək və alçaqgərginlikli elektrik verilişi xətlərində, müxtəlif gərginlikli transformator yarımstansiyalarında qrafik əsasında əsaslı və cari təmir işləri aparılmışdır. Bu dövrdə Naxçıvan şəhərində və rayon mərkəzlərində mövcud hava elektrik verilişi xətlərinin kabel xətləri ilə əvəz edilməsi sahəsində görülən işlər də davam etdirilmişdir. Belə ki, muxtar respublikanın şəhər və kəndlərində 3 ədəd yeni transformator yarımstansiyası quraşdırılmış, 4,5 kilometr uzunluğunda yeni elektrik verilişi xətti çəkilmiş, 1 kilometr uzunluqlu hava elektrik verilişi xətti kabel xətti ilə əvəz edilmiş, Naxçıvan, Şərur və Culfa transformator təmiri sexlərində 8 transformator təmir olunmuşdur.

Babək rayonunun Babək qəsəbəsində sahibkar Vahid Rəsul­ovun göycə bağında “Naxçıvan göycəsinin əkilib-becərilməsi texnologiyası və artırılması üsulları” mövzusunda tarla seminar-müşavirəsi keçirilib.
Seminar-müşavirəni Babək Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini Nihal Məmmədov açaraq keçirilən tədbirin mahiyyəti barədə iştirakçılara ətraflı məlumat verib. Bildirilib ki, dövlətimiz tərəfindən hərtərəfli qayğı ilə əhatə olunan aqrar sahənin inkişaf etdirilməsində elmi əsaslara söykənən texnologiyaların tətbiqi yüksək məhsuldarlıq əldə olunmasına bilavasitə təsir edən mühüm amildir. Bugünkü müşavirəni keçirməkdə məqsədimiz göycənin becərilmə texnologiyası, genetik fondun qorunub saxlanılmasında əhəmiyyəti və eləcə də kənd təsərrüfatının əkinçilik sistemində ixtisaslaşmanın günün tələbləri səviyyəsində həyata keçirilməsinə dair elmi əsaslarla maarifləndirici söhbətlər aparmaqdan ibarətdir. Bu məqsədlə rayon İcra Hakimiyyətinin təşəbbüsü ilə müşavirəyə Naxçıvan Muxtar Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin mütəxəssis qrupu və bu yaxınlarda Naxçıvanda keçirilən Göycə festivalının qalibləri dəvət olunublar.

Dənli və texniki bitkilərin yetişdirilməsi, tədarükü əhalinin ərzaqla təminatında mühüm əhəmiyyət kəsb etdiyindən muxtar respublikamızda bu sahənin inkişafı daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Kənd əhalisi onlara verilən torpaq sahələrindən səmərəli istifadə edərək taxılçılığın inkişafına üstünlük verir. Artıq torpaq mülkiyyətçiləri və fermerlər əkib-becərdikləri taxılın biçilməsinə hazırlaşırlar. Biçin mövsümündə qarşıya qoyulan vəzifələrdən biri də tədarük edilən məhsulların yanğından qorunması, yanğın təhlükəsizliyi tədbirlərinin düzgün həyata keçirilməsidir. Birinci növbədə qeyd olunmalıdır ki, kənd təsərrüfatı məhsullarının yanğından qorunması təkcə yanğın təhlükəsizliyi orqanları əməkdaşlarının deyil, həm də kənd təsərrüfatında çalışan bütün insanların – traktorçuların, kombaynçıların, mexanizatorların, mexaniklərin və sürücülərin ümdə vəzifəsidir. 

Naxçıvan Muxtar Respublikasında həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər muxtar respublika iqtisadiyyatının bütün sahələrinə, o cümlədən xarici ticarət əlaqələrinə öz müsbət təsirini göstərir.
Mövcud müəssisələrin istehsal potensialının genişləndirilməsi, məhsul çeşidlərinin artırılması həmin məhsulların təbliği və realizasiyası üçün müasir üsullardan istifadə zərurəti yaradıb. Bu istiqamətdə məhsulların daha geniş məkanda, intensiv təbliği və realizasiyasına köməklik göstərilməsi məqsədilə internet məkanından səmərəli istifadə olunur.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin tapşırıqlarına əsasən, muxtar respublikada istehsal olunan, ixrac baxımından perspektivli hesab edilən məhsulların və xalq yaradıcılığı nümunələrinin, o cümlədən sənətkarların əl işlərinin və sənət əsərlərinin elektron kataloqları hazırlanıb. Kataloqlarda məhsulların və sənət əsərlərinin fotoşəkilləri, istehsalçıları haqqında Azərbaycan və ingilis dillərində müvafiq məlumatlar yerləşdirilib.

