Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev 1995-ci ildə dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun anadan olduğu günün – 18 sentyabrın “Milli Musiqi Günü” kimi qeyd olunması haqqında Fərman imzalamışdır. Artıq 20 ildir ki, sentyabrın 18-i ölkəmizdə “Milli Musiqi Günü” kimi qeyd olunur.

Dünən bu əlamətdar gün münasibətilə Naxçıvan şəhərindəki Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı binasının ətrafında tədbir keçirilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Natəvan Qədimova tədbirdə çıxış edərək bildirmişdir ki, bu gün anadan olmasının 130 illiyi tamam olan Üzeyir Hacıbəyov Azərbaycan musiqi mədəniyyəti tarixinə professional musiqinin banisi, dahi sənətkar, görkəmli ictimai xadim, jurnalist, ən əsası fitri istedad sahibi kimi daxil olmuşdur. Dahi bəstəkarın musiqi sənətinə məftun olmayan azərbaycanlı tapmaq çətindir. Dünyanın hansı yerində Azərbaycan musiqisinin adı çəkilirsə, orada böyük bəstəkarın adı mütləq xatırlanır. Məhz dahi Üzeyir Hacıbəyovun sayəsində Azərbaycanda bəstəkarlıq məktəbi yaranmış, peşəkar musiqiçilər yetişərək milli musiqimizi yüksək səviyyəyə qaldırmışlar. Ümummilli liderimiz ölkə­mizə rəhbərlik etdiyi illərdə Azərbaycan musiqi sənətinin inkişafı daha dinamik xarakter almış, korifey sənətkarlarımız ölkənin ən yüksək fəxri adlarına layiq görülmüş, dövlət mükafatları almışlar.

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin 1995-ci il 18 sentyabr tarixli Fərmanına əsasən, görkəmli bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun anadan olduğu gün – sentyabrın 18-i hər il ölkəmizdə Milli Musiqi Günü kimi qeyd olunur.
Azərbaycanın milli musiqi sənəti zəngin və çoxəsrlik tarixə malikdir. Yüksək musiqi duyumu ilə dünya xalqları içərisində seçilən xalqımızın yaradıcılıq istedadını, bədii təfəkkürünü özündə əks etdirən milli musiqi nümunələrimiz, xalq mahnılarımız min illərin sınağından keçərək bu gün də dünyaya səs salır, sevilə-sevilə dinlənilir, könülləri oxşayır. Həmçinin ölkəmizdə yüksək peşəkarlığı, orijinal musiqi üslubu ilə seçilən bəstəkarlıq məktəbi də formalaşmışdır. Bu məktəbin ən istedadlı yetirməsi, milli musiqimizin inkişafında misilsiz xidmətlər göstərmiş sənətkarlar sırasında görkəmli bəstəkar Üzeyir Hacıbəyovun adı xüsusi qeyd olunur.

Azərbaycanın tərkibində olan Naxçıvan Muxtar Respublikası xalçaçılıq sənəti, inkişaf mədəniyyəti, memarlıq, arxeologiya, fəlsəfə məktəbləri, müasir ticarət marşrutları və dərin köklü təhsil ənənələri ilə dünyada tanınmışdır. Əsrlərboyu xalçatoxuma sənəti evlərdə inkişaf etdirilmiş, müəyyən dövrlərdən sonra isə palaz, kilim, sumax, vərni, şəddə, zilli və cecim kimi xalça növləri də toxunmuşdur.
Naxçıvanın neçə-neçə əsrlər Avroasiyada ticarət marşrutları və at karvanlarının keçdiyi mühüm ərazilərdən biri olması, bura daxil olan istehlak malları və əmtəələr onu Avroasiyanın ürəyində logistik mərkəzə çevirmişdir. Naxçıvanın strateji əhəmiyyəti monqol hakimiyyəti dövründə yüksəlmişdir. Bu dövrün coğrafiyaşünasları Naxçıvanı kərpicdən tikilmiş böyük şəhər kimi təsvir etmişlər. Culfa və Ordubad şəhərləri Naxçıvanda mühüm əhəmiyyətli şəhərlərdən olmuşdur. Culfa şəhəri 1605-ci ildə Şah Abbas tərəfindən dağıdılmışdır. Ordubad şəhəri isə Azərbaycanın qədim tarixini əks etdirərək dünyada uzun müddət tab gətirən bir çox arxeoloji parklar və qalaları günümüzədək qorumaqla Azərbaycan xalqının vətənpərvərlik ruhunu təcəssüm etdirir. Qonşu regionlardan olan çoxlu sayda tacir və ziyarətçilərin bura səfəri Naxçıvanı müxtəlif mədəniyyətlərin mərkəzinə çevirmişdir. Bu sosial-mədəni inkişaf incəsənət əsərlərində də təsvir edilmişdir. Bu təsvirlərdə qədim ənənələrin heyran­edici estetik elementlərlə harmoniyasını görmək müm­kündür. Həmçinin bu xüsusiyyətlər xalçatoxuma sənətində də öz əksini tapmışdır. Naxçıvan xalçaçılıq məktəbinə aid olan xalça nümunələri üzərində unikal motivlərlə yanaşı, həndəsi naxışlar, eləcə də ecazkar bitki və quş şəkilləri təsvir olunduğu üçün daha çox diqqəti cəlb edir.

(Əvvəli qəzetin 12 sentyabr 2015-ci il tarixli nömrəsində)

“Kitabi-Dədə Qorqud” dastanları Naxçıvanla da xeyli dərəcədə bağlıdır. Çünki eposda göstərilən, baş verən hadisələr, bir sıra boylarda adıçəkilən Qaraçuq, Əlincə qalası, Dərəşam, Şərur (Şəruk) kimi coğrafi adlar Naxçıvan ərazisindədir. Son illərə qədər tədqiqatçılar Naxçıvanla bağlı ancaq bu toponimlərdən bəhs edirdilər. Lakin yer-yurd adlarının sayı daha çoxdur.
“Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarında təsvir edilən bir sıra tarixi hadisələrin məhz Naxçıvan ərazisində baş verdiyi göstərilir. Oğuzların güclü bir qolu Azərbaycanın cənubunda, Naxçıvan, Urmiya regionlarında və Anadoluda məskunlaşmışlar. Naxçıvan ərazisində mövcud olan qədim qəbir abidələri minillərboyu xalq arasında “oğuz qəbirləri” adlandırılmışdır. Bu abidələrə ən çox Naxçıvanın qala şəhərinin, Əlincəqala və Oğlanqalanın yerləşdiyi ərazilərdə rast gəlinir.
Naxçıvan ərazisinin toponimlərin in ən yaxşı tədqiqatçısı sayılan coğrafiyaşünas-alim, professor Səfərəli Babayev “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarında adıçəkilən 50-dən çox yer adlarının, hidronimin Naxçıvanda bu gün də qorunub saxlandığını qeydə almışdır.
Professor Səfərəli Babayev müəyyən etmişdir ki, “Kitabi-Dədə Qorqud”la əlaqədar olan toponimlər Naxçıvan Muxtar Respublikasının, əsasən, üç regionunda yerləşir:

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 19 dekabr tarixli “Muzeylərlə əlaqələrin daha da gücləndirilməsi haqqında” Sərəncamına uyğun olaraq, muxtar respublikada fəaliyyət göstərən muzeyləri kollektiv ziyarətlər davam etdirilir.
Sentyabrın 12-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Miqrasiya Xidmətinin, Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidmətinin, Dövlət Baytarlıq Xidmətinin və struktur qurumlarının kollektivləri Hüseyn Cavidin ev-muzeyində, Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun və Mərkəzi Seçki Komissiyasının kollektivləri Xatirə Muzeyində olublar.

Dastan yaradıcılığı dünya ədəbiyyatında ayrı-ayrı xalqların müxtəlif tarixi dövlətlərdə ədəbi-bədii, ictimai-siyasi düşüncəsini əks etdirən şifahi yaradıcılıq sahələrindən biridir. Xalqımızın həyatını, məişətini, adət və ənənələrini özündə əks etdirən, Türk dünyasının qədim mədəniyyət abidələrindən, bədii və fəlsəfi təfəkkürümüzün ən nadir incilərindən sayılan “Kitabi-Dədə Qorqud” xüsusi maraq doğurur. Elə buna görə də alman şərqşünası Fridrix Fon Dits tərəfindən 1815-ci ildə alman dilinə tərcüməsi və nəşrindən bu günə qədər dastana olan maraq azalmamış, dünyanın çox məşhur alimləri tərəfindən ona dəfələrlə müraciət edilmişdir.

“Kitabi-Dədə Qorqud” oğuz türklərinin dastanıdır. Dastanın ilk mötəbər tədqiqatçılarından V.V.Bartold onun Qafqaz mühitində yarandığını qeyd edir. “Kitabi-Dədə Qorqud”un mükəmməl nəşrini çap etdirən böyük türk alimi O.Ş.Gökyay Drezden nüsxəsində açıq olaraq “Azərbaycan şivəsi özəllikləri gözə çarpmaqdadır” – deyir. Fuad Köprülü, Məhərrəm Ergin kimi nüfuzlu qorqudşünasların, habelə V.V.Bartold, V.M.Jirmunski, A.H.Kononov, A.Y.Yokubovski kimi rus türkoloqlarının, təbii ki, tanınmış Azərbaycan filoloqlarının dəfələrlə təsdiq etdikləri kimi “Kitabi-Dədə Qorqud” dil xüsusiyyətləri, cərəyan edən hadisələrin coğrafi məkanı baxımından daha çox Azərbaycanla bağlıdır. Ümummilli lider Heydər Əliyev “Kitabi-Dədə Qorqud”la əlaqədar keçirilən Dövlət Komissiyasının iclasında demişdir: “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanı bütün Türk dünyasına məxsusdur, onun vətəni Azərbaycandır, sahibi Azərbaycan xalqıdır, müstəqil Azərbaycan dövlətidir”.

Dünən Naxçıvan Şəhər Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin təşkilatçılığı ilə İmran Qasımov adına Naxçıvan Şəhər Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemində “Kitabi-Dədə Qorqud”un alman dilinə ilk tərcüməsi və nəşrinin 200 illiyi ilə əlaqədar tədbir keçirilib.
Tədbiri Naxçıvan Şəhər Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi İmamqulu Əhmədov açaraq bildirib ki, ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyev “Kitabi-Dədə Qorqud”un alman dilində ilk tərcüməsi və nəşrinin 200 illiyinin qeyd edilməsi haqqında” 20 fevral 2015-ci il tarixdə Sərəncam imzalayıb. Bu, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanlarına verilən ardıcıl diqqətin növbəti təzahürüdür. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Kitabi-Dədə Qorqud”un alman dilinə ilk tərcüməsi və nəşrinin 200 illiyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında qeyd edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı”nın təsdiq edilməsi haqqında” 25 iyul 2015-ci il tarixli Sərəncamına əsasən, mədəni-maarif müəssisələrində də çoxsaylı tədbirlər keçirilir.

 Naxçıvanda yaşadılan və inkişaf etdirilən bu sənətin qədim diyarda istedadlı davamçıları var

Bədii oyma dekorativ-tətbiqi sənətin ən qədim və geniş yayılmış növlərindən biridir. Daş, ağac, sümük və başqa materiallar üzərində işlənilir. Ölkəmizdə oyma, yonma, cızma üsulu ilə sənət əsərlərinin yaradılması ənənəsi tarixən mövcud olub. Əcdadlarımızın hələ qədim dövrlərdə daş üzərində oyub-cızdıqları rəsmlər, fiqurlar buna sübutdur. Naxçıvan Muxtar Respublikasının ən qədim yaşayış məskənlərindən biri olan Gəmiqayada daş üzərində olan oymalar bədii oyma sənətinin ilkin nümunələri kimi qəbul edilir.

Bədii oyma sənətinin bugünkü davamçıları təbiəti ən yaxşı sənətkar adlandırırlar. Çünki cansız daş parçası da, yamyaşıl, naxış-naxış yarpaqlardan süzülüb düşən bir yağış damlası da, yerdən səmaya doğru boy atan ağac da böyük bir sənət incisi kimi insan oğlunu daim valeh edir. Naxçıvanlı Akif Həsənov da bu incəlikləri dərindən duyan, quru ağacdan ustalıqla istifadə edərək əsərlər yaradan bir xalq sənətkarı, ağacoyma ustasıdır. Bu gün Naxçıvan şəhərində işıqlı, ağac ətri duyulan gözəl emalatxanasında fəaliyyət göstərir.
Akif ustanın sözlərinə görə, ağaclarla işləmək, onlardan hər hansı bir sənət nümunəsi ərsəyə gətirmək o qədər də asan deyil. Necə deyərlər, yüz ölçüb bir biçməlisən. Ancaq ağac kimi mülayim, həssas, səxavətli, “sözəbaxan” digər material da tapmaq çətindir. Onun üzərində illərin buraxdığı izlərdən belə, naxış kimi istifadə etmək olar. Əsas odur ki, bu incəlikləri duyub tətbiq etməyi bacarasan.

