Muxtar respublikamızda dövlətimiz tərəfindən torpaq mülkiyyətçilərinə, fermerlərə və fiziki şəxslərə göstərilən diqqət və qayğı nəticəsində aqrar sektorda böyük nailiyyətlər qazanılıb. Belə diqqət və qayğının ifadəsini istehsal olunan məhsulların ilboyu keyfiyyətlə saxlanılması üçün istifadəyə verilən soyuducu anbarların sayının artmasında da görmək olar. Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyindən aldığımız məlumata görə, Sahibkarlığa Kömək Fondu tərəfindən 2016-cı ildə də verilən güzəştli kreditlər hesabına soyuducu anbarların yaradılması üzrə investisiya layihələrinin həyata keçirilməsi davam etdirilib.

Məlumatda bildirilir ki, aqrar sekto­run inkişafında mühüm element kimi soyuducu anbarların istifadəyə verilməsi əhali tərəfindən də yüksək dəyərləndirilir. Çünki illər öncə soyuducu anbar kompleksləri çatışmadığından yığılan məhsulun xeyli hissəsi çürüyüb məhv olur, çəkilən zəhmət hədər gedirdi. Artıq bu problem həllini tapıb və bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlər razılıq doğurur.

Arpaçayın problemləri

Arpaçayı qədim Naxçıvan torpağının, bərəkətli Şərurun incisi adlandıranlar heç də səhv etmirlər. Mənbəyini durnagözlü bulaqlardan, saf su mənbələrindən alan bu çaya el məhəbbəti ilə neçə-neçə söz qoşulub, mahnı yazılıb. Son onillikdə çayın yatağında salınan dəryaça təbiətin ecazkarlığını artırmaqla həm də təsərrüfat əhəmiyyətinə malikdir. Arpaçaydan çəkilən kanallar indi Şərurun qan damarları hesab olunur. Çayın ətrafında təbiətə, ətraf mühitə qayğı göstərmək, ekoloji pozuntuya yol verməmək şərtilə gözəl istirahət guşələri yaratmaq mümkündür.
Şərqi Arpaçay öz axarını Zəngəzur dağ silsiləsinin 3050 metrliyindən alır, onun mənbədən mənsəbə uzunluğu 126 kilometrdir və bütün bu ərazidə çay insan laqeydliyinə məruz qalır. Arpaçay Araza doğru axdıqca çirkləndirilir. Bədxah qonşularımız ermənilər bu çaya, demək olar ki, qənim kəsilmişlər. Ermənistanın şərqində yerləşən irili-xırdalı sənaye müəssisələri və yaşayış massivlərindən çıxan zərərli çirkab suları birbaşa çaya axıdılır. Yaz və yay aylarında bu çirklənmə daha güclü olur. İndi ermənilərin Arpaçaya vurduqları illik ziyan 100 min manatlarla yox, milyon manatlarla ölçülür. 4-5 il bundan əvvəl onlara edilən etirazlara heç olmasa cüzi reaksiya verirdilər. Qondarma Dağlıq Qarabağ problemini ortaya atdıqdan sonra isə tam özbaşınalıq edirlər.
Arpaçayda hər ayda iki dəfə tərəfimizdən lazımi tədqiqat işləri aparılır, ümumi vəziyyəti təhlil edirik. Laboratoriya təhlilləri göstərir ki, biz özümüz bu çaya heç də bədxahlarımızdan yaxşı münasibət göstərmirik. Gümüşlü filiz mədənindən, Şərur rayonunun bu çayın kənarında yerləşən təsərrüfatlarından çaya ziyan dəyir. Xidmət sexləri, sənaye və ictimai iaşə müəssisələrindən çıxan tullantının çoxu məhz çayın yatağına tökülür, suya qarışır. Xanlıqlar kəndi ərazisində yerləşən üzüm emalı müəssisəsindən çıxan çirkab və zərərli tullantılar çayı ciddi surətdə çirklənməyə məruz qoyur. Zavodda yüz min manatlarla xərc qoyub təmizləyici qurğu tikilsə də, neçə illərdən bəri bir gün belə, işləməyib. Qiymətli avadanlıqlar sıradan çıxıb. Müəssisədə ekoloji pozuntular üçün məsuliyyət daşıyan şəxslər dəfələrlə tərəfimizdən cərimə olunsalar da, bu barədə rayonun aid təşkilatlarına müraciət edilsə də, heç bir nəticə yoxdur. Arpaçayın yatağında bir neçə yerdə çınqıl və asfalt-beton sexlərinin salınması, yanaşı təsərrüfatlarda mineral gübrələrdən, zərərli maddələrdən düzgün istifadə olunmaması, Şərur Şəhər Sanitar-Mühafizə İdarəsinin məişət tullantılarını çayın kənarına tökməsi elə bir antisanitariya vəziyyəti yaradıb ki, sözlə ifadə etmək çətindir. Hazırda iş o yerə çatıb ki, çayın bizim ərazidə tezliklə quruması təhlükəsi yaranıb. Bu mənada, çaydan ayrılan sol və sağ sahil kanallarının nizama salınması xüsusilə vacibdir ki, su sərfi qaydaya düşsün və Arpaçayın axarı tükənməsin. Çayın sahilində qeyri-qanuni yerləşdirilən hər cür sex, müəssisə və kooperativlər oradan götürülməlidir. Biz təbiətimizin zərərləri bahasına 5-10 nəfərin qazancı üçün kədərli vəziyyətə göz yummamalıyıq. Arpaçayın dərdləri və xilası yolları əsasən bunlardır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Təbiəti
Mühafizə Komitəsinin Laboratoriya şöbəsi
“Şərq qapısı” qəzeti, 22 yanvar 1992-ci il

Evlərə nur, tarlalara bolluq, təbiətə gözəllik bəxş edən Arpaçay

O dövrdən bizi elə də böyük zaman ayırmır. Ancaq həmin dövr hələ uzun zaman yaddaşlarımızda ən yeni tariximizin ağrılı illəri kimi xatırlanacaq. Taleyin Azərbaycanı tarixin ən böyük sınaqlarından birinə çəkdiyi ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində Naxçıvan böyük çətinliklərlə qarşılaşmışdı. Ana Vətəndən ədalətsiz qərarlar üzündən ayrı düşmüş bu qədim diyar blokada vəziyyətinə salınmaqla məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalmışdı. 

Sabahı üçün heç bir nikbin proqnozun verilə bilmədiyi Naxçıvan sanki yeni minilliyə daxil olmaq üçün tarixin ona əxz etdiyi mürəkkəb imtahanlardan keçməli idi. İqtisadiyyat, kənd təsərrüfatı, nəqliyyat, energetika, rabitə və digər sahələrin iflic duruma düşdüyü həmin dövrdə təbiət də ona göstərilən “münasibətdən” öz payını almış, “ölüm” və ya “qalım” mübarizəsinə cəlb edilmişdi. Bir zamanlar adına təriflər söylənən, şəninə mahnılar qoşulan Arpaçay da bu problemlərin girdabında daha əvvəlki tək gur axmır, Şərurun incisi ola bilmirdi. 24 il bundan əvvəl “Şərq qapısı” qəzetində dərc olunmuş “Arpaçayın problemləri” yazısı da məhz həmin dövrün reallıqlarını, Naxçıvanın bu gözəl təbiət abidəsinə qarşı olan biganə münasibəti bir daha gözlərimiz önünə gətirir.

Muxtar respublikada hava nəqliyyatının inkişafı istiqamətində görülən işlər avqust ayında da davam etdirilmiş, xidmətin səviyyəsi yüksəldilmişdir. 

Ay ərzində yerli hava xətti ilə 39 min 129 sərnişin, 73 min 293 kiloqram baqaj, 41 min 838 kiloqram yük və 1905 kiloqram poçt daşınmışdır. Beynəlxalq hava xətləri üzrə isə Naxçıvan-Moskva reysi ilə 490 sərnişin, 5 min 146 kiloqram baqaj, Naxçıvan-İstanbul reysi ilə 613 sərnişin və 6 min 873 kiloqram baqaj daşınmışdır.
Aerovağzal binasında teleskopik traplara, nəzarət müşahidə kameralarına və kompüterlərə texniki baxış keçirilmiş, nasazlıqlar vaxtında aradan qaldırılmışdır. Hava gəmilərinə uçuşdan sonra və uçuşqabağı texniki baxış keçirilmişdir. Həmçinin aerodrom ərazisindəki elektrik, işıqlandırma, rabitə, istilik və havalandırma sistemlərinə texniki qulluq göstərilmiş, uçuş-enmə zolağı, dönmə yolları və dayanacaqlar mütəmadi yoxlanılmış, uçuşların vaxtında və təhlükəsiz təşkili təmin edilmişdir. Bundan başqa, istismarda olan bütün növ xidməti avtomobillər qış mövsümünə hazırlanmış, onların işlək vəziyyətdə olması diqqətdə saxlanılmışdır.
Hava limanı əməkdaşlarının peşə bacarığını artırmaq məqsədilə keçirilən təlimlər ötən ay da davam etdirilmişdir.

Naxçıvan Beynəlxalq Hava
Limanının mətbuat xidməti

Muxtar respublikanın yaşayış məntəqələrinin və istehsalat sahələrinin təbii qazla təminatını həyata keçirmək üçün “Naxçıvanqaz” İstehsalat Birliyi tərəfindən ardıcıl tədbirlər görülür.
İstehlakçıların fasiləsiz və təhlükəsiz təbii qazla təmin edilməsi avqust ayında da diqqətdə saxlanılmışdır. Belə ki, daxil olan müraciətlərə əsasən 290 obyekt qazlaşdırılmış, təzyiq tənzimləyicilərinə, odorant qurğularına, ölçü qovşaqlarına, magistral, daşıyıcı, paylayıcı qaz kəmərlərinə və onların üzərində olan kranlara, siyirtmələrə, yaşayış məntəqələrində istismar edilən qaz tənzimləyici qurğu və məntəqələrə qrafik üzrə texniki baxış keçirilmiş, aşkar olunan müxtəlif nöqsanlar aradan qaldırılmışdır.
Sızmaların aşkarlanaraq aradan qaldırılması itkilərin qarşısının alınmasında başlıca amildir. Ötən ay muxtar respublika üzrə 1727 sızma aradan qaldırılmış, Naxçıvan şəhərində 848 ədəd smartkarttipli qaz sayğacı quraşdırılmışdır. Yeni qaz boru xətlərinin quraşdırılması, yerinin dəyişdirilməsi, korroziyaya uğramış yeraltı yol və qapı keçidlərinin əvəz edilməsi ilə əlaqədar olaraq 24 min 250 metr borudan istifadə olunmuşdur.
Qaz təsərrüfatı işçilərinin peşəkarlığının artırılması, eləcə də bu sahədə mütəxəssislərin hazırlanması işi də diqqətdə saxlanılmış, bununla bağlı peşə məktəblərində müvafiq kurslar təşkil olunmuşdur.

