Mayın 7-də Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatı Heydər Əliyev adına Gənclər Birliyi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Gənclər Fondu və Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə 1941-1945-ci illər müharibəsində qazanılan qələbənin 70 illik yubileyi münasibətilə “Uzaq sahillərdə” filmi nümayış olunub.
Mayın 6-da Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 92-ci ildönümünə həsr olunmuş muxtar respublikanın uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəbləri şagirdlərinin yekun konserti olub.
Tədbir iştirakçıları əvvəlcə ulu öndər Heydər Əliyevin Naxçıvan şəhərindəki büstünü ziyarət edərək önünə gül dəstələri düzüblər.
Konsert proqramından əvvəl Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət və Turizm naziri Sarvan İbrahimov çıxış edərək dahi rəhbər Heydər Əliyevin mədəniyyətimizin və incəsənətimizin inkişafı və tanıdılmasında misilsiz xidmətlərindən danışıb. Vurğulanıb ki, çoxəsrlik zəngin tarixi olan Azərbaycan mədəniyyətinin bugünkü səviyyəyə yüksəlməsində dahi rəhbər Heydər Əliyevin böyük rolu vardır. Bu gün ölkəmizdə və muxtar respublikamızda ümummilli liderimizin mədəniyyət və incəsənət sahəsində müəyyənləşdirdiyi inkişaf yolu uğurla davam etdirilir; yeni mədəniyyət müəssisələri, konsert salonları, musiqi məktəbləri, muzeylər, kitabxanalar, teatr binaları istifadəyə verilir.
Bugünkü yekun konsertdə rayonlar üzrə fərqlənmiş uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəbləri şagirdlərinin iştirak etdiyini deyən nazir rayonlar üzrə keçirilmiş konsertlərdə fərqlənən şagirdlərə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin fəxri fərmanlarını təqdim etdi.
Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 92-ci ildönümü ilə əlaqədar mayın 5-də Şərur Rayon Uşaq incəsənət və musiqi məktəblərinin kollektivi Şərur şəhərindəki “Bahar” kinoteatrında, Ordubad rayonunun Vənənd Kənd Uşaq musiqi məktəbinin kollektivi Düylün Kənd Mərkəzində, Babək rayonunun Şıxmahmud Kənd Uşaq musiqi məktəbinin kollektivi Şıxmahmud kənd mədəniyyət evində, Culfa rayonunun Bənəniyar Kənd Uşaq musiqi məktəbinin kollektivi Əbrəqunus kənd mədəniyyət evində, Kəngərli rayonunun Uşaq musiqi məktəblərinin kollektivləri Kəngərli Rayon Mədəniyyət Evində, Şahbuz Rayon Uşaq musiqi məktəbinin kollektivi Şahbuz şəhərindəki “Araz” kinoteatrında, Kolanı Kənd Uşaq musiqi məktəbinin kollektivi isə Aşağı Qışlaq Kənd Mərkəzində konsert proqramı ilə çıxış ediblər.
Konsert proqramları başlamazdan əvvəl çıxış edənlər bildiriblər ki, görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin milli mədəniyyətə qoruyucu, yaradıcı münasibətinin, bu sahəyə tükənməz qayğı və diqqətinin əsas mənbəyi Vətən sevgisi, hüdudsuz xalq məhəbbəti idi. Aparılan müdrik siyasət nəticəsində milli mədəniyyətimiz beynəlxalq miqyasda tanındı, dünyanın diqqət mərkəzinə çıxarıldı. Xalqımızın zaman-zaman yaratdığı milli mədəniyyətin qorunub saxlanılması, zənginləşdirilməsi, gələcək nəsillərə çatdırılması sahəsində həyata keçirilən tədbirlər bütün nəsillərin ehtiram və minnətdarlıqla qarşıladığı tarixi xidmətdir.
Mayın 2-də Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 92-ci ildönümü ilə əlaqədar Babək Rayon Mədəniyyət Evində konsert olub. Konsert proqramı başlamazdan əvvəl rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri Ceyhun Fərəcov çıxış edərək bildirib ki, görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyev ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində parçalanmaqda olan ölkəmizi, məhv olmaq təhlükəsi ilə üz-üzə qalan dövlətçiliyimizi xilas edib, bugünkü müstəqil, suveren Azərbaycan Respublikasını bizə əmanət qoyub. Bu gün ulu öndərin əsasını qoyduğu siyasi kursun ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilməsi nəticəsində Azərbaycan dünyanın ən öncül dövlətləri sırasında yerini alıb.
Cəlil Məmmədquluzadənin Nehrəm kəndindəki Xatirə Muzeyinin direktoru Akif Hacıyev “Ümummilli lider Heydər Əliyev və milli dəyərlərimiz”, Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin direktoru Fatma Bağırova “Mədəniyyətimizin hamisi” mövzularında çıxış ediblər. Çıxışlarda ulu öndər Heydər Əliyevin mədəniyyətimizin inkişafındakı misilsiz xidmətlərindən bəhs edilib.
Əlincəqala Naxçıvan Muxtar Respublikasının Culfa rayonunda Əlincəçayın sağ sahilində yerləşir. Qədim mənbələrdə “Erincaq”, “Erincik”, “Alancik”, “Alınca”, “Alancuq” və sair kimi qeyd olunur. Bəsrəd Paşayevə görə, Əlincəqalanın adını tədqiqatçılar və jurnalistlər qədim türk dilində “düzənlik” mənasında işlədilən “alan” sözü ilə bağlayırlar. Bu, qalanın yerləşdiyi sahənin kiçik meydançaya bənzəməsi ilə əlaqədardır. Əlincəqalanın tikilmə tarixi haqqında müxtəlif versiyalar var. İspan diplomatı, Kastiliya kralı III Enrikonun 1403-1406-cı illərdə Teymurilər dövlətindəki səfiri Rüi Qonsales Klavixo Əlincəqalanı belə təsvir etmişdir: “Əlincəqala yüksək və sıldırım bir dağ üzərində qərar tutaraq divar və bürclərlə əhatə olunmuşdur. Divarların daxilində dağ yamaclarının aşağı tərəflərində üzümlüklər, bağlar, zəmilər, otlaqlar, bulaqlar və hovuzlar vardır”.
Qədim tarixi mənbələrə görə, qala 2 min il əvvəl tikilmişdir. Digər tarixçilər sübut edir ki, qala III-IV əsrlərdə Sasani dövlətinin vaxtında tikilib. Orta əsr qaynaqlarında Əlincəqala möhkəm istehkam, dağ, çay kimi nəzərdə tutulmuşdur. Əlincəqala haqqında tarixçilərdən Asogik (928-1019), Şərafəddin Əli Yəzdi (XV əsr), türk səyyahı Övliya Çələbi (XVII əsr) və başqaları məlumat vermişlər. Əlincəqalanın qeyri-adi mənzərəsi çoxlu əcnəbi qonaqları buraya cəlb edir. Bu qala güc və hərbi strategiya rəmzi olaraq əsrlərboyu geosiyasi əhəmiyyətli qala olmuşdur. Əlincəqalanın divarları Əlincə dağının ətəklərindən başlayaraq pillələr şəklində yuxarıya doğru ucalır və onun zirvəsini tamamilə əhatə edir.
Əziz Şərifin 13-14 yaşlarından yazmağa başladığı möhtəşəm gündəliklərində naxçıvanlı Qurbanəli Şərifzadənin oğluna əsl sənətkar tərcümeyi-halı hazırlamış zamanın nəhəng obrazı var. Belə bir tərcümeyi-halla Əziz Şərifin, Əziz Şəriflə ədəbi düşüncəmizin bəxti gətirmişdi.
Atası milli intibah yaradıcı tale sahibi idi. “O, məktəb görməmişdi, fəqət həvəskar bir alim idi, böyük bir müəllim idi, camaat müəllimi idi, həm də müəllimlərdən fəzlə məlumata malik idi. Onda son dərəcə böyük bir istedad və məziyyət var idi”. Hüseyn Cavidin bu fikirlərinə Firidun bəy Köçərli də qoşulurdu: “Millətimizin ruhu, həyatı, səadəti və mənəvi varlığı Şərifzadənin şərif vücudunda müşahidə olunmaqda idi”.
Mirzə Cəlil isə “hamıdan çox istədiyim Qurbanəli” adlandırdığı Qurbanəli Şərifzadəyə 1914-cü ilin 26 yanvarında yazırdı: “Tiflisdə bir qəzet çıxardaram sadə türk dilində, çünki sən də gərək təsdiq edəsən ki, indi Qafqazda bizim qəzetimiz yoxdur, hər nə də ki var, bizim deyil”.
Heç şübhəsiz ki, Mirzə Cəlil belə bir ağrılı məsələdən milli təəssübkeşliyinə ürəkdən inandığı şəxsiyyətlə dərdləşə bilərdi. Qurbanəli Şərifzadənin isə həm “Molla Nəsrəddin”ə bağlılığı, həm də “Füyuzat”ın hər nömrəsini ilk səhifədən son sətrinə qədər oxuması onun milli bitkinliyindən və yetkinliyindən soraq verirdi. Bütün bunlar isə Əziz Şərifin gözləri qarşısında olmuşdu və təbii ki, sonralar düz 70 il sovet vulqar sosioloqlarının “Molla Nəsrəddin”lə “Füyuzat”ı düşmən cəbhələr kimi təqdim etmələrinə o, heç vaxt tərəfdar ola bilməzdi. Ona məlum idi ki, “Molla Nəsrəddin” və “Füyuzat”ı üz-üzə qoymaqla yad rejim milli düşüncəmizi parçalamaq qəsdindədir. Elə bilirik ki, Əziz Şərifin ədəbi platformasında bu cür hadisələr mühüm qaynaqlar kimi dəyərləndirilməlidir.
Muxtar respublika mətbuatının tanınmış nümayəndəsi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar jurnalisti Cəfər Əliyevi xatırlayanda onun gülərüz, nurani çöhrəsi, qaynar, işıqlı baxışları gözlərimiz önündə canlanır, duzlu, məzəli söhbətləri, gənc jurnalistlərə tövsiyələri yada düşür.
Yadımdadır, ilk dəfə onunla redaksiyanın dəhlizində qarşılaşanda mənə demişdi ki, qələmdən möhkəm yapış, onun qədir-qiymətini bil. Çünki əlində tutduğun qələmin həm kəskin qılıncın, həm də səni mühafizə edən qalxanın olacaq. Heç vaxt həqiqətdən uzaqlaşma, həmişə oxucularını düşün. Nə qədər ki əlindəki qələm həqiqəti yazır, onda oxucuların da olacaq, şanın-şöhrətin də. Çalış, həmişə qurucu olasan, sözü harda, necə işlətməyi bacarasan. Çünki bu dünyada sözün sirrini yaxşı bilənlər, yuxunu deyil, sözü yaxşı yerə yozanlar əbədilik qazanır.