Daxili bazarı yüksəkkeyfiyyətli yerli məhsullarla təmin edən müəssisələrdən biri də Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən “Şirvanşahlar” Xarici İqtisadi Əlaqələr Assosiasiyasının ayaqqabı fabrikidir.
Sahibkar Namiq Əliyev bizimlə söhbətində qeyd etdi ki, 1994-cü ildə “Şirvanşahlar” Xarici İqtisadi Əlaqələr Assosiasiyasını yaradıb ticarətlə məşğul olurduq. Lakin hələ gənc yaşlarımdan ayaqqabı istehsalına marağım olduğundan 2000-ci ildə kiçik bir sexdə ayaqqabı istehsalına başladıq. Satışa çıxarılan məhsullara tələbat artdı. Daha çox və keyfiyyətli məhsul istehsal etmək üçün ayaqqabı fabrikinin inşa olunması, müasir texnoloji avadanlıqların alınıb quraşdırılması zərurəti yarandı. Digər sahibkarlar kimi, biz də dövlət qayğısından bəhrələndik. Yeni istehsal sahəsi qurmaq üçün biznes-plan hazırlayıb Sahibkarlığa Kömək Fonduna təqdim etdik. 2008-ci ilin mart ayında Sahibkarlığa Kömək Fondundan 70 min manat dövlət maliyyə dəstəyi göstərildi. Son illər Naxçıvan şəhərində yaradılan sənaye şəhərciyində 750 kvadratmetr torpaq sahəsi ayrıldı ki, burada da müəssisə üçün 2 mərtəbəli bina inşa olundu. Binada ayrı-ayrı iş otaqları, 5 istehsal sexi, xammal və hazır məhsulların saxlanılması üçün anbar, yeməkxana və digər yardımçı otaqlar istifadəyə verilib. Müasir texnoloji avadanlıqların alınması üçün 2008-ci ildə Sahibkarlığa Kömək Fondundan 44 min manat güzəştli kredit ayrılıb. Bu vəsaitlə Almaniya, Macarıstan, Yaponiya, Tailand, İran və Türkiyə mənşəli 16 adda müasir texnoloji avadanlıq alınıb gətirilərək quraşdırılıb. Bir sözlə, müəssisədə yüksəkkeyfiyyətli məhsul istehsal etmək üçün hər cür şərait yaradılıb.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2014-cü il 14 may tarixli Sərəncamına əsasən hər il iyunun 5-i ölkəmizdə “Su təsərrüfatı və meliorasiya işçiləri günü” kimi qeyd edilir.
Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin ölkəmizə birinci rəhbərliyi dövründə meliorasiya və su təsərrüfatı sahəsi böyük inkişaf yolu keçmiş, Azərbaycanda böyük su anbarları, hidroqovşaqlar, nasos stansiyaları tikilib istifadəyə verilmiş, suvarılan torpaqların sahəsi xeyli artmışdır. Həmin dövrdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında da yeni meliorasiya və irriqasiya sistemləri yaradılmış, Araz və Arpaçay kimi böyük su anbarları tikilmişdir. 1993-cü ildə ulu öndərin ölkəmizdə yenidən siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra isə meliorasiya və su təsərrüfatı sistemində daha geniş islahatlar həyata keçirilmiş, bu sahədə zəngin qanunvericilik bazası yaradılmışdır.

Bəs bu vacib işi necə təşkil edirik?

Rifahımız üçün hazırlanan məhsulların keyfiyyəti, göstərilən xidmətlərin səviyyəsi onun sahibkarının göstəricisidir. Bazarda uğur qazanmaq hər bir iş adamının əsas hədəfi olduğu kimi, güclü sahibkarlıq təbəqəsinə sahib olmaq da hər bir dövlətin əsas məqsədidir. Ona görə də güclü iqtisadiyyata malik olmaq  üçün görülən işin reklamı da zamanın tələbi kimi qarşımızda durur. Reklam müasir həyatımızda hər yerdə vardır. Belə ki, əksər hallarda yeni olan məhsul və xidmətlər haqqında məhz reklamlar vasitəsilə xəbər tuturuq. Hər gün həyatımıza daxil olan belə yeniliklərdən vaxtında xəbər tutduğumuzda onların nə qədər faydalı olduğunu da görmüşük. Ona görə də yaddaqalan reklamlara hər kəs maraqlıdır.