“Naxçıvanqaz” İstehsalat
Birliyinin mətbuat xidməti

Muxtar respublikada yeni texnologiyaların tətbiqi və əhaliyə keyfiyyətli poçt, rabitə, internet və teleradio xidmətlərinin göstərilməsi sahəsində həyata keçirilən tədbirlər davam etdirilir.
Artıq muxtar respublikada bütün sahələrdə informasiya texnologiyalarının imkanlarından geniş istifadə olunur. Yaradılan şəraitin nəticəsidir ki, sakinlərə keyfiyyətli rabitə və internet xidməti göstərilir. Avqust ayında da bu işlər davam etdirilmiş, 347 yeni abunəçi genişzolaqlı internetlə təmin olunmuş, Naxtel LTE şəbəkəsinin Düylün, Əndəmic, Üstüpü, Tivi, Bist və Nüsnüs kəndlərindəki baza stansiyaları 4G şəbəkəsinə qoşulmuşdur.
“Evədək optika” layihəsinin icrası ilə əlaqədar 8 fərdi mənzilə fiber-optik kabel xətti çəkilmiş, 484 ədəd yeni telefon nömrəsi istismara verilmiş, muxtar respublika üzrə, ümumilikdə, 13 min 217 metr fiber-optik kabel xəttinin tikintisi aparılmışdır. Bu dövrdə seçki məntəqələrinin hər birinə telefon xətti çəkilmiş, 35 seçki məntəqəsində veb-kamera quraşdırılmışdır.
Yeni texnologiyalar üzrə ixtisaslı kadrların hazır­lanması müasir dövrdə qarşıda duran əsas vəzifələrdəndir. Muxtar respublikada bu iş daim diqqətdə saxlanılır. Ötən ay Naxçıvan Muxtar Respublikası İnternet və Yeni Texnologiyaların Tədrisi Mərkəzində təşkil olunan kompüter kurslarında 35 dinləyici təhsil almışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rabitə və Yeni
Texnologiyalar Nazirliyinin mətbuat xidməti

Nахçıvаn şəhərində fəаliyyət göstərən “Gəmiqaya Qida Məhsulları Sənaye Kompleksi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti son illər yaradılan sənaye müəssisələrindəndir. Sənaye şəhərciyində inzibati bina, istehsal sexləri, yeməkxana, satış şöbəsi üçün bina, xammal və hazır məhsulun saxlanılması məqsədilə anbar tikilib istifadəyə verilib.
Müəssisədə keyfiyyətli müxtəlif meyvə şirələri, meyvə quruları, şərab, halva istehsal olunur. Müəssisənin illik istehsal gücü 120 dekalitr meyvə şirələri və şərab, 180 ton şirniyyat məhsullarıdır. Burada İtaliya və Almaniya istehsalı olan müasir avadanlıqlar quraşdırılıb. Naxçıvanda yetişdirilən meyvələrdən tam gigiyenik qaydada yüksəkkeyfiyyətli müxtəlif həcm və çeşidlərdə alma, ərik, şaftalı, gilənar, üzüm və qarışıq tərkibli nektarlar istehsal edilir. Həmin məhsullar “Badamlı” əmtəə nişanı ilə satışa çıxarılır.
Diyarımızın ən qədim əkinçilik sahələrindən biri olan üzümçülüyün inkişaf perspektivləri nəzərə alınaraq qurulan şərab emalı sahəsində istehsal prosesi tam avtomatlaşdırılıb. Müəssisədə istehsal olunan 4 çeşiddə – kaqor, kəmşirin, ağ və qırmızı süfrə şərabları “Mirvari” və “Qızıl damla” adları ilə satışa çıxarılır.

Bu ilin aprel ayından inşasına başlanan Tumbul kəndindəki məktəb binasında işlərin daha sürətlə aparılması bu təhsil ocağının yaxın vaxtlarda qapılarını müəllim və şagirdlərin üzünə açacağını deməyə əsas verir.
Məktəb binasında əsas inşaat işləri başa çatdırılıb, çardaq hissə vurulub, fasadın və interyerin suvağı tamamlanıb. Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin Naxçıvan Şəhər İdarəsinin kollektivi tərəfindən inşası aparılan binanın xaricində hazırda üzləmə işləri gedir, məktəbin ərazisi abadlaşdırılır, işıqlandırma sistemləri quraşdırılır. Binanın birinci mərtəbəsində kitabxana, fənn laboratoriyaları, idman zalı, hərbi hazırlıq sinfi, ikinci mərtəbədə siniflər, üçüncü mərtəbədə isə üç elektron lövhəli sinif, iki kompüter otağı, müəllimlər otağı, şahmat sinfi yerləşəcək.
Muxtar respublikamızda həyata keçirilən genişmiqyaslı quruculuq işlərindən ali təhsil müəssisələri də kənarda qalmayıb. Bu baxımdan cari ilin aprel ayından başlayaraq Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun binasında “Gəmiqaya” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin kollektivi tərəfindən yenidənqurma işləri aparılır, bu ali təhsil ocağı üçün yeni tədris korpusu tikilir. Zirzəmi ilə birlikdə altı mərtəbədən ibarət olan tədris korpusunda hazır­da suvaq işləri aparılır. İnstitutun yenidən qurulan korpusunun özülü möhkəmləndirilib, arakəsmələr hörülüb. Hazır­da burada qapı və pəncərələrin salınmasına, çardaq hissənin qurulmasına hazırlıq işləri gedir.

Muxtar respublika iqtisadiyyatında müşahidə olunan davamlı inkişaf nəticəsində mülkiyyət münasibətlərində iştirak edən subyektlərin sayının artması daşınmaz əmlak və torpaq idarəçiliyi sahəsində yeni yanaşmalar tələb edir. Bu baxımdan işdə mütəşəkkilliyin təmin edilməsi və mütərəqqi metodların tətbiqi 2016-cı ilin avqust ayı ərzində Daşınmaz Əmlak və Torpaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən diqqət mərkəzində saxlanılmış, qarşıya qoyulmuş vəzifələrin icrası uğurla davam etdirilmişdir.

Daşınmaz əmlakın hüquqi ekspertizası və reyestrin aparılması sahəsində görülən tədbirlər çərçivəsində 560 daşınmaz əmlak obyekti qeydiyyata alınmışdır. Təsdiq olunmuş qrafik əsasında Şərur rayonunun Cəlilkənd və Xanlıqlar, Ordubad rayonunun Azadkənd və Gənzə, Şahbuz rayonunun Nursu, Babək rayonunun Məzrə, Culfa rayonunun Əbrəqunus, Kəngərli rayonunun Şahtaxtı kəndlərində vətəndaşlara səyyari xidmət göstərilmiş, 102 müraciətə baxılmışdır. Bu dövrdə 638 texniki sənədin parametrləri və həmin sənədlər haqqında digər məlumatlar Milli Qeydiyyat Sisteminə daxil edilmiş, əmlakların real bazar münasibətlərinə uyğun qiymətləndirilməsi ilə əlaqədar daxil olmuş müraciətlərə əsasən 5 əmlak qiymətləndirilmiş, 50 daşınmaz əmlak obyektinə ünvan verilmiş, 74 torpaq sahəsinin plan-ölçüsü dövlət kadastr kitablarında qeydiyyata alınmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında həyata keçirilən kompleks quruculuq tədbirlərinin əsas istiqamətlərindən biri də ətraf mühitin qorunması, ekoloji problemlərin həll edilməsi və əlverişli ekoloji mühitin yaradılmasından ibarətdir.
Müxtəlif təbii amillər, həmçinin muxtar respublikada kənd təsərrüfatının, sənaye sahələrinin inkişafı yaşıllıqların əhəmiyyətini daha da artırır.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyindən verilən məlumata görə, cari ilin ötən dövründə muxtar respublika ərazisində 246,2 hektar sahədə meyvə bağları salınıb, əkin-bərpa işləri həyata keçirilib. Payız mövsümündə isə 200 hektardan artıq ərazidə yeni meyvə bağlarının və yaşıllıq zolaqlarının salınması nəzərdə tutulub. Məlumatda bildirilir ki, bu il ilk dəfə olaraq yarğanlaşmış ərazilərdə, o cümlədən Kəngərli rayonunun Böyükdüz ərazisində və Şərur rayonunun Dizə kəndinə aid Arpaçay vadisində relyefə uyğun olaraq əkin işləri aparılacaq. Bundan əlavə, muxtar respublikada üzümçülüyün inkişaf etdirilməsi məqsədilə Sədərək rayonunun Heydərabad qəsəbəsi yaxınlığında 1 hektar sahədə üzüm, yüksək dağlıq ərazilərdə, xüsusilə Culfa, Şahbuz və Ordubad rayonlarında yeni meyvə bağlarının salınması üçün hazırlıq işləri görülür. Eyni zamanda 2016-cı ilin yaz mövsümündə olduğu kimi, payız mövsümündə də tut tinglərindən ibarət əkin işlərinin kütləviliyini artırmaq məqsədilə sxem planlar tərtib olunub. Bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlər muxtar respublikada baramaçılığın inkişafına böyük töhfə verəcək.

 Səbuhi Həsənov

Naxçıvan Muxtar Respublikasında dəmir yolundan istifadə sahəsində ardıcıl tədbirlər görülür. Dəmir yolu infrastrukturunun müasirləşdirilməsi sahəsində görülən işlərin nəticəsidir ki, avqust ayında Yük və Sərnişin Daşımaları İdarəsi tərəfindən muxtar respublika ərazisində 15 min 820 sərnişin və ayrı-ayrı tikinti təşkilatlarının ünvanına 3 min 540 ton müxtəlif təyinatlı yük daşınmışdır.
Culfa Lokomotiv Deposunda lokomotivlər 4 dəfə texniki baxışdan keçirilmiş, 3 ədəd lokomotiv cari təmir edilmişdir. Sərnişinlərin rahat gediş-gəlişlərini təmin etmək üçün istismarda olan sərnişin vaqonlarında təmir işləri həyata keçirilmiş və 1 ədəd sərnişin vaqonunda istilik sistemi bərpa olunmuşdur. Bundan başqa, İnfrastruktur İdarəsinin xidməti ərazisində baş və stansiya yollarına baxış keçirilmiş, xidməti ərazidəki bütün keçidlər, yol yatağı, yoldəyişən və digər qurğular yoxlanılaraq çatışmazlıqlar aradan qaldırılmış, 396 ədəd yararsız ağac şpal təzə ağac şpallarla əvəz edilmişdir.
Daşımaların səmərəli təşkili məqsədilə Şərur stansiyasında yararsız vəziyyətdə olan yükləmə-boşaltma yolunun 360 paqonometr hissəsi tamamilə sökülmüşdür. Hazırda yeni yolun çəkilişi aparılır. Texniki İnzibati Binaların Təmir-Tikinti İdarəsi tərəfindən avqust ayında Ordubad dəmiryol sərnişin vağzalı, Ordubad Yol Sahəsinin inzibati binasında və İnfrastruktur İdarəsinin Ordubad Sahəsindəki 4 saylı yol məntəqəsi binasında yenidənqurma, Ordubad İdarəetmə Mərkəzi və Yol Sahəsinin yardımçı binalarında isə əsaslı təmir işləri davam etdirilmişdir.