Onun haqda keçmiş zamanda danışmaq çox çətindir. Ancaq deməliyəm ki, uşaqla uşaq, böyüklə böyük idi Cəfər müəllim. Heç kimin qəlbinə dəyməz, heç kimi incitməz, insanlara qarşı son dərəcə nəzakətli, həmkarlarına qarşı qayğıkeş, səxavətli, diqqətcil, təvazökar bir insan idi.
Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatı Heydər Əliyev adına Gənclər Birliyi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Gənclər Fondu və Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə 1941-1945-ci illər müharibəsində qazanılan qələbənin 70 illik yubileyi münasibətilə film nümayış olunub. Qələbənin 70 illik yubileyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında qeyd olunması məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin müvafiq Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş tədbirlər planının müvafiq bəndinə əsasən, gənclərin Vətənə məhəbbət, dövlətçiliyə sədaqət ruhunda tərbiyə olunmaları, dünyagörüşlərinin artırılması məqsədilə vətənpərvərlik mövzusunda nümayiş olunan “Əsgər atası” filmi tamaşaçılar tərəfindən maraqla qarşılanıb. Filmi 450-yə yaxın gənc tamaşaçı izləyib.
Ceyhun Məmmədov
Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatı Heydər Əliyev adına Gənclər Birliyinin, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Yanında Gənclər Fondunun və Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Musiqi Kollecinin bir qrup tələbəsi dünən Naxçıvan Muxtar Respublika Ədəbiyyat Muzeyində olub.
Məlumat verilib ki, muzeyin ekspozisiyasında nümayiş etdirilən müxtəlif qiymətli əlyazmalar, tətbiqi və təsviri sənət nümunələri, kitab, qəzet və jurnallar, ədəbi mühitin tanınmış nümayəndələrinə aid xatirə əşyaları nümayiş etdirilir. Burada yaradılmış zəngin guşələr vasitəsilə tamaşaçılar Azərbaycan ədəbiyyatının klassik və müasir nümayəndələrinin, eləcə də Naxçıvan ədəbi mühitinin tanınmış simalarının həyat və yaradıcılıqları ilə tanış ola və onlar haqqında dolğun məlumatlar ala bilərlər. Buna görə də muzey görkəmli ədəbi simaların həyat və yaradıcılıqlarının öyrənilməsində, eyni zamanda onların əsərlərinin elmi cəhətdən araşdırılmasında mühüm rol oynayır.
Ceyhun Məmmədov
Görkəmli hərbi xadim, Azərbaycanın ilk milli atıcı diviziyasının komandiri Cəmşid Naxçıvanskinin 120 illik yubileyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilməsi ilə əlaqədar Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2015-ci il 9 aprel tarixli Sərəncamı ilə Tədbirlər Planı təsdiq edilib. Tədbirlər planına əsasən, görkəmli sərkərdənin yubileyi geniş qeyd olunur. “Naxçıvan” Universitetinin tələbələri Cəmşid Naxçıvanskinin ev-muzeyində olublar. Muzeyin baş elmi işçisi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Gülnaz Hüseynova tələbələrə muzey haqqında ətraflı məlumat verərək bildirib ki, ev-muzeyi Kəngərli xanları nəslinin nümayəndəsi, Azərbaycan atıcı diviziyasının komandiri, general Cəmşid Naxçıvanskinin anadan olmasının 85 illiyi ilə əlaqədar 1981-ci ildə onun yaşadığı evdə yaradılıb. Muzeydə C.Naxçıvanskinin həyat və fəaliyyətini əks etdirən fotoşəkillər, orden və medallar, müxtəlif sənədlər, kitablar, məktub və əlyazmalar, şəxsi və ev əşyalarından ibarət 6 minə yaxın eksponat qorunub saxlanılır ki, onlardan 1000-ə yaxını ekspozisiya zalında nümayiş etdirilir. Bunlar içərisində C.Naxçıvanskinin ilk hərbi təhsil illərinə aid fotoşəkillər, Birinci Dünya müharibəsinə aid sənədlər, 1918-20-ci illərdə milli orduda hərbi xidmətləri, 1921-31-ci illərdə Azərbaycan ilk milli atıcı diviziyasına komandirliyi dövrünə aid fotoşəkillər, eləcə də 1931-33-cü illərdə Frunze adına Hərbi Akademiyada təhsil aldığı və 1933-cü ildən hərbi pedaqoji fəaliyyətə başladığı illərə dair qiymətli sənədlər var.
Dünən M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Ümumdünya Kitab və Müəllif Hüquqları Gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm nazirinin müavini, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Natəvan Qədimova açıb. Qeyd edilib ki, insan təfəkkürünün məhsulu olan kitab elmin, mədəniyyətin, ədəbiyyatın inkişafında mühüm rol oynayıb. Bu günün qeyd olunması hər kəsin diqqətini bir daha yaradıcı insanların əməyinə yönəldir. Azərbaycan Respublikasında yaradıcı insanların müəllif hüquqlarının qorunmasına qayğı göstərilir.
Nazir müavini Azərbaycanda, o cümlədən Naxçıvan Muxtar Respublikasında kitab və müəllif hüquqları ilə bağlı məsələlərdən danışarkən ümummilli lider Heydər Əliyevin bu sahədə gördüyü işlərin bu gün ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirildiyini qeyd edib.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Gənclər Fondu, Gənclər və İdman Nazirliyi, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi və Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının birgə təşkilatçılığı ilə Şərur Rayon Mədəniyyət Evində tamaşa nümayiş etdirilib. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Gənclər Fondunun 2015-ci il üçün tədbirlər planının müvafiq bəndinə əsasən, vətənpərvərlik mövzusunda muxtar respublikanın şəhər və rayonlarında teatr tamaşalarının nümayişi və gənclərin bu tamaşalara cəlb olunması məqsədilə təşkil edilən tədbirdə Həsənəli Eyvazlının “Araz sahilində doğan Günəş” əsəri əsasında hazırlanmış tamaşası nümayiş olunub. Tamaşanı 400 nəfər gənc və yeniyetmə izləyib.
Xəbərlər şöbəsi
Aprelin 22-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyinin, Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin, Naxçıvan Dövlət Universitetinin, Bəstəkarlar Təşkilatının və Naxçıvan Musiqi Kollecinin təşkilatçılığı ilə Təhsil Nazirliyində Naxçıvan Musiqi Kollecinin yaradılmasının 40 illik yubileyi münasibətilə konfrans keçirilib.
Konfransı Təhsil naziri Piri Nağıyev açaraq kollecin yaranma tarixindən və inkişaf yolundan danışıb. Bildirilib ki, Naxçıvan Musiqi Kolleci ümummilli lider Heydər Əliyevin tapşırığı və təşəbbüsü ilə 1974-cü ildə yaradılıb. 1975-1976-cı tədris ilində 4 ixtisas üzrə fəaliyyətə başlayan kollec 1992-ci ilə qədər Naxçıvan Orta İxtisas Musiqi Məktəbi, 1992-ci ildən Naxçıvan Musiqi Texnikumu adlandırılıb, 2005-ci ildən isə Naxçıvan Musiqi Kolleci adı ilə fəaliyyət göstərir. Hazırda kollecdə 11 ixtisas üzrə kadr hazırlığı aparılır. Ötən 40 il ərzində Naxçıvan Musiqi Kollecinin 2500-dən çox məzunu olub. Məktəbin məzunları ölkəmizin mədəniyyət müəssisələrində, uşaq musiqi məktəblərində çalışaraq mədəniyyətin və incəsənətin inkişafında xidmətlər göstərirlər.
YUNESKO 1995-ci il noyabrın 15-də Parisdə keçirilən 28-ci sessiyasında 23 apreli Ümumdünya Kitab və Müəllif Hüquqları Günü elan etmişdir. Bu gün 2001-ci ildən etibarən hər il ölkəmizdə də qeyd edilir.
Yaradıcılıq anlayışı ilə sıx bağlı olan müəlliflik hüququ mədəniyyətin və biliklərin uzaq keçmişindən bəhrələnən məhsuludur. Azərbaycanda kitab nəşrinin, eləcə də müəlliflik anlayışının tarixi çox qədimdir. Xalqımız tərəfindən yaradılan qədim əmək mahnıları, mərasim nəğmələri, bayatılar, əfsanələr, rəvayətlər, qəhrəmanlıq dastanları əvvəllər şifahi formada yayılmış, sonralar isə daş, ağac və gil üzərinə köçürülərək bu günümüzə qədər gəlib çatmışdır. Orta əsrlərdən başlayaraq görkəmli Azərbaycan şairləri öz şeirlərinin sonunda poetik adlarını işlətməklə müəlliflik hüququnun ilkin səmərəli qorunma formasını yaratmışlar.
Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Dövlət mükafatı laureatı, professor Vasif Adıgözəlovun anadan olmasının 80 illiyi münasibətilə Ordubad Şəhər Uşaq musiqi məktəbində tədbir keçirilib.
Tədbirdə məktəbin direktoru Azər Məmmədov bildirib ki, Vasif Adıgözəlov sənət aləminə 1956-cı ildə Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqının Birinci Qurultayında səslənmiş “Simfonik poema” və “Sonata”sı ilə gəlib. Və bu debüt uğurlu olub. Konservatoriyanın həm bəstəkarlıq, həm də pianino siniflərini bitirdikdən bir il sonra, 1959-cu ildə o, Bəstəkarlar İttifaqına üzv qəbul olunub.
Məktəbin müəllimləri Xuraman Əsədova və Aysel Heydərli bildiriblər ki, məhsuldar fəaliyyət göstərən Vasif Adıgözəlov milli musiqimizi dərindən bilirdi. Onun yaradıcılığında C.Məmmədquluzadənin eyniadlı tragikomediyası əsasında bəstələdiyi “Ölülər” operası mühüm yer tutur. Bəstəkara uğur gətirən və R.Mustafayevlə birlikdə musiqisevərlərə təqdim etdikləri “Xəsis” operettası Azərbaycan musiqi xəzinəsinin qiymətli incilərindəndir.
Qeyd olunub ki, XX əsrin 60-cı illərinin əvvəllərində dünya şöhrətli müğənni Rəşid Behbudovla birgə fəaliyyəti onun yaradıcılığının təbliğində mühüm rol oynayır. 1968-ci ildə yaratdığı “İkinci simfoniya” ona böyük şöhrət gətirir. Vasif Adıgözəlov “Fortepiano ilə orkestr üçün konsert” əsəri ilə bir daha Qara Qarayev sənət məktəbinə mənsubluğunu təsdiq edib. Ötən əsrin 80-ci illərində bəstəkar yeni ideya-estetik istiqamətlərdə, janrlarda intensiv axtarışlar aparır. Azərbaycan ağır sınaqlarla qarşılaşanda, sovet imperiyasının və onun totalitar ideologiyasının çökməsindən istifadə edən tarixi düşmənlər torpağımıza göz dikəndə böyük bəstəkar “Odlar yurdu” (sözləri R.Zəkanın) və “Qarabağ şikəstəsi” (sözləri T.Elçinin) oratoriyalarını yaratdı. Bu yeni janr onun üslubunu ideya-emosional, bədii-fəlsəfi baxımdan daha da zənginləşdirdi.