Reklam işi həm də bir biznes sahəsidir. Azad bazar iqtisadiyyatına xas olan rəqabət mühitində reklam və reklam bazarı bizdə də genişlənməkdə, firma və müəssisələr öz uğurları üçün onun gücündən istifadə etməkdədirlər. İndi ölkəmizin və muxtar respublikamızın daxili bazarında dərman preparatlarından tutmuş avtomobillərə qədər idxal olunmuş mal və məhsullarla yanaşı, yerli məhsullarımızın və xidmətlərimizin də reklamlarını görməkdəyik. Ancaq inkişafımızın ümumi səviyyəsinə və strateji hədəflərə baxdıqda yerli kənd təsərrüfatı və sənaye məhsullarımızın, xidmətlərimizin, turizm ehtiyatlarımızın hələ də çox az reklam olunduğu qənaətinə gəlirik.

Ulu öndər Heydər Əliyev Azərbaycana rəhbərliyinin hər iki dövründə həyatın hər bir sahəsinin inkişafını təmin edib. Dahi rəhbərin böyük önəm verdiyi tədbirlər sırasında meliorasiya və irriqasiya işləri də mühüm yer tuturdu. Ulu öndər belə tədbirlərin həyata keçirilməsini ona görə vacib sayırdı ki, məhsuldar torpaq sahələrimiz əkilməmiş qalmasın, şoranlaşmanın qarşısı alınsın, əhalinin yerli əkinçilik məhsullarına tələbatı daxili imkanlar hesabına ödənilsin, ərzaq təhlükəsizliyi təmin edilsin. Bu tədbirlər ölkəmizin ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasını da əhatə edirdi. O dövrə qısa ekskurs etsək, görərik ki, əgər 1970-ci ilə qədər muxtar respublikada kiçik və az əhəmiyyətli bir neçə su anbarı yaradılıbsa, 1970-ci ildən sonra ümumi tutumu 1 milyard 477 milyon kubmetr olan 20 su anbarı tikilib. Bu da yeni torpaq sahələrinin əkin dövriyyəsinə qatılmasına imkan verib. 

 Naxçıvan Muxtar Respublikasının hərtərəfli inkişafının təmin olunmasında həyata keçirilən tikinti-quruculuq tədbirləri mühüm rol oynayır. Bu sahədə  görülən işlərin nəticəsidir ki, hər il muxtar respublikanın şəhər, rayon, qəsəbə və kəndlərində yeni obyektlər istifadəyə verilir, əhalinin rifahının yaxşılaşdırılmasına və sosial problemlərinin həllinə xidmət edən infrastruktur sahələri yaradılır. Cari ildə də bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlər davam etdirilir. Hazırda Naxçıvan şəhər inzibati ərazi dairəsində yerləşən Tumbul və Bulqan kəndlərində kompleks quruculuq işləri aparılır. 

Tumbul kəndindəki üçmərtəbəli məktəb binası və ikimərtəbəli kənd mərkəzinin tikintisinə bu ilin aprel ayından başlanılıb. 324 yerlik kənd tam orta məktəbinin binasında birinci mərtəbədə hörgü işləri başa çatdırılıb, ikinci mərtəbədə isə beton-qəlib işləri görülür. İşlər tamamlandıqdan sonra məktəb binasının birinci mərtəbəsində kitabxana, fənn laboratoriyaları, idman zalı, şahmat və hərbi hazırlıq sinifləri, ikinci mərtəbədə siniflər, üçüncü mərtəbədə isə üç elektron lövhəli sinif, iki kompüter sinfi, müəllimlər otağı, şahmat sinfi yerləşəcək.

Muxtar respublikanın əlverişli iqlim şəraiti, bərəkətli, münbit torpaqları, kənd təsərrüfatının inkişafına hərtərəfli dövlət qayğısının göstərilməsi mövcud torpaq potensialından səmərəli istifadə edilməsinə, həmçinin əkin dövriyyəsinin genişləndirilməsinə böyük imkanlar açıb. Təsərrüfat suyuna olan tələbatın ödənilməsi, torpaq mülkiyyətçilərinə güzəştli şərtlərlə kreditlərin və müasir kənd təsərrüfatı texnikalarının verilməsi, aqrotexniki xidmət sarıdan köməkliklərin göstərilməsi bu sahəyə olan dövlət qayğısının daha bir nümunəsidir. 