 Rənglərin insan psixologiyasına təsiri danılmazdır. Rəng­lərlə bağlı insanlar müxtəlif fikirdə olsalar da, nəfəs­alma, qan dövranı, nəbz, əzələ fəaliyyəti rənglərə görə dəyişir. Rənglər insanı fəallaşdıra, sakitləşdirə, həyəcanlandıra, üşüdə və ya isidə, ona narahatlıq və ya rahatlıq gətirə bilər. Rəng­lərlə ən yaxın olan və bu rəng­lərlə danışan şəxslər isə, sözsüz ki, rəssamlardır…

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyində muzey bələdçiləri üçün təcrübə məşğələsi keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin mədəni irs və muzey işi üzrə baş məsləhətçisi Qumral Məmiyeva açaraq keçirilən tədbirin məqsəd və əhəmiyyətindən danışıb. Qeyd olunub ki, hazırda muxtar respublikada 28 müxtəlif profilli muzey fəaliyyət göstərir. Muzeylərimizə bu gün xüsusi diqqət və qayğı göstərilir, onların maddi-texniki bazası gücləndirilir, əməkdaşların peşəkarlıq səviyyəsi yüksəldilir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 19 dekabr tarixli “Muzeylərlə əlaqələrin daha da gücləndirilməsi haqqında” Sərəncamından sonra muzeylərin ziyarətçilərinin sayında əhəmiyyətli dərəcədə artım müşahidə edilib. Bu gün keçirilən seminarda əsas məqsəd muzey bələdçilərinin peşəkarlığının artırılmasına metodik kömək göstərməkdən ibarətdir.

1903-cü il mart ayının 30-da Tiflis ədəbi-ictimai mühiti böyük sevinc içində idi. Azərbaycanın milli mətbuatının çağırışçısı olan “Şərqi-Rus” qəzeti nəşrə başlamışdı. Qeyd edək ki, həmin illərdə Tiflis həm də Qafqaz xalqlarının mədəni mərkəzi idi. Bu səbəbdən Tiflisdə yaşayan xalqların qabaqcıl ziyalıları bir-birləri ilə yaradıcılıq əlaqəsi saxlayırdılar. Belə səmimi yaradıcılıq münasibətlərinin nəticəsi idi ki, “Şərqi-Rus” qəzetinin nəşri digər xalqların da yazıçılarının, jurnalistlərinin sevincinə səbəb olmuşdu.

Rusiyada yaşayan bütün türkdilli xalqların ziyalıları, habelə İran, Türkiyə və digər ölkələrin də qələm sahibləri Azərbaycan dilində nəşrə başlayan “Şərqi-Rus” qəzetinin işıq üzü görməsinə ürəkdən sevinirdilər.
“Şərqi-Rus” qəzeti əvvəlcə həftədə üç dəfə – çərşənbə, cümə və bazar günləri, 1904-cü il iyunun 8-dən isə hər gün buraxılmağa başladı.
XX yüzilliyin ilk Azərbaycan qəzeti olan “Şərqi-Rus”un banisi, naşiri və baş redaktoru özünün ictimai-siyasi, fəlsəfi görüşlərində daha irəli addımlamış, çoxcəhətli fəaliyyəti ilə seçilən, çoxlu sayda ədəbi, publisist, siyasi və fəlsəfi xarakterli məqalələrin müəllifi olan qətiyyətli, hünərli və cəsarətli şəxsiy­yət Məhəmməd ağa Şahtaxtlı idi. Bir məsələni qeyd etmək yerinə düşər: Məhəmməd ağanın 1920-ci ilədək rəsmi sənədlərdə familiyası Şahtaxtinski kimi yazılmışdır.
Əvvəlcə Məhəmməd ağanın mənsub olduğu nəsil haqqında azacıq məlumat vermək maraqlı olardı. Azərbaycanın milli dövlətçilik tarixinin inkişaf yollarını araşdırdıqda görürük ki, bu inkişafda nəsillərin də böyük rolu olub.

2014-cü ilin əvvəllərində Naxçıvan Muxtar Respublikasına səfərim zamanı Naxçıvan şəhərinin mərkəzində yerləşən Heydər Əliyev Muzeyi, Koroğlu və Babəkin abidələri, eləcə də Zaviyə-Mədrəsə binasına baş çəkdim.
Heydər Əliyev Muzeyi 1999-cu il mayın 10-da fəaliyyətə başlamışdır. Bu muzeydə Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin uşaqlıq illəri, gənclik dövrü və ailəsi ilə bağlı maraqlı eksponatlar vardır. Muzeyin əsas toplusunda rəsm əsərləri, dövlət sənədləri və görkəmli siyasətçi Heydər Əliyev tərəfindən imzalanmış sərəncamlar, müxtəlif məktublar yer alır. Muzeydə Türkiyə və İran İslam Respublikası ilə imzalanmış müqavilələrin əsas nüsxəsini görmək heyranedicidir. Burada 1991-1993-cü illərdə Azərbaycan vətəndaşları tərəfindən Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri vəzifəsində çalışmış ümummilli lider Heydər Əliyevə ünvanlanmış məktub və müraciətlərdən ibarət sənədlər toplusu da vardır. Həmçinin muzeydə Heydər Əliyev tərəfindən gündəlik istifadə edilmiş ofis ləvazimatları və digər şəxsi əşyalar da saxlanılır. Muzeyin əsas zalının divarından asılmış ulu öndər Heydər Əliyevin hərbi formada olan rəsminin əks olunduğu xalça parlaq rəngləri ilə göz oxşayır.

 Naxçıvan hər zaman tədqiqatçıların diqqət mərkəzində olub. Bunun bir səbəbi qədim diyarın ulu tarixi keçmişi ilə bağlıdırsa, digər səbəbi əhəmiyyətli coğrafi mövqedə yerləşməsi və zəngin sərvətləri ilə əlaqəlidir. Yerüstü və yeraltı sərvətləri ilə seçilən bu qədim Azərbaycan diyarı hər zaman təbiəti, münbit torpaqları, müalicəvi və qida əhəmiyyətli bitki örtüyü ilə seçilib. 