“Naxçıvan Dəmir Yolları”
Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin mətbuat xidməti

Muxtar respublikada nəqliyyat xidmətinin təşkili diqqətdə saxlanılır, bu sahədə qanunvericiliyin təkmilləşdirilməsi, beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi, xidmətin yüksək səviyyədə qurulması və səmərəliliyinin artırılması üçün ardıcıl tədbirlər görülür.
Avqust ayında Naxçıvan şəhərində sərnişindaşımanı yerinə yetirən sahibkarların və sürücülərin iştirakı ilə seminar-müşavirə keçirilmiş, sərnişindaşıma xidmətinin səviyyəsinin qaldırılması üçün müzakirələr aparılmış, ucqar dağ və sərhəd kəndlərinə işləyən marşrut avtobusları texniki baxışdan keçirilmişdir.
Ötən ay Naxçıvan-Bakı-Naxçıvan marşrutu üzrə Naxçıvandan Bakıya 113 reys edilərək 4642, əks istiqamətdə isə 4160 sərnişin daşınmışdır. Bu dövrdə Naxçıvan-Batumi mar­şrutu da öz fəaliyyətini davam etdirmişdir.
Nazirliyin Reyd komissiyası Nəqliyyat müfəttişliyi və təhlükəsizlik şöbəsi ilə birlikdə müxtəlif günlərdə reydlər keçirmiş, sərnişindaşıma ilə məşğul olan avtonəqliyyat vasitələrinin təmizliyinə, sürücülərin geyim formasına, şəhərdaxili və rayonlararası mar­şrutlarda hərəkət qrafikinə nəzarəti artırmışdır. Bir sözlə, muxtar respublika daxilində sərnişindaşıma xidmətinin səviyyəsi daha da yüksəldilmiş, rayon mərkəzləri və kəndlərin hamısı marşrutla təmin edilmiş, sərhəd kənd­lərinə və ucqar dağ kəndlərinə işləyən marşrut avtobuslarının fəaliyyəti xüsusi nəzarətdə saxlanılmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Nəqliyyat Nazirliyinin mətbuat xidməti

Muxtar respublikamızda özəl sektor çoxşaxəlidir və onun ölkə iqtisadiyyatındakı çəkisi sürətlə artır. Özəl sektorun ümumi daxili məhsuldakı payının artması sahibkarların fəaliyyətinə göstərilən qayğının göstəricisi olmaqla yanaşı, bu sektorun tərəqqisinə təkan verən mühüm strateji amildir. Məhz bütün bunların nəticəsi kimi, bu gün muxtar respublikada sahibkarlıq inkişaf dinamikasına malikdir və özəl sektor öz məhsulları ilə daxili bazarı təmin edir, eyni zamanda bu məhsulların ixrac potensialı ilbəil artır.
Muxtar respublikada kənd təsərrüfatının prioritet sahələrindən sayılan heyvandarlığın inkişaf etdirilməsi diqqət mərkəzində saxlanılır. Bunun nəticəsidir ki, 2000-ci ildən ötən dövr ərzində Sahibkarlığa Kömək Fondu tərəfindən heyvandarlığın inkişafına 243 layihə üzrə 4 milyon 53 min manat vəsait sərf olunub.
Əhalinin əsas istehlak mallarına olan tələbatının ödənilməsi və idxaldan asılılığın aradan qaldırılması məqsədilə son illər muxtar respublikamızda həyata keçirilən ardıcıl və məqsədyönlü tədbirlər öz bəhrəsini verir, müxtəlif təyinatlı emal və sənaye müəssisələri həyata vəsiqə alır.

Muxtar respublikada 2016-cı ilin yanvar-avqust aylarında 1 milyard 602 milyon 760 min manatlıq ümumi daxili məhsul istehsal olunmuşdur ki, bu da 2015-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,4 faiz çoxdur.
Hər bir nəfərə düşən ümumi daxili məhsulun həcmi 2015-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 3,9 faiz artaraq 3593,6 manata çatmışdır.

* * *

Muxtar respublikada yaradılan ümumi daxili məhsulun tərkibində ilk yeri sənaye sahəsi tutur. Sənaye üzrə 690 milyon 988 min 800 manat həcmində məhsul istehsal edilmişdir ki, bu da 2015-ci ilin müvafiq dövründəki göstəricini 2,7 faiz üstələmişdir.

* * *

İnfrastruktur quruculuğu çərçivəsində cari ilin yanvar-avqust ayları ərzində muxtar respublikada əsas kapitala 628 milyon 260 min 800 manat həcmində investisiya yönəldilmişdir ki, bu da bir il öncəki göstəricidən 0,7 faiz çoxdur. Əsas kapitala yönəldilmiş investisiyaların 583 milyon 503 min 500 manatı və ya 92,9 faizi tikinti-quraşdırma işlərinin payına düşmüşdür.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında əvvəllər qarğıdalı bitkisindən heyvandarlıqda və yeyinti sənayesində istifadə olunub.
Son illər qarğıdalı bitkisinin əkilib-becərilməsinə maraq artıb. Daha çox fərdi təsərrüfatlarda əkilib-becərilir. Bir neçə ildir ki, qarğıdalı Şərur rayonunda kənd təsərrüfatının üstün istiqamət verilən sahələrindən birinə çevrilib. Cari təsərrüfat ilində qarğıdalı əkini sahələri əvvəlki illə müqayisədə iki dəfə artıb. Belə ki, ötən il 624 hektar sahədə qarğıdalı əkilmiş, bu sahələrdən 2500 tondan çox məhsul götürülmüşdü. Bu il əkin sahələri 1119,21 hektara çatdırılıb. Rayonun Çərçiboğan, Xanlıqlar, Oğlanqala, Düdəngə, Zeyvə, Çomaxtur, Yengicə yaşayış məntəqələrində daha çox qarğıdalı əkilib. Əkinlərə aqrotexniki qulluq göstərildiyindən sahələrdə bol məhsul yetişdirilib. Rayon İcra Hakimiyyətindən aldığımız məlumata görə, 137 hektar sahədən 1274,1 ton məhsul tədarük edilib. Bu isə orta hesabla hər hektardan 93 sentner məhsul deməkdir. Hələlik sahələrdə 4 kombayn işləyir. Məhsulun vaxtında və itkisiz toplanılması üçün “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti Şərur rayon bazası öz köməyini əsirgəmir.

Şahbuz rayonunda son illər, konkret olaraq, cari ilin ötən dövründə həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər belə deməyə əsas verir ki, bu dağlıq zonada sosial rifahın, yaxşı gün-güzəranın təmin olunmasında dövlət qayğısı başlıca amilə çevrilib. 

Davamlı xarakter alan, hər addımda müşahidə edilən və bəhrələri görünən belə qayğı isə bölgə sakinlərinin ən qiymətli sərvət olan torpağa bağlılıqlarını daha da gücləndirib. Torpaq isə ona baş əyənə, qədrini bilənə, onu qoruyana heç vaxt borclu qalmır.
Şahbuz Rayon İcra Hakimiyyətindən aldığımız məlumata görə, rayonda, əsasən, əkinçilik, heyvandarlıq, arıçılıq və bağçılıq inkişaf etdirilir. Aqrar sahənin inkişafı məqsədilə şəxsi mülkiyyətdə olan torpaqlardan səmərəli istifadəyə dövlət qayğısı güclənib. Ötən il bu ilin məhsulu üçün 1133 hektar sahədə payız əkini keçirilib, cari ilin yazında 204 hektar sahədə yaz əkini aparılıb. 1337 hektar taxıl əkini sahəsindən 3835 ton məhsul götürülüb.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının hərtərəfli inkişafı bütün sahələri əhatə edir. Son illərdə nəzərəçarpan dəyişikliklərdən biri də muxtar respublikanın şəhər və qəsəbələrindəki yaşayış binalarının yenidən qurulması və yeni yaşayış komplekslərinin yaradılmasıdır.
Paytaxt Naxçıvan şəhəri də ildən-ilə dəyişir, yeni tikililər, abadlaşan küçə və prospektlər şəhərin simasına məxsusi gözəllik gətirir. Naxçıvan şəhərinin ən gözəl ünvanı olan Heydər Əliyev prospekti isə son dövrlərdə fərqli memarlıq quruluşuna xas yeni ünvanları ilə diqqəti cəlb edir. Belə obyektlərdən biri də hazırda inşası davam etdirilən zirzəmi ilə birlikdə səkkizmərtəbəli yaşayış binasıdır. Binanın təməli 2015-ci ilin may ayında qoyulub. Naxçıvan Şəhər Abadlıq və Təmir-Tikinti İdarəsinin inşaatçıları tərəfindən ötən dövrdə binada hörgü işləri başa çatdırılıb, dam örtüyü vurulub, daxildə suvaq işləri yekunlaşdırılıb. Hazırda binanın fasadı üzlük travertin daşla üzlənir. Yaşayış binası hazır olduqdan sonra zirzəmi hissədə 210 kvadratmetrlik anbar və foye yerləşəcək. Birinci mərtəbədə isə mağazalar fəaliyyət göstərəcək. Digər mərtəbələrin hər birində isə bir mənzil yerləşməklə bina 6 mənzilli olacaq. 220 kvadratmetrlik mənzillərin hər birində üç yataq otağı, bir salon, foye və mətbəx yerləşəcək. Müasir üslubda inşa edilən binada hər mənzilin üç eyvanı olacaq.
Qeyd edək ki, milli memarlıq ənənələrinin müxtəlif elementlərini özündə əks etdirən bina Naxçıvan şəhərinə xüsusi gözəllik verəcək.