Təbii ki, əkin-biçin kampaniyasının mütəşəkkil keçirilməsində, yetişdirilən məhsulun vaxtında və itkisiz toplanılmasında müasir kənd təsərrüfatı texnikalarından səmərəli istifadə mühüm əhəmiyyət daşıyır. Bu baxımdan torpaq mülkiyyətçilərinin və fermerlərin kənd təsərrüfatı texnikaları ilə təmin olunması olduqca vacib məsələlərdəndir.

“Badamlı” dünya bazarının mühüm mərkəzlərindən biri olan
Dubayda satışa çıxarılıb

“Mineral suların təbii muzeyi” adlandırılan Naxçıvan Muxtar Respublikasında 200-dən çox mineral su mənbəyi mövcuddur. Onlardan biri də Şahbuz rayonunun Badamlı qəsəbəsi ərazisində çağlayan eyniadlı mineral sudur ki, bu təbiət möcüzəsi bir çox xüsusiyyətləri ilə qiymətlidir. İlk növbədə, əvəzsiz süfrə suyu olan “Badamlı” həm də müalicəvi əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, ateroskleroz, ürək, xərçəng, diabet, mədə yarası, bronxial-astma, pnevmoniya, brusellyoz xəstəlikləri, eyni zamanda immunitetin zəifləməsi, infeksiyalara yoluxma, müxtəlif orqanların, o cümlədən dərinin iltihabı zamanı müalicə məqsədilə istifadə edilir. 

Muxtar respublikada aparılan abadlıq-quruculuq işləri yol infrastrukturunu da əhatə edib. Son illər bütün yaşayış məntəqələrində müasir avtomobil yolları salınıb, avtomobillərin rahat hərəkəti təmin edilib. Bu sahədə həyata keçirilən tədbirlərin davamı olaraq hazırda Naxçıvan-Ordubad magistralından Culfa şəhərinə qədər olan avtomobil yolu yenidən qurulur.
Yolun yenidən qurulmasına cari ilin aprel ayının sonundan başlanılıb. Qısa müddətdə “Gəmiqaya Yol, Su, Enerji” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin inşaatçıları tərəfindən Bayraq Meydanından Culfa şəhərinədək uzunluğu 2 kilometr olan avtomobil yolunun asfalt örtüyü götürülüb, yol yatağı genişləndirilərək 10 metrə çatdırılıb. Hazırda yol yatağında bərkitmə işləri aparılır, avtomobil yolu üzərindəki körpü yenidən qurulur. Həyata keçirilən tədbirlərin növbəti mərhələsində yol kənarları abadlaşdırılacaq, piyadaların hərəkəti üçün səkilər salınacaq, müasir işıqlandırma sistemləri quraşdırılacaqdır.
Avtomobil yolunun yenidən qurulması Culfa şəhərinə və əks istiqamətdə piyadaların və avtomobillərin təhlükəsiz hərəkətini, həmçinin rahatlığını təmin edəcək.

Xəbərlər şöbəsi

On iki il əvvəl yaradılmış Kəngərli rayonunun sosial-iqtisadi inkişafında sənaye və kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalı mühüm yer tutur. Rayonun təbii və torpaq sərvətləri, əmək ehtiyatları burada tikinti materiallarından duz hasilatınadək genişprofilli məhsullar istehsalına şərait yaradır. Muxtar respublikamızda sahibkarlığın inkişafına göstərilən dövlət qayğısı bu rayonda da kiçik və orta biznesin inkişafına şərait yaradıb, bir çox yeni emal müəssisələri fəaliyyətə başlayıb. 

Regional inkişafda yerli xammalın emalı əsasında istehsal müəssisələrinin yaradılması mühüm rol oynayır. Bu həm iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, həm də daxili tələbatın təmin olunması prinsipləri baxımından ən sərfəli iqtisadi qərarlardan biridir. Buna görə də muxtar respublikamızda həyata keçirilən iqtisadi siyasət tədbirləri arasında xüsusən bölgələrdə emalyönümlü istehsal müəssisələrinin yaradılması dövlətin əsas prioritetlərindən biri sayılır. Coğrafi cəhətdən əlverişli mövqedə yerləşən rayonun yol-nəqliyyat imkanları burada istehsal olunmuş məhsulların bazar imkanlarını da genişləndirir. Kəngərlidə fəaliyyət göstərən istehsal müəssisələrinə nəzər saldıqda, burada onların rayonun əksər yaşayış məntəqələrində olduğunu görməkdəyik. Bu, bir tərəfdən yerli işçi qüvvəsinin imkanlarından, digər tərəfdən də mövcud xammal və enerji potensialından maksimum istifadəyə imkan yaradır. Son illər rayon ərazisində yaradılmış bir sıra mühüm istehsal müəssisələri onu deməyə əsas verir ki, burada emal sənayesi üzrə geniş perspektivlər vardır.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının hərtərəfli inkişafı bütün sahələri əhatə edir. Son illərdə nəzərəçarpan dəyişikliklərdən biri də muxtar respublikamızın şəhər və qəsəbələrində yeni yaşayış binalarının tikilməsi,  mövcud binaların yenidən qurulmasıdır. 

