“Ya Məhəmməd! Minlərlə adamın (taundan) ölüm qorxusu ilə öz yurdlarını tərk edib getdiklərini görmədinmi? Allah onlara “Ölün!” – dedi və sonra da (yenidən Novruz bayramı günü) diriltdi. Həqiqətən, Allah insanlara lütf edəndir, lakin insanların bir çoxu şükür etməzlər!” (“Əl-Bəqərə” surəsi, 243-cü ayə).

Azərbaycanda qədim dövrlərdən bu günə qədər qeyd olunan Novruz bayramı bir çox xalqlar tərəfindən də yüksək təmtəraqla keçirilir. “Yeni gün” mənasını verən “Novruz” kəlməsi, adından da göründüyü kimi, yeni ilin, yeni fəslin gəlişini bildirir. Hələ qədimdən əkinçiliklə məşğul olan bir çox xalqlar bu günü bayram kimi qeyd etmiş, torpağa bağlı olduqları üçün torpağın oyanması hadisəsini müxtəlif rituallarla şadyanalığa çevirmişlər. Azərbaycan tarixən müxtəlif etiqadların və sivilizasiyaların yayıldığı yer olduğu üçün burada qeyd olunan Novruz bayramına da bir çox müxtəlif əlavələr olmuşdur.

  Yeni yaşıllıqlar, meyvə bağları həm ekoloji tarazlığı qoruyur, həm də iqtisadi inkişafa öz töhfəsini verir

Ən qiymətli sərvət və ekoloji problemlərin aradan qaldırılmasında əsas təbii vasitə olan yaşıllıqların mühafizəsi, artırılması məqsədilə görülən işlər öz bəhrəsini verməkdədir. Naxçıvanda son 20 ildə yaşıllıqların ümumi sahəsi 0,6 faizdən 12 faizə qədər artmışdır. 1990-cı illərin əvvəllərində insanların enerji ehtiyatı kimi baxdıqları yaşıllıqların bu qədər artmasının yeganə səbəbi vardır ki, o da təbiətə göstərilən dövlət qayğısıdır. 1993-cü il aprelin 2-də ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin qəbul etdiyi tarixi qərarla muxtar respublika ərazisində başlanan yaşıllaşdırma tədbirləri bu gün bütün ölkə ərazisində davam etdirilir.

Respublika ərazisində bu işlərin planlı aparılması üçün 2003-cü il fevralın 18-də “Azərbaycan Respublikası meşələrinin bərpa edilməsi və artırılmasına dair Milli Proqram” qəbul edilmiş və Azərbaycan Respublikası regionlarının sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət pro­qramlarında bu sahədə tədbirlərin görülməsi nəzərdə tutulmuşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafı dövlət pro­qramlarına, “2012-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə Dövlət Pro­qramı”na uyğun olaraq, yeni meşə massivlərinin, yaşıllıq zolaqlarının və meyvə bağlarının salınması sahəsində tədbirlər ardıcıllıqla davam etdirilir. Xüsusilə qeyd etməliyik ki, artıq yaşıllıqlar enerji mənbəyi deyil, sağlam həyat tərzinin başlıca amili rolunu oynamaqdadır.

Bu istiqamətdə qazanılmış nümunəvi təcrübə, görülən məqsədyönlü
işlər də belə deməyə əsas verir

Bəzi sosioloqlar haqlı olaraq cəmiyyəti vahid orqanizmə bənzədirlər. Bu arqumentin çoxsaylı tərəfdarları insan orqanizmini misal göstərərək belə bir fikir irəli sürürlər ki, əgər insanın hər hansı bir yerində ağrı baş qaldırırsa, bu, onun ümumi vəziyyətinə mənfi mənada əsaslı təsir göstərir. Cəmiyyət də məhz belədir. Cəmiyyətin istənilən sahəsində çatışmazlıq olarsa, ümumi həyatın müsbət ritmi pozulur, yeni və gözlənilməz problemlər baş qaldırır. Sevindirici haldır ki, bu gün vaxtilə ciddi problem kimi gündəmdə olan bir sıra məsələlər artıq öz həllini tapıb. Məhz buna görədir ki, muxtar respublika cəmiyyətinin qabaqcıl insanları bugünkü fəaliyyətini artıq daha mütərəqqi ideyaların reallaşdırılması istiqamətində qurublar. Bu çərçivədə sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların sosial müdafiəsinə, reabilitasiyasına, cəmiyyətə inteqrasiyasına, təhsilinə diqqət daha da artırılıb.

Onu da qeyd edək ki, cəmiyyətin həssas təbəqəsi hesab olunan bu uşaqların problemləri, onların gələcəyi yalnız dünyanın inkişaf etmiş qabaqcıl ölkələrində diqqət mərkəzində saxlanılır. Çünki bu səviyyəyə çatmaq üçün istər dövlətlər, istərsə də cəmiyyətlər çox mühüm inkişaf mərhələlərini keçməlidirlər. Azərbaycan Respublikası bu mərhələləri uğurla başa vurub. Bu gün ölkəmizdə fiziki imkanları məhdud uşaqların gələcək taleyi təkcə həmin uşaqların valideynlərini deyil, həm də dövlətimizi, cəmiyyətimizi yaxından düşündürür. Naxçıvan Muxtar Respublikası bir sıra məsələlərdə olduğu kimi, bu məsələdə də ölkəmizdə liderliyini qorumaqdadır.

Muxtar respublikada davamlı olaraq həyata keçirilən məşğulluq tədbirləri əhalinin səmərəli məşğulluğunun təmin olunmasına, insanların sosial rifahının daha da yaxşılaşmasına geniş imkanlar yaradır. Bu baxımdan Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 18 dekabr 2013-cü il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2014-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında əhalinin məşğulluğunun artırılması üzrə Dövlət Proqramı”nda qarşıya qoyulan vəzifələr uğurla icra olunur.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyindən aldığımız məlumata görə, cari ilin ilk iki ayı ərzində məşğulluq xidməti orqanlarına müraciət edən 362 nəfər peşə və ixtisasına uyğun münasib işlərlə təmin edilib, sosial müdafiəyə xüsusi ehtiyacı olan 6 nəfər isə kvota yerlərinə göndərilib. Qeyd olunan dövr ərzində işə düzələnlərin 130 nəfəri gənclər, 82 nəfəri isə qadınlar olub. İşlə təmin olunanların 17 nəfəri məhdud fiziki imkanlı şəxs, 7 nəfəri hərbi xidmətdən tərxis olunmuş vətəndaş, 4 nəfəri isə əcnəbi tələbədir. İşaxtaran vətəndaşların müvəqqəti məşğulluğunu təmin etmək üçün bu dövrdə “Əmək birjası” sektoru tərəfindən 26 nəfər müvəqqəti və mövsümi xarakterli işlərə göndərilib.
Əmək bazarının tələbinə müvafiq olaraq, işaxtaranların peşə hazırlığının təşkili istiqamətində də tədbirlər həyata keçirilib. Qeyd olunan dövr ərzində Naxçıvan Regional Peşə Tədris Mərkəzində xalq tətbiqi sənəti növləri üzrə, “elektrik mon­tyoru”, “kompüter istifadəçisi” və “xalçaçı” peşələri üzrə kurslar təşkil edilib və bu kurslara 63 nəfər, eyni zamanda sağlamlıq imkanları məhdud 41 nəfər cəlb olunub.

Xəbərlər şöbəsi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidməti daşınmaz əmlak idarəçiliyində göstərilən xidmətlərdə yüksək keyfiyyətin, şəffaflığın təmin olunması istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirir. Xidmət daşınmaz əmlakın qeydiyyatı ilə bağlı müraciətlərə baxılması və qəbul edilməsi zamanı operativ, rahat və şəffaf qeydiyyat xidmətlərinin göstərilməsi işini diqqət mərkəzində saxlayır, vətəndaşlara müasir dövrün tələbləri çərçivəsində yüksək səviyyədə xidmət göstərməklə sosial məmnunluğu artırır.
Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri xidmətindən “Şərq qapısı”na bildiriblər ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin xidmətin mərkəzi aparatı ilə şəhər və rayon şöbələri arasında elektron əlaqələrin yaradılması barədə tapşı­rığı əsasında həmin işlərin sürətlə həyata keçirilməsi üçün bir sıra təşkilati tədbirlər görülüb. Qısa müddətdə xidmətin hər bir şöbəsinə fiber-optik kabel çəkilib və yeni kompüter dəsti alınaraq xidmətlə onun şöbələri arasında qapalı xətt üzərindən onlayn əlaqə yaradılıb. Şəhər və rayon şöbələrində həmin kompüterlərə domen adları verilərək xidmətdə yerləşən serverə qoşulub.
İnformasiyanın təhlükəsizliyini təmin etmək məqsədilə xidmətdə, Rabitə və Yeni Texnologiyalar Nazirliyində təhlükəsizlik divarları (Firewall) quraşdırılıb.
2015-ci il yanvarın 30-da xidmətdə yeni yaradılan elektron əlaqələrin sınaq testləri aparılıb, xidmətlə şöbələr arasında məlumat mübadiləsində çevikliyin, dəqiqliyin təmin edilməsi imkanı yaradılmaqla elektron sənəd dövriyyəsi təşkil edilib. Xidmətin kollektivi bununla kifayətlənməyərək bu sahədə müasirləşdirmə işlərini davam etdirir.