Xəbərlər şöbəsi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsi tərəfindən avqust ayında payız suvarma mövsümünə hazırlıqla əlaqədar tədbirlər görülmüş, 4,7 kilometr magistral kanal, 44 kilometr ara arxları, 2,13 kilometr kollektor lildən təmizlənmişdir. Yaşayış məntəqələrini və əkin sahələrini sel sularının zərərli təsirindən qorumaq məqsədilə 2,64 kilometr məsafədə selə qarşı istiqamətləndirici bənd salınmışdır.
Mütərəqqi suvarma metodlarının tətbiqi sahəsində görülən tədbirlər ötən ay da davam etdirilmişdir. Kəngərli rayonunun Böyükdüz və Xok kəndlərinin ərazisini əhatə edən 107 hektar sahədə qapalı suvarma şəbəkəsi tikilmiş, müxtəlif diametrli borularla 2380 metr boru xətti quraşdırılmışdır. Babək rayonunun Kültəpə kəndinin torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatını yaxşılaşdırmaq üçün görülən işlər isə davam etdirilir. Bundan başqa, Şahbuz rayonunun Kükü kəndindəki “Qanlı göl” su anbarının suburaxıcı qülləsində əsaslı təmir işlərinə başlanmışdır.
Muxtar respublikanın müxtəlif yaşayış məntəqələrində avqust ayında 2,8 kilometr yeni içməli su xətti çəkilmiş, 6 kəhrizdə təmir-bərpa işləri davam etdirilmişdir. Həmçinin suvarma və içməli su mənbəyi kimi istifadə olunan 79 subartezian quyusunda təmir işləri aparılmış, Şərur rayonunun Qarxun kəndində 1 ədəd yeni subartezian quyusu qazılaraq istismara verilmişdir. “Su Təchizatı və Kanalizasiya İnvestisiya Proqramı” layihəsi çərçivəsində Babək rayonunun Şıxmahmud kəndində müxtəlif diametrli borularla 2660 metr kanalizasiya və 7014 metr su xətti çəkilmişdir. Ordubad şəhərində isə müxtəlif diametrli borularla 275 metr su və 2117 metr kanalizasiya xətti çəkilmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsinin mətbuat xidməti

Əkinçilikdə yüksək məhsuldar toxumlardan istifadə bol məhsul istehsalının mühüm şərtlərindəndir.  Tarixən insanlar torpaqdan daha çox və daha keyfiyyətli məhsul ala bilmək üçün müxtəlif seleksiya üsullarından istifadə  edərək məhsuldar bitki sortları əldə ediblər. Muxtar respublikamızda hazırda bu vacib sahənin inkişafına göstərilən diqqət buranın iqlim və torpaq xüsusiyyətlərinə görə məhsuldar toxum sortlarının yetişdirilməsi və torpaq mülkiyyətçilərinin belə toxumlarla təmin olunması məsələlərini əhatə edir.  

Toxumçuluğun kənd təsərrüfatında hansı əhəmiyyəti vardır? Bu barədə həmsöhbət olduğumuz Naxçıvan Muxtar Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi Toxumçuluq və Bitkilərin Mühafizəsi İdarəsinin müdiri Niyamət İsayev bildirdi ki, kənd təsərrüfatının bu vacib sahəsinin mühüm iqtisadi əhəmiyyəti vardır. Müasir dövrdə toxumçuluq elmi bazaya əsaslanan, araşdırma, təcrübə və müşahidələr əsasında inkişaf edib iqtisadi səmərə verən bir sahədir. Hazırda muxtar respublikamızda əsas ərzaq məhsulu olan taxılçılığın inkişaf etdirilməsində yüksək reproduksiyalı buğda sortlarından istifadə bunu deməyə əsas verir. Şübhəsiz, bu sahədə akademik Həsən Əliyevin yetişdirdiyi və hazırda Naxçıvanda da yüksək məhsuldarlıqla istifadə olunan “Qobustan”, “Gilavar”, “Xəzri” kimi yerli və eləcə də “Bezostaya”, “Dağdaş”, “Renan”, “Quality” kimi idxal buğda sortlarının tətbiqini qeyd etmək lazımdır. Hazırda yüksək məhsuldar toxum sortları vasitəsilə taxılçılıqda bol məhsul əldə olunur ki, bu da kənd təsərrüfatının gəlirliliyini təmin edir, bu sahəyə olan marağı artırır.

Şərur rayonunun Çəmənli, Arbatan və Arpaçay kəndlərində kompleks quruculuq tədbirləri sürətlə davam etdirilir.
Çəmənli kəndində yaxın aylarda yeni məktəb, kənd və xidmət mərkəzlərinin binalarından istifadə olunacaq. Kənd tam orta məktəbinin binası 360 şagird yerlik olmaqla, 3 mərtəbədən ibarətdir. Tədris müəssisəsinin yeni binasında müəllim və şagirdlərin ixtiyarına 20 sinif otağı, kimya, biologiya və fizika laboratoriyaları, 2 elektron lövhəli sinif, kompüter otağı, hərbi və şahmat kabinələri, idman zalı və bufet veriləcək. Binada əsas tikinti işləri, demək olar ki, başa çatıb. Hazırda binanın daxilində və fasad hissəsində suvaq işləri aparılır.
Dövlət qurumlarının fəaliyyət göstərəcəyi kənd mərkəzi ikimərtəbəlidir. Kənd mərkəzinin binasında da əsas tikinti işləri başa çatdırılıb, kommunikasiya xətləri çəkilib, qapı və pəncərələr salınıb. Kənd mərkəzində inzibati ərazi dairəsi üzrə nümayəndəliyin, bələdiyyənin, Yeni Azərbaycan Partiyası ərazi ilk təşkilatının, kitabxananın, klubun, poçtun, səhiyyə, baytarlıq və polis məntəqələrinin fəaliyyətinə hərtərəfli şərait yaradılacaq.

Muxtar respublikamızda kiçik və orta sahibkarlığın inkişafına dəstək verilməsi, yerli məhsulların qablaşdırma vəziyyətinin müasirləşdirilməsi, keyfiyyətin yüksəldilməsi, həmin malların xarici bazarlara çıxışı sahəsində ticarət sövdələşmələrinin aparılması, yerli brendlərin yaradılması və digər sahələrdə mövcud fəaliyyətlərin təkmilləşdirilməsi məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyinin nəzdində “Naxçıvan Məhsulları” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti təsis olunub.
Cəmiyyətin direktoru Namiq Əhmədov bizimlə söhbətində qeyd etdi ki, müəssisənin fəaliyyətinin təmin edilməsi məqsədilə Sahibkarlığa Kömək Fondundan 260 min manat güzəştli kredit ayrılıb. Naxçıvan şəhərində ayrılmış binada məhsulun qablaşdırılması və saxlanılması üçün normal şərait yaradılıb. Həmçinin istehsal sahələrində quraşdırılacaq Türkiyə istehsalı olan daha müasir texnoloji avadanlıqlar alınıb. Ötən dövr ərzində cəmiyyət tərəfindən müəyyən araşdırmalar aparılıb və sınaq məqsədilə bir neçə məhsul üzrə pilot layihələrin icrasına başlanılıb. Bu layihələrdə muxtar respublikada fəaliyyət göstərən kiçik istehsalçıların fəal istehsalat prosesinə cəlb edilməsi məqsədilə sifariş əsasında məhsul istehsalına üstünlük verilib. Bu çərçivədə “Kənd pendiri”, “Çaşır və baldırğan turşusu”, “Bal”, “Quru meyvə” istehsalı üzrə tələblərə cavab verən istehsalçılarla müqavilələr bağlanıb, zəruri avans ödəmələr aparılıb. Bu şəkildə məhsulların istehsalının təşviqi kiçik istehsalçı subyektlər tərəfindən istehsal olunan məhsulların iri marketlərə çıxışına imkan yaradır və satış probleminin həllinə ciddi töhfə verir. Hazırda muxtar respublikada süd emalı müəssisələri fəaliyyət göstərir. Maliyyə və texniki imkanlarının məhdud olması və digər səbəblərdən bu müəssisələr öz məhsullarını ticarət şəbəkələrinə çıxarmaqda çətinliklərlə üzləşirlər. “Naxçıvan Məhsulları” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin icrasına başladığı “Kənd pendiri” pilot layihəsi muxtar respublikamızda yerləşən süd emalı müəssisələrinin fasiləsiz fəaliyyət göstərməsinə əlverişli şərait yaradır. Sifariş əsasında məhsul istehsal edən kiçik istehsalçılar daha çox qazanırlar. Təbii ki, həmin müəssisələr gündəlik süd tədarükünü nizama salır, bu isə heyvandarlığın inkişafına stimul verir. Nəticə etibarilə, muxtar respublikada istehsal olunan bu məhsul əvvəlki şöhrətinə yenidən qovuşur, onlarla məhsul istehsalçısının ixtisaslaşması üçün münbit zəmin yaranır, müəssisələr böyük bazarlara çıxış imkanı əldə edirlər. Bu layihələrin digər perspektivli məhsullara şamil edilməsi də planlaşdırılır.

Ölkəmiz  yenicə müstəqillik əldə etdiyi dövrdə Almaniyadan gəlmiş bir qonaq Naxçıvanla tanışlıqdan sonra “Siz böyük sərvətə maliksiniz”, – demişdi. Bəli, Tanrı muxtar respublikamıza  zəngin yeraltı və yerüstü sərvətlər bəxş edib. Elə Naxçıvançayboyu  qum, çınqıl, daş məmulatları da bu sərvətin bir parçasıdır. Sovet hakimiyyəti illərində bu sərvətlərdən kortəbii şəkildə istifadə olunurdu.

Ötən əsrin 90-cı illərinin sonlarından muxtar respublikamızda başlayan və getdikcə sürətlənən tikinti-quruculuq işlərinin keyfiyyətlə aparılmasında, idxaldan asılı­lığın aradan qaldırılmasında tikinti məhsulları istehsal edən müəssisələrin həyata vəsiqə alması zərurəti yaranmışdı. İnşaat meydançalarının tikinti materialları ilə vaxtında təmin edilməsi üçün ardıcıl həyata keçirilən tədbirlərin nəticəsi kimi 2005-ci ildə Gəmiqaya Beton Zavodu və Qum-Çınqıl Karxanası fəaliyyətə başladı. Müəssisənin açılış mərasimində çıxış edən Ali Məclisin Sədri demişdir: “Qurucu­luq işləri hər bir sahəni əhatə edir. Həyata keçirilən tikinti üçün keyfiyyətli xammalın, tikinti materialının olması zəruri şərtlərdən biridir. Tikintidə özülün möhkəmliyi betonun, suvağın davamlılığı isə qumun keyfiyyətindən asılıdır. Əvvəllər qum istehsalı ekologiyamıza zərərli, kortəbii şəkildə həyata keçirilirdi, çay qırağından, şoran yerlərdən götürülən qum tikinti işlərinə tam yararlı olmurdu. Tikintidə vaxtından əvvəl təmir işləri aparmaq lazım gəlirdi. Yeni müəssisənin işə düşməsi bu problemlərin aradan qalxmasına şərait yaradacaqdır”.