Ötən müddətdə bu sahədə görülən işlər muxtar respublika paytaxtında da əhəmiyyətli dəyişikliklərə səbəb olub. Belə ki, paytaxt Naxçıvan şəhərində yeni yaşayış binaları tikilib, mövcud binalarda əsaslı şəkildə yenidənqurma işləri aparılıb. Bu istiqamətdə görülən işlər cari ildə də davam etdirilir.
Hazırda Naxçıvan şəhərindəki “İstiqlal” küçəsində 99 nömrəli yaşayış binasında əsaslı yenidənqurma işləri aparılır. Zirzəmi ilə birlikdə beş mərtəbədən ibarət olan binanın özülü bərkidilib, eni 3 metr artırılıb. Artırılan hissədə beton-qəlib sütunların hündürlüyü 3-cü mərtəbəyədək qaldırılıb, binanın digər hissələri isə birinci mərtəbəyədək üzlük travertin daşla üzlənib. Hazırda zirzəmi hissədə və binanın daxilində suvaq işləri aparılır, kommunikasiya xətləri yenilənir, pilləkənlərə daş döşənir. Yaxın zamanlarda pəncərələr dəyişdiriləcək, dam örtüyü yenilənəcək, binanın küncləri boyunca ucaldılmış beton-qəlib sütunlar və pəncərələrin kənarları üzlük daşla müasir memarlıq üslubunda işlənəcəkdir.

Muxtar respublikada müasir tələblərə uyğun çevik idarəetmə nəticəsində yerlərdə vətəndaşlara göstərilən hüquqi xidmətlərin sayı artırılıb, göstərilən xidmətlərin keyfiyyəti yüksəldilib, dövlət orqanlarının fəaliyyətində şəffaflığın artırılmasına nail olunub.
Ötən il 2014-cü ilin yekunları və qarşıda duran vəzifələrə dair keçirilmiş müşavirədə Ali Məclisin Sədri tərəfindən aidiyyəti qurumlara müvafiq xidmətlərin səyyari qaydada göstərilməsinin təmin edilməsi ilə bağlı verilən tapşırıqlar vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin səviyyəsinin yüksəldilməsində mühüm rol oynayıb. Bu istiqamətdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Daşınmaz Əmlak və Torpaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən müvafiq tədbirlər həyata keçirilib, maddi-texniki baza yaradılıb. Səyyari xidmətin göstərilməsi üçün komitənin mərkəzi aparatından və rayon idarələrindən mütəxəssislər cəlb edilib.
Səyyari xidmət zamanı vətəndaşlara daşınmaz əmlak üzərində əvvəllər yaranmış hüquqlarla bağlı verilmiş mülkiyyət sənədlərinin – torpağın mülkiyyətə verilməsinə dair şəhadətnamələrin, dövlət aktlarının, qeydiyyat vəsiqələrinin daşınmaz əmlakın dövlət reyestrindən çıxarışla əvəz edilməsi, daşınmaz əmlak barəsində notariat qaydasında təsdiq edilmiş müqavilələr və vərəsəlik hüququ haqqında şəhadətnamələr əsasında hüquqların qeydiyyata alınması, daşınmaz əmlakın dövlət reyestrində qeydiyyata alınmış əmlaklara məhdudiyyət və yüklülüyə dair arayışların verilməsi, daşınmaz əmlakın texniki pasportunun və torpaq sahəsinin plan-ölçü­sünün hazırlanması üçün sənədlərin qəbulu aparılır.