Xəbərlər şöbəsi

Martın 16-da Novruz bayramı münasibətilə Şahbuz şəhərindəki Ahıllar evində tədbir keçirilib.
Tədbirdə iştirak edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi naziri Cavid Səfərov, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Ramilə Seyidova və Şahbuz Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini Mətanət Məmmədova çıxış edərək sakinləri Novruz bayramı münasibətilə təbrik edib, onlara cansağlığı arzulayıblar.
Çıxışlarda xüsusi qayğıya ehtiyacı olan insanların, o cümlədən ahılların sosial müdafiəsinin təmin olunması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlərdən danışılıb. Vurğulanıb ki, muxtar respublikada həyata keçirilən sosial-iqtisadi islahatlar nəticəsində ahıl və məhdud fiziki imkanlı vətəndaşlara göstərilən xidmətlərin həcmi və keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yüksəlib, onların sağlam həyat tərzində yaşamaları, maddi və mənəvi tələbatlarının ödənilməsi üçün hərtərəfli şərait yaradılıb.

Şərur Rayon İcra Hakimiyyətinin və Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirin mövzusu “Sığorta-pensiya sistemində elektron xidmətlərin tətbiqi və avtomatlaşdırılmış pensiya təyinatı” olub.
Tədbiri giriş sözü ilə Şərur Rayon İcra Hakimiyyətinin əməkdaşı Asif Hüseynov açıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun şöbə müdirləri Yaşar Məmmədov, Vaqif Rəsulov və İsmayıl Həsənov sığorta-pensiya sisteminin xüsusiyyətlərindən, məcburi dövlət sosial sığorta haqqı ödənişlərinin gələcək pensiya təminatındakı mühüm əhəmiyyətindən, əmək pensiyalarının təyinatı və ödənişi sahəsində elektron xidmətlərin tətbiqindən danışıblar.

Təbiətin oyanış fəsli baharın müjdəçisi olan Novruz bayramı xalqımız tərəfindən hər il böyük ruh yüksəkliyi ilə qarşılanmaqda, bayram adətləri yaşadılmaqdadır. Milli varlığımızı və ulu babalarımızın mənəvi aləminin zənginliyini bütün incəlikləri ilə əks etdirən Novruzun əsas atributlarından biri də bayram süfrəsidir. Martın 14-dən başlayaraq Naxçıvan şəhərindəki Mərkəzi bazarda ənənəvi bayram yarmarkasının təşkilində əsas məqsəd süfrələrimizdə əsl bayram bolluğu yaratmaqdır.

Qarşıdan xalqımızın ən əziz bayramı olan Novruz gəlir. Novruz bayramı öz adət-ənənələri ilə xalqımızın tarixi köklərini və milli dəyərlərini özündə yaşadan ümumxalq bayramıdır. Bu bayram gur tonqalları, gözoxşayan noğullu-nabatlı, dadlı şirniyyatlı və yanar şamlı xonçaları, yamyaşıl səmənisi, mübarək niyyətləri, diləkləri ilə sevilir.

Hər il olduğu kimi, bu il də muxtar respublikamızın əhalisi xalqımızın qədim el bayramı olan Novruzu böyük sevinc və yüksək əhval-ruhiyyə ilə qarşılamağa hazırlaşır.
Hər birimizin arzusudur ki, bütün bayramlar kimi, Novruz şənlikləri də ən ülvi duyğularla yaddaşlara həkk olunsun, bayramlar yalnız və yalnız xoş hislərlə xatırlansın. Aparılan təhlillər zamanı aydın olur ki, bayram şənliklərinin və tədbirlərinin keçirilməsi zamanı insanların adi ehtiyatsızlığı səbəbindən yanğınlar baş verir, nəticədə, vətəndaşlarımıza maddi və mənəvi ziyan dəyir.

Fevralın 9-da Naxçıvan Muxtar Respublikasında 2014-cü ilin yekunları və qarşıda duran vəzifələrə dair keçirilmiş müşavirədə aidiyyəti orqanlara verilən sahibkarların maarifləndirilməsi, işçilərlə işəgötürənlər arasında əmək müqavilələrinin bağlanmasına diqqətin artırılması, hər bir sahibkara tabeliyində çalışan işçilər üçün normal iş yeri və istirahət şəraitinin yaradılması, xüsusi istehsal müəssisələrində əməyin təşkili və təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmasına nəzarətin artırılması ilə bağlı tapşırığın icrası istiqamətində Naxçıvan Regional Peşə Tədris Mərkəzində növbəti ixtisasartırma kursuna start verilib. 

Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin “Texniki təhlükəsizlik və əməyin mühafizəsi normaları, qaydaları və standartlarına əməl olunması” mövzusunda təşkil etdiyi kursa martın 12-də başlanılıb.

Ötən il olduğu kimi, 2015-ci ildə də muxtar respublikada meşə fondu torpaqlarında, magistral avtomobil yollarının ətrafında, yarımsəhra və səhralaşmaya meyilli ərazilərdə yaşıllaşdırma tədbirlərinin aparılması davam etdiriləcək. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyindən verilən məlumata görə, cari ildə 540 hektar sahədə yaşıllaşdırma tədbirlərinin aparılması nəzərdə tutulub ki, bunun da 200 hektarında meyvə ağacları əkiləcək. Artıq nazirlik tərəfindən ağac əkinlərinin aparılmasına başlanılıb.
Xatırladaq ki, ötən il muxtar respublikada 536,5 hektar sahədə yaşıllaşdırma tədbirləri həyata keçirilib. Bu tədbirlər zamanı 440 min 700 ədəddən artıq ağac və bəzək kolları əkilib.
Qeyd edək ki, ana təbiətin əsas qoruyucu vasitələrindən biri də yaşıllıqların mühafizəsi və artırılmasıdır. Yaşıllıqlar ekoloji mühitin tarazlığının saxlanılması ilə yanaşı, həm də sağlamlıq mənbəyi rolunu oynayır. Müdriklərimizin “Harada yaşıllıq varsa, orada həyat var” fikri də təbiətə qayğı göstərməyin bir daha vacib olduğunu göstərir. Müasir dövrdə yaşıllıqların artırılması yönündə atılan hər bir addım bizə sağlam yaşamağa və təbiətin saysız-hesabsız nemətlərindən hərtərəfli istifadə etməyə şərait yaradır. Naxçıvan Muxtar Respublikasında da bu sahədə həyata keçirilən tədbirlər ekoloji tarazlı­ğın pozulmasının qarşısının alın­ması, təbii sərvətlərimizin qorunub saxlanma­sı kimi ümumbəşəri əhəmiyyət daşıyır.

Xəbərlər şöbəsi

Şəhərimizdə bir ünvan var: adına “Böyük bağ” deyirlər. Naxçıvan şəhərində böyüklü-kiçikli elə bir adam tapılmaz ki, buranı tanımasın. Əsasən, kiçik və orta şəhərlərə xas “ünvanı təyinetmə” prinsipi kimi bu ərazinin “kompas” rolu oynaması indiyədək xalqın, daha doğrusu, şəhər əhalisinin yaddaşında qalmaqdadır. Məsələn, “Böyük bağın yanı”, “Böyük bağın aşağısı” və sair kimi ifadələr hələ də şəhər sakinlərinin dilində işlək olmaqla gediləcək yerin bağa görə hansı səmtdə yerləşməsini təyin edib. 

Böyük bağ haqqında mənbələrdə elə də səhih məlumatlar yoxdur. Ancaq deyilənə görə, bağ çar Rusiyası dövründə şəhərdə fəaliyyət göstərən qubernator tərəfindən salınıb. Nisbətən həndəsi trapesiyaya oxşarlığı ilə diqqətçəkən bu ərazi şəhərin qərb hissəsində yerləşir. Xülasə, bilinən odur ki, hətta indiki ən yaşlı sakinlər belə, necə deyərlər, gözünü açandan buranı belə görüblər. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, Böyük bağ Naxçıvanın muxtariyyət dövrünə şahidlik etmiş tarixi-ekoloji abidələrindən biridir. Yox, söhbətimizin mövzusu heç də muxtariyyətlə bağlı deyil, sadəcə olaraq, Naxçıvan şəhərində hələ də öz gözəlliyi və hər iki əsrə şahidlik edən, qoca ağacları ilə sakinlərin əsl istirahət məkanına çevrilən bağın keçmişinə və bu gününə nəzər salmaq istədik. Böyük xatirələri bu kiçik yazıya sığışdırmaq xatirinə olsa da...

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin mətbuat xidmətindən daxil olan məlumata görə, Kəngərli rayonunun Xok kəndində yaşayan aztəminatlı Məmməd­ovlar ailəsinə baş çəkilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi və Səhiyyə nazirliklərinin əməkdaşları aztəminatlı ailənin yaşayış vəziyyəti ilə maraqlanmış, ailə üzvlərini tibbi müayinədən keçirmiş, ailəyə məişət əşyası və ərzaq payı vermişlər.
Aztəminatlı ailənin üzvləri onlara göstərilən qayğıya görə minnətdarlıqlarını bildirmişlər.
Qeyd edək ki, muxtar respublikada əhalinin sosial vəziyyətinin yaxşılaşdırılması məqsədilə həyata keçirilən tədbirlər aztəminatlı ailələri də əhatə etmişdir. Bu qrupdan olan ailələrin sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi məqsədilə ünvanlı dövlət sosial yardımların təyin olunması, əmək qabiliyyətli ailə üzvlərinin məşğulluq problemlərinin həll edilməsi, əlil və ahılların təqaüdlərinin vaxtlı-vaxtında verilməsi bu səpkidə görülən işlərdəndir.

Xəbərlər şöbəsi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən protez-ortopedik məmulatlarına və texniki-bərpa vasitələrinə ehtiyacı olan məhdud fiziki imkanlı 76 şəxsə, o cümlədən 22 ahıla və sağlamlıq imkanları məhdud 9 uşağa növbəti səyyar xidmət göstərilib. Tibbi-texniki heyət məhdud fiziki imkanlı şəxslərin evlərinə gedərək onların ehtiyacları ilə maraqlanıb, 13 nəfərdən protez və ortez sifarişləri qəbul edilib, 3 nəfərin protezləri təmir olunub, 10 nəfərə protez-ortopedik məmulatlar, eyni zamanda 76 nəfərə texniki-bərpa vasitələri, o cümlədən 15 nəfərə eşitmə aparatı, 61 nəfərə isə müxtəlif növ əsalar verilib.
Məhdud fiziki imkanlı şəxslərə səyyar xidmət il ərzində davam etdiriləcək.
Məlumat üçün bildirək ki, ötən il bu kateqoriyadan olan 294 şəxs texniki reabilitasiya vasitələri ilə, 139 şəxs sanatoriya və pansionatlarda müalicələri üçün göndərişlərlə, 216 şəxs protez-ortopedik məmulatlarla təmin olunub, 218 şəxs isə Naxçıvan Əlillərin Bərpa Mərkəzində müalicə kursu keçib. Eyni zamanda qeyd olunan dövrdə müvafiq kateqoriyadan olan 89 şəxsə minik avtomobili verilib.

Xəbərlər şöbəsi

İnformasiya cəmiyyəti anlayışı 1960-cı illərin əvvəllərində Yaponiyada sosial elmlərin tədrisində istifadə olunmağa başlayıb və artıq 50 ildən çoxdur ki, elmi-nəzəri tədqiqat obyektinə çevrilib. Cəmiyyətin inkişaf tarixində üçüncü qlobal sosial-texniki inqilab kimi qeyd olunan müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyaları (İKT) informasiyanın əldə edilməsi, emalı, saxlanması və ötürülməsi məqsədilə proqram-texniki vəsaitlərin, istehsalat proseslərinin və metodlarının məcmusudur. İnformasiya proseslərinə isə aiddir: informasiyanın axtarışı, seçimi, yaradılması, saxlanması, ötürülməsi, kodlaşdırılması, emalı və qorunması.

İnformasiya cəmiyyəti, başqa sözlə desək, cəmiyyətin informasiyalaşdırılması ölkənin intellektual potensialından səmərəli istifadə edərək hərtərəfli inkişafın təmin edilməsi, korrupsiya ilə mübarizə, yoxsulluq və işsizliyin aradan qaldırılması, cəmiyyətdə aşkarlıq və şəffaflığın bərqərar edilməsi və bütövlükdə, ictimai həyatın demokratikləşməsi deməkdir. Azərbaycanda informasiyalaşmış cəmiyyətin əsas xüsusiyyətlərinə qlobal informasiya mühitinin yaradılması, sosial və iqtisadi fəaliyyətin yeni formalarının (məsafədən təhsilalma, elektron ticarət, tele iş, elektron hökumət və sair) meydana gəlməsi, informasiya və bilik bazarının yaradılması, müxtəlif səviyyədə informasiya mübadiləsi sistemlərinin inkişafı, vətəndaş və təşkilatların istənilən məlumatı almaq, onu yaymaq və ondan istifadə etmək kimi hüquqlarının tam təmin edilməsi aiddir.
İnformasiya bolluğunun yaradılması və bu prosesin köməyi ilə həm bəşəriyyətin qarşısında duran problemlərin həllinə nail olmaq, həm də cəmiyyətin inkişafını təmin etmək mümkündür. Yəni informasiya cəmiyyəti elə bir cəmiyyətdir ki, burada əhalinin böyük hissəsi müasir informasiya texnologiyalarından istifadə etməklə informasiyanın, ən əsası isə onun ali forması olan biliyin istehsalı, saxlanması, emalı və ötürülməsi ilə məşğul olur. Son dövrlərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında informasiya texnologiyalarının kütləviləşməsi, bu sahənin inkişafı məqsədilə nəzərəçarpacaq addımlar atılıb, ciddi dəstək və qayğı nəticəsində bir çox uğurlar əldə olunub, informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının inkişafı yeni mərhələyə qədəm qoyub. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzində, Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsində, Naxçıvan Dövlət Universitetində və Gənclər Mərkəzində elektron kitabxanaların, eləcə də Naxçıvan Regional İnformasiya Mərkəzində məhdud fiziki imkanlılar üçün audio və elektron kitabxana xidmətinin yaradılması dediklərimizə əyani sübutdur.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Baş Sığorta Agentliyi və rayon Dövlət Sığorta agentlikləri payızlıq buğda və arpa məhsulu istehsalçıları üçün taxıl əkini sahələrinin sığortalanması işini davam etdirir. Əkin sahələri sığortalandıqdan sonra yanğın, dolu, sel, daşqın və ya şaxtavurma zamanı məhsula dəyə biləcək maddi zərərlər sığorta agentlikləri tərəfindən ödəniləcəkdir.
Mövcud qanunvericiliyə əsasən, əkin sahibləri bağladıqları sığorta müqavilələrinə görə, sığorta haqlarının yalnız 50 faizini ödəyirlər. Qalan məbləğ isə dövlət büdcəsinin vəsaitləri hesabına ödənilir.
Müasir dövrdə kənd təsərrüfatının inkişafı və təsərrüfatçılıqda mütərəqqi metodların tətbiqi məhsul bolluğuna səbəb olur. Ancaq reallıq budur ki, bəzən minbir zəhmət hesabına yetişdirilən məhsul qəfil, gözlənilməz təbii fəlakətlər – dolu, sel, daşqın, fırtına, ildırım vurması nəticəsində bir anda puç olur. Bu səbəbdən kənd təsərrüfatı qəfil hadisələrə çox həssas sahə hesab olunur. Çünki gözlənilmədən baş verən təbii fəlakət yüz hektarlarla taxıl sahələrinin məhsulunu məhv edə bilər. Onun nəticələrinin aradan qaldırılması isə çox zaman mümkün olmur.
Belə vəziyyətlərdə əziyyət çəkilərək yetişdirilən məhsulun dəyərinin əldə olunması hər bir vətəndaşa böyük maddi və mənəvi kömək olmaqla yanaşı, onun gələcəkdə işini inamla davam etdirməsinə də stimul verir. Məhz buna görə taxıl (buğda, arpa) istehsalçılarının gözlənilməz hadisələrdən dəyə biləcək zərərlərin ödənilməsi məqsədilə əkin sahələrinin məhsulunu sığorta etdirmələri onlara yalnız fayda gətirə bilər.

Xəbərlər şöbəsi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun (DSMF) şöbələri tərəfindən maarifləndirici tədbirlərin keçirilməsi davam etdirilir. Növbəti maarifləndirici tədbir fondun Naxçıvan şəhər şöbəsi tərəfindən keçirilib. Tədbiri şöbənin müdiri Səfər Əhmədov açaraq tədbirin əhəmiyyətindən danışıb.
Sonra DSMF Naxçıvan Şəhər Şöbəsinin əməkdaşları Asim Cəfərov, İlqar Vəliyev və Cabir Seyidov sığorta-pensiya sisteminin xüsusiyyətlərindən, sosial sığorta haqqı ödənişlərinin gələcək pensiya təminatındakı mühüm əhəmiyyətindən, elektron xidmətlərin tətbiqinin sosial müdafiə sistemində təsirinin yüksək olmasından bəhs ediblər.
Qeyd olunub ki, fond tərəfindən istifadəyə verilən “Məcburi dövlət sosial sığorta vəsaitlərinin onlayn ödənilməsi” elektron xidməti sığortaedənlər, sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olan fiziki şəxslər, torpaq mülkiyyətçiləri tərəfindən məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının ödənilməsi prosesini asanlaşdırıb.
Diqqətə çatdırılıb ki, hazırda fond tərəfindən əhaliyə 10 növ elektron xidmət göstərilir. Ötən il muxtar respublikada avtomatlaşdırılmış pensiya təyinatı sistemi istifadəyə verilib. Yaşa görə əmək pensiyası hüququ yaranmış vətəndaş hər hansı sənəd toplamadan və vaxt itirmədən fondda yaradılan pensiya təyinatı xidmətinə (+99436 550-59-79 nömrəsinə) zəng vuraraq real vaxt rejimində dərhal pensiya təyinatı hüququnu reallaşdıra bilər.
Tədbirin sonunda elektron xidmətlərin tətbiqi və istifadə qaydaları ilə əlaqədar slayd nümayiş etdirilib, iştirakçıların sualları cavablandırılıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun mətbuat xidməti

Naxçıvan Muxtar Respublikası Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestri Xidməti tərəfindən daşınmaz əmlaka mülkiyyət hüquqlarının dövlət qeydiyyatı və digər xidmətlərin yerində göstərilməsi üçün səyyar xidmətin tətbiq edilməsi davam etdirilir.
Xidmətin İnformasiya texnologiyaları və məlumat bazası sektorunun aparıcı məsləhətçisi Ruslan Rüstəm­ovun bildirdiyinə görə, mart ayının 3-də xidmət əməkdaşları Babək rayonunun Aşağı Buzqov kəndində olublar. Burada əməkdaşlar əhalidən mülkiyyət hüquqlarının Daşınmaz Əmlakın Dövlət Reyestrində qeydiyyata alınması sahəsində 24 müraciət qəbul ediblər. Dünən isə Sədərək rayonunun Qaraağac kəndində sakinlər səyyar xidmətin onlar üçün yaratdığı imkanlardan yararlana biliblər. Bundan başqa, səyyar xidmət martın 10-da Culfa rayonunun Ərəzin, 12-də Şərur rayonunun İbadulla, 17-də Ordubad rayonunun Aşağı Əndəmic, 19-da Kəngərli rayonunun Qarabağlar, 29-da Şahbuz rayonunun Kolanı kənd­lərində olacaq. Martın 30-u isə səyyar xidmətin növbəti dayanacağı Şərur rayonunun Çəmənli kəndi olacaq.

Özünün fauna və florası ilə zəngin olan Şərur rayonunda nadir bitkilər, ağaclar çoxdur. Nadir ağaclar silsiləsinə aid edilən narbənd daha uzunömürlülər siyahısına daxildir. 300-350 il, hətta bundan da artıq yaşaya bilən narbənd ağacı yayın qızmar istisinə, quraqlığa, borana, güclü küləyə, çovğuna, 40-45 dərəcə şaxtaya dözümlüdür. Çətirinin böyüklüyünə, budaqlarının sıxlığına, gözəl görkəminə görə narbəndi əvəz edən ikinci ağac çətin tapılsın.
Narbənd ağacı barədə akademik Həsən Əliyev hələ 1982-ci ildə çap etdirdiyi “Həyəcan təbili” adlı kitabında yazmışdır: “Bəzək ağaclarından narbənd, demək olar ki, tamamilə məhv olmuşdur. Bu bəzək ağacına SSRİ ərazisində yalnız Naxçıvan Muxtar Respublikasında rast gəlirdik. 40-50 il bundan əvvəl Naxçıvanda hər bağın ortasında kölgəlik üçün yalnız bu ağaclar görünürdü. Onun sıx yarpaqları nəinki Günəşin şüalarını buraxmır, hətta çox vaxt yağışı da keçirmir. Belə bir gözəl bəzək ağacı görkəmli rəssam Bəhruz Kəngərlinin əsərlərində də təsvir edilmişdir. Təəssüf ki, indi bu ağacdan yalnız Naxçıvan kəndlərinin ərazisində tək-tək qalmışdır, nəsli kəsilmək üzrədir. Belə bəzək ağacının artırılması vacib məsələlərdən biridir”.
Mərhum şair Əliağa Kürçaylı isə “Narbənd ağacı” adlı şeirində həyəcanını belə ifadə edirdi:

Muxtar respublikada yeni iş yerlərinin açılması, əmək bazarının müasir səviyyədə qurulması və əmək potensialından səmərəli istifadə edilməsi istiqamətində ardıcıl tədbirlər görülür. Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi bu sahədə qarşıya qoyulan vəzifələrin icrasını diqqətdə saxlayır.
2015-ci ilin fevral ayında işaxtaranların məşğulluğunun təmin olunması və peşə hazırlığı, işçilərin əmək hüquqlarının qorunması, sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərin tibbi və sosial reabilitasiyası istiqamətində işlər davam etdirilmişdir. Ötən ay həyata keçirilən aktiv məşğulluq tədbirləri nəticəsində 200 işaxtaran vətəndaş məşğulluq xidməti orqanlarında qeydiyyatda olan vakant iş yerlərinə, sosial müdafiəyə xüsusi ehtiyacı olan və işə düzəlməkdə çətinlik çəkən 4 şəxs kvota yerlərinə göndərilmiş, 10 nəfər isə müvafiq peşə kurslarına cəlb edilmişdir. Qeyd olunan dövrdə müvafiq kateqoriyadan olan şəxslərə, habelə aztəminatlı ailələrə 1 milyon 222 min 241 manat dəyərində sosial müavinət və ünvanlı dövlət sosial yardımı ödənilmişdir.

8 Mart – Beynəlxalq Qadınlar Günü ərəfəsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, Səhiyyə, Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi nazirlikləri və Culfa Rayon İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə Culfa rayonunun Yaycı kəndində yaşayan tənha ahıl qadın Şəfiqə İsmayılovaya baş çəkilib. Adıçəkilən təşkilatların əməkdaşları tənha ahıl qadını 8 Mart – Beynəlxalq Qadınlar Günü münasibətilə təbrik edərək onun yaşayış vəziyyəti ilə maraqlanıb, tibbi müayinədən keçirib, ona məişət əşyası və ərzaq payı veriblər.
Vətəndaş Şəfiqə İsmayılova ona göstərilən diqqət və qayğıya görə minnətdarlığını bildirib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq
Problemləri üzrə Dövlət  Komitəsinin mətbuat xidməti

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin yaradılmasının 23-cü ildönümü ərəfəsində göm­rükçülər qanvermə aksiyası keçirib.
“Gömrükçülər sizi unutmur” adlı aksiyada məqsəd talassemiya və digər qan xəstə­liklərindən əziyyət çəkənlərə və bədbəxt hadisələr nəticəsində xəsarət almış insanlara təmənnasız yardım etməkdən ibarət olub. Könüllülük prinsipi əsasında keçirilən aksiyada əməkdaşlar gömrük orqanlarının yerləşdikləri ərazi vahidləri üzrə səhiyyə ocaqlarında qan veriblər.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin və Naxçıvan Şəhər Gömrük İdarəsinin əməkdaşları Naxçıvan Diaqnostika-Müalicə Mərkəzinə gələrək bu nəcib və humanist xarakterli aksiyada iştirak ediblər. Mərkəzin həkim-hemotoloqları tərəfindən hər bir donorun sağlamlığı öncədən müəyyən olunub. Donorlardan arterial təzyiq, hepatit və digər yoluxucu xəstəliklərin müəyyən edilməsi üçün qan analizləri götürülərək testdən keçirilib. Donorlardan götürü­lən qan qruplar üzrə müəyyənləşdirilərək xüsusi şəraitdə qan bankına təhvil verilib.
Culfa Gömrük İdarəsinin əməkdaşları isə Culfa Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında qan veriblər. Ümumilikdə, qanvermə aksiyasında 110 gömrükçü iştirak edib. Bu xeyirxah aksiya nəticəsində qan bankında xəstələrə köçürülmək üçün kifayət qədər ehtiyat yaradılıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin
mətbuat xidməti

Fevralın 9-da Naxçıvan Muxtar Respublikasında 2014-cü ilin yekunları və qarşıda duran vəzifələrə dair keçirilmiş müşavirədə aidiyyəti orqanlara sahibkarların maarifləndirilməsi, bütün işçilərlə işəgötürənlər arasında əmək müqavilələrinin bağlanmasına diqqətin artırılması, hər bir sahibkara tabeliyində çalışan işçilər üçün normal iş yeri və istirahət şəraitinin yaradılması, xüsusi istehsal müəssisələrində əməyin təşkili və təhlükəsizlik qaydalarına əməl olunmasına nəzarətin gücləndirilməsi kimi tapşırıqlar verilib.
Verilən tapşırıqların icrasına uyğun olaraq, fevralın 23-dən Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Regional Peşə Tədris Mərkəzində “Texniki təhlükəsizlik və əməyin mühafizəsi normaları, qaydaları və standartlarına əməl olunması” mövzusunda növbəti ixtisasartırma kursunun keçilməsinə başlanılıb.
Kursa “Cahan Qida Market”, “Cahan Qənd”,“Cahan Tobacco”, “Bərəkət Qida Məhsulları”, “Hilal” Ət və Ət Məhsulları”, “Ləzzət Qida Sənaye”, “Prestij Naxçıvan Pivəsi”, “Naxçıvan Duz İstehsalı” Məhdud Məsuliyyətli cəmiyyətlərin, “Sirab“ Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin və “Fərda” şirniyyat müəssisəsinin, ümumilikdə, 10 mütəxəssisi cəlb edilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Dövlət Yanğın Təhlükəsizliyi İdarəsində tikintiyə dövlət nəzarətinin həyata keçirilməsi və tikintidə yanğın təhlükəsizliyi qaydalarının tələblərinə əməl olunması mövzusunda maarifləndirici tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin Böhran Vəziyyətlərində İdarəetmə Mərkəzinin rəisi, polkovnik-lеytеnаnt Əsgər İsmayılov açaraq tədbirin əhəmiyyətindən bəhs edib.

Peşə və ixtisasından asılı olmayaraq, hər kəs üçün faydalı olan əməyin təşkili, insanların bilik, bacarıq və vərdişlərindən maksimum səmərə ilə istifadə olunması inkişafın mühüm amili hesab olunur. Mövcud iş yerlərinə iqtisadi fəal əhalinin münasibətlərini tənzimləyən, hər kəsin qabiliyyətindən, sahib olduğu iş qüvvəsindən səmərəli istifadəni qarşıya məqsəd qoyan dövlətin məşğulluq siyasəti də bu vacib məsələnin həllinə xidmət edir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 18 dekabr 2013-cü il tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2014-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında əhalinin məşğulluğunun artırılması üzrə Dövlət Proqramı” da gələcəkdə muxtar respublikada əhalinin daimi iş yerləri ilə təminatında qarşıda duran vəzifələrin müəyyənləşdirilməsi və həlli məqsədi daşıyır. Əhalinin sosial müdafiəsinə birbaşa təsir edən məşğulluq probleminin davamlı olaraq gündəmdə olması dövlətin bu sahədə yeritdiyi ardıcıl siyasətlə dəstəklənir.

Muxtar respublikada həyata keçirilən sosial siyasətin başlıca məqsədlərindən biri də əhalinin həyat şəraitinin yaxşılaşdırılması və sosial müdafiəsinin təmin edilməsidir. Aztəminatlı ailələrin sosial müdafiələrinin gücləndirilməsi məqsədilə ünvanlı dövlət sosial yardımlarının təyin edilməsini, ailə üzvlərinin məşğulluq problemlərinin həll olunmasını, ailələrin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsi üçün atılan addımları bu məqsədlə görülən işlərə misal olaraq göstərmək olar. Mütəmadi olaraq aztəminatlı ailələrə baş çəkilməsi də bu kimi tədbirlərdəndir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi, Səhiyyə və Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi nazirliklərinin və Culfa Rayon İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə Culfa rayonunun Yaycı kəndində yaşayan aztəminatlı Səbralıyevlər ailəsinə baş çəkilib. Adıçəkilən təşkilatların əməkdaşları ailənin yaşayış vəziyyəti ilə maraqlanıb, ailə üzvlərini tibbi müayinədən keçirib, ailəyə məişət əşyası və ərzaq payı veriblər.
Xüsusi qayğıya ehtiyacı olan ailə üzvləri dövlətimiz tərəfindən göstərilən diqqət və qayğıya görə minnətdarlıqlarını bildiriblər.

Xəbərlər şöbəsi

Muxtar respublikada uğurla həyata keçirilən sosial-iqtisadi inkişaf strategiyası bu qədim diyarın tərəqqisində yüksək dinamizmi təmin etmişdir. İqtisadi inkişafı stimullaşdıran ardıcıl tədbirlərin həyata keçirilməsi, əlverişli sahibkarlıq və biznes mühitinin formalaşdırılması, kənd təsərrüfatının dirçəldilməsi, əhalinin maddi rifah halının yaxşılaşdırılması aparılan düzgün iqtisadi siyasətin nəticələridir. Sosial-iqtisadi sahədə davamlı inkişafı təmin etmək məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafına dair dövlət pro­qramlarının qəbul edilməsi və uğurlu icrası ailələrin maddi rifah halının yaxşılaşdırılmasına zəmin yaratmışdır.

Babək Rayon İcra Hakimiyyətinin və Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun təşkilatçılığı ilə Babək rayonunda “Sığorta-pensiya sistemində elektron xidmətlərin tətbiqi və avtomatlaşdırılmış pensiya təyinatı” mövzusunda maarifləndirici tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Babək Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının birinci müavini Əbdülhüseyn Zamanov açıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun şöbə müdirləri Yaşar Məmmədov, Vaqif Rəsulov və İsmayıl Həsənov məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının ödənişi və hesabat sistemində, sığorta-pensiya sistemində fərdi uço­tun təşkili, əmək pensiyalarının təyinatı və ödənişi sahəsində elektron xidmətlərin tətbiqindən danışıblar.

Görülən işdən səmərəli nəticə almaq insanın bütün fəaliyyətinin əsas məqsədidir. İstər istehsalatda, istər məişətdə, istərsə də asudə vaxt müddətində rasional davranış göstərən insanlar həmişə nümunə olmuş, ehtiyatlardan qənaətlə istifadə edilməsi hər dövrün tələbinə çevrilmişdir. İqtisadi inkişafa verilən qiymət kimi daha az resurs sərfi ilə daha çox mənfəət əldə olunması da bu baxımdan təsadüfi olmayıb, ən sadə hesablamalardan tutmuş mürəkkəb iqtisadi təhlillərə qədər bunları özündə ehtiva edir.

İqtisadiyyat nə qədər mürəkkəb görünsə də, əslində, o, çox sadə, amma eyni zamanda qeyri-səlis elmdir. Bu elmin tarixində sınaqdan çıxmış elə mühüm qanunlar vardır ki, onlar istənilən zaman doğru tətbiq olunduqda öz səmərəsini verir, arzuolunmaz nəticələr baş vermir. Müasir dövrdə, qloballaşma şəraitində isə iqtisadiyyat deyəndə təkcə ölkə və regiondakı iqtisadi münasibətlər deyil, beynəlxalq maliyyə bazarlarından tutmuş yerli xammalın və əmək ehtiyatlarının istifadəsinədək çox geniş prizmadakı məsələlər başa düşülür.

Naxçıvan şəhərindəki Cəlil Məmmədquluzadə küçəsində yerləşən Əlillərin Bərpa Mərkəzi 11 ildir, fəaliyyət göstərir. “Məhdud fiziki imkanlı insanların ümid ocağı olan bu müəssisədə fəaliyyət necə qurulub?” sualına cavab almaq üçün həmin ünvana üz tutduq.