Azərbaycan Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2007-ci il 23 yanvar tarixli “Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına dövlət dəstəyi haqqında” və 2008-ci il 21 avqust tarixli “Kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının toxum, gübrə və damazlıq heyvanları ilə təmin edilməsinə əlavə dəstək verilməsi barədə” sərəncamları aqrar sahədə mövcud problemlərin aradan qaldırılmasına, bu sahənin dinamik inkişafına ciddi təkan verib. Həmin sərəncamlar Naxçıvan Muxtar Respublikasında da kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının artırılmasına, istehsalçıların yüksək reproduksiyalı buğda toxumuna, cins damazlıq mal-qaraya olan ehtiyacının ödənilməsinə, habelə mineral gübrə və texnikanın saxlanması üçün xüsusi anbarların tikilməsinin təmin edilməsinə müsbət təsir göstərib, sadalanan işlərin görülməsini sürətləndirib, bütövlükdə isə ərzaq təhlükəsizliyinin yaradılması istiqamətində mühüm rol oynayıb.
Muxtar respublikamızda ərzaq təhlükəsizliyinin təmin edilməsi üstün istiqamət verilən sahələrdən biridir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2008-ci il 17 sentyabr tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilən və icrası uğurla başa çatan “2008-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı”na uyğun olaraq muxtar respublikada əhalini ilin bütün fəsillərində keyfiyyətli ərzaq məhsulları ilə təmin etmək məqsədilə soyuducu anbarlar, yerli xammala əsaslanan kənd təsərrüfatı təyinatlı istehsal müəssisələri yaradılıb. Belə tədbirlərin həyata keçirilməsi nəticəsində yerli istehsalın inkişafına təkan verilir, muxtar respublika əhalisinin tələbatı yerli istehsal hesabına ödənilir, yeni iş yerləri açılır.

Naxçıvan şəhərində hər il genişmiqyaslı tikinti-quruculuq işlərinin aparılması, abadlıq tədbirlərinin həyata keçirilməsi muxtar respublika paytaxtının simasını xeyli dərəcədə dəyişdirib. Həyata keçirilən bu tədbirlər qədim şəhərin gözəlliyini artırmaqla yanaşı, insanların rahat şəraitdə yaşamasına və işləməsinə, asudə vaxtlarının səmərəli keçirilməsinə zəmin yaradıb. Görülən işlər çərçivəsində əhalinin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması xüsusi diqqət mərkəzində saxlanılan sahələrdəndir. Son illərdə Naxçıvan şəhərində onlarla yaşayış binası tikilərək və ya  yenidən qurularaq istifadəyə verilib.

Əhalinin mənzil şəraitinin yaxşılaşdırılması sahəsində həyata keçirilən tədbirlər üç mərhələdə aparılır. İlk növbədə, qayğıya ehtiyacı olan vətəndaşlar mənzil və fərdi yaşayış evləri ilə təmin olunur. İkinci mərhələdə mövcud yaşayış binaları yenidən qurularaq sakinlərin istifadəsinə verilir. Üçüncü mərhələdə isə qəzalı vəziyyətdə olan yaşayış binaları sökülərək yerində daha müasir yaşayış binaları tikilir. Həyata keçirilən bu tədbirlər dövlətimizin vətəndaşlara göstərdiyi qayğının parlaq ifadəsidir. Qeyd edək ki, muxtar respublikada əhalinin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması istiqamətində atılan addımlar gənc ailələrin də yeni mənzillərlə təmin olunmasına imkan verib. Əgər gənc ailələrin bir qismi fərdi ev inşa etməyi seçirsə, digər bir hissəsi isə hazır mənzil almağa üstünlük verir. Muxtar respublikada gənclərin mənzilə olan tələbatının ödənilməsi məqsədilə Naxçıvan şəhərinin Əziz Əliyev küçəsində yeni yaşayış kompleksinin – “Gənclər şəhərciyi”nin tikilməsi bu istiqamətdə həyata keçirilən ən böyük layihələrdən biridir.

Son illər muxtar respublika iqtisadiyyatında yüksək templə inkişaf edən sahələrdən birinə çevrilən və yerli istehsalın stimullaşdırılmasında mühüm əhəmiyyətə malik olan sənaye sektorunda həyata keçirilən tədbirlər Naxçıvanın aqrar regiondan sənaye regionuna çevrilməsinə şərait yaradıb, nəticədə, muxtar respublikada müxtəlif çeşidlərdə yüksəkkeyfiyyətli məhsullar istehsal edən rəqabətqabiliyyətli müəssisələr fəaliyyətə başlayıb.

Şərur rayonunda bu sahənin inkişafına geniş imkanlar yaradılıb

Meyvəçilik və üzümçülük ölkə­mizin iqtisadiyyatında həmişə gəlirli sahələrdən olub. Bu təsərrüfat sahələrində təcrübəli bağbanlar yetişib. Arxeoloji qazıntılar zamanı Naxçıvanın qədim abidələrindən əldə edilmiş üzüm toxumları, şərab istehsalı ilə əlaqədar daş alətlər və müxtəlif maddi-mədəniyyət nümunələri Tunc dövründə burada təsərrüfat və məişət həyatında üzümçülüyün mühüm rol oynadığını söyləməyə əsas verir.
Meyvə və üzüm sortlarının ən qiymətli seçmələri xalq seleksiyası yolu ilə yetişdirilib. Elə bağban var ki, ən görkəmli seleksiyaçı alimlər də onun işinin bəhrələrinə, uzaqgörənliyinə həsəd aparırlar. Qeyd edək ki, ana yurdumuzun hər bölgəsində müxtəlif sort və çeşidlərdə meyvə və üzüm yetişdirilib. Belə bölgələrdən biri də Şərur rayonudur. Bu torpaqda keçmişdən müxtəlif sortlarda üzümlər yetişdirilib. Şərurda üzümçülüyün inkişafı üçün təbii iqlim şəraiti var. Burada ən tezyetişən, uzun müddət saxlanmağa davamlı, ən yüksək şəkər toplayan, ən çox məhsul verən üzüm sortları becərilib və bu gün də becərilməkdədir. Sapsarı, kəhrəba kimi hazan, kişmişi, şəfeyi üzümləri, sözün əsl mənasında, hər kəsə can dərmanı əvəzi olub.

Strateji məhsul olan taxıla tələbatın yerli imkanlar hesabına ödənilməsi muxtar respublikamızda diqqət mərkəzində saxlanılır. Bunun üçün Naxçıvanın torpaq-iqlim şəraiti xeyli üstünlüklərə malikdir.

Hər il artan dövlət qayğısı isə bu sahəyə marağı daha da gücləndirir. Muxtar respublikaya müasir kənd təsərrüfatı texnikalarının gətirilməsi, meliorasiya və irriqasiya tədbirlərinin davamlı xarakter alması, bu sahə ilə məşğul olan torpaq mülkiyyətçilərinin yüksək reproduksiyalı toxumlarla təchiz edilməsi, taxılçılara güzəştli kreditlərin verilməsi ildən-ilə məhsul istehsalına öz müsbət təsirini göstərir. Bu baxımdan 2016-cı ili də muxtar respublikanın taxılçıları üçün uğurlu illərdən biri saymaq olar.

2011-ci ildən vafli istehsalı ilə fəaliyyətə başlayan müəssisədə 2013-cü ildə peçenye istehsalı sahəsi yaradılıb. Burada istеhsаl оlunаn məhsullаrın хаmmаl еhtiyаtı, əsаsən, daxili imkanlar hesabına ödənilir ki, bu da аqrаr sеktоrun inkişаfınа, eləcə də torpaq mülkiyyətçilərinin alıcı problemi ilə üzləşməməsinə öz müsbət təsirini göstərir. Sаhibkаrlıq fəаliyyətinin inkişаfı əhаlinin məşğulluq səviyyəsinin yüksəldilməsinə, dахili bаzаrın kеyfiyyətli yеrli məhsullаrlа təmin оlunmаsınа əlvеrişli şərаit yаrаtmаqlа bərаbər, хаricdən idхаl edilən, mənşəyi məlum оlmаyаn, kеyfiyyətsiz məhsullаrın muхtаr rеspublikаmızа idхаl оlunmаsının da qаrşısını аlır. 

Burada fəаliyyət göstərən istehsal sahələrində Türkiyənin “Pek makina”, “Forma makina LTD”, “Ar-Can”, “Alper” və “Makrev” firmalarının istеhsаlı olan müasir texnoloji avadanlıqlar qurаşdırılıb. Gündəlik istehsal gücü 2,4 ton olan müəssisədə vanilli, çiyələkli, bananlı, kakaolu, südlü tərkibdə “Tıq-tıq xanım”, “Şokolay” adları ilə şokoladlı olmaqla, 25 çeşiddə vafli, “Naxçıvan”, “Məktəbli”, “Çay vaxtı”, “Möminə xatın”, “Yubiley” və sair adlarda 16 çeşiddə istеhsаl edilən peçenye və biskvit 35 qramdan 5 kiloqramadək nəfis tərtibatla bəzədilmiş tаrаlаrdа qаblаşdırılır. Hazır məhsulun üzərində istehsal tarixi, saxlanma şəraiti və istifadə müddəti göstərilir ki, bu da qida məhsulları istehsalında mühüm amildir.

Muxtar respublikada iqtisadiyyatın dinamik inkişafı təmin olunub, sahibkarlıq subyektlərinin fəaliyyətinin stimullaşdırılması və genişləndirilməsinə dövlət maliyyə dəstəyi göstərilib, iş adamlarının normal fəaliyyəti üçün əlverişli biznes mühiti formalaşdırılıb, yeni istehsal və xidmət sahələri, idxal­əvəzləyici və ixracyönümlü məhsullar istehsal edən emal və sənaye müəssisələri yaradılıb. Aparılan uğurlu islahatlar nəticəsində sənaye məhsulunun həcmi ilbəil artıb, muxtar respublikada istehsal olunan sənaye məhsulunun 93 faizi özəl sektorun payına düşüb.
Son illər Naxçıvanda yaradılan istehsal müəssisələrindən biri də “Dekor Qrup” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətidir. Müəssisənin direktoru Ələddin Allahverdiyev bildirdi ki, özəl bölməyə, sahibkarlıq fəaliyyətinə göstərilən dövlət qayğısından bu müəssisə də bəhrələnib. Xammal və hazır məhsulların ağırtonnajlı yük avtomobilləri ilə daşınması üçün daha əlverişli yerdə – Naxçıvan dairəvi avtomobil yolunun kənarında müəssisə üçün ayrılmış 15 min kvadratmetr ərazidə 3 istehsal sahəsi, ayrı-ayrı iş otaqları, sərgi-satış salonu olan inzibati bina, iaşə xidməti göstərilməsi üçün yeməkxana istifadəyə verilib.