Naxçıvanın dadlı meyvələri, minbir dərdin dərmanı olan çöl bitkiləri hələ orta əsrlərdə bura səfər etmiş bir çox səyyahların diqqətini cəlb edib. Bu bioloji zənginlik əsrlər keçsə də, azalmayıb, burada yaşayan insanların məişətində istifadə olunub, onların sağlam qidalanmasında əhəmiyyətli rol oynayıb. Bir sözlə, muxtar respublikanın bitki örtüyündə mədəni və yabanı şəkildə mövcud olan meyvə, giləmeyvə, müalicəvi dərman bitkilərinə həmişə maraq olub. Buna görə də Naxçıvanın bu təbii qida məhsulları haqqında elmi biliklərə hər zaman ehtiyac duymuşuq. Naxçıvan Muxtar Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin şöbə müdiri Əsgər Həsən­ovun bu yaxınlarda “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyi tərəfindən nəşr olunmuş “Qədim yurdun möcüzəli təbiəti və insan zəkası” adlı kitabı da bu baxımdan təqdirəlayiqdir.

 Xalqımızın milli dəyərlərinin yaşadılması və tarixi yaddaşının bərpasında ulu öndər Heydər Əliyevin müstəsna xidmətləri olmuşdur

Hər bir xalqı yaşadan onun milli dəyərlərinin – dilinin, adət-ənənələrinin, mədəniyyətinin olduğunu tarix dəfələrlə sübut etmişdir. Məhz milli dəyərlərinə görə də xalqlar bir-birindən fərqlənirlər. Ona görə ölkəmizdə bu dəyərlərin qorunmasına həmişə mühüm əhəmiyyət verilmişdir. Qeyd edək ki, yetmiş illik sovet rejimi dönəmində bir çox milli dəyərlərimizə müəyyən qadağalar qoyulmuşdu. Buna baxmayaraq, öz dərin köklərinə bağlı olan xalqımız əsrlərin sınağından keçib gələn bu qiymətli sərvətimizi qorumuş və bu günümüzə gətirib çatdıra bilmişdir. Unudulmaqda olan bu milli sərvətin bərpası və inkişafı yolunda ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyinin birinci dövründə xeyli iş görülmüşdür.

1969-1982-ci illərdə ulu öndəri­mizin səyi nəticəsində Azərbaycan sosial-iqtisadi və mədəni cəhətdən böyük inkişaf yolu keçmişdir. Görkəmli dövlət xadimi Heydər Əliyevin həmin illərdə həyata keçirdiyi tədbirlər bugünkü müstəqil Azərbaycan dövlətinin yaranmasına səbəb olmuşdur. Milli düşüncəli ziyalıların dahi şəxsiyyət Heydər Əliyev tərəfindən himayə olunması, milli dəyərlərimizin elmi cəhətdən öyrənilməsi istiqamətindəki təşəbbüslər zaman keçdikcə öz bəhrəsini vermişdir.

Kitab bilik mənbəyidir. Bu kəlam öz aktuallığını itirmir, əksinə həyatımızın, təhsilimizin şüarına çevrilir. İnsan oxuduğu kitablarla kamilləşir, həyatda var olmaq üçün lazım olan informasiyanı kitabdan alır.
Muxtar respublikada kitabxanalar, kitab satılan mağazalar çoxdur. Onlardan biri də Naxçıvan şəhərinin Heydər Əliyev prospektində yerləşən Kitab evidir. Kitab evinin fəaliyyəti ilə tanış olmaq üçün həmin ünvana üz tutduq. Kitab bölməsində çalışan Günel Məmməd­ova ilə həmsöhbət olduq. O, vaxtının çox hissəsini kitablarla keçirir. Deyir ki, bu qədər kitablarla zəngin olan otaqda boş oturmaq olmaz. Hal-hazırda Günelin oxuduğu kitab Bernhard Şlinkin “Qiraətçi” romanıdır. Oxucu kimi diqqətimizə çatdırır ki, kitab təzə yola bənzəyir. Nə qədər çox getsən, bir o qədər yeniliklərlə qarşılaşacaqsan.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodik Mərkəzi və Culfa Rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin birgə təşkilatçılığı ilə rayonun Ləkətağ Kənd Mərkəzində xalq yaradıcılığı günü keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri Füzuli Hüseynli açaraq bir neçə ildir, muxtar respublikada keçirilən xalq yaradıcılığı günlərinin əhəmiyyətindən danışıb.
Sonra Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodik Mərkəzinin direktoru Nizami Əzizəliyev çıxış edib. Bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Naxçıvan Muxtar Respublikasında Xalq yaradıcılığı günlərinin keçirilməsi haqqında” 7 fevral 2009-cu il tarixli Sərəncamına əsasən, muxtar respublikada milli-mənəvi dəyərlərimizin qorunması, təbliği və gələcək nəsillərə ötürülməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər davamlı xarakter alıb. Belə tədbirlər unudulmaqda olan milli-mənəvi dəyərlərin yenidən xalqımıza qaytarılmasında mühüm rol oynayır.

Muxtar respublikamızda uşaq və yeniyetmələrin asudə vaxtlarının səmərəli keçirilməsində, onların mənəvi-estetik tərbiyəsinin formalaşmasında böyük rol oynayan mədəniyyət müəssisələrindən biri də Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrıdır. Ötən il 25 yaşını geniş şəkildə qeyd edən teatr qonşu Türkiyədə, İranda, habelə Tacikistanda keçirilən festivallarda iştirak edib. Kollektiv üç dəfə Tacikistanın paytaxtı Düşənbədə keçirilən “Kuklaların fantaziyası” adlı festivalda uğurlar qazanıb. Ötən ilin aprel ayında keçirilən festivalda dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəylinin “Arşın mal alan” operettası tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb.
Qeyd edək ki, repertuarının daim zənginləşdirilməsi qayğısına qalınan teatrda klassik yazıçı və şairlərlə yanaşı, müasir ədiblərin də yaradıcılığına yer ayrılır, yerli yazarların ədəbi nümunələri uğurla səhnələşdirilir. Belə əsərlərlə kollektiv hər il muxtar respublikanın kənd və qəsəbələrində qastrol səfərlərində balacaların qonağı olur.

 Təzə kitab təzə yola bənzəyir: oxucunu yeni düşüncələr, hislər aləminə aparır, qarşısında üfüqlər açır, mənzərələr canlandırır, adamlarla tanış edir. Lakin coğrafi mühitdə olduğu kimi, mənəvi, poetik mühitdə də yollar bir-birindən seçilir, fərqlənir. Bir cığır bizi min dəfə gördüyümüz, tamaşa etdiyimiz, gözümüzə, könlümüzə hopmuş yerə aparar, başqa bir cığır isə bizi fikrimiz yetməyən uzaqların əlvan mənzərələri qoynuna atar. Yolumuza neçə-neçə yaxşı dost çıxara bilər.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar rəssamı Əli Səfərli və Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Televiziya və Radio Verilişləri Komitəsinin əməkdaşı Aybəniz Ağaqızının “Nuh yurdunun heyranı” adlı kitabını vərəqlədikcə xatirələr məni alıb keçmişə apardı, bir şairin ömür karvanında neçə-neçə tanış simalar gördüm, gözüm önündə təzə poetik mənzərələr canlandı.
“Nuh yurdunun heyranı” müəlliflərin birlikdə yazdıqları ikinci kitabdır. Kitab tanınmış şair-dramaturq Kəmalə Ağayevanın həyat və yaradıcılığına işıq salır. Oxucu kitabda Kəmalənin ailəsi, şeirləri, poemaları, dramları, tərcümələri, məqalələri, onun haqqında yazılmış xatirələr, nəsil şəcərəsi, pedaqoji və teatral fəaliyyəti haqqında geniş məlumat əldə edə bilir.

Zəngin tarixə, böyük elmi irsə malik Azərbaycan xalqı görkəmli ictimai xadimlər yetirmişdir. Bu baxımdan Azərbaycanın ən qədim diyarı, şəhər mədəniyyətinin 5000 ildən artıq yaşı olan Naxçıvan torpağı tarixə tanınmış sülalələr, görkəmli şəxsiyyətlər bəxş etmişdir. Naxçıvan diyarının görkəmli yetirmələrindən, tarixi şəxsiyyətlərindən biri də ilk farsca-azərbaycanca lüğətin müəllifi Hinduşah Naxçıvanidir.
Hülakü xan İran, İraq, Qafqaz və Anadoluya hakim olanda elxan titulunu aldı. Beləliklə, onun yaratdığı yeni dövlət Elxanlı (elxani) adını aldı. Elxanlıların ən mühüm paytaxtları Təbriz və Marağa şəhərləri olmuşdur. Elxanlılar ədəbiyyat, mədəniyyət və ticarətə, təbiət elmlərinə, tarixçiliyə böyük əhəmiyyət vermişlər. Bu dövlətin vaxtında nücum (astronomiya), riyaziyyat, tibb, fəlsəfə, tarix və coğrafiya kimi elm sahələrində tanınmış elm xadimləri yetişmiş, möhtəşəm əsərlər yazılmışdır. Nəsirəddin Tusinin yaratdığı Marağa rəsədxanası Şərqdə nücum elminin mərkəzinə çevrilmişdir. Həmin dövrdə bir sıra elm adamları, tanınmış sülalələr Şərqin məşhur mədəniyyət mərkəzi halına gəlmiş Təbrizə, Marağaya yerləşmişdilər. Bu sülalələrdən biri də Səncər ibn Abdulla ən-Naxçıvani sülaləsidir. Nəvə Məhəmməd Naxçıvaninin yazdığına görə, bu sülalə Naxçıvan bölgəsinin Kiran şəhərindən çıxıb.

Bəşər sivilizasiyasına misilsiz töhfələr bəxş etmiş Azərbaycanımızın ən möhtəşəm ədəbi abidələri sırasında “Kitabi-Dədə Qorqud” eposu xüsusi yer tutur. Xalqımızın qədim adət-ənənələri, dünyagörüşü, yaşam tərzi, məişəti, zəngin mənəvi keyfiyyətləri, qəhrəmanlıq ruhu, mərdliyi, doğma torpağa bağlılığı, yurd sevgisi eposda mükəmməl şəkildə ifadə olunmuşdur. Bu qiymətli əsər həm mövzu, məzmun və ideyasına, həm də bədii məziyyətlərinə görə bütövlükdə dünya ədəbiyyatının nadir incilərindən biridir. Ümummilli liderimiz Heydər Əliyev dastana yüksək qiymət verərək demişdir: “Bizim zəngin tariximiz, qədim mədəniyyətimiz və milli-mənəvi dəyərlərimiz “Kitabi-Dədə Qorqud” eposunda öz əksini tapmışdır. Bu epos bizim ümumi sərvətimizdir və hər bir azərbaycanlı onunla haqlı olaraq fəxr edə bilər. Dastanın məzmununu, mənasını, onun hər bir kəlməsini hər bir azərbaycanlı məktəbdən başlayaraq bilməlidir. Bu, bizim ana kitabımızdır və gənclik bu kitabı nə qədər dərindən bilsə, millətini, xalqını, vətənini, müstəqil Azərbaycanı bir o qədər çox sevəcəkdir”. 

1854-cü ildə Ordubadda anadan olan Məhəmməd Tağı Sidqi ilk təhsilini Molla Məhəmməd Tağı adlı axundun məktəbində almış və sonra təhsilini Hüseyn Soltan mədrəsəsində davam etdirməklə klassik Şərq poeziyasını və fəlsəfəsini öyrənmişdir. Maarifçilik fəaliyyəti dövründə məktəbdarlıq, ədəbiyyat, teatr və mətbuat sahələrində əvəzsiz xidmətlər göstərən Məhəmməd Tağı Sidqi təkcə Azərbaycanda deyil, Yaxın Şərq ölkələrində də tanınmışdır.
Məhəmməd Tağı Sidqi 1892-ci ildə Ordubad şəhərində ilk dəfə olaraq “İbrahimxan mədrəsəsi” adlanan binada yeni üsullu, dünyəvi və ana dilində təhsil verən bir məktəb açmış və ona “Əxtər” – yəni “Ulduz” adı vermişdir. Bu məktəbin yaranması o zaman həm Ordubad, həm də Naxçıvan mühiti üçün mühüm pedaqoji hadisə idi. Köhnə mollaxanalardan fərqli olaraq, bu məktəb ana dilli məktəb idi. Məktəbin tədris planına ana dili, hesab, coğrafiya, hifzi-səhiyyə, fars və ərəb dilləri daxil edilmişdi. Sidqi öz məktəbi üçün əlyazması şəklində hesab, ana dili və coğrafiya dərslikləri də tərtib etmişdi.
Sidqinin vətəninə, xalqına olan məhəbbətini eşidən Naxçıvanın qabaqcıl ziyalıları onu mərkəzə gətirmək istəyirlər. Bu münasibətlə Sidqiyə məktublar göndərib onu Naxçıvana dəvət edirlər.

Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzi uşaqların intellektual səviyyəsinin yüksəldilməsi, peşə vərdişlərinə yiyələnməsi, onların musiqi təhsilinin inkişaf etdirilməsində mühüm rol oynayan məktəbdənkənar tədris müəssisələrindən biridir. Mərkəzin binası 2009-cu ildə tamamilə yenidən qurularaq, yeni avadanlıqlarla təmin olunaraq istifadəyə verilib. Burada bir çox dərnək, musiqi kollektivləri fəaliyyət göstərir. Həmin kollektivlərdən biri “Əlvan çiçəklər” mahnı və rəqs ansamblıdır.
1953-cü ildən fəaliyyət göstərən ansambl indiyə kimi öz fəaliyyətini uğurla davam etdirir. Ansamblın rəhbəri Teyyubə Cəfərovadır. O, 16 ildir ki, burada çalışır. Öz sənətinə qəlbən bağlanan Teyyubə xanım deyir:
– Hazırda ansamblda 80 nəfər müxtəlif rəqsləri öyrənir. Bu rəqs qrupunun öz yaş həddi vardır. 5 yaşından başlayıb 18 yaşına qədər olan yeniyetmə və gənclər rəqs qrupuna üzv ola bilərlər. Onların hamısının rəqsləri ustalıqla ifa etmələri üçün əlimizdən gələni əsirgəmirik. Bu, o demək deyil ki, uşaqların hamısı rəqqas olacaq. Elələri var ki, onları bura ötəri həvəs gətirir. Lakin bu uşaqların bizim məşqlərə 5-6 ay müntəzəm gəlməsi belə, bizim üçün uğurdur. Çünki özünün böyümə çağını yaşayan yeniyetmələr üçün rəqs həm də onların bədən quruluşunun düzgün formalaşmasına öz təsirini göstərir. Bir də biz onlara milli rəqslərimizi öyrətməklə, təbliğ etməklə həm də gənclərin dünyagörüşünün milli mentalitetimizə doğmalıq ruhunda formalaşmasına təsir göstəririk. Çünki bu, bizim qarşımıza vəzifə kimi qoyulub. 2009-cu ildə mərkəzin binasının açılış mərasimində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri bizə tövsiyə etdi ki, repertuarımızda milli rəqslərə üstünlük verək. Ona görə ki, milli rəqslər xalqımızın milli adət-ənənələrini özündə yaşadır. Bu isə uşaqların adət-ənənələrimizə dərindən bələd olmasına, milli rəqslərimizin yaşadılaraq gələcək nəsillərə ötürülməsinə səbəb olacaqdır. Biz bu tövsiyələri fəaliyyətimizdə devizə çevirmişik.

Məmməd Səid Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında 26 avqust – Beynəlxalq Azərbaycan Muğamı Gününə həsr olunmuş tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə kitabxananın direktoru Aytəkin Qəhrəmanova açaraq milli-mənəvi dəyərlərimizin tərkib hissəsi olan muğamlarımızdan, bu sənət incilərinin qorunması, təbliği, gələcək nəsillərə ötürülməsi istiqamətində həyata keçirilən tədbirlərdən danışıb.
Kitabxananın şöbə müdiri Nailə Əsədova “26 avqust Beynəlxalq Azərbaycan Muğamı Günüdür”, Naxçıvan Şəhər 3 nömrəli Uşaq musiqi məktəbinin müəllimi Aysel Rzayeva “Simfonik muğamlar” mövzularında məruzələr ediblər.
Məruzələrdə bildirilib ki, muğam qoca Şərqin ən qədim musiqi janrlarından biri olduğu üçün dünya musiqişünaslarının diqqətini cəlb edib. Yüzilliklərlə cilalanan, zaman-zaman üslub, obraz, məzmun, ifaçılıq mahiyyəti ilə zənginləşən Azərbaycan muğamının müasir dövrdə yaşadılmasında Heydər Əliyev Fondu tərəfindən həyata keçirilən tədbirlərin müstəsna rolu vardır. Belə tədbirlərin nəticəsidir ki, son illər muğamlarımıza maraq daha da artıb. Bu qiymətli sərvətlərin YUNESKO-nun qərarı ilə dünya mədəniyyətinin qeyri-maddi irsinin bəşəri əhəmiyyətə malik inciləri sırasına daxil edilməsi muğamın təkcə Azərbaycan xalqının deyil, bütün bəşəriyyətin misilsiz mədəni sərvətinin ayrılmaz hissəsi kimi qiymətləndirilməsinə bariz nümunədir.

Geyimin tarixi də insanın tarixi qədər qədimdir. Geyim öz yaranışından bəri böyük bir inkişaf yolu keçmişdir. Hələ Neolit dövründən başlayaraq ibtidai insanlar əyirmə, hörmə və arxaik şəkildə olsa da, tikmə qabiliyyətinə malik olmuşlar.

Geyim əsas etibarilə iki: çiyin və bel geyimi hissələrinə bölünür. Çiyin geyimləri, adətən, sadəbiçimli və bel geyimlərinə nisbətən qədimdir. Bel geyimləri isə sonralar nisbətən inkişaf etmiş və onlardan da tuman və şalvar kimi geyimlər meydana gəlmişdir. Аzərbаycаn milli geyim dəstinin elementləri аşаğıdаkılаrdаn ibаrət idi: çəpkən (nimtənə), tumаn, köynək, müvаfiq olаrаq bаş geyimi, аrxаlıq, bаhаrı, küləcə, kürdü, eşmək, cаnlıq, ləbbаdə, kаtibi, üst tumаnı, meyzər (önlük), çаxçur və sair.

Azərbaycan xalqının qədim və zəngin tarixinin, mədəni irsinin mühüm bir qolunu da muğam sənəti təşkil edir. Millətin milli özünüdərki, həyat tərzi və soykökünün göstəricisi olan bu zəngin sənət növü xalqımızın dünya mədəni irsinə bəxş etdiyi ən böyük xəzinədir.
Azərbaycan muğamı xalqımızın ruhunu əsrlərboyu yaşatmış, bu gün də yaşatmaqdadır. Muğam sənətimizdə xalqımızın təfəkkürü və düşüncə tərzi öz əksini tapır. Məhəbbət və nifrət, xeyir və şər, hicran və vüsal, mübarizə və döyüş, inam və qələbə üzərində köklənən muğamlar məzmun və fəlsəfi zənginlik yaradaraq hər bir azərbaycanlının mənəviyyatına daxil olmuşdur. Muğam sənətinin zənginliyi, ucalığı, əbədiyaşarlığı da bu dəyərləri əsrlərdən-əsrlərə daşımasındadır. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev bütün bunları nəzərə alaraq deyirdi: “Bizim xalqımızın böyük musiqi mədəniyyəti tarixi var. Azərbaycan xalqının qədim dövrlərdən indiyə qədər yaşayan xalq musiqisi, xalq mahnıları, Azərbaycan muğamları milli sərvətimizdir”.

Dünən M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə konsert-tamaşa və klub müəssisələrində sənədləşmə işinin təşkili üzrə seminar keçirilib. Seminarı nazirliyin şöbə müdiri Həsən Kərimov açıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodik Mərkəzinin direktoru Nizami Əzizəliyev “Klub işinin planlaşdırılması” mövzusunda çıxışında mədəniyyət evləri, klub və mədəni-maarif müəssisələrinin üzərinə düşən vəzifələrin yerinə yetirilməsinin vacibliyini vurğulayıb. Bildirib ki, adıçəkilən müəssisələr asudə vaxtın təşkili, mənəvi tərbiyə və vətənpərvərlik, milli dəyərlərin qorunmasında böyük məsuliyyət daşıyırlar. Klub işinin əsas istiqamətlərindən biri vətəndaşların estetik tərbiyəsində fəal iştirak etmək, xalq yaradıcılığı ilə bağlı tədbirlər təşkil etməkdir. Bu işlərin düzgün qurulmasında illik və rüblük iş planlarının tərtibinə də diqqət yetirmək lazımdır.
Nazirliyin sektor müdiri İman Alırzayev “Kargüzarlıq işinin ümumi qaydaları”, nazirliyin əməkdaşı Cəfər Əsədov isə “Kadr sənədlərinin işlənməsi” mövzularında çıxış ediblər.
Seminarda slaydlar nümayiş etdirilib və iştirakçıların sualları cavablandırılıb.

Xəbərlər şöbəsi

Azərbaycan teatr salnaməsinə parlaq səhifələr yazan Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı köklü sənət məbədi, Şərqin ən qocaman mədəniyyət ocaqlarından biridir.
Səhnəyə qoyduğu mütərəqqi ideyalı əsərlərlə ədəbi mühitin canlanmasına və ictimai-mədəni fikrin formalaşmasına qüvvətli təsir göstərən bu teatr istedadlı aktyorların, rejissorların və teatr rəssamlarının birgə zəhməti sayəsində ölkəmizin digər tanınmış teatrları ilə bir sırada dayanmaq hüququ qazanıb. İndi də bu sənət ocağı öz maraqlı səhnə əsərləri ilə teatrsevərlərin xidmətindədir. Sevindirici hal həm də ondadır ki, bu sənət məbədinə üz tutan gənclərin sayı getdikcə artır. Onlar ustad aktyor və aktrisaların yollarını davam etdirməyə səy göstərirlər. Belə gənclərin bir neçəsini oxucularımızla tanış etmək istəyirik. Budur, qarşımızda Nurbəniz Niftəliyevadır. Bizimlə söhbətinə gənc aktirsa belə başladı:

Naxçıvan Muxtar Respublikası Azərbaycan Respublikası ərazisində olan tarixi məkandır və burada son onilliklər ərzində ali təhsil müəs­sisələrinin tikintisi, dini memarlıq abidələrinin bərpası, arxeoloji ərazilərin, eləcə də qalaların və abidələrin qorunması istiqamətində çox mühüm işlər görülmüşdür. Bütün bu işlər Azərbaycan Respublikasının zəngin mədəniyyətini, unikal dövlət quruculuğunu nümayiş etdirir və yaşadır. 

XVII əsrdə Ordubad rayonunun Biləv kəndində Abid adlı heykəltəraş daş qoç fiquru hazırlamışdır. Həmin dövrə aid оlan çоxsaylı daş qоç fiqurtipli qəbirüstü xatirə abidələrinin bir hissəsi indiyədək kənd qəbiristanlığı və Ordubad şəhərindəki muzeydə saxlanılır. 2014-cü ildə bu rayona səfərim zamanı Abidin əsərlərini görmək imkanım oldu. Dünya sivilizasiyasının beşiyi olan Naxçıvanda gördüyüm daş qoç heykəlləri Avropa heykəltəraşlıq məktəbi üçün yeni standartlar yaratmış və sübut etmişdir ki, əvvəllər də burada heykəltəraşlıq sənəti yüksəlişdə olmuşdur. Azərbaycanın digər rayonları ilə müqayisədə Naxçıvanın qədim tarixi vardır və dünyaya çoxlu alimlər, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev və Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov kimi uzaqgörən dövlət rəhbərləri, tanınmış memarlar və iqtisadçılar bəxş etmişdir. Bu şəxslər Xəzər regionunun iqtisadi inkişafına böyük töhfələr vermişlər.

  Dünən M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərində sənədləşmə işinin təşkili üzrə seminar keçirilib. Seminarı nazirliyin şöbə müdiri Həsən Kərimov açıb.

Nazirliyin sektor müdiri İman Alırzayev “Kargüzarlıq işinin ümumi qaydaları” mövzusunda çıxışında sənədləşmə işinin icrasına nəzarət, sənədlərin hazırlanması, kargüzarlıq işinin ümumi qaydaları və onlara riayət edilməsi ilə bağlı seminar iştirakçılarına məlumat verib.
Nazirliyin əməkdaşı Cəfər Əsəd­ov “Kadr sənədlərinin işlənməsi” mövzusunda çıxışında kadr sənədlərinin hazırlanması, şəxsi işlərin işlənməsi, əmək müqaviləsinin bağlanması və ona xitam verilməsi haqqında danışıb.
Sonra nazirliyin əməkdaşı Pərvin Həsənov “Uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərində sənədləşmə işlərinin aparılması” mövzusunda çıxış edərək jurnalların işlənmə qaydaları, doldurulması, illik və yekun qiymətlərin tərtib edilməsi, anketlərin işlənməsi, dərs cədvəllərinin, pedaqoji şuraların iş planlarının tərtibi və keçirilməsi, sənədləşdirilməsi haqqında məlumat verib.
Vurğulanıb ki, uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərində sənədləşmə və kargüzarlıq işləri qəbul edilmiş əsasnamələrdə nəzərdə tutulduğu kimi yerinə yetirilməlidir.
Seminarda sənədlərin işlənməsi qaydaları müvafiq slaydlar vasitəsilə əyani nümayiş etdirilib və iştirakçıları maraqlandıran suallar cavablandırılıb.
Nazirlik növbəti analoji seminarı mədəniyyət evləri, klublar və mədəni-maarif müəssisələri üçün avqustun 20-də keçirəcəkdir.

