Əhalinin ənənəvi qış hazırlığı
Xalqımıza məxsus məişət adət-ənənələrindən biri də soyuq qışa ərzaq tədarükünün görülməsidir. Ehtiyat ərzaq məhsullarının hazırlanması və saxlanılması qaydaları uzun əsrlərboyu formalaşıb və günümüzədək gəlib çıxıb. Yazın sonundan başlayaraq bir çox insanlar qış tədarükü görməyə başlayırlar. Bu məsələdə xanımların əməyi daha çoxdur.
Yusif Vəzir Çəmənzəminlinin “Evdar arvad” məqaləsində də yazdığı kimi: “Ev bir məmləkətə bənzəyir, evdar arvad da onun padşahına. Padşah yaxşı olsa, məmləkət də nizam və qayda ilə dolanar... Mətbəxin nizamı da xanıma bağlıdır. Bacarıqlı arvad evdə qış üçün tədarük görər, cürbəcür mürəbbələr bişirər, turşular və şorabalar hazırlayar, göyərti və meyvə qurudar. Qoçaq arvad hər şeydən mənfəət götürər... xülasə, evdar arvadın vəzifəsi çox çətindir. Böyük hünər və qanacaq istəyir”.
Payızın ilk günlərini yaşayırıq. Bütün idarə, müəssisə və təşkilatlar payız-qış mövsümünə hazırlığı sürətlə aparır. Yəni dövlət mövsümi çətinliyin yaşanmaması üçün hər bir tədbiri vaxtında görməyə çalışır.
Naxçıvanda əhali bu işə yazın sonlarından başlayır
Qadınlarımız öz üzərlərinə düşən məsuliyyəti həmişə yaxşı başa düşürlər. Artıq qış gəlir, hamı tədarük görür. Ailələrdə kompotlar, tutmalar, konservlər, mürəbbələr və daha nələr, nələr hazırlanır. Etnoqraf Asəf Orucov deyir ki, qışa tədarük edilməsində əsas əziyyət qadınlarımızın üzərinə düşür. Xalqımızın “qışdan qorxma ki, üzü yazadır, payızdan qorx ki, üzü qışadır” deyimi əsas tutularaq məişət işləri də buna uyğun qurulur. Əhali yazın ilk aylarından başlayaraq payızın axırlarına, xalq dili ilə desək, payızın qışa dönən dövrünə qədər gündəlik tələbatdan artıq qalan məhsulları qışda istifadə etmək üçün tədarük edir. Bu, ta orta əsrlərdən başlamış bu günədək davam etməkdədir. Dənli bitkilər, maldarlıq məhsulları, müxtəlif yabanı yeməli bitkilər, bostan-tərəvəz məhsullarından və meyvələrdən hazırlanmış qax, doşab, şorabalar, mürəbbələr, riçal, eləcə də ətirli ot dəstələri əhalinin tədarük gördüyü əsas qida məhsullarındandır.