Bu gün əhalinin güzəranının yaxşılaşdırılması üçün kənd təsərrüfatının inkişafı, bazarda yerli məhsulların üstünlük təşkil etməsi, kəndlinin öz torpaqlarından səmərəli istifadəsi ən vacib amillərdən biridir. Bu istiqamətdə muxtar respublikamızda həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər öz nəticəsini verir.
Hazırda muxtar respublikamızda taxılçılıq, tərəvəzçilik, bostançılıq, meyvəçilik, üzümçülük və digər sahələrin istehsalının stimullaşdırma tədbirləri həyata keçirilir, adları çəkilən sahələrdə fermerlərə güzəştli kreditlərdən və aqrolizinq xidmətlərindən daha geniş istifadə imkanları yaradılır, əkin sahələri genişləndirilir. Eyni zamanda ərzaq təhlükəsizliyinin möhkəmləndirilməsində xüsusi əhəmiyyətə malik fermer təsərrüfatlarının, intensiv metodlara əsaslanan müasir təsərrüfatların yaradılmasına dövlət dəstəyi tədbirləri davam etdirilir.
Hər il muxtar respublikaya müxtəlif təyinatlı texnikalar alınıb gətirilir, bu texnikalardan səmərəli və məqsədyönlü şəkildə istifadə olunur. Bu tədbir cari ilin ötən aylarında da həyata keçirilib. Belə ki, sözügedən dövrdə “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən muxtar respublikaya 1742 ədəd müxtəlif təyinatlı kənd təsərrüfatı texnikası və avadanlıqlar gətirilərək 72 ədədi lizinq yolu ilə torpaq mülkiyyətçilərinə, 11 ədədi isə nağd pula satılıb. Və onu da qeyd edək ki, muxtar respublika ərazisində 2843 ədəd texnika vardır ki, onlardan 185 ədədi “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin balansında, qalanı isə özəl qurum və ya sahibkarlardadır. Hər iki halda texnikaların saz olması daim diqqətdə saxlanılır, əkinçilikdə səmərəli istifadə olunur.

Yaxud süfrələrimizə bərəkət gətirən “Bərəkət” məhsulları

Əlverişli sahibkarlıq və biznes mühitinin formalaşdırılması, məşğulluq probleminin əsaslı həlli, əhalinin rifah halının yaxşılaşdırılması Naxçıvan Muxtar Respublikasında həyata keçirilən iqtisadi siyasətin əsas istiqamətlərindəndir. Kənd təsərrüfatında məhsul istehsalının stimullaşdırılması, əhalinin ərzaq məhsullarına olan tələbatının yerli istehsal hesabına ödənilməsi məqsədilə həyata keçirilən tədbirlər muxtar respublikanın iqtisadi mənzərəsinin dəyişməsində əhəmiyyətli rol oynayır. Bütün bunlar – iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, sahibkarlara dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi özəl sektorun inkişaf etməsinə şərait yaradıb. Bu isə ümumi daxili məhsul istehsalında özəl bölmənin payının 87 faiz olması ilə nəticələnib.

Cari ilin yanvar-iyul ayları Kəngərli rayonu üçün də uğurlu olub. Bu dövrdə iqtisadiyyatın və sosial sahələrin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 27277,2 min manat investisiya yönəldilib. Tikinti-quraşdırma işlərində istifadə olunmuş investisiyanın həcmi 4,8 faiz artaraq 25843,2 min manat təşkil edib.

Bəhs olunan dövrdə yaradılan müasir infrastruktur, istifadəyə verilən rahat yollar, sosial obyektlər, xidmət sahələri yaşayış məntəqələrimizin görkəmini dəyişib. Rayon mərkəzində abadlıq işləri aparılıb, yol kənarlarında işıqlandırma sistemi quraşdırılıb. Yurdçu kəndində 270 şagird yerlik tam orta məktəb üçün yeni bina, kənd və xidmət mərkəzləri tikilərək istifadəyə verilib, kənd mərkəzində feldşer-mama məntəqəsi üçün otaqlar ayrılıb, müasir avadanlıqlarla təchiz olunub. Kənddaxili yollar yenidən qurulub. Bu yaşayış məntəqəsində yeni ATS quraşdırılıb və poçt şöbəsi yaradılıb. Quruculuq tədbirləri çərçivəsində 270 metr yeraltı optik xətt, 60 yeni abonentə telefon xətti çəkilib.
Hazırda Qıvraq qəsəbə tam orta məktəbində və Akademik Zərifə Əliyeva adına Şahtaxtı kənd tam orta məktəbində təmir işləri, Qıvraq qəsəbəsində 222 yerlik uşaq bağçası üçün binanın inşası davam etdirilir.

Bu gün muxtar respublikamızda ümumi daxili məhsul istehsalında ilk yeri sənaye sahəsi tutur. Cari ildə də bu sahədə gözəçarpan nəticələrə nail olunub. Belə ki, ilin yeddi ayı ərzində sənaye üzrə 591 milyon 241 min 700 manat həcmində sənaye məhsulları istehsal edilib. Bu da 2015-ci ilin müvafiq dövründəki göstəricidən 3,3 faiz çoxdur.

“Gəmiqaya Daş Məhsulları Sənaye Kompleksi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin də qazanılan uğurlarda payı var. Bu müəssisə muxtar respublikamızda həyata keçirilən genişmiqyaslı quruculuq tədbirlərində yerli tikinti materiallarına olan tələbatın ödənilməsi zərurətindən yaradılıb. Müəssisədə müasir texnoloji avadanlıqların quraşdırılması keyfiyyətli məhsul istehsalına imkan verir.
Onu da qeyd edək ki, müəssisəyə xammal Kəngərli rayonunun ərazisindən gətirilir. Müəssisədə sifarişləri vaxtında və keyfiyyətlə yerinə yetirmək məqsədilə mövcud imkanlardan səmərəli istifadə edilir. Blok şəklində istehsal sahəsinə daxil olan xammal ilkin olaraq müəyyən ölçülərdə kəsilərək cilalanır. Beş mərhələdə ayrı-ayrı dəzgahlardan keçdikdən sonra sifarişə uyğun formalara salınaraq dekorativ bordür, travertin döşəmə, çapçı daşlar, sütunlar və müxtəlif formalı fiqurlar istehsal edilir, muxtar respublikada fəaliyyət göstərən tikinti təşkilatlarına yola salınır. Ümumiyyətlə, müəssisədə cari ilin yeddi ayı ərzində travertin və mərmər plitələr, mozaika, karniz və bordür olmaqla, 7 min 197 ton daş məhsulları istehsal edilib.

Xəbərlər şöbəsi

Muxtar respublikamızın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunmasında alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən istifadənin mühüm əhəmiyyəti vardır. Hazırda bütün dünyada belə ekoloji təmiz enerji mənbələrindən istifadə təbii sərvətlərin iqtisadi dövriyyəyə cəlb olunmasının ən yaxşı yollarından biri hesab edilir. Bu baxımdan Naxçıvan Muxtar Respublikasında istifadəyə verilən Günəş elektrik stansiyası həm ekoloji təmiz iqtisadi layihə, həm də enerji təhlükəsizliyi baxımından böyük əhəmiyyətə malikdir. 

Ölkəmizin müstəqilliyinin ilk illərində Naxçıvan Muxtar Respublikasının üzləşdiyi ən böyük çətinliklərdən biri enerji çatışmazlığı olub. Blokada ucbatından elektrik enerjisinin çatışmaması o dövrdə bütün Naxçıvanın iqtisadi və mədəni həyatını iflic vəziyyətə salmış, ən mühüm sahələrdə enerji qıtlığı özünü hiss etdirmişdi. Lakin Naxçıvanda enerji təminatının yaxşılaşdırılması istiqamətində görülmüş irimiqyaslı işlərdən sonra bu vəziyyət tamamilə dəyişildi. Hazır­da Naxçıvanda enerji təhlükəsizliyi tam təmin olunub. Bu baxımdan ötən il dekabrın 1-də Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin açılışını etdiyi 20 meqavat gücündəki Günəş elektrik stansiyası ən mühüm ­layihələrdəndir.

Sürətli inkişafın bəhrələrini hər addımda görmək olar

Son illərdə Babək rayonunun sosial-iqtisadi inkişafı istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər öz uğurlu bəhrələrini verib. Məhz bu tədbirlərin nəticəsində rayonun siması xeyli dəyişilib, yaşayış məntəqələri abadlaşıb, yenilənib. Həyata keçirilən böyük infrastruktur layihələri, yeni istifadəyə verilən mədəni-sosial obyektlər bu rayona dövlət qayğısının bariz nümunəsidir. 

Rayonda həyata keçirilən tikinti-quruculuq tədbirləri bütün yaşayış məntəqələrini əhatə edib. Müasir arxitektura üslubunda inşa edilmiş inzibati binalar, müəssisələr, müasir xəstəxanalar, məktəb binaları, kənd və xidmət mərkəzləri, salınan yollar və körpülər əhalinin yaxşı şəraitdə işləməsinə, məşğulluğunun təmin olunmasına, rahat yaşamasına, sağlamlığının qorunmasına, rifah halının yaxşılaşmasına, insanların asudə vaxtlarının səmərəli təşkilinə göstərilən qayğının təzahürüdür. Təkcə bir faktı qeyd edək ki, rayonda 2001-ci ildən sonra 30-dan çox məktəb binası tikilərək və ya yenidən qurularaq istifadəyə verilib, təhsil ocaqları müasir avadanlıqlarla təchiz edilib, kəndlərin böyük əksəriyyəti müasir yaşayış məntəqələrinə çevrilib, Babək qəsəbəsindən tutmuş ucqar dağ kənd­lərinə qədər yaşayış məntəqələri elektrik enerjisi, mavi yanacaq, içməli və suvarma suyu ilə tam təmin olunub. Ötən il də Babək rayonunda genişmiqyaslı quruculuq tədbirləri davam etdirilib, yeni quruculuq ünvanlarının sayı artıb. Rayon mərkəzində Babək Rayon Rabitə İdarəsi üçün yeni inzibati bina tikilib istifadəyə verilib. Babək qəsəbəsinin Heydər Əliyev prospektində 500 metr məsafədə daş hasar inşa olunub. 5 mərtəbəli 60 mənzilli yaşayış binasında yenidənqurma işləri aparılıb, park salınıb, yaşıllaşdırma işləri həyata keçirilib və müasir işıqlandırma sistemi quraşdırılıb.

Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən “Damla” şirniyyat mağazasında satılan məhsulların keyfiyyəti haqqında xoş sözlər çox eşitmişdim. Elə özüm də bu məhsullardan dəfələrlə almışam və indi də alıram. Bəs dadlı-tamlı tortlar, şorqoğal, paxlava, şəkərbura və içli kökələr necə hazırlanır? Bu suala cavab tapmaq üçün istehsal müəssisəsində olduq.
Bizi sexin rəhbəri Sarvan Əliyev qarşıladı. Gənc sahibkar bildirdi ki, muxtar respublikamızda sahibkarlığa yaradılan şərait onu şirniyyat istehsalına yönləndirib:
– Bu sahədə heç bir təcrübəm yox idi. Amma qarşısına məqsəd qoyan insan hər bir peşəyə, sənətə yiyələnə, o sahədə öz yerini təsdiqləyə bilər. Bir şərtlə ki, gördüyün işə məhəbbət ola. Bu da bir gerçəklikdir ki, insan əməyinə lazımi qiymət verilən yerdə, fəaliyyətinə geniş şərait yaradılan məkanda uğurlar qazanmaq çətin olmur. Bu amillər muxtar respublikamızda bütün sahibkarların yoluna yaşıl işıq yandırıb.