Əli RZAYEV

Adil Babayev adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Uşaq Kitabxanası tərəfindən hər il olduğu kimi, 2015-ci ilin yay mövsümündə də məktəbli oxucuların asudə vaxtlarını səmərəli keçirməsi məqsədilə Naxçıvan şəhərinin ictimai yerlərində kitab sərgiləri, kitab müzakirələri təşkil edilir. Bu tədbirlər məktəblilərin kitab və kitabxanalara marağının artırılmasına, onların mütaliə mədəniyyətinin inkişaf etdirilməsinə müsbət təsir göstərir.

Hər bir xalqın tarixi yaratdığı sənətkarlıq nümunələrində də öz əksini tapır. Daş dövründən bu günə kimi bir-birini əvəz etmiş ictimai-iqtisadi formasiyalarda xalq sənətkarlığı nümunələri də inkişaf yolu keçib. Sadə əl əməyinə əsaslanan əşyalar, məişət avadanlıqları sonralar həmin dövrlərdən xəbər verən maddi-mədəniyyət nümunələrinə çevriliblər. Belə sənətkarlıq nümunələrindən sayılan dulusçuluq Naxçıvanda qədim istehsal sahələrindən biridir.
Azərbaycan xanlıqlarının dövründə dulusçuluq istehsalının aparıcı sahəsi kimi daha çox məişət keramikası öndə olub. Naxçıvan xanlığında saxsı qablar istehsalı haqqında məlumat daha çoxdur. Bu xanlığın sovet Rusiyası tərəfindən işğalı dövründə Naxçıvan və Ordubad şəhərlərinin hər birində 12 nəfər dulusçu çalışıb. Ordubaddakı dulusçu emalatxanalarından biri yararsız hala düşmüş karvansarada yerləşirdi. Xanlığın Təzəkənd adlı yaşayış məntəqəsində Naxçıvan xanı Ehsan xana məxsus saxsı səhəng istehsal edən emalatxananın fəaliyyət göstərməsi haqqında da məlumat verilir. Ümumiyyətlə, muxtar respublikada aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı müxtəlif məişət əşyaları – küpə, kasa, boşqab, badya və sair tapılıb ki, bunların da əksəriyyəti yerli istehsalın məhsulları olub. Bundan başqa, arxeoloji qazıntılar göstərib ki, Naxçıvanda dulusçuluq sənəti yüksək inkişaf etmiş bir sənət sahəsi kimi tamamilə formalaşıb. Burada istehsal edilən saxsı qablar istər hazırlanma texnikasına, istərsə də zəngin bəzək elementlərinə görə çox yüksək səviyyəyə çatıb. Su kəmərləri üçün saxsı boruların, tikinti işlərində geniş istifadə edilən kaşı və bəzək kərpiclərinin istehsalı da Naxçıvan dulusçularının əsas məşğuliyyətlərindən olub.

Dünən M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında muzey işi üzrə seminar keçirilib. Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən seminarı nazirliyin şöbə müdiri Həsən Kərimov açıb.
Qeyd olunub ki, nazirlik tərəfindən keçirilən yoxlamalarda muzey işi sahəsində də çatışmazlıqlara rast gəlinib. Keçirilən seminarın məqsədi bu nöqsan və çatışmazlıqların aradan qaldırılmasına əməli və metodik köməklik göstərməkdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sektor müdiri İman Alırzayev “Kargüzarlıq işinin ümumi qaydaları” mövzusunda çıxış edərək bildirib ki, sənədlərin qəbulu, göndərilməsi, icraçıya çatdırılması, icra edilməsi, icraya nəzarət, daxil olan sənədlərin qeydə alınması, sənədlərin, məktubların hazırlanması və tərtibi, əmrlərin hazırlanması zamanı kargüzarlıq işinin qaydalarına riayət edilməlidir.
Nazirliyin əməkdaşı Cəfər Əsədov “Kadr sənədlərinin hazırlanması” mövzusunda çıxışında kadr sənədlərinin hazırlanması, şəxsi işlərin aparılması, şəxsi işlərə aid sənədlərin, kadr anketlərinin düzgün doldurulması, əmək müqavilələrinin bağlanması şərtləri, məzuniyyətlərin verilməsinin rəsmiləşdirilməsi və uçotunun aparılması qaydaları haqqında danışıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 29 mart 2015-ci il tarixli “Naxçıvan Musiqi Kollecinin 40 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş Tədbirlər Planına uyğun olaraq, Naxçıvan Musiqi Kollecinin musiqi kollektivlərinin muxtar respublikanın şəhər və rayonlarında konsertləri keçirilir. Belə konsertlərdən biri də Kəngərli Rayon Mədəniyyət Evində təşkil olunub.
Konsert başlanmazdan əvvəl Naxçıvan Musiqi Kollecinin direktoru Həsən Seyidov çıxış edərək “Naxçıvan Musiqi Kollecinin 40 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncamın Naxçıvan musiqiçilərinin sevincinə səbəb olmaqla onların gələcək fəaliyyətinə böyük qayğının ifadəsi olduğunu qeyd edib. Bildirilib ki, Naxçıvan Musiqi Kolleci 1975-ci ildə ulu öndər Heydər Əliyevin təşəbbüsü ilə yaradılıb. 1975-1992-ci illərdə Naxçıvan Orta İxtisas Musiqi Məktəbi, 1992-2005-ci illərdə Naxçıvan Musiqi Texnikumu, 2005-ci ildən isə Naxçıvan Musiqi Kolleci kimi fəaliyyət göstərir. Musiqi sahəsi üzrə kadrların hazırlanması məqsədilə yaradılan bu təhsil müəssisəsi 4 ixtisas üzrə fəaliyyətə başlayıb. Hazırda