 “Prestij Naxçıvan Pivəsi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətində müasir texnoloji avadanlıqlar quraşdırılıb

2006-cı ildə yaradılan “Prestij Naxçıvan Pivəsi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti daxili bazarın tələbatına uyğun yüksək­keyfiyyətli məhsullar istehsal edir. Özəl bölməyə göstərilən dövlət qayğısından bu müəssisə də bəhrələnib, Sahibkarlığa Kömək Fondundan 1 milyon 80 min manat dövlət maliyyə dəstəyi göstərilib. İllik istehsal gücü 300 min dekalitr olan zavodda Amerika Birləşmiş Ştatları, İtaliya, Çexiya və Macarıstandan alınmış avadanlıqlar quraşdırılıb, müəssisə 2008-ci ilin oktyabr ayında istifadəyə verilib. 2008-ci ilin mart ayında Sahibkarlığa Kömək Fondundan əlavə 50 min manat dövlət maliyyə dəstəyi göstərilib ki, bu vəsaitlə müəssisədə yeni istehsal sahəsi – istehsal gücü gündə 1000 kiloqram olan balığın duzlanması və qurudulması sahəsi yaradılıb.

İstehsal edilən pivənin vaxtında yerlərə çatdırılması və keyfiyyətlə saxlanılması üçün müəssisəyə “Hyundai” markalı soyuducu kamerası olan avtomobil alınıb. Bundan başqa, xammalın saxlanılması üçün 288 kvadratmetrlik anbar inşa edilib, 50 min manat dəyərində Çexiya istehsalı olan pasterizator avadanlığı alınıb quraşdırılıb. Bu da istehsal edilən pivəni 6 ayadək saxlamağa imkan verir.

Bu yaxınlarda Naxçıvan şəhərindəki “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksində göycə festivalı keçiriləcək. Yəqin ki, diqqətli oxucularımız “Şərq qapısı” qəzetinin 22 may 2013-cü il tarixli nömrəsində Naxçıvan göycəsi haqqında dərc olunan yazını yaxşı xatırlayır. Həmin yazıda Naxçıvan göycəsinin tanıdılması, brend məhsula çevrilməsi üçün muxtar respublikada “Göycə festivalı” keçirilməsi arzusunu dilə gətirmişdik. Qeyd etmişdik ki, ölkəmizdə və dünyada belə bir təcrübə vardır. Məsələn, Göyçayda “Nar”, Türkiyənin Antalya şəhərində “Portağal”, Adana şəhərində “Qarpız” festivalları keçirilir. Artıq muxtar respublikamızın inkişafı, burada yaradılan müasir infrastruktur imkan verib ki, Naxçıvanda da “Göycə festivalı” keçirilsin. Biz yenidən göycə mövzusuna qayıdaraq bu barədə oxucularımıza maraqlı məlumatlar vermək istəyirik. 

Hər şeydən əvvəl onu qeyd etməliyik ki, dünyanın heç bir yerində yetişdirilməyən bu neməti tanıtmaq borcumuzdur. Necə ki banan, kivi, ananas dünyada məşhur olan meyvələrdəndir, Naxçıvan göycəsi də bu sırada yer tutmağa layiqdir. Çünki yaşı 300-400 ilə çatan göycə yalnız Naxçıvanda yetişir. Düzdür, Azərbaycanın digər bölgələrində də müxtəlif növlü alça ağacları vardır. Ancaq alçanın Naxçıvanda yetişən göycə növünün görünüşü və dadı tamamilə fərqlidir.
Bəs göycə necə yetişdirilir? AMEA Naxçıvan Bölməsinin Bioresurslar İnstitutundan əldə etdiyimiz məlumata görə, göycə aborigen çəyirdəkli meyvə növlərinə aiddir. Həmin növün Naxçıvan Muxtar Respublikasında 10-dan çox forması aşkar edilmişdir. Ən çox düzənlik və orta dağlıq ərazilərdə becərilən bu meyvə tez yetişir. Orta hündürlükdə (2,5-3,5 metr) ağac yazda yarpaq açmamışdan əvvəl çiçəkləyir. Meyvələri mayın ortalarında yeyilməyə başlayır. İlk vaxtlar turş olsa da, getdikcə şirinləşir, iyunun axırı, iyulun ortalarında tam yetişir. Çoxillik ağaclar, adətən, 10-25 il normal məhsul verir. Hər bir ağacdan ildə, təqribən, 50 kiloqrama qədər məhsul toplanılır. Onu da qeyd edək ki, ağaclar şaxtaya dözümlüdürlər. Göycə, adətən, calaq üsulu ilə çoxaldılır. Calaqaltı kimi çəyirdəkli meyvələrin tinglərindən istifadə edilir. Calaqetmədə albuxara ağacından istifadə etdikdə meyvələri nisbətən iri və şirin, badam ağacına calaq edildikdə isə ağacları uzunömürlü olur.