Artıq üç ildir ki, muxtar respublikanın paytaxtı Naxçıvan şəhərində yeni biznes əlaqələrinin qurulması və işgüzar görüşlərin keçirilməsi, sahibkarların maarifləndirilməsi, muxtar respublikada istehsal olunan məhsulların nümayiş etdirilməsi üçün ideal bir məkan – Naxçıvan Biznes Mərkəzi fəaliyyət göstərir.  Naxçıvan şəhərinin bütün ünvanlarına rahat çıxışı olan bu məkanda sahibkarların aktiv iş fəaliyyəti üçün hərtərəfli şərait yaradılıb. 2013-cü ildə istifadəyə verilən mərkəzin əsas fəaliyyət istiqamətləri biznesin inkişafı, sahibkarlar arasında işgüzar əlaqələrin gücləndirilməsi, müxtəlif tədbirlərin, beynəlxalq konfransların, forum və seminarların keçirilməsi, yerli istehsal məhsullarının, əl işi və sənət əsərlərinin sərgi-satışının təşkilidir. Hazırda mərkəzdə müasir avadanlıqlarla təchiz edilən 100 nəfərlik iclas və 500 nəfərlik konfrans zalları və eyni vaxtda 4 dildə sinxron tərcümənin aparılması üçün otaq mövcuddur.

Şərur rayonu özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Son illər rayonda həyata keçirilən genişmiqyaslı qurucu­luq tədbirləri, reallaşdırılan iqtisadi layihələr bölgəyə böyük yeniliklər gətirib, insanların həyat səviyyəsi xeyli yüksəlib. Rayon mərkəzi, bölgənin kənd­ləri füsunkar bir gözəlliyə qovuşub, yenilənib, müasirləşib. Kəndlə şəhər arasındakı fərqin aradan qaldırılması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər bəhrələrini verib. Kənd yaşayış məntəqələrində müasir infra­struktur yaradılıb.

2016-cı ilin ötən dövrü ərzində rayonda tikinti-quruculuq və abadlıq işləri davam etdirilib. Bu dövrdə Oğlanqala kəndində məktəb, kənd və xidmət mərkəzləri, Xanlıqlar kəndində “İmamzadə” ziyarətgahı, Mahmudkənddə futbol meydançası və Şərur şəhərində şadlıq sarayı tikilərək istifadəyə verilib. Bunlarla yanaşı, Fizika-Riyaziyyat Təmayüllü Liseyin və Yengicə kəndində bir müharibə əlili üçün yaşayış binasının da tikintisi başa çatdırılıb.

Muxtar respublikamızda iqtisadi fəallığın artması, sahibkarlıq fəaliyyətinin dəstəklənməsi və məşğulluğun təmin olunması sahəsində həyata keçirilən tədbirlər əhali gəlirlərinin artmasına səbəb olur ki, bu da həyat səviyyəsinin davamlı olaraq yüksəlməsinə imkan yaradır. Sosial-iqtisadi inkişafın mühüm keyfiyyət göstəricisi olan həyat səviyyəsinin daim yüksəlməsi meyli, ümumilikdə, regional inkişafın da fərqləndirici xüsusiyyətlərindəndir.  

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Statistika Komitəsindən aldığımız məlumata əsasən, 2016-cı ilin yanvar-iyul aylarında muxtar respublikada əhalinin gəlirləri 2015-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 2,2 faiz artaraq 998 milyon 783 min 600 manat, onun hər bir nəfərə düşən həcmi isə 1,1 faiz yüksələrək 2240,9 manat təşkil edib. Təkcə cari ilin yanvar-iyun aylarında muxtar respublika iqtisadiyyatında bir işçiyə hesablanmış orta aylıq əməkhaqqının məbləği 406,8 manat təşkil edib ki, bu, əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 3,6 faiz artım deməkdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında əhaliyə yüksəkkeyfiyyətli məhsullar təklif olunmaqla nümunəvi xidmət etmək imkanlarına malik müasir ticarət mərkəzləri tikilib istifadəyə verilməsi son illərdə qədim diyarımızda sosial-iqtisadi inkişafın dinamik xarakter aldığının bariz ifadəsidir. Belə müəssisələrdən biri də “Cahan” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin Naxçıvan şəhərinin Əziz Əliyev küçəsində fəaliyyət göstərən “Cahan” Ticarət Kompleksidir.

Ticarət kompleksinin əsas binasında müxtəlif mağazaların yerləşdirilməsi, həmçinin əhaliyə bank xidmətləri də daxil olmaqla, bir sıra xidmətlərin göstərilməsi üçün hər cür şərait yaradılıb. Burada müştərilərə yerli və xarici firmaların istehsalı olan uşaq, kişi və qadın geyimləri təqdim olunur. Əsas binanın ətrafında yerləşən dairəvi mağazalarda isə ərzaq məhsulları, elektrik avadanlıqları, mətbəx əşyalarının satışı həyata keçirilir, əczaxana, bərbərxana və valyutadəyişmə məntəqəsi fəaliyyət göstərir.

 Muxtar respublikada 2016-cı ilin yanvar-iyul aylarında 1 milyard 372 milyon 970 min manatlıq ümumi daxili məhsul istehsal olunmuşdur ki, bu da 2015-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,9 faiz çoxdur. 

Hər bir nəfərə düşən ümumi daxili məhsulun həcmi 2015-ci ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4,9 faiz artaraq 3080,5 manata çatmışdır.

* * *

Muxtar respublikada yaradılan ümumi daxili məhsulun tərkibində ilk yeri sənaye sahəsi tutur. Sənaye üzrə 591 milyon 241 min 700 manat həcmində məhsul istehsal edilmişdir ki, bu da 2015-ci ilin müvafiq dövründəki göstəricini 3,3 faiz üstələmişdir.

* * *

İnfrastruktur quruculuğu çərçivəsində cari ilin yanvar-iyul ayları ərzində muxtar respublikada əsas kapitala 562 milyon 200 min 300 manat həcmində investisiya yönəldilmişdir ki, bu da bir il öncəki göstəricidən 0,6 faiz çoxdur. Əsas kapitala yönəldilmiş investisiyaların 527 milyon 722 min 200 manatı və ya 93,9 faizi tikinti-quraşdırma işlərinin payına düşmüşdür.

Bu mineral su dünyanın beş ölkəsinə ixrac olunur

Naxçıvan, möcüzələr diyarı, ulu torpaq. Tanrı Nuhun torpağına minbir dərdin dərmanı olan mineral bulaqlar bəxş edib. 5,5 min kvadratkilometr ərazisi olan Naxçıvanda 250-dən artıq mineral su mənbəyi mövcuddur və bunların içərisində “Sirab” da öz məşhurluğu ilə seçilir. Bəli, “Sirab” suyu qədim Naxçıvan torpağını dünyada tanıtma dəyərinə malikdir. 

Muхtаr rеspublikаmızdа sаhibkаrlıq mühitinin genişləndirilməsi, iş аdаmlаrı üçün əlvеrişli şərаitin yаrаdılmаsı istiqаmətində аrdıcıl və məqsədyönlü tədbirlər həyаtа kеçirilir.
Sаhibkаrlıq subyеktlərinin fəаliyyətinin stimullаşdırılmаsı və gеnişləndirilməsi özəl sеktоrun ümumi dахili məhsuldаkı pаyının ilbəil artması ilə müşahidə olunur.
Nахçıvаn şəhərində fəаliyyət göstərən “Ləzzət Qidа Sənаyе” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti də özəl bölmənin, sаhibkаrlıq fəаliyyətinin inkişаfınа yаrаdılаn şərаitdən, göstərilən dövlət qаyğısındаn bəhrələnib.
Müəssisə 1998-ci ildə qənnаdı sехi kimi fəаliyyətə başlayıb. Mаliyyə imkаnları artdıqcа fəаliyyətini gеnişləndirib, kənd təsərrüfаtı məhsullаrının təmizlənməsi, çеşidlənməsi, qоvrulmаsı və pаkеtlənməsi istehsalı sahəsi istifаdəyə vеrilib. Burаdа gün ərzində 10 tоn məhsul istеhsаl еtmək mümkündür. Qovurma avadanlığının gündəlik istehsal gücü 4-4,5 ton, paketləmə avadanlığının gücü isə 3,5 tondur.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması sahəsində kompleks tədbirlər görülür, alternativ və bərpa olunan enerji mənbələrindən səmərəli istifadə olunur, işlədicilərə fasiləsiz və keyfiyyətli elektrik enerjisi verilir. İyul ayında muxtar respublikanın elektrik şəbəkələrinə buraxılan enerjinin 56,9 faizi su elektrik stansiyalarında, 7,2 faizi isə Günəş elektrik stansiyasında istehsal olunmuşdur.
Ötən ay elektrik stansiyalarında, yüksək və alçaq gərginlikli elektrik verilişi xətlərində, müxtəlif gərginlikli transformator yarımstansiyalarında qrafik əsasında əsaslı və cari təmir işləri aparılmış, Naxçıvan şəhərində və rayon mərkəzlərində mövcud hava elektrik verilişi xətlərinin kabel xətləri ilə əvəz edilməsi sahəsində kompleks tədbirlər görülmüşdür. Belə ki, qeyd olunan dövrdə muxtar respublikanın şəhər və kəndlərində 3 yeni transformator yarımstansiyası quraşdırılmış, 5 kilometr uzunluğunda elektrik verilişi xətti çəkilmiş, 1 kilometr uzunluğunda hava elektrik verilişi xətti kabel xətti ilə əvəz edilmişdir. Naxçıvan, Şərur və Culfa transformator təmiri sexlərində isə 12 transformator təmir edilərək şəbəkələrə qaytarılmışdır.
Naxçıvan şəhərində smartkarttipli sayğacların qoyulması işləri də bu dövrdə davam etdirilmiş, 690 ədəd belə sayğac quraşdırılmış, yaşayış məntəqələrində elektrik enerjisindən sayğacdankənar istifadə edilməsinin qarşısının alınması üçün reydlər keçirilmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Dövlət Energetika Agentliyinin mətbuat xidməti

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2005-ci il 28 yanvar tarixli Sərəncamı ilə yaradılmış “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti aqrar bölmənin kənd təsərrüfatı texnikaları ilə təchizatını, müxtəlif xidmətlərin göstərilməsini, torpaq mülkiyyətçilərinə güzəştli qiymətlərlə mineral gübrələrin satışını həyata keçirir, kənd təsərrüfatı texnikalarının lizinq yolu ilə fermerlərə verilməsini təmin edir. Cəmiyyətin xəttilə muxtar respublikaya 57 ədədi 2016-cı ildə olmaqla, cəmi 1742 ədəd müxtəlif təyinatlı müasir kənd təsərrüfatı texnikaları və avadanlıqları alınıb gətirilib. 

Cəmiyyətə məxsus olan texnika və texnoloji avadanlıqların saxlanılması da diqqət mərkəzindədir. 2010-cu ildə “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti və onun Şərur, Culfa, 2011-ci ildə Sədərək, Kəngərli, Ordubad, 2013-cü ildə isə Şahbuz bazalarında inzibati bina, anbar, texniki park və təmir sexləri tikilib istifadəyə verilib. Hazırda “Naxçıvan Aqrolizinq” ASC-nin bazasında 294 ədəd müxtəlif texnika və avadanlıq vardır. Bunun 26 ədədi Şərur, 37 ədədi Babək, 25 ədədi Culfa, 10 ədədi Sədərək, 9 ədədi Ordubad, 14 ədədi Şahbuz, 15 ədədi isə Kəngərli bazalarına icarəyə verilib. Həyata keçirilən tədbirlər əkin-biçin kampaniyasının mütəşəkkil keçirilməsini, yetişdirilən məhsulun vaxtında və itkisiz toplanılmasını təmin edir. Məlumat üçün bildirək ki, cari ilin taxıl biçini kampaniyası optimal müddətə başa çatdırılıb, sahələrdən bol məhsul götürülüb. Hazırda payız əkini kampaniyasına hazırlıq görülür, texnikalara baxış keçirilərək mövsümə hazır vəziyyətə gətirilir.

Muxtar respublikada kənd təsərrüfatının inkişafına hərtərəfli dövlət qayğısının davamlı xarakter alması bu sahədə gözəçarpan nailiyyətlər qazanılmasına stimul olub.
Torpaq mülkiyyətçilərinə güzəştli kreditlərin, keyfiyyətli toxum sortlarının, gübrələrin verilməsi belə qayğının tərkib hissəsidir və bu, cari ildə də diqqət mərkəzində saxlanılıb. Naxçıvan Muxtar Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən aldığımız məlumata görə, taxıl istehsalçılarına yanacaq və sürtkü yağlarına görə 2016-cı ilin fevral ayında 1 milyon 521 min manat, aprel ayında isə 5124 sahibkara 2 milyon 392 min manat dəyərində 4905 tondan artıq azot gübrəsi verilib.

“Naxçıvanqaz” İstehsalat Birliyi tərəfindən mütəmadi olaraq təbii qaz təchizatının etibarlılığının və səmərəliliyinin artırılması istiqamətində tədbirlər görülür. İyul ayında da istehlakçıların fasiləsiz və təhlükəsiz təbii qazla təmin edilməsi diqqətdə saxlanılmış, 138 müxtəlif təyinatlı obyektlərə yeni qaz xətləri çəkilmiş, yenidənqurma və abadlaşdırma işlərinin aparılması ilə əlaqədar olaraq 24 min paqonometrə yaxın müxtəlif diametrli boru istifadə edilmişdir.
İstehsalat təlimatına və tərtib edilmiş tədbirlər planına əsasən, qaz təsərrüfatında istismarda olan avtomat qazpaylayıcı stansiyalarda təzyiq tənzimləyicilərinə, ölçü qovşaqlarına, magistral, daşıyıcı, paylayıcı qaz kəmərlərinə və onların üzərində olan kranlara, siyirtmələrə, yaşayış məntəqələrində istismar edilən qaz tənzimləyici qurğu və məntəqələrə qrafik üzrə texniki baxış keçirilmişdir. Bu dövrdə qəza dispetçer xidmətləri 1497 sızma aşkarlayaraq aradan qaldırmış, istismara yararsız olan qaz sayğacları yenilənmiş, Naxçıvan şəhərində 241 ədəd smartkarttipli sayğac quraşdırılmışdır.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Naxçıvan Muxtar Respublikasının fövqəladə hallar atlası”nın hazırlanması haqqında 2016-cı il 17 mart tarixli Sərəncamının icrası diqqətdə saxlanılmışdır. Belə ki, muxtar respublika ərazisində mövcud olan yüksək və orta təzyiqli magistral qaz kəmərləri, avtomat qazpaylayıcı stansiyalar, aşağı təzyiqli qaz xətləri, həmçinin ehtimal olunan subasma, sürüşmə və dağ uçqunu zonalarında yerləşən magistral qaz kəmərləri və qurğular haqqında zəruri məlumatlar və Naxçıvan Muxtar Respublikasının “Qaz təchizatı xəritəsi” hazırlanaraq Naxçıvan Muxtar Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinə təqdim olunmuşdur.

“Naxçıvanqaz” İstehsalat Birliyinin
mətbuat xidməti

Muxtar respublikada hava nəqliyyatında xidmətin düzgün təşkili, sərnişinlərin rahatlığı və təhlükəsizliyi diqqət mərkəzində saxlanılır. İyul ayında yerli hava xətti ilə 31 min 471 sərnişin, 461 min 712 kiloqram baqaj, 25 min 818 kiloqram yük və 1678,65 kiloqram poçt daşınmışdır. Beynəlxalq hava xətləri üzrə isə Naxçıvan-Moskva reysi ilə 496 sərnişin, 4 min 349 kiloqram baqaj, Naxçıvan-İstanbul reysi ilə 485 sərnişin və 5 min 840 kiloqram baqaj daşınmışdır.
Ay ərzində teleskopik traplara, nəzarət müşahidə kameralarına, X-Ray avadanlıqları və kompüterlərə texniki baxış keçirilmiş, nasazlıqlar vaxtında aradan qaldırılmışdır. Həmçinin aerodrom ərazisində cari təmir işləri görülmüş, elektrik, işıqlandırma, rabitə, soyutma və havalandırma sistemlərinə texniki qulluq göstərilmiş, uçuş-enmə zolağı, dönmə yolları və dayanacaqlar mütəmadi yoxlanılmış, hava gəmilərinə texniki baxış keçirilmiş, uçuşların vaxtında və təhlükəsiz təşkili təmin edilmişdir. Bundan başqa, istismarda olan bütün növ xidməti avtomobillər və texnikaların işlək vəziyyətdə olması diqqətdə saxlanılmışdır.
Hava limanı əməkdaşlarının peşə bacarığının artırılması sahəsində görülən işlər ötən ay da davam etdirilmiş, Aviasiya Təhlükəsizlik Xidmətinin mütəxəssisləri Milli Aviasiya Akademiyasının Aviasiya Personalı­nın Hazır­lığı Mərkəzində təşkil olunmuş ixtisasartırma kurslarına ­göndərilmişdir.

Naxçıvan Beynəlxalq Hava
Limanının mətbuat xidməti

Əhalisinin 70 faizdən çoxu kəndlərdə yaşayan muxtar respublikamızda kənd təsərrüfatının digər sahələri ilə yanaşı, heyvandarlığın da inkişafına geniş imkanlar açılıb. Fermer və fərdi sahibkarların təsərrüfatları genişlənib, bəslənilən heyvanların baş sayı artıb. Burada sağlam təsərrüfatların qorunub saxlanılması və daxili bazarın keyfiyyətli ət-süd məhsulları ilə təmin olunmasında baytarlıq xidməti əməkdaşlarının da üzərinə böyük iş düşür. Çünki ev şəraitində bəslənilən heyvan və quşların sağlamlığına nəzarət bilavasitə bu dövlət qurumu tərəfindən həyata keçirilir. Eyni zamanda bazarda satışa çıxarılan və ərzaq zənbilimizin əsasını təşkil edən məhsulların – süd, ət və ət məhsullarının satış üçün yararlı olub-olma­masına cavabdehliyi də məhz baytarlıq xidmətinin əməkdaşları daşıyırlar. Bəs sağlam təsərrüfatların qorunub saxlanılması və daxili bazarın keyfiyyətli ət, süd və süd məhsulları ilə təmin olunması istiqamətində hansı işlər görülür? Bu və ya digər suallara aydınlıq gətirmək üçün Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Baytarlıq Xidmətinin rəisi Əbil Əbilovla görüşüb həmsöhbət olduq:

Naxçıvan Muxtar Respublikasında aparılan tikinti-quruculuq tədbirlərinin bir hissəsini də yeni təhsil müəssisələrinin tikilməsi və ya əsaslı şəkildə yenidən qurulması təşkil edir.
Bu sahəyə göstərilən dövlət qayğısının nəticəsidir ki, hər il onlarla yeni təhsil ocağı istifadəyə verilir, onların maddi-texniki bazası yenilənir. Belə təhsil müəssisələri içərisində peşə və orta ixtisas təhsili məktəbləri də diqqət mərkəzində saxlanılır. Yeni quruculuq tədbirlərindən payını alan təhsil müəssisələrindən biri də Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci üçün nəzərdə tutulmuş binadır.

Muxtar respublikada meliorasiya və irriqasiya sistemlərinin yenidən qurulması sahəsində həyata keçirilən tədbirlər mütəmadi olaraq davam etdirilir. İyul ayında muxtar respublikanın rayonlarında 8 kilometr magistral kanal, 46 kilometr ara arxlar, 6 kilometr kollektor lildən təmizlənmiş, 5,6 kilometr yeni suvarma boru xətti çəkilmişdir. Yaşayış məntəqələrini və əkin sahələrini daşqın və sel sularından qorumaq məqsədilə selovlarda 4,35 kilometr selə qarşı istiqamətləndirici bənd salınmışdır. 

Kəngərli rayonunun Böyükdüz və Xok kəndlərini əhatə edən 107 hektarlıq ərazidə qapalı suvarma şəbəkəsinin tikintisi davam etdirilmiş, müxtəlif diametrli borularla 1900 metr boru xətti çəkilmişdir. Babək rayonunun Kültəpə kəndinin torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatını yaxşılaşdırmaq üçünsə 550 metr xətt çəkilmiş, suqəbuledici hovuz tikilmişdir.
Babək rayonunun Sirab kəndinin torpaq sahələrinin suvarma suyu ilə təminatını yaxşılaşdırmaq məqsədilə 400 metr uzunluğunda yeni suvarma xəttinin tikintisi başa çatdırılmışdır. Ordubad rayonunun Əylis kəndi ərazisində 3,5 kilometr yeni arx çəkilmiş, 261 hektar torpaq sahəsi suvarma suyu ilə təmin edilmişdir. Qeyd olunan dövrdə suvarma və içməli su mənbəyi kimi istifadə olunan 84 ədəd sub­artezian quyusunda da təmir işləri aparılmış, 5 kəhrizdə bu işlər davam etdirilmişdir.