Sonra şagirdlərin sualları cavablandırılıb.
Həmin gün məktəbdə Vasif Adıgözəlovun həyat və yaradıcılığına həsr olunan açıq dərs keçilib.
Xəbərlər şöbəsi
Ötən həftə Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında görkəmli dövlət xadimi, yazıçı və publisist Nəriman Nərimanovun “Nadanlıq” dramı əsasında rejissor Tofiq Seyidovun hazırladığı “Nadanlıq və ya üç telefon zəngi” tamaşasına ictimai baxış olub.
Tamaşa Naxçıvan teatrının səhnəsində, təqribən, bir əsr bundan əvvəl (1914-cü ildə) səhnələşdirilib. Quruluşçu rejissor teatr tariximizdə ilk dəfə olaraq tamaşaya müəllifin həyat və fəaliyyətini əlavə edib. Qeyd edək ki, aprel ayının 14-də görkəmli dövlət xadimi və yazıçımız Nəriman Nərimanovun anadan olmasının 145 illiyi tamam oldu. Tamaşa Azərbaycan səhnəsində isə ilk dəfə 120 il bundan əvvəl səhnəyə qoyulub.
Nəriman Nərimanovun hələ Qori Müəllimlər Seminariyasında oxuduğu illərdə yazmağa başladığı bu əsər müəllifin ilk qələm təcrübəsi hesab olunur. “Nadanlıq” dramında köhnə Azərbaycan kəndinin dəhşətli mənzərələri, kənddə maarifçilik ideyaları yaymaq istəyən müəllimin sarsıntıları, zülm və zülmət içində boğulan, eyni zamanda nadanlıq fəlakətinin tüğyan etdiyi cəmiyyət təsvir olunur. Bu səhnələrə baxmaqla o dövrün dəhşətli fəlakətlərini hiss etməmək mümkün deyil. Quruluşçu rejissorun ilk dəfə olaraq Nəriman Nərimanovun obrazının, onun həyat yoldaşı Gülsümün, evində himayə edib saxladığı cavan qız uşağının tamaşaya daxil edilməsi, bu böyük şəxsiyyətin bu günümüzlə səsləşən məktublarının, çıxışlarının, fikirlərinin onun dilindən səsləndirilməsi tamaşaçını düşündürür.
YUNESKO-nun Abidələrin Mühafizəsi Məsələləri üzrə Beynəlxalq Şurasının qərarı ilə 1982-ci ildən etibarən hər il aprelin 18-i dünyada “Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü” kimi qeyd olunur. Bu günün keçirilməsində məqsəd insanların diqqətini tarixi abidə və yerlərin qorunmasına yönəltməkdən ibarətdir.
Azərbaycan tarixi abidələrlə zəngin bir ölkədir. Ulu babalarımızın yadigarı olan abidələr bizə keçmişimizdən xəbər verir, məxsus olduğu dövrün mədəni mühitini, xalqımızın sənətkarlıq xüsusiyyətlərini, təfəkkür və düşüncə tərzini özündə yaşadır. Bu baxımdan tarixi abidələrin mühafizəsi və tədqiqi maddi-mənəvi irsimizin qorunub gələcək nəsillərə çatdırılımasına xidmət edir.
Ümummilli lider Heydər Əliyev ölkəmizə rəhbərlik etdiyi bütün dövrlərdə xalqımızın tarixinin öyrənilməsi, tarixi və mədəni irsinin qorunub saxlanılması sahəsində mühüm işlər görmüşdür. “Tarix və mədəniyyət abidələri xalqın milli sərvətidir. Dövlət tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunmasına təminat verir, onların elmi tədqiqi üçün zəruri qanunların yaradılmasını, fəaliyyətini və inkişafını təmin edir, abidələrdən səmərəli istifadə üçün şərait yaradır”, – deyən ulu öndərin rəhbərliyi ilə bu sahədə dövlət siyasətini həyata keçirmək üçün zəngin qanunvericilik bazası yaradılmışdır.
Dünən “Xan Sarayı” Dövlət Tarix-Memarlıq, Möminə Xatın və Açıq Səma Altında Muzey Kompleksində Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü ilə bağlı tədbir keçirilib. Möminə xatın türbəsi qarşısında keçirilən tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət və Turizm naziri Sarvan İbrahimov açıb.
AMEA Naxçıvan Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Fəxrəddin Səfərli “Naxçıvan abidələrinin öyrənilməsi sahəsində qazanılmış nailiyyətlər” mövzusunda çıxışında ümummilli lider Heydər Əliyevin Naxçıvan tarixinin öyrənilməsi sahəsində həyata keçirdiyi tədbirlərdən və qəbul etdiyi qərarlardan danışıb. Bildirib ki, son illər Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin diqqət və qayğısı sayəsində bu sahədə bir sıra nailiyyətlər əldə edilib. Ali Məclis Sədrinin tariximizin öyrənilməsi, abidələrimizin qorunması və təbliği haqqında imzaladığı çoxsaylı sərəncamlardan bəhs edən alim qeyd edib ki, muxtar respublikada aparılan araşdırmalar zamanı bu günə qədər 1202 abidə qeydə alınıb.
Azərbaycan satirik mətbuatı tarixində xüsusi yer tutan “Molla Nəsrəddin” jurnalının nəşrə başlamasından 109 il ötür. Böyük demokrat ədibimiz Cəlil Məmmədquluzadənin redaktorluğu ilə çıxan bu jurnalın ilk sayı 1906-cı il aprelin 20-də Tiflisdə işıq üzü görüb. “Molla Nəsrəddin” qısa fasilələrlə 25 il nəşr olunub. Dərginin, ümumilikdə, 748 sayı işıq üzü görüb ki, onun da 340-ı Tiflisdə, 8-i Təbrizdə, 400-ü Bakıda çapdan çıxıb.
“Molla Nəsrəddin” jurnalı qısa müddət ərzində böyük nüfuz qazanmış, təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Yaxın və Orta Şərqdə demokratik mətbuatın inkişafına mühüm töhfələr vermiş, bu sahədə yeni səhifə açmışdır. Xalqın üzləşdiyi sosial-siyasi, iqtisadi və mədəni problemləri satirik üslubun imkanları vasitəsilə, sadə, anlaşıqlı tərzdə oxuculara çatdıran Mirzə Cəlil və onun Mirzə Ələkbər Sabir, Ömər Faiq Nemanzadə, Əli Nəzmi, Əliqulu Qəmküsar, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Məmməd Səid Ordubadi kimi məslək yoldaşları bütün fəaliyyətləri boyunca Vətənə, millətə layiqincə xidmət göstərmişlər. Xalqın milli mənafelərinin ardıcıl ifadəçisi və müdafiəçisi olan “Molla Nəsrəddin” azadlıq mücadiləsinə, xalqımızın hərtərəfli yüksəlişinə misilsiz töhfələr vermişdir. Bu jurnalın təsiri ilə nəşr olunan “Kəlniyyət”, “Arı”, “Tuti”, “Babayi-Əmir”, “Şeypur”, “Zənbur” kimi satirik mətbuat orqanları onun ənənələrini davam etdirmişlər.
Naxçıvan Dövlət Universitetində “Kitabi-Dədə Qorqud” Avropada” mövzusunda elmi konfrans keçirilib. Azərbaycan xalq ədəbiyyatının ən qədim yazılı abidəsinin alman dilində ilk tərcüməsi və nəşrinin 200 illiyi münasibətilə keçirilən konfransı giriş sözü ilə universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov açıb. Rektor qədim mədəniyyət abidələrindən biri olan bu dastanın tədqiqinin, təbliğinin əhəmiyyətindən bəhs edərək qeyd edib ki, ulu öndər Heydər Əliyevin “Kitabi-Dədə Qorqud”un 1300 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 1997-ci il 20 aprel tarixli Fərmanına əsasən, bu yubiley YUNESKO çərçivəsində dünya səviyyəsində qeyd olunub. Yubiley münasibətilə çoxşaxəli işlər görülüb, “Kitabi-Dədə Qorqud” ensiklopediyası nəşr olunub, abidələr ucaldılıb. Bu gün əsərin ilk tərcüməsi və nəşrinin 200 illiyinin dövlət səviyyəsində qeyd edilməsi milli-mədəni irsi qoruyub yaşatmağa və yeni nəsillərin Azərbaycançılıq ruhunda tərbiyə olunmasına xidmət edir.
Azərbaycan ədəbi-elmi fikrinin inkişafında xüsusi xidmətləri olan Əziz Şərifin yaradıcılıq irsi çoxcəhətli və zəngindir. “Görkəmli pedaqoq və elm xadimi Əziz Şərifin 120 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 26 yanvar 2015-ci il tarixli Sərəncamında qeyd olunduğu kimi: “Çoxlu məqalələrin, elmi əsərlərin, tənqidi-bioqrafik oçerk və monoqrafiyaların müəllifi olan Əziz Şərifin elmi fəaliyyəti və axtarışları nəticəsində Azərbaycanın görkəmli yazıçılarının bir sıra əsərləri, XIX-XX əsrlərə dair çoxsaylı məktublar, sənəd və fotoşəkillər, qiymətli əlyazma materialları aşkarlanaraq elmi və ədəbi mühitə təqdim edilmişdir. Müasir Azərbaycan ədəbiyyatının görkəmli tədqiqatçısı olan Əziz Şərif bədii tərcümə və publisistika sahəsində də səmərəli fəaliyyət göstərmiş, Azərbaycan klassik yazıçı və mütəfəkkirlərinin əsərlərini rus dilinə tərcümə etmişdir”.
Görkəmli bəstəkar, professor Vasif Adıgözəlovun 80 illik yubileyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilməsi ilə əlaqədar Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 18 fevral 2015-ci il tarixli Sərəncamı ilə Tədbirlər Planı təsdiq edilib.
Tədbirlər planında “Azərbaycan bəstəkarlığının inkişafında Vasif Adıgözəlovun rolu” mövzusunda konfransın keçirilməsi, görkəmli sənətkarın bəstəkar, pedaqoq və fəal ictimai xadim kimi hərtərəfli fəaliyyətinə həsr olunmuş tədbirlərin təşkili, musiqi məktəblərində bir dərs saatının Vasif Adıgözəlovun yaradıcılığına həsr olunması nəzərdə tutulub. Yubiley münasibətilə Naxçıvan şəhər 3 nömrəli Uşaq musiqi məktəbində ədəbi-musiqili gecə keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm nazirinin müavini Natəvan Qədimova açıb.