20 il bundan əvvəl muxtar respublikada bu kateqoriyadan olan insanların hansı əziyyətlərə qatlaşdığını xatırlayırsınızmı? Bu qəbildən olan insanlar bilmirdilər, öz sağlamlıqlarının qeydinə qalsınlar, yoxsa, onsuz da məhdud fiziki imkanları ilə uzun yollarda əziyyət çəksinlər. Maddi çətinliklər də bir tərəfdən. İndi isə o çətin günlər arxada qalıb. Bu sahədə bir sıra tədbirlər həyata keçirilib. Müvafiq kateqoriyadan olan şəxslər üçün fərdi evlərin və ümumi yaşayış binalarının tikilib istifadəyə verilməsi, onların minik avtomobilləri və müxtəlif texniki-bərpa vasitələri, protez-ortopediya məmulatları ilə təmin edilmələri, tənha yaşayan, köməyə ehtiyacı olan şəxslərə evdə sosial-məişət xidmətinin göstərilməsi daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Həmçinin bu kateqoriyadan olan şəxslərin ictimai həyatın bütün sahələrində iştirakının təmin olunması, onların fərdi qabiliyyətlərinə və maraqlarına müvafiq fəaliyyət göstərmələri üçün zəruri şəraitin yaradılması, sağlam həyat tərzində yaşamaları, maddi və mənəvi tələbatlarının ödənilməsi və rifahlarının yüksəldilməsi sahəsində ardıcıl tədbirlər görülür.

Fevralın 10-da Culfa Rayon Prokurorluğunun təşkilatçılığı ilə rayonun Kırna kəndində təbii qazdan, sudan, elektrik enerjisindən düzgün istifadə qaydalarına, həmçinin “Şəhərsalma və Tikinti Məcəlləsinə əsasən tikintiyə icazənin verilməsi” mövzusuna həsr olunmuş tədbir keçirilib.
Tədbirdə Culfa rayon prokuroru, baş ədliyyə müşaviri Əli Adıgözəlov “Təbii qazın, suyun, elektrik və ya istilik enerjisinin talanmasına görə məsuliyyət” mövzusunda məruzə ilə çıxış edib. Bildirilib ki, hər bir idarə, müəssisə və təşkilat, eləcə də hər bir vətəndaş elektrik enerjisindən və təbii qazdan səmərəli istifadə etməli, israfçılığa, qanunsuz istifadə hallarına qətiyyən yol verməməlidir. Əli Adıgözəlov qanunsuz istifadə halları ilə əlaqədar Cinayət Məcəlləsindəki maddələr barədə də sakinlərə məlumat verib.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında sabit telefon şəbəkəsinin yeni nəsil telekommunikasiya sisteminə keçirilməsi tədbirləri uğurla həyata keçirilir. Optik şəbəkənin genişləndirilməsi evlərə optik kabelin çəkilməsinə imkan verir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rabitə və Yeni Texnologiyalar Nazirliyindən verilən məlumata görə, muxtar respublikada istismar olunan avtomat telefon stansiyalarının 94 faizi optik arabağlantılarla təmin olunub. Bu tədbirlərin həyata keçirilməsində “Evədək optika” layihəsinin icrası xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

Muxtar respublikada enerji təhlükəsizliyi təmin edilmiş, bütün yaşayış məntəqələri qazlaşdırılmışdır. Artıq qış aylarında da abonentlər dayanıqlı mavi yanacaqla təmin olunur, təbii qazın fasiləsiz nəqli istiqamətində müvafiq tədbirlər görülür, mövcud xətlərdə təmir-bərpa işləri aparılır, yeni qaz xətləri çəkilir.
2015-ci ilin yanvar ayında muxtar respublikada təbii qazdan istifadə edən abonentlərin sayı artmışdır. Belə ki, daxil olan müraciətlər əsasında 168-i əhali, 19-u qeyri-əhali olmaqla, 187 mənzil, fərdi ev və digər müxtəliftəyinatlı obyektə yeni qaz xətləri çəkilmişdir. Həmçinin muxtar respublikada aparılan quruculuq işləri zamanı 16 min 979 paqonometr yeni qaz xətti çəkilmiş və ya yeri dəyişdirilmişdir.

Çağdaş gedişat hərtərəfli inkişafın gələcəyinə nikbinlik yaratsa da, bu, bəşəriyyətin qlobal problemlərdən qurtulması anlamına gəlmir. Bu qlobal problemlərdən birincisi isə insanın özü-özünü xilas etməsidir. Bəşəriyyətin varolma səbəbi təbiətdir. Təbiətə vurulan zərbələrin də bəşəri dərd olması hamı üçün aydın olmalıdır. Bu gün qlobal problemlərə “qucaq açan” dünyamızda çağdaş gedişatı yaradan da, ona qeyri-iradi təslim olan da insandır. Məhz buna görə də təbiətin xilası insanlığın xilasıdır. Bu heç də müasir dünyanın inkişafına ritorik yanaşma deyil. Söhbət real dünyada ekologiyanın qorunmasından, ətraf mühitin sağlamlaşdırılmasından gedir.

Ekoloji problemlərin ciddi fəsadlara yol açacağı insanlar tərəfindən hər zaman etiraf olunsa da, bu məsələnin həllinə dünyada hələ də kifayət qədər ciddi yanaşılmır. Ekologiya məsələləri bəşəri xarakter daşıyır. Yalnız dünyanın ağıllı xalqları bu problemlərin həllinə müəyyən qədər töhfə verə bilirlər. Ancaq təbiətə belə töhfənin verilməsində ekologiya amilinə yanaşmanın da böyük təsiri var. Çünki ekologiya dedikdə, sadəcə, ağaclar, meşələr, yaşıllıqlar başa düşülmür. Ümumilikdə, torpaq, su, Günəş, yaşıllıqlar, canlılar və sairin vəhdəti (inkişafı) nəzərdə tutulur. Buna görə də ətraf mühitin qorunmasında insanlarda ekoloji təfəkkürün düzgün formalaşdırılması mühüm şərtdir. Elmi ədəbiyyatda daha çox “ekoloji şüur” kimi istifadə olunan bu termin ictimai və fərdi şüurun təbiətə münasibətdə etik davranış xüsusiyyətlərini özündə əks etdirir.

Muxtar respublikada mövcud yolların beynəlxalq standartlara uyğun olaraq yenidən qurulması müasir ictimai nəqliyyat növlərinə ehtiyacı daha da artırıb. Odur ki, şəhərdaxili sərnişindaşımada istifadə olunan nəqliyyat vasitələri sürətlə yeniləşdirilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Nəqliyyat Nazirliyinin mətbuat xidmətindən verilən məlumata görə, Naxçıvan şəhərində sərnişindaşıma müasir, iritutumlu avtobuslarla həyata keçirilir. Son illər Naxçıvan Şəhər Nəqliyyat İdarəsinin maddi-texniki bazası xeyli möhkəmləndirilib, 2 ədəd “Mersedes-Benz Traveqo” markalı, 37 ədəd “King Long” markalı, 8 ədəd “Liaz” markalı iritutumlu avtobuslar alınaraq nəqliyyat dövriyyəsinə buraxılıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 31 yanvar tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş “2014-2015-ci illərdə Naxçıvan şəhərinin sosial-iqtisadi inkişafı üzrə Proqram”a əsasən, şəhərdaxili nəqliyyatdakı avtobusların beynəlxalq standartlara cavab verən müasir avtobuslarla əvəz olunması, Naxçıvan şəhərində nəqliyyatın sıx olduğu yerlərdə piyada keçidlərinin yaradılması və ictimai nəqliyyat vasitələri üçün yeni dayanacaqların quraşdırılması işləri davam etdirilməkdədir. Adıçəkilən proqrama əsasən, sərnişinlərin sıxlığı nəzərə alınaraq muxtar respublikamıza yeni iritutumlu avtobuslar alınıb gətiriləcək.

Xəbərlər şöbəsi

Kənd təsərrüfatı insanın ilk məqsədyönlü fəaliyyət sahəsidir. İnsan ona lazım olan maddi nemətləri məhz torpaqdan əldə etmiş, əkib-becərmişdir. Mövcud olan əlverişli torpaq, iqlim, hava və su ehtiyatları kənd təsərrüfatını müxtəlif istiqamətlərdə inkişaf etdirməyə imkan verir. Muxtar respublikamızda aparılan tədbirlər nəticəsində kənd təsərrüfatının dayanıqlı inkişafı, onun çoxşaxəliliyinin təmin olunması, müxtəlif bitkiçilik və heyvandarlıq məhsullarının istehsalı təmin olunmuşdur.
Kənd təsərrüfatının iqtisadiyyatda xüsusi rolu vardır. Kənd təsərrüfatı məhsulları olmasa, insanın çox vacib tələbatları ödənilməz, ərzaq təhlükəsizliyi kimi mühüm məsələ həll oluna bilməz. Odur ki, bu məsələnin həllində torpaqlardan səmərəli istifadə olunması, torpaq mülkiyyətçilərinə müxtəlif sahələrdə dəstək göstərilməsi, anbarlar yaradılması, satış yarmarkalarının təşkil olunması, maşın-mexanizm, gübrə təminatının yaxşılaşdırılması, məhsuldar sort və cinslərin yetişdirilməsi və xaricdən alınması, aqrar sahə üzrə mütəxəssislərin, aqronom və baytarların hazırlanması daim dövlətin diqqət mərkəzində saxlanılır.

“İstehlakçıların hüquqlarının müdafiəsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu hər bir vətəndaşın bu sahədə hüquqlarının müdafiəsi üzrə əsas normativ-hüquqi aktlardan biridir. Bu qanundan irəli gələn vəzifələri yerinə yetirmək üçün muxtar respublikada müntəzəm olaraq ticarət obyektlərində və qapalı müəssisələrdə keyfiyyətsiz, mənşəyi məlum olmayan məhsulların satışdan çıxarılmasını təmin etmək üçün Naxçıvan Muxtar Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi öz səlahiyyətləri çərçivəsində davamlı olaraq monitorinqlər həyata keçirir. 

Məqsəd ondan ibarətdir ki, saxlama müddəti bitmiş, mənşəyi bəlli olmayan məhsulların satılmasının qarşısı alınsın. Lakin təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, hərtərəfli dövlət dəstəyinin qarşısında bəzi ticarət obyektləri üzərlərinə düşən vəzifələri lazımınca yerinə yetirmirlər. Hələ də bir qrup təsərrüfat subyektləri istehsal və idxal etdikləri məhsulların saxlama müddətini saxtalaşdırmaq yolu ilə öz qazanclarının artırılmasına meyil edirlər.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsindən bildirdilər ki, bununla bağlı komitə tərəfindən əhalinin bu istiqamətdə maarifləndirilməsi üçün müntəzəm tədbirlər keçirilir. Bu işdə vətəndaşlar da fəal olmalı, sahibkarlıq subyektlərində müşahidə olunan bəzi nöqsanlara qarşı mübarizə aparmalıdırlar. Qeyd edək ki, muxtar respublikanın bütün rayonlarında komitənin işçi qrupları fəaliyyət göstərir və eyni zamanda komitədə 545-45-09 nömrəli qaynar xətt mövcuddur.

2014-cü ildə Duzdağ Fizioterapiya Mərkəzində müalicə almaq üçün bu şəfa ocağına 4316 müraciət daxil olub. Türkiyə Cümhuriyyətindən 55, Qazaxıstandan 48, Rusiyadan 123, Tacikistandan 1, 27- si Acarıstan Muxtar Respublikasındakı aztəminatlı ailələrinin uşaqları olmaqla, Gürcüstandan 45, Avstriyadan 2, İngiltərədən 1, Ukraynadan 6 nəfər mərkəzdə müalicə alıb. Müalicəyə gətirilən uşaqların valideynləri də mərkəzin və yaxınlıqdakı beş­ulduzlu “Duzdağ” hotelinin imkanlarından yararlanıblar. Bəhs edilən dövrdə mərkəzdə 456 muxtar respublika sakini müalicə alıb. Onlardan 179-u Naxçıvan şəhər sakini olub.

Budur dövlətimizin insan amilinə verdiyi dəyər

Rahat yaşayışın təmin edilməsi hər kəsin arzusu olduğu kimi, azad, demokratik, vətəndaşlarına dəyər verilən cəmiyyət və ölkələrdə də həyata keçirilən sosial tədbirlərin əsas tərkib hissəsidir. Bu rahatlıq təkcə sabitlik, dinclik mənasında deyil, həm də yaşamaq üçün müasir tələblərə uyğun şəraitin yaradılması anlamında qəbul edilməlidir. Əlbəttə, sabitlik olmadan yaşamaq üçün normal şəraitin yaradılmasının mümkünlüyünü düşünmək sadəlövhlük olardı. Ancaq istənilən halda insanlar üçün bu tərəflərin hər ikisinin olması vacibdir. 

Dünən Babək Rayon Prokurorluğunun təşkilatçılığı ilə rayonun Nəzərabad kəndində ətraf mühitin mühafizəsinə, təbii qaz və elektrik enerjisindən düzgün istifadə qaydalarına həsr olunmuş tədbir keçirilib. 

Nəzərabad kənd sakinlərinin iştirak etdiyi tədbirdə Babək rayon prokurorunun müavini, kiçik ədliyyə müşaviri Kənan Seyidov “Təbii qazın, elektrik və istilik enerjisinin talanması iqtisadiyyatımıza böyük zərbədir” mövzusunda çıxış edərək bildirib ki, enerji resurslarından səmərəli şəkildə istifadə edilməsi vacib məsələlərdən biridir.

Şurudluların sevinci böyükdür

Zirvəsi qarla örtülmüş əzəmətli dağların ətəyində yerləşən Culfa rayonunun Şurud kəndi indi daha gözəl görünür. Burada aparılan quruculuq işləri nəticəsində Şurud kəndi muxtar respublikanın digər kəndləri kimi, müasir kənd görkəmi alıb. Yanvarın 22-də burada Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin iştirakı ilə sosial obyektlər istifadəyə verildi. Həmin obyektlərdən biri də məktəb binasıdır. Məktəbimizdə yenidənqurma işləri aparıldı.

Hazırda məktəbdə 2-si elektron lövhəli olmaqla, 11 sinif otağı, kimya-biologiya və fizika laboratoriyaları, kompüter otağı, kitabxana, müəllimlər otağı, hərbi kabinə, şahmat sinfi, idman zalı, açıq idman meydançası və bufet vardır. Məktəb kollektivinin sevinci çox böyükdür. Əvvəllər məktəbimizdə nə idman zalı, nə də açıq idman meydançası var idi. İndi müəllimlərimiz şagirdlərimizə fiziki tərbiyə dərslərini rahatlıqla keçirlər. Göstərilən qayğı qarşımıza mühüm vəzifələr qoyur. Məktəb kollektivi ilə görüşən Ali Məclisin Sədri müəllim-şagird işinin düzgün qurulması, yaxşı təhsil ənənələrinin davam etdirilməsi, uğurların artırılması istiqamətində tapşı­rıqlar verdi. Bu tapşırıqları işimizdə devizə çevirmişik. Məktəbimizin müəllimləri bundan sonra da səylə çalışacaq, ölkəmiz və xalqımız üçün savadlı və vətənpərvər gənclər yetişdirəcəklər.

Qış fəsli ilə əlaqədar olaraq, muxtar respublika ərazisində əhalinin mavi yanacağa olan tələbatı artıb. Ötən illərin təcrübəsi onu göstərir ki, bəzi hallarda vətəndaşlar tərəfindən qaz cihazlarından təhlükəsizlik qaydalarına uyğun istifadə edilməməsi səbəbindən çox vaxt insan itkisi ilə nəticələnən partlayış, yanğın və zəhərlənmə kimi bədbəxt hadisələr baş verir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyi bütün bunları nəzərə alaraq, qaz cihazları və qaz təsərrüfatı ilə bağlı təhlükəsizlik qaydalarının tələblərini bir daha nəzərə çatdırır, aşağıdakı yanğın təhlükəsizlik qaydalarına ciddi əməl olunmasını vacib hesab edir.
Qaz təsərrüfatının mövcud olduğu sahələrdə yanğın, partlayış və zəhərlənmə kimi arzuolunmaz hallardan mühafizə olunmaq üçün mülkiyyət formasından asılı olmayaraq, hər bir təşkilatın, həmçinin hər bir vətəndaşın bir sıra qaydalara, xüsusən də yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına əməl etməsi zəruridir. Qaz təsərrüfatı ilə bağlı yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına tikinti və quraşdırma işlərindən başlamaq lazımdır. Təyinatından asılı olmayaraq, bina və qurğulara qaz kəməri çəkilərkən kəmər binanın bünövrəsindən binaya polad qılaf daxilində keçməlidir. Qılafın daxilində qaz kəmərinin birləşmə hissələri olmamalı, kəmər torpaqdan çıxdığı yerdə zədədən mühafizə edilməlidir. Qaz kəməri binanın üstündən çəkilərsə, kəmərin aşağı hissəsindən bina örtüyünə qədər məsafə ən azı 50 santimetr olmalı, divarboyu çəkildiyi halda isə pəncərə və qapıların qarşısını kəsmə­məlidir. Qaz kəməri elə çəkilməlidir ki, o, başqa otaqlara deyil, bilavasitə qaz işlədən qurğunun yerləşdiyi otağa daxil olsun. Bir sıra təhlükəli hallara şərait yaratdığından lift şaxtası, havadəyişmə şaxta və kanalları, eləcə də tüstü boruları ilə qaz kəmərinin çəkilməsi qadağan olunur.

Bu, muxtar respublikada ümumi əmək pensiyaçılarının 93 faizinə şamil olunacaq

Ümummilli lider Heydər Əliyevin 2001-ci il 17 iyul tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunan “Azərbaycan Respublikasında pensiya islahatı Konsepsiyası”nın uğurlu icrası nəticəsində əmək pensiyalarının müntəzəm artırılması, pensiyaların vaxtlı-vaxtında mütərəqqi ödəniş vasitəsi hesab olunan plastik kartlarla ödənişinin həyata keçirilməsi mümkün olmuşdur.
Ölkəmizdə bazar münasibətləri sisteminin bərqərar olması əhalinin sosial müdafiəsi və pensiya təminatı sahəsində köklü dəyişikliklərin həyata keçirilməsini, beynəlxalq təcrübədə özünü doğrultmuş müasir sosial müdafiə sistemlərinin tətbiqini zəruri etmişdir. Hazırda ölkəmizdə qocaların və gənc nəslin sosial müdafiəsinə diqqət artırılmaqla sağlam mənəvi mühitin yaradılması istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər davam etdirilir. Bu tədbirlərdən ən vacib olanı isə yaşa görə əmək pensiyalarının baza hissəsinin və sığorta hissəsinin mütəmadi olaraq artırılmasıdır.
Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 27 avqust 2013-cü il tarixli Sərəncamına əsasən, yaşa görə əmək pensiyasının baza hissəsinin məbləği 2013-cü il sen­tyabrın 1-dən 100 manat müəyyən edilmişdir.

Böyük yolların kökü xırda cığırlardadır. Əsrlər öncə – qədimlərdə insanlar elə bu xırda cığırlarla dünyanın şərqindən qərbinə, cənubundan şimalına gediblər və gəzə-gəzə böyük yolların əhəmiyyətini duyublar. Dünya böyük olduğu üçün böyük yollara ehtiyac çoxalıb. Beləcə, hava, su, torpaq yolları yaranıb və insan ömrünün yarıdan çoxu, deyilənlərə görə, elə bu yollarda keçir. Evimizdən başlanan yol haçalanıb məmləkətlərə, ölkələrə, okeanlara, dənizlərə qədər aparır bizi.

Sovet dönəmlərində nəşr olunan və ötən əsrdən yadigar qalan respublikanın mərkəzi qəzetlərindən birinin səhifəsindən oxuyuram: “...Hər kəs kimi, mən də hər səhər evimdən çıxıb işə getməkçün küçəyə çıxıram – “Gənclər dostluğu” küçəsinə. Dayanacağa tərəf üz tuturam. Beşaddımlıq yolda nələr görmürəm? Elə bil burada yaşayanların hamısı “dostluq” yox, “düşmənçilik” küçəsinin sakinləridir. Burada gözədəyən hər şey – binaların daş divarları da, səkilərdəki ağaclar da, yolun asfaltı da bu sakinlərin “qayğısı” ilə sanki “yara” alıblar. Elə bil yola-irizə göydən yağış yerinə natəmizlik yağıb. Haradansa yadıma Pekin, Tokio, Sinqapur şəhərləri və onların küçələri düşür...
Eşitdiyimə görə, bir nəfər turist Sinqapurun küçələrini səkkiz gün gəzmiş, lakin bir papiros kötüyü tapmamışdır. Bu axtarış bizim respublikamızda aparılsaydı, yəqin ki, yığılan papiros kötüyü ilə Yer kürəsini bir neçə millimetr qalınlığında örtmək olardı...”

Sual: Nikaha daxil olmaq istəyən şəxslərin tibbi müayinəsi qanunvericiliklə necə tənzimlənir?
Cavab: Azərbaycan Respublikasının Ailə Məcəlləsinə 17 oktyabr 2014-cü il tarixli qanunla edilmiş əlavə və dəyişikliklərə əsasən, yanvar ayının 1-dən nikaha daxil olmaq istəyən şəxslər tibbi müayinədən keçməlidirlər. Belə ki, Ailə Məcəlləsinin 13-cü maddəsinə əsasən, nikaha daxil olmaq istəyən şəxslər siyahısı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən müəyyən edilən xəstəliklər üzrə tibbi müayinədən keçirlər.

Yanvarın 26-dan etibarən Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Regional Peşə Tədris Mərkəzində “Əməyin mühafizəsi normaları, qaydaları və standartlarına əməl olunması” mövzusunda ixtisasartırma kursunun keçilməsinə başlanılıb.
Kursa Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin Naxçıvan Şəhər, Şərur, Babək, Ordubad, Culfa, Kəngərli və Sədərək Rayon idarələrinin, “Gəmiqaya İnşaat”,“Dizayn İnşaat”,“Cahan İnşaat” Məhdud Məsuliyyətli cəmiyyətlərinin, “Əcəmi TQ” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin, Naxçıvan Şəhər Abadlıq və Təmir-Tikinti İdarəsinin sahə rəisləri və əməyin mühafizəsi üzrə, ümumilikdə, 12 mütəxəssis cəlb edilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Məhdud Fiziki İmkanlılar üçün Naxçıvan Regional İnformasiya Mərkəzində “Özünə qulluq göstərə bilməyən sağlamlıq imkanları məhdud şəxslərə gigiyenik xidmət barədə təlimat” kitabçasının və onun Naxçıvan televiziyası ilə birlikdə hazırlanmış video versiyasının təqdimat mərasimi keçirilib.
Təqdimat mərasimində Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin Sosial təminat və əlillərin sosial müdafiəsi şöbəsinin müdiri Elçin Novruzov çıxış edərək bildirib ki, məhdud fiziki imkanlı şəxslər dövlətimizin hərtərəfli qayğısı ilə əhatə olunub. Muxtar respublikamızda dinamik inkişaf məhdud fiziki imkanlı şəxslərin tibbi və sosial reabilitasiyası, habelə onların cəmiyyətə inteqrasiyası istiqamətində həyata keçirilən tədbirlərin intensiv xarakter almasına əsaslı imkanlar yaradıb.

İnkişaf etmiş dünya ölkələrində davamlı inkişafın təmin edilməsində əsas vacib sahələrdən biri də əhalinin məşğulluğunun təmin edilməsidir. Məşğulluq məsələləri bazar iqtisadiyyatının əsas prinsiplərindəndir. Bu sahənin inkişaf etdirilməsi iqtisadi fəallığın artırılması, eyni zamanda əhalinin daim artan ehtiyaclarının ödənilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət kəsb edir.
Ancaq son illərdə dünyanın iqtisadi sferasında baş verən dəyişikliklər bir daha onu göstərir ki, hətta ən inkişaf etmiş ölkələr belə, işsizlik problemlərindən sığortalanmayıb. Buna görə də düzgün məşğulluq siyasətinin həyata keçirilməsi nəticəsində yoxsulluq və işsizlik səviyyəsinin minimuma endirilməsi bu gün istənilən ölkə üçün aktual məsələlərdən hesab olunur. Məhz bu prizmadan baxdıqda müasir iqtisadi şəraitdə dövlətimizin makroiqtisadi siyasətinin əsas məqsədlərindən birinin əmək qabiliyyətli əhalinin məşğulluğunu yüksək səviyyədə təmin etməkdən ibarət olduğu bir daha görünür.

Kəngərli Rayon İcra Hakimiyyətinin və Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun təşkilatçılığı ilə Kəngərli rayonunda “Sığorta-pensiya sisteminin mahiyyəti və bu sahədə elektron xidmətlərin tətbiqi” mövzusunda maarifləndirici tədbir keçirilib.
Kəngərli Rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini Nazim Canbaxşıyev tədbiri açaraq sığorta-pensiya sistemində informasiya və kommunikasiya texnologiyalarının tətbiqinin əhəmiyyətindən danışıb.

Ailə dəyərlərinin qorunması, yeni nəslə aşılanması, yeniyetmə və gənclərin bu dəyərlərə sahib çıxması və yaşatması istiqamətində dövlətimiz tərəfindən ardıcıl tədbirlər görülür.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi bu sahədə qarşıya qoyulan vəzifələrin icrası ilə bağlı ötən il 6-sı muxtar respublikanın rayon və kənd mərkəzlərində olmaqla, ümumilikdə, 9 dəfə tədbir keçirib, ali və orta ixtisas məktəbləri tələbələri arasında 1 dəfə rəsm və inşa-yazı müsabiqəsi təşkil edib. Bundan əlavə, komitə əməkdaşları aidiyyəti orqanlarla birlikdə muxtar respublikanın 33 şəhər, rayon və kənd tam orta məktəbi və məktəbdənkənar təlim-tərbiyə müəssisələrində uşaqlar arasında maarifləndirici söhbətlər aparıb və seminarlar keçirib.