Məktəbin direktoru Günay Əliyeva “Vasif Adıgözəlovun həyat və yaradıcılığı” mövzusunda çıxış edib. Qeyd olunub ki, sənətkar ömrü heç bir zaman tükənmir və onun yaratdığı sənət aləmi əlçatmaz bir ümmana bənzəyir. Bu ümmanın bir zərrəsi sənətkar ömrünü əbədiləşdirməyə kifayət edir. Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin görkəmli nümayəndələrindən biri, “Şöhrət” və “İstiqlal” ordenli, unudulmaz bəstəkarımız Vasif Adıgözəlov da belə sənətkar ömrü yaşayıb, milli musiqi mədəniyyətimizə bir-birindən dəyərli sənət nümunələri bəxş edib. Onun mahnılardan tutmuş irihəcmli simfonik əsərlərədək müxtəlif musiqi janrlarını əhatə edən yaradıcılığı öz yüksək peşəkarlıq səviyyəsi və musiqi dilinin orijinallığı ilə diqqəti cəlb edərək geniş dinləyici kütlələrinin rəğbətini qazanıb.
Dünən “Naxçıvan” Universitetində Azərbaycan ədəbiyyatşünaslıq elminin görkəmli nümayəndəsi Əziz Şərifin anadan olmasının 120 illik yubileyi münasibətilə konfrans keçirilib.
Konfransı giriş sözü ilə açan universitetin rektoru, professor İsmayıl Əliyev alimin mənalı həyat yolu, zəngin elmi yaradıcılığı haqqında danışıb.
Rektor qeyd edib ki, professor, Əməkdar elm xadimi Əziz Şərif ədəbi tənqid və ədəbiyyatşünaslıq sahəsində səmərəli fəaliyyət göstərib, XIX-XX əsrlər Azərbaycan ədəbiyyatının az tədqiq olunan ədəbi şəxsiyyətləri haqqında qiymətli əsərlər yazıb.
Rektor bildirib ki, görkəmli pedaqoq və elm xadiminin 120 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin sərəncamı ədəbiyyatşünas-alimin irsinin öyrənilməsi və öyrədilməsi baxımından Naxçıvan ziyalı mühiti tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb.
Konfransda çıxış edən Azərbaycan dili və ədəbiyyat kafedrasının dosenti Rafiq Babayev Əziz Şərif yaradıcılığındakı milli məfkurə və milli düşüncənin XX əsr Azərbaycan elmi-ədəbi və ictimai fikrinin inkişafındakı əhəmiyyətindən bəhs edib, onun ölkəmizdə alim-filoloqların yetişməsindəki fəaliyyətindən danışıb. Bildirilib ki, Əziz Şərifin taleyində görkəmli mollanəsrəddinçi Cəlil Məmmədquluzadənin çox böyük rolu olub, onun təhsil almasında Mirzə Cəlil bilavasitə iştirak edib.
“Əziz Şərifin ədəbiyyatşünaslıq fəaliyyəti” mövzusunda çıxış edən Azərbaycan dili və ədəbiyyat kafedrasının müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nüşabə Məmmədova görkəmli ədibin həyatının maraqlı məqamları, onun yaradıcılıq axtarışları haqqında konfrans iştirakçılarına məlumat verib. Bildirib ki, ədəbiyyatşünas alimin Azərbaycanın görkəmli şair və yazıçılarının həyat və yaradıcılığı, onların əsərlərinin əsas məziyyətləri barədə təhlili məqalələri ədəbiyyatşünaslıq tariximizin uğurlu səhifələrindəndir.
Daha sonra “Əziz Şərifin publisistik və tərcümə yaradıcılığı” mövzusunda çıxış edən həmin kafedranın baş müəllimi Nurlana Əliyeva Əziz Şərifin publisistika və ədəbi tərcümə sahəsindəki xidmətlərindən danışıb, onun Azərbaycan ədəbiyyatının qiymətli nümunələrini rus dilinə çevirərək onlara geniş oxucu auditoriyası qazandırdığını bildirib. Eyni zamanda ədibin klassik rus ədiblərinin əsərlərinin də Azərbaycan dilinə tərcüməsi onun əvəzsiz xidmətlərindəndir. Onun Naxçıvan haqqında məqalələri, teatr sənətinə aid publisistik yazıları oxucuların diqqətini həmişə cəlb edib.
Sonda universitet tələbələrinin təqdimatında Əziz Şərifin ədib dostları ilə yazışmalarından parçalar səsləndirilib, onun həyat və yaradıcılığı haqqında maraqlı məqamları əks etdirən slayd izlənilib.
Əli Cabbarov
Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda Rusiya Federasiyasının Sankt-Peterburq Rəssamlıq Akademiyasında təhsil alan naxçıvanlı tələbə Xaqan Bayramovun əsərlərindən ibarət rəsm sərgisi açılıb.
Sərginin açılış mərasimində Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyevanın, Xalq rəssamı Arif Hüseynovun, Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünas Ziyadxan Əliyevin , Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmovun çıxışları olub. Çıxış edənlər ilk sərgisi açılan gənc rəssama yeni-yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıblar.
Tədbirdə Türkiyə Cümhuriyyətinin Naxçıvandakı Baş konsulu Nihat Erşen, İran İslam Respublikasının Naxçıvandakı Baş konsulu Mənsur Ayrım çıxış edərək gənc rəssamın ilk sərgisində iştiraklarından məmnun olduqlarını ifadə ediblər.
Sonra sərgiyə baxış olub. “Paltar ütüləyən qadın”, “Gənc rəssam”, “Vida”, “Xalça uğrunda mübarizə”, “Qaçqınlar”, “Ərəfsə mənzərəsi”, “Qafqaz dağlarında”, “1945-ci il”, “Köhnə Bakı”, “Baba və nəvə”, “Quba”, “Natürmort”, “Katyanın portreti”, “Çarmıxa çəkilən adam” “Rəssamın portreti”, “Etüd”, “Rəssamın dünyası”, “Marmaris” və digər əsərlərə tamaşaçılar böyük maraq göstəriblər. Ümumiyyətlə, sərgidə gənc rəssamın 50-yə yaxın rəsm əsəri nümayiş etdirilir.
Xatırladaq ki, naxçıvanlı rəsmsevərlərin iki gün ərzində sərgidəki əsərlərlə tanış olmaq imkanı olacaq. Bundan sonra gənc rəssam Türkiyənin İstanbul şəhərində keçiriləcək rəsm sərgisində iştirak etmək üçün Naxçıvandan Türkiyəyə yola düşəcək.
Səbuh Hüseynov
Bu il görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, Xalq artisti, Əməkdar incəsənət xadimi, dövlət mükafatı laureatı, professor Vasif Zülfüqar oğlu Adıgözəlovun anadan olmasından 80 il ötür.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Vasif Adıgözəlovun 80 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 11 fevral 2015-ci il tarixli Sərəncamında deyilir: “Vasif Adıgözəlov Azərbaycanın zəngin musiqi sənəti salnaməsinə yeni səhifələr yazmış şəxsiyyətlərdəndir. Bəstəkarın xalq mahnıları və muğam ənənələri zəminində dünya musiqisinin mühüm nailiyyətlərindən bəhrələnməklə ayrı-ayrı janrlarda meydana gətirdiyi çoxsaylı əsərlər Azərbaycan xalqının mədəni sərvətlər xəzinəsində özünə məxsus layiqli yer tutur”.
Vasif Adıgözəlovun 80 illik yubileyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilməsi ilə əlaqədar Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 18 fevral 2015-ci il tarixli Sərəncamı ilə Tədbirlər Planı təsdiq edilib. Tədbirlər Planında “Azərbaycan bəstəkarlığının inkişafında Vasif Adıgözəlovun rolu” mövzusunda konfransın keçirilməsi, görkəmli sənətkarın bəstəkar, pedaqoq və fəal ictimai xadim kimi hərtərəfli fəaliyyətinə həsr olunmuş tədbirlərin təşkili, tematik verilişlərin və qəzet materiallarının hazırlanması, musiqi məktəblərində bir dərs saatının Vasif Adıgözəlovun yaradıcılığına həsr olunması nəzərdə tutulub.
Naxçıvan ərazisində xalq təqviminə görə, yazın ilk ayı, yəni martın 20-dən aprelin ortalarına qədər olan dövr “qara yaz”, “yazan quru” və ya “erkən yaz” adlandırılır. Heyvandarlarımız arasında isə bu dövr, yəni qara yaz “danaqıran” adı ilə məlumdur. Qara yaz həm də “davardoymaz (aran zonasında martın axırı, aprelin ortalarına, dağlıq zonada isə aprel ayının axırına qədər olan dövr), bəzi bölgələrdə isə “dadardoymaz”, “yatardurmaz” adları ilə bilinməkdədir. Bu, qışdan zəif çıxan heyvanın çöldə özünü doyuzdura və ya yatıb ayağa dura bilməməsi ilə bağlı adlardır. Demək, ad da buna uyğun deyilmişdir. Təcrübəli çobanlarımız qeyd edirlər ki, bu dövrdə çöldə, otlaqda otun azlığı ilə bağlı olaraq heyvan doymadığı üçün ona əlavə yem verilməlidir.
Dünən Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunda görkəmli pedaqoq və elm xadimi Əziz Şərifin 120 illik yubileyinə həsr olunmuş elmi-praktik konfrans keçirilib. Konfransı giriş sözü ilə ali təhsil müəssisəsinin rektoru, professor Oruc Həsənli açıb.
Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun müəllimi, dosent Əbülfəz Əzimli “Əziz Şərifin həyat və yaradıcılığı” mövzusunda çıxış edərək bildirib ki, XX əsr Azərbaycan elmi-ədəbi və ictimai fikrinin inkişafında professor Əziz Şərifin böyük xidmətləri olub. Ölkəmizdə və onun hüdudlarından kənarda bu görkəmli alim həm ədəbiyyatşünas, həm fədakar tərcüməçi, həm də publisist kimi tanınıb.
Qeyd olunub ki, Naxçıvan şəhərində dünyaya gələn Əziz Şərif ilk təhsilini burada məşhur maarifçi Məhəmməd Tağı Sidqinin rəhbərlik etdiyi “Tərbiyə” məktəbində alıb. Xalq içərisində ad çıxarmış bu təhsil ocağı Əziz Şərifin də elmə, maarifə yiyələnməsində mühüm rol oynayıb. Gənc Əziz Şərifin 1905-ci ildə Tiflisə gedərək atası Qurbanəli Şərifzadənin yaxın dostu və məsləkdaşı Cəlil Məmmədquluzadənin ailə mühitində yaşaması onun gələcək taleyi üçün mühüm əhəmiyyət kəsb edib. Əziz Şərifin Moskva dövrü həyatı genişmiqyaslı elmi-pedaqoji fəaliyyətlə və tərcüməçilik işi ilə bağlı olub. Xüsusilə görkəmli alim Rusiyada yaşayıb fəaliyyət göstərdiyi dövrdə Azərbaycan ədəbiyyatının və elminin təbliği və tanıdılmasında müstəsna xidmətlər göstərib. O, hər iki dildən – Azərbaycan və rus dillərindən elmi və bədii tərcümələr edən azsaylı tərcüməçilərdən idi. Onun tərcümələri orijinalın ruhuna, yazıçının üslubuna, yazı tərzinə çox uyğunluğu ilə seçilib. Buna görə də görkəmli ədibin tərcümələri Azərbaycan tərcümə sənətinin böyük nailiyyəti sayılır.
Tarixi mənbələrə müraciət etsək, görərik ki, tarixin bütün dövrlərində Naxçıvan Azərbaycan üçün önəmli bir bölgə olub və baş verən ictimai-siyasi hadisələr öncə Naxçıvanda təzahür edib, sonradan Azərbaycanda əks-səda doğurub. Müstəqillik illərində Naxçıvanda dövlətçiliklə və gələcək inkişafla bağlı atılan addımların sonrakı dövrlərdə Azərbaycanda əks-səda verməsi bir daha göstərir ki, bu region həmişə zamanın qaynar qazanına bənzəyib. Mətləbdən bir qədər uzaqlaşmağımın səbəbi də muxtar respublikamızda bir çox yeni ideyaların yaranması və onların mahiyyəti barədə təəssürat yaratmaq idi. Belə ideyalardan biri də “Muzey günləri”nin keçirilməsidir. Bu, tariximizin, mədəniyyətimizin, dövlətçilik ənənələrimizin, milli dəyərlərimizin məqsədyönlü şəkildə təbliği, gənclərə aşılanması və sahiblik hissinin gücləndirilməsi deməkdir.
Hər birimiz yaşadığımız əsrin bir neçə onilliyinin şahidi oluruq. Amma mənsub olduğumuz xalqın, dövlətin tarixi minilliklərə uzanıb gedir. Həmin tarixi dönəmlərin sirlərini günümüzə kimi özündə əks etdirən, arxeoloji qazıntılar zamanı əldə olunan qiymətli eksponatları görmək və onlar haqqında məlumatlar öyrənmək, həmçinin qədim əlyazmaları, tarixi mənbələri görmək üçün muzeylərə getmək şərtdir.
Dünən M.T.Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrında 2 aprel – Beynəlxalq Uşaq Kitabı Günü ilə bağlı tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm nazirinin müavini, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Natəvan Qədimova açaraq qeyd edib ki, uşaq ədəbiyyatının inkişafında əvəzsiz rolu olan danimarkalı yazıçı Hans Xristian Andersenin anadan olduğu gün – 2 aprel tarixi 1967-ci ildən etibarən Uşaq Kitabları üzrə Beynəlxalq Şuranın təşəbbüsü ilə bütün dünyada “Beynəlxalq Uşaq Kitabı Günü” kimi qeyd olunur. Nazir müavini bildirib ki, bu günün keçirilməsində məqsəd uşaqların intellektual inkişafında kitabın rolunu göstərmək, kitaba sevgi aşılamaq və diqqəti uşaq kitabının nəşrinə yönəltməkdir.
Dünya və Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının yaranması, inkişafı və nəşrindən də danışan Natəvan Qədimova deyib ki, XIX-XX əsrlər ölkəmizdə uşaq ədəbiyyatının inkişafı ilə xarakterizə olunur. Ötən əsrin əvvəllərində M.Ə.Sabir, A.Şaiq, A.Səhhət, S.S.Axundov, C.Məmmədquluzadə, S.M.Qənizadə və başqa görkəmli sənətkarlarımız həm də uşaqlar üçün gözəl əsərlər yazıblar.
Naxçıvan şəhərindəki Heydər Əliyev Sarayında AMEA-nın müxbir üzvü, siyasi karikaturaçı Kərim Kərimovun 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününə həsr olunmuş fərdi sərgisinin üçüncü gününün qonaqları Naxçıvan Dövlət Universitetinin, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun, Naxçıvan Tibb Kollecinin tələbələri, Heydər Əliyev adına Hərbi Liseyin kursantları, Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzinin dərnək üzvləri, digər elm və təhsil müəssisələrinin kolektivləri olub. Sərgiyə gələnlər müəllifin soyqırımını əks etdirən əsərlərinə böyük maraqla baxıblar.
Sərgiyə tələbələri ilə gələn Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun müəllimi Südabə Məmmədova dedi ki, Azərbaycanda son illər karikatura janrının inkişafı ölkədə gedən ümumi proseslərin bir hissəsi, azad cəmiyyətin göstəricisidir. Karikaturaçı Kərim Kərimovun sərgisinin yüksək səviyyədə təşkil olunması və bu sərgiyə marağın böyük olması onu göstərir ki, muxtar respublikada sənətə və sənətkara böyük qayğı və diqqət var, bunun müqabilində ictimaiyyətin müxtəlif sənət növlərinə marağı böyükdür.
Xəbər verdiyimiz kimi, martın 30-da Naxçıvan şəhərindəki Heydər Əliyev Sarayında AMEA-nın müxbir üzvü, siyasi karikaturaçı Kərim Kərimovun 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününə həsr olunmuş fərdi sərgisi açılıb.
Beynəlxalq terrorizm, separatizm və soyqırımını ifşa edən sərgidə rəssamın 113 karikatura əsəri nümayiş etdirilir. Bu əsərlərdə erməni terrorunun iç üzü, xalqımıza qarşı zaman-zaman təşkil edilən soyqırımı hadisələri fırçanın “dili” ilə bir daha təqdim olunur, bu faciələrin günahkarlarına nifrəti daha da artırır.
Dünən AMEA Naxçıvan Bölməsinin, Naxçıvan Dövlət Universitetinin, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun, Heydər Əliyev adına Hərbi Liseyin, Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatının Heydər Əliyev adına Gənclər Birliyinin və Gənc Vətənpərvərlər İctimai Birliyinin, Naxçıvan Dövlət Texniki, Musiqi və Tibb kolleclərinin kollektivləri sərgiyə gələrək burada nümayiş etdirilən əsərləri maraqla izləyiblər. Sərgiyə baxanlar erməni vandalizminin, terroru dövlət səviyyəsində himayə edən Ermənistanın və himayədarlarının beynəlxalq hüquq normalarını pozaraq insanlığa qarşı törətdiyi soyqırımı faktlarının mahiyyətini əks etdirən tablolarla yaxından tanış olublar. Bu karikaturalar alim-rəssamın dərin zəkaya, elmi dünyagörüşə malik olduğunu bir daha göstərir.
Qeyd edək ki, ustad rəssam Kərim Kərimovun fərdi sərgisi aprelin 2-dək davam edəcək.
Səbuhi Həsənov
Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününə həsr edilmiş sərginin açılışı olub.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri Ülviyyə Həmzəyeva bildirib ki, muxtar respublika rəssamlarının azərbaycanlıların soyqırımına həsr olunmuş bu əsərləri xalqımızın yaddaşına qara hərflərlə yazılan tarixi bir daha yada salır. Gənc rəssamlarımızın bu sərgiyə biganə qalmamaları və sözügedən mövzuda yeni yaradıcılıq nümunələri nümayiş etdirmələri isə onların vətənpərvər ruhda yetişmələrinin göstəricisidir.
Sonra sərgiyə baxış olub. Sərgidə mübarizlik, qəhrəmanlıq, gələcəyə inam və qətiyyət ruhu aşılayan əsərlər böyük tamaşaçı rəğbəti qazanıb. Belə əsərlər sırasında milli qəhrəmanlarımızın portretləri xüsusilə diqqəti cəlb edib. Ölməz qəhrəmanlarımız Çingiz Mustafayev və Mübariz İbrahimovun portretlərini rəssam Arzu Novruzov və Səyyad Bayramov böyük ustalıqla təsvir ediblər. Sərgiyə gələnlər rəssamlarımızdan Xalq rəssamı Hüseynqulu Əliyevin “Soyqırımı”, Fikrət Babayevin “Qan yaddaşı”, Çimnaz Gözəlovanın “Dəhşətli günün anları”, Rəfael Qədimovun “Kədər”, Arzu Novruzovun “Dəhşət”, Nəsrullah Musayevin “Tarixin addım izləri”, Məhəmmədəli Ələkbərovun “Zamana üsyan”, Fikrət Babayevin “Faciə”, Eldar Zeynalovun “Soyqırıma xatirə”, Qəhrəman Tağıyevin “Şəhidlər”, Nuranə Novruzovanın “Təskinlik” və başqa rəssamların əsərlərinə maraqla baxıblar.
Xəbərlər şöbəsi
Şifahi söz хəzinəsinin tоplanması və araşdırılması tariхimizə, dilimizə, еtnоqrafiyamıza ildən-ilə yеni töhfələr vеrir. Şifahi sözün, ağız ədəbiyyatının хalqın özündən tоplanaraq özünə qaytarılması fоlklоrşünaslıq еlminin mühüm prinsiplərindən biri оlmaqla milli-mənəvi dəyərlərimizin önə çəkilməsi baхımından əhəmiyyətlidir. Yеni əldə еdilən matеriallar bəzi tоpоnimlərin mənşəyini, milli-mənəvi dəyərlərimizi müхtəlif aspеktdən işıqlandırmağa imkan vеrir.
Şifahi хalq ədəbiyyatında əks оlunan milli-mənəvi dəyərlərin tədqiqi оrijinal nümunələrin tоplanmasından çох asılıdır. Оrijinal nümunələr nəzəri araşdırmalar üçün də оlduqca əhəmiyyətli və vacibdir. İstər Şahbuz rayonundan tоplanan fоlklоr matеriallarında, istərsə də hazırda üzərində işlədiyimiz Оrdubad və Culfa rayonlarına aid matеriallarda adların еyniliyi, sözlər arasındakı səs dəyişimi ilə müşahidə оlunan fərqlər, yaхud еyniliklər təkcə Naхçıvan regionuna aid оlmayıb, gеniş bir arеal üçün хaraktеrikdir. Еlə buna görə də biz apardığımız araşdırmalar zamanı fоlklоrun birtərəfli qaydada dеyil, kоmplеks şəkildə tоplanmasına üstünlük vеririk. Bölgələrin təbii-cоğrafi şəraiti nəzərə alınmaqla fоlklоrun bütün janrlarında sоrğu tərtib еdilmişdir. Bundan əlavə, bütün kəndlərdən хalqımıza хas ənənələrin fərqli yönləri, əfsanələr, bayatılar, nağıllar, dialеkt sözlər, adlar, milli-mənəvi dəyərlərimizlə bağlı əhəmiyyətli nə varsa, bir çox material tоplanmışdır. Bəzən infоrmatоrun adi günlük yaşayış tərzində, müşahidəsində qədim ənənələrimizin еlə təzahürünə rast gəlirik ki, bunu öncədən görmək və tərtib оlunmuş sualla əldə еtmək оlmur. Оyunlarımızı, nəğmələrimizi, gülməcləri yaşadan, yеniləşdirən məhz хalqımızın adət-ənənəsidir. “Çöpüdü”, yaхud хalq ağzında işləndiyi kimi “Çördüçöp” оyunu tоy şənliklərində оynanılması ilə yеni məzmun qazanır və yaşayır. Biçənək kəndindən qеydə aldığımız “Bоstan-bоstan” оyunu və bu оyunun şahidi оlmuş Badamlı kəndindən оlan Rüstəm müəllim оyunçu kimi iştirak еdənlərin хüsusi gеyimdə оlduqlarını qеyd еdir. Bu və ya digər araşdırmalar sоn dövrlərə qədər milli kişi gеyimlərindən хalq оyunlarında istifadə оlunduğunu və оnların sıradan çıхmadığını göstərir.
M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında Beynəlxalq Poeziya Gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə açan Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Yadigar Beynəlxalq Poeziya Gününün tarixi haqqında məlumat verib, Naxçıvan ədəbi mühitində yaşayıb-yaradan qələm sahiblərinin yaradıcılığından söhbət açıb.
Qeyd olunub ki, YUNESKO-nun 1999-cu ildə keçirilən 30-cu iclasında mart ayının 21-i “Beynəlxalq Poeziya Günü” elan edilib. Azərbaycanda isə Beynəlxalq Poeziya Günü 2007-ci ildən qeyd olunur.
Poeziya ən qədim zamanlardan başlayaraq insanın mənəvi ehtiyacına çevrilib, onun arzu və istəklərinin, duyğu və düşüncələrinin, sevinc və kədərinin poetik tərcümanı olub.
Dünyanın bir sıra mədəni xalqlarının ədəbiyyatı kimi, bəşəriyyətin söz xəzinəsini zənginləşdirən Azərbaycan poeziyası da xalqımızın tarixi qədər qədim, mənəviyyatı qədər zəngindir. Azərbaycan şairləri, bütövlükdə, Yaxın və Orta Şərq, eləcə də dünya ədəbiyyatının inkişafına güclü təsir göstərib, özünəməxsus poeziya məktəbi yaradıblar.
Tədbirdə AMEA Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun elmi işçisi Elxan Yurdoğlu “Ədəbi gənclik müstəqillik illərində” adlı məruzə ilə çıxış edərək müasir ədəbi mühitin gənc qələm sahiblərinin yaradıcılığı haqqında məlumat verib, təhlillər aparıb.
Sonra tədbirdə dünya ədəbiyyatından seçmə tərcümələr səsləndirilib.
Tədbirə Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Yadigar yekun vurub.
Nərgiz İsmayılova
Ulu öndər Heydər ƏlİYEV: İnsanlara şeir qədər, ədəbiyyat qədər güclü təsir edən, insanlığın mənəviyyatına, əxlaqına, tərbiyəsinə, fikirlərinin formalaşmasına bu qədər güclü təsir göstərən başqa bir vasitə yoxdur.
YUNESKO-nun 1999-cu ildə keçirilən 30-cu iclasında mart ayının 21-i “Beynəlxalq Poeziya Günü” elan edilmişdir. Azərbaycanda Beynəlxalq Poeziya Günü 2007-ci ildən qeyd olunur.
Şeir bütün xalqların dilində qədimdən günümüzə qədər şifahi və yazılı şəkildə zamandan zamana, nəsildən nəslə keçmiş, yaddaşlara həkk olunaraq bəşəriyyətin söz xəzinəsini zənginləşdirmişdir. Azərbaycan dilinin axıcılığı, ahəngdarlığı imkan verir ki, bu dildə çox səlis, rəvan poetik nümunələr yaradılsın. Şifahi xalq ədəbiyyatı nümunələrimizdə xalqımızın adət-ənənələri, məişəti, düşüncəsi, ağrı-acısı, sevinci, mübarizə əzmi, vətənpərvərliyi daha aydın görünür. Ağılar, bayatılar, holavarlar, sayaçı sözlər, əmək nəğmələri, mövsüm-mərasim nəğmələri bunu bir daha sübut edir. Sonrakı dövrlərdə folklor nümunələrimiz zəminində gözəl şeirlər, poemalar yaranmış, şairlərimizin poetik düşüncəsində dünya, cəmiyyət haqqında fəlsəfi düşüncələrlə yanaşı, insanın fərdi duyğularının, insan cəmiyyətinin problemlərinin həlli də aparıcı mövzuya çevrilmişdir.
Klassik şairlərimizin Azərbaycan, ərəb və fars dillərindəki poetik inciləri Yaxın və Orta Şərq, eləcə də dünya ədəbiyyatına güclü təsir göstərmiş, özünəməxsus poeziya məktəbi formalaşdırmışdır. Poeziya sənətimizin Qətran Təbrizi, Nizami Gəncəvi, Xaqani Şirvani, Məhsəti Gəncəvi kimi ölməz korifeylərinin yüksək sənətkarlıqla yazılmış əsərləri sonrakı dövrlərdə bir sıra qüdrətli şairlərimizin ilham qaynağı olmuşdur. İzzəddin Həsənoğlu, Qazi Bürhanəddin, İmadəddin Nəsimi, Məhəmməd Füzuli, Şah İsmayıl Xətai kimi şairlərimiz anadilli poeziyamızın inkişafında müstəsna rol oynayan qüdrətli şairlər kimi dilimizin poetik imkanlarını daha geniş mənada üzə çıxarmışlar. XVII-XVIII əsrlərdə yazıb-yaradan şairlərimiz klassik üslubda, həm də xalq yaradıcılığı formasında ədəbiyyatımıza təzə nəfəs gətirmişlər. Molla Vəli Vidadinin, Molla Pənah Vaqifin yaradıcılığı yazılı ədəbiyyatımızda poetik düşüncəni geniş mənada xalqın yaddaşına yazmışdır. Aşıq Qurbaninin, Xəstə Qasımın, Sarı Aşığın, Dilqəmin, Abbas Tufarqanlının, Aşıq Alının, Aşıq Ələsgərin qoşma və gəraylıları, təcnisləri bir daha təsdiq edir ki, Azərbaycan poeziyası çox zəngin ənənələrə malik olan bir sənət çeşməsidir.
Neçə illərdir ki, gəncləşən qədim Naxçıvanımız gülüstan timsalındadır. Hər birimizin gözü qarşısında gözəl, füsunkar məkana çevrilən diyarımızın təbii gözəllikləri isə ilin bu fəslində onun simasına daha zəngin çalarlar qatır.
Ağaclar tumurcuqlayır, güllər qönçələnir, ürəklər yaz nəfəsi ilə döyünür. Paytaxt şəhərimizi gəzib dolaşdıqca köksümüz fərəhdən, sevincdən qabarır, qəlblər riqqətə gəlir. Özünü yeni bir aləmdə hiss edirsən. İnsanların təbəssümlü baxışlarından qəlboxşayan ifadələr oxuyursan: xoş gəlibsən, elimizə, obamıza, Novruz! Qədəmlərin uğurlu olsun, Novruz. İlimizin ilk günü başlanır, ruzi-bərəkətin təməli qoyulur səninlə.
Belə duyğu və düşüncələri isə hər bir naxçıvanlıda yaradan amillər çoxdur: təmin olunmuş ictimai-siyasi sabitlik, insanların yaxşı yaşamasına, maddi rifah hallarının yüksəldilməsinə hesablanmış tədbirlər, genişmiqyaslı tikinti-quruculuq işləri, ticarət obyektlərində müşahidə olunan bolluq. Bu bolluq elə-belə yaranmayıb, yollar düşünülüb, layihələr həyata keçirilib ki, insanlar yaxşı yaşasınlar. Buna da nail olunub. Artıq diyarımız öz tələbatını yerli məhsullar hesabına ödəməkdədir. Muxtar respublikamızın emal və istehsal müəssisələrinin məhsulları dükan-bazarlara insan axınını daha da gücləndirib. Çünki hər bir naxçıvanlı öz bayram süfrəsini zəngin görmək istəyir. Buna onun mənəvi haqqı, süfrəsini zənginləşdirməyə isə imkanı var. Saymaqla qurtarmayan belə amillərin təməlində isə insana qayğı dayanır.
Oyun-tamaşalar etnosun yaşam tərzinin ifadəsi və mədəni hadisəsidir, xalqın mədəni düşüncəsini, estetik duyumunu formalaşdıran başlıca amildir. Xalq özünəxas yaşayış tərzini, dünyagörüşünü oyunlarla ifadə edir. Oyunların psixoloji xüsusiyyətləri onların məzmunundan çox ifa tərzində özünü daha aydın nümayiş etdirir.
“Bostan-bostan”, “Çördüçöp”, yaxud “Çöpüdü” oyunlarında qalib və məğlub tərəflər, məcazi cəzalandırmalar oyuna əyləncə qatır. Oyunların çoxunda məqsəd toya və ya bayrama gələnləri güldürmək, şən əhval-ruhiyyə yaratmaqdan ibarətdir. Şahidlər qeyd edirlər ki, oyuna cəlb edilən müəyyən əşyalar da mərasimi maraqlı edirmiş. Oyunda bəzən köməkçi adam kənardan əşyanın qarşılığını tapıb gətirə bilir və dəstəsinə müvəffəqiyyət qazandırırdı. Belə oyunlar toya canlılıq gətirməklə uzun müddət hafizələrdən silinməyən xatirələr yaradırdı.
Həmçinin sırf mövsüm mərasimləri ilə bağlı keçirilən oyunlar mövcuddur ki, bunlar, bilavasitə, ritual ayin xarakteri daşımaqdadır.
“Qədim tarixə və zəngin mədəniyyətə malik olan Azərbaycan xalqının ən qədim dövrlərdən bu günə gəlib çatan milli dəyərlər sistemində Novruz bayramının özünəməxsus yeri vardır. Bu bayram təbiətin oyanması, gecə ilə gündüzün bərabərləşməsi, həyatın təzələnməsi ilə əlamətdardır. Novruz həm də xeyir-bərəkət bayramıdır, yeni ildir, baharın ilk təqvim günüdür. Təbiətdəki bütün canlıların qışın qar və çovğunla müşayiət olunan soyuq, barsız-bəhrəsiz günlərindən sıyrılıb bolluq və firavanlıq mövsümünə qədəm qoyduğu bir dövrün başlanğıcıdır Novruz. O, bir günün, bir ayın yox, öz varlığında 4 fəsli birləşdirən bütöv bir ilin doğum günüdür”. Bu fikirlər “Naxçıvan” Universitetində keçirilən Novruz şənliyində ali təhsil ocağının rektoru, professor İsmayıl Əliyevin çıxışında səsləndirilib.
Tədbirin aparıcıları bildiriblər ki, Novruz bayramı insanlara birlik, mehribanlıq kimi ülvi hislər aşılayır. Elə bu səbəbdəndir ki, Sovet hakimiyyəti illərində həyata keçirilən siyasət Azərbaycan xalqının digər milli-mənəvi dəyərləri kimi, Novruzu da xalqın şüurundan silə bilmədi. Sovet ideologiyasının milli özünüdərkə, xalqların tarixdən gələn mənəvi irsinə qənim kəsilməsi ölkəmizdə özünü açıq şəkildə büruzə verirdi. Lakin bu məqsəd baş tutmadı. Hər bir xalqın milli-mənəvi dəyərlərinin qorunmasında və inkişaf etdirilməsində tarixi şəxsiyyətlərin üzərlərinə mühüm vəzifələr düşür. Bu baxımdan Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin hələ Sovet hakimiyyəti illərindəki fəaliyyəti diqqəti xüsusilə cəlb edir. Çünki məhz ulu öndərin hakimiyyətdə olduğu dövrlərdə xalqımız öz milli dəyərlərinə daha çox sahib çıxıb, mənəvi irsin zənginliklərinə dərindən yiyələnib.
Tədbirin bədii hissəsində tələbələrin ifasında səsləndirilən Novruzla bağlı şeirlər, rəngarəng musiqi nömrələri, Kosa və Keçəlin çıxışı tədbir iştirakçılarına xoş ovqat bəxş edib.
“Naxçıvan” Universitetinin mətbuat xidməti
Azərbaycan еtnоqrafiyasında və fоlklоrşünaslığında gеniş şəkildə araşdırılmış məsələlərdən biri də xalq təqvimi ilə bağlıdır. Tədqiqatçılar daha çоx qışın yоla salınıb, yazın qarşılanması məsələlərinə diqqət yеtirirlər. Sоvеtlər dönəmində bu məsələlərin öyrənilməsinə о dərəcədə diqqət vеrilməsə də, kеçən əsrin 80-ci illərinin sоnlarından başlayaraq bununla bağlı çоx sayda kitablar, məqalələr nəşr еdildi. Təqvim adətlərinin, оnunla bağlı inamların ayrı-ayrı sahələri ilə yanaşı, qışın yоla salınması, yazın qarşılanması ilə əlaqədar məsələlər də gеniş tədqiqata cəlb еdildi.
Bu, öz əksini B.Abdullayеvin “Haqqın səsi”, “Azərbaycan mərasim fоlklоru”, R.Əsgərоvun “İqlimdən-iqlimə, təqvimdən-təqvimə”, A.Nəbiyеvin “İlaxır çərşənbələr” kitablarında, B.Abdulla və T.Babayevin tərtib etdikləri “Novruz Bayramı Ensiklopediyası”nda, digər kitablarda, müxtəlif tоplularda və məqalələrdə tapmışdır. Təbii ki, bunların böyük əhəmiyyəti vardır. Lakin müsbət tərəflərlə yanaşı, prоblеmin öyrənilməsində yеrli matеriallardan, xüsusən еtnоqrafik çöl matеriallarından gеniş istifadə еdilmədiyindən müəyyən məsələlər dоlaşıq salınmışdır. Bu, özünü daha çоx çərşənbələr, Nоvruz bayramı, quyruqdоğdu ilə bağlı yazılarda göstərir. Hər şеydən öncə, müəlliflərin еyni mövqеdən çıxış еtməməsi vahid fikrə gəlməyə imkan vеrmir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov teatr sənətinin sahiblərinə və onların fəaliyyətlərinə yüksək qiymət verərək Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının 125 illik yubileyi münasibətilə keçirilən tədbirdə demişdir: “Naxçıvan teatrı da, necə deyərlər, quru yerdən yaranmamış, özündən əvvəl formalaşmış ənənələrə istinad etmişdir. Bu diyarda dünyəvi teatrın yaranmasına təsir göstərən ən mühüm amillərdən biri min illər boyu formalaşmış xalq teatrı olmuşdur. Əməklə bağlı oyun və rəqslər, mövsüm bayramları, Novruz mərasimləri, aşıq-ozan sənəti, müxtəliftipli meydan-tamaşa növləri xalq teatrının əsasını müəyyən etmiş, milli teatrın gələcək inkişafı üçün möhkəm zəmin yaratmışdır. Bütün bunlar isə, öz növbəsində, dünyəvi peşəkar teatr sənətinin yaranması ilə nəticələnmişdir”.
Uzun illərdən bəridir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında xalq teatrlarının yaradılmasına ciddi diqqət yetirilir. Burada məqsəd muxtar respublika sakinlərinin mədəni istirahətini təşkil etməklə yanaşı, həm də istedadlı adamların üzə çıxarılması, onların köməyindən istifadə etməklə gənc mədəniyyət işçilərinin, gələcək aktyorların yetişdirilməsidir. Artıq muxtar respublikamızın bir neçə rayonunda xalq teatrının yaradılmasına nail olunmuşdur. Şahbuz Rayon Xalq Teatrı da yeni yaradılan teatrlardandır.
Martın 14-də Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində Amerika Birləşmiş Ştatlarının (ABŞ) Azərbaycan Respublikasındakı Səfirliyinin təşəbbüsü ilə aborigen amerikalıların – hinduların rəqs ənənələrini nümayiş etdirən “Oklahoma Fancy Dancers” qrupunun iştirakı ilə konsert proqramı təşkil olunub.
Tədbirdə ABŞ-ın Azərbaycan Respublikasındakı Səfirliyinin təhsil və mədəniyyət attaşesi Kelli Cullum tamaşaçıları salamlayaraq qədim tarixə malik olan Naxçıvan şəhərində olmaqdan məmnunluğunu bildirib.
Kelli Cullum qeyd edib ki, bugünkü konsert proqramı Azərbaycanda keçirilən “Amerika günləri” festivalı çərçivəsində təşkil olunub. Bu kimi tədbirlər Azərbaycan ilə ABŞ arasında mədəni əlaqələrin güclənməsinə xidmət edəcək.
K.Cullum konsert proqramının yüksək səviyyədə keçirilməsi üçün yaradılan şəraitə görə minnətdarlığını bildirib.
Sonra məşhur Amerika hinduları rəqs truppası olan “Oklahoma Fancy Dancers” maraqlı konsert proqramı ilə çıxış edib. Çıxışlar tamaşaçılarda xoş təəssüratlar yaradıb.
İlk belə tədbir martın 12-də Babək Rayon Mədəniyyət Evində təşkil olunub.
Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasının Estrada Orkestrinin konsertində filarmoniyanın solistlərindən Əli Davudi, Yaşar Qurbanov, Elçin Nağıyev, Qəribə Həsənova, Tural Nəcəfov tərəfindən ifa edilən “Azərbaycan bayrağı dalğalanır”, “Bayram marşı”, “Naxçıvanım”, “Zibeydə”, “Sən mənim, mən sənin”, “May Vey” və digər mahnılar tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb. Estrada orkestrinin ifasında səsləndirilən bəstəkar S.Əliyevanın “Ana intizarı”, Şubertin “Axşam serenadası”, Karlosun “Tanqo” əsərləri konsertə xüsusi ab-hava qatıb. Konsertdə bəstəkar Tofiq Quliyevin, Ramiz Mirişlinin, Xəyyam Mirzəzadənin, klassiklərdən Yohann Ştrausun, Şubertin bəstələrini də səsləndirən estrada orkestri yüksək səviyyəli professional orkestr olduğunu bir daha nümayiş etdirib və böyük tamaşaçı rəğbəti qazanıb.
Xəbərlər şöbəsi
Dünən Şahbuz rayonundakı Şahbuzkənddə rayon Uşaq musiqi məktəbinin kollektivi konsert proqramı ilə çıxış edib.
Konsert proqramında musiqi məktəbinin xor kollektivi ilə yanaşı, solo ifaçılar və saz ansamblının üzvləri tərəfindən müxtəlif əsərlər, mahnılar və musiqilər ifa olunub. Konsertdə Azərbaycan xalq mahnı və musiqiləri, muğam və təsnifləri, bəstəkar mahnıları səsləndirilib, fortepianoda dünya klassiklərinin əsərləri ifa edilib. Məktəbin şagirdlərindən Şəbnəm Məmmədova, Aygün Aydınlı və başqaları ifa etdikləri musiqi nömrələrini həvəslə dinləyicilərə çatdırıblar. Bununla yanaşı, tarda, kamançada, sazda solo ifalar edən Elmin Əliyev, Nihad Seyidov, Aişə Əsədli və başqaları öz musiqi istedadlarını ifaları ilə göstəriblər. Saz ansamblının üzvləri də bir neçə aşıq havası ifa etməklə xalqımıza məxsus bu milli musiqinin ecazkarlığını bir daha izhar ediblər. Şahbuzkənd ziyalılarının, ictimaiyyət nümayəndələrinin qarşısında çıxış edən rayonun Uşaq musiqi məktəbi kollektivinin üzvləri tədbir boyu tamaşaçıları heyrətləndiriblər. Çünki səlis, məharətlə və ürəkdən ifa olunan hər bir mahnı, musiqi sanki ilk dəfə ifa olunurmuş kimi dinləyicilərdə xoş ovqat yaradıb.
Uşaqlıq illərində tez-tez Naxçıvan şəhərinə gələrdik. Memarlıq abidələri ilə zəngin olan Ordubadda yaşayan biri kimi müasir Naxçıvan diqqətimi fərqli aspektlərdən çəkirdi. Hər dəfə Naxçıvana gələndə evlərin ardından görünən bir türbə məni valeh edirdi. O zamanlar bu türbə haqqında məlumatım yox idi. Sonralar tarix kitablarından öyrəndim ki, sən demə, bu abidə Yusif Küseyir oğluna aid imiş. Naxçıvan şəhərinin mərkəzində yerləşən və yerli camaat arasında “Atababa günbəzi” adı ilə tanınan Yusif Küseyir oğlu türbəsi 1162-ci ildə inşa olunub. O, ustad memarın bu günümüzə gəlib çatan ilk böyük əsəri kimi çox qiymətlidir. Sərdabə və yerüstü qülləvarı hissədən ibarət olan türbənin kitabəsində onun kimin şərəfinə və hansı tarixdə inşa olunduğu öz əksini tapıb: “Bu türbə xacə, şanlı rəis, dinin zəkası, islamın camalı, şeyxlər başçısı Yusif Kuseyir oğlunundur”. Digər kitabədə isə “Bənna Əcəmi Əbubəkir oğlu Naxçıvaninin əməlidir” sözləri yazılıb.
İllər sonra türbəni ilk dəfə ziyarət etdim. Mənə buranın dizaynı və fərqli aurasını hiss etmək lazım idi. Bir memar gözüylə türbəni müşahidə edə bilməsəm də, onun necə qiymətli yadigar olması gerçəyini anlaya bilirdim. Və o zamandan mənim kimi, bir çoxlarını da düşündürən “Yusif Küseyir oğlu kimdir?” sualının cavabını aramağa başladım. Və sualıma cavab almaq üçün AMEA Naxçıvan Bölməsi Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Fəxrəddin Səfərli ilə həmsöhbət oldum.
Dünən Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Milli Teatr Günü münasibətilə tədbir keçirilib.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət və Turizm naziri Sarvan İbrahimov çıxış edərək Azərbaycan teatrının keçdiyi inkişaf yolundan danışıb. Qeyd olunub ki, xalqımızın teatr sənətinin, xalq teatrımızın tarixi çox qədimlərdən başlayır. Qədim tarixə malik olan xalq oyunları, xalq komediyaları, meydan və Qaravəlli tamaşaları teatr sənətimizin ilk nümunələridir. Min illər boyu xalqımız bu tamaşaları, oyunları açıq havada, şəhər mərkəzində, kənd içində və başqa yerlərdə nümayiş etdirərək yaşadıb.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin Azərbaycan teatrının inkişafında müstəsna xidmətlərindən danışan nazir vurğulayıb ki, bu gün ölkəmizdə teatrlara və sənət adamlarına ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən böyük diqqət və qayğı göstərilir. Ölkəmizdə teatr binaları tikilir, əsaslı təmir edilir və ya yenidən qurulur. Teatr sənətinə göstərilən diqqət və qayğını muxtar respublikada fəaliyyət göstərən sənət ocaqlarının timsalında da aydın görmək mümkündür.
Martın 6-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda 8 Mart – Beynəlxalq Qadınlar Günü münasibətilə “Rəssamların fırçasında qadın obrazı” mövzusunda rəsm sərgisinin açılışı oldu.
Açılış mərasimində çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva Beynəlxalq Qadınlar Gününün yaranma tarixi barədə danışdı.
Ülviyyə Həmzəyeva bildirdi ki, dünyada qadınların kişilərlə bərabər hüquqlara nail olmaları uğrunda mübarizəsinin tarixi 1857-ci il martın 8-dən başlanıb. Həmin tarixdə ABŞ-ın Nyu-York şəhərində toxuculuq sənayesində çalışan yüzlərlə qadın aşağı maaşa, uzun iş saatlarına, pis əmək şəraitinə etiraz olaraq tətil keçiriblər. O zaman polis aksiyanın davamlı olmasına icazə verməyərək nümayişi dağıdıb. 1910-cu ildə – Nyu-York hadisələrindən 52 il sonra Danimarkanın Kopenhagen şəhərində keçirilən Qadın Sosialist İnternasionalının Qurultayında inqilabçı Klara Setkin hər il martın 8-nin Dünya Qadınlar Günü kimi qeyd olunmasını təklif edib və bu təklif qəbul edilib.
Naxçıvan Dövlət Universitetində magistratura təhsili alarkən III-IV kurs “Azərbaycan dili və ədəbiyyat” ixtisası tələbələrinə dərs deyirdik. 408-ci auditoriyanın girişində, elə qapının yanında ön cərgədə əyləşən bu qızın praktika keçən biz magistrantlara ünvanladığı sualların arxasında əgər o vaxt özünü savadlı göstərmə məqamları axtarırdımsa, bu gün onunla eyni müəssisədə bir yerdə işləyəndən sonra ovaxtkı təxminlərimdə yanıldığını etiraf etməliyəm.
Həmin dövrdə Şərq və Qərb ədəbiyyatı ənənələrinin müqayisəsi kimi bizə ünvanladığı suallar dünya ədəbiyyatına uşaqlığından maraq göstərməsinin, bir çox məşhur xarici romanları oxumasının nəticəsi imiş.
Bütün bunları bu ilin əvvəlində Bakıda “Qanun” nəşriyyatında dərc olunan “İçimdəki Merilin” kitabını oxuyandan sonra bir daha xatırlamalı oldum.
Nargis (Nərgiz İsmayılova) həm özünün fərqli təqdimatıyla, həm də kitabına seçdiyi adla sözümün əvvəlində bəhs etdiyim fərqliliyini bir daha ortaya qoydu. Əslində, buna fərqlilikdən daha çox başqalarından seçilmək də demək olar. Bir insan isə başqalarından, sadəcə, özünəməxsus olan yaradıcı istedadıyla seçilə bilər ki, o da məhz öz yaradıcı istedadıyla fərqli şəkildə özünü ədəbi ictimaiyyətə təqdim etdi.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan Respublikasında “Milli Teatr Günü”nün təsis edilməsi haqqında” 2013-cü il 1 mart tarixli Sərəncamına əsasən, hər il martın 10-u ölkəmizdə “Milli Teatr Günü” kimi qeyd edilir.
Teatr real həyat hadisələrini obrazların dili ilə tamaşaçıya çatdırmaqla həyatda və cəmiyyətdə baş verən hadisələri görmək, duymaq və onları dərk etmək üçün qarşılıqlı münasibətlərin inikasını yaradır. Söz sənəti, rəssamlıq, musiqi, rəqs və digər növlərin sintezindən yaranan teatr tamaşası dramaturqun, rejissorun, rəssamın, bəstəkarın, aktyorun və digər sənət adamlarının birgə əməyinin bəhrəsidir.
Tarixi çox qədimlərdən başlayan Azərbaycanda teatr sənətinin kökləri xalqımızın həyat tərzi, məişəti, bayram, şənlik və toy ənənələri, dünyagörüşü ilə bağlıdır. Qobustan, Gəmiqaya rəsmləri bunu bir daha təsdiq edir. Xalqımızın yaratdığı xalq oyunları, xalq komediyaları, meydan və qaravəlli tamaşaları, bayram məzhəkələri folklorumuzun bir parçası olmaqla yanaşı, həm də teatr sənətimizin ilk nümunələridir. Qədim tarixə malik “Sayaçı”, “Novruz”, “Kosa-kosa”, “Kosa oyunu”, “Maral oyunu”, “Zopu-zopu”, “Kilimarası”, “Gəvsəç” kimi nümunələrdə xor, rəqs və dialoqla yanaşı, dramatik süjetə, hərəkətə, bədii surətə və personaja da rast gəlinir. Min illər boyu xalqımız bu mərasimləri, el-oba oyunlarını açıq havada, şəhər meydanında, kənd içində, bazarda və başqa yerlərdə keçirmişdir. Səhnəçə, hovuzüstü, həngə, nəzərgah, nümayişgah və başqa deyimlərlə adlandırılan bu yerlərdə xalqımız öz səhnə bacarıqlarını nümayiş etdirmişdir. Xalqın yaradıcılıq təfəkkürünün imkanlarını göstərən, folklorumuzun zənginliyini ortaya qoyan bu tamaşalar peşəkar teatrın yaranmasına qədər böyük bir inkişaf yolu keçmişdir.
Onu Ordubadda hamı yaxşı tanıyır: kimisi bu qədim şəhərin tarixinin yaxından bilicisi, kimisi şərqşünas, kimisi də öz yurdunun gözəlliklərinə bağlı insan kimi. Həlim Ordubad ləhcəsindəki danışığı isə söhbətə ayrı bir şirinlik qatır. Əsasən, tarixi mövzularla maraqlanan həmsöhbətimiz mətbuata da yaxın insandır. Tez-tez rayon qəzetində maraqlı araşdırma xarakterli yazılarla çıxış edir. Müsahibimlə ilk tanışlığımız 6-7 il bundan əvvələ gedib çıxır. Onda da Ordubadın sirli tarixindən, görkəmli şəxsiyyətlərindən, bu torpağın minillik mədəniyyətindən söhbət açmışdı bizə. Bu dəfə də söhbətimiz maraqlı alındı. Nələrdən danışmadıq ki Cabir Cabbarovla... Bol meyvəli yurdun üzügülər, xeyirxah insanlarından tutmuş şəhərin beş sirrinədək, “qətlə”li tikililərin inşasından tutmuş minarəsiz məscidlərədək. Ancaq bu söhbətimizə bir azdan qayıdacağıq...
Ordubad tarixən maraqlı yurd yeri olub. Tarixi çox qədimlərə gedib çıxır. Dəniz səviyyəsindən 850 metr yüksəklikdə yerləşən bu şəhərin bol sulu çeşmələri, barlı-bərəkətli meyvə bağları, mehriban insanları həmişə bura gələn səyyahlar üçün əməlli-başlı mövzu olub. Ötən əsrin məşhur səyyahı Hacı Zeynalabdin Şirvani “Bustanüs-səyahə” kitabında yazır: “Ordubad ürəkaçan gözəl bir şəhərdir. Ora adama fərəh verən yerdir. Onun möhkəm qalası, bol suyu və çoxlu bağları vardır. Meyvəsi bol və dadlıdır. Havası insana sağlıq verir. Adamları surətcə gözəldir”.
(Əvvəli qəzetimizin 4 mart 2015-ci il tarixli sayında)
Еl mеydanı xalqın tamaşa, yığıncaq yеri idi. Burada müxtəlif bayramlar, kəndirbaz, kоsa-kоsa, xanbəzəmə, pəhləvan оyunları kеçirilərdi.
Mеydanların ətrafında, damların, divarların və ya burada оlan qaraağac, narbənd, tut və çinar ağaclarının kölgələrində öz yеrləri vardı məhəllə ağsaqqallarının. Оnlar bu mеydanların daimi iştirakçıları idilər. Yastı daşlardan, qısa, ya uzun tirlərdən düzəldilmiş xüsusi yеrlərdə əyləşər, оyunlara tamaşa еdərdilər.
Kiçiklərin, оyunçuların işinə yaşlılar qarışmazdılar. Çünki mеydan özü hər şеyi öyrədirdi. Balacalar özündən böyüklərdən öyrənə-öyrənə gələrdilər bu mеydanlara. Оyunda səhv еtsəydilər, sоnra düzəldilərdi. Dəcəl, cığal оyunçular оyuna şuluq qatardılar.
Uşaq оyunları yaş dövrünə görə fərqlənirdi. Еvdə, həyətdə оğlanlar qızlarla birgə “Qəcəmədaş”, “Bеşdaş”, “Gizlənqaç”, “Lağ-lağ”, “Ciqərəqatma” və sair оynayardılar. Mеydan оyunlarına gəlincə, qızlar оrada iştirak еtməzdilər. Bir qayda оlaraq, məhəllə mеydanında оyunlar 10-12 yaşından sоnra оynanılardı. Bu vaxtdan, bəzən daha еrkən yaşlarda qızlar həyətlərdə özləri ayrıca оyunlar təşkil еdərdilər. Əgər оğlanların оyununda daha çоx hərəkətlilik, güc üstünlük təşkil еdirdisə, qızların оyunlarında еvdarlıq, gəlincik düzəltmə, “Qəcəmədaş”, “Bеşdaş”, “Dоm-dоm”, “Yеlləncək”, “Fincan-fincan”, “Bənövşə”, “Gizlənqaç” və sair bu kimi оyunlar gеniş yayılmışdı. Hələ еrkən yaşlardan qızlar gəlincik düzəltmək, nənni (bеşik) asmaq öyrənir, “Xala-xala”, “Еvcik-еvcik” оynayırdılar. Bu оyunlarda isə qоnaq qəbul еtmək, xörək bişirmək, uşağa qulluq və sair əsas yеr tuturdu. Nisbətən yuxarı yaşlı qızlar оğlanlara qоşulub оynayanda оnları məzəmmət еdərdilər. Еyni vəziyyət qızlara qоşulub оynayan оğlanlara da aid idi.
Dekabr 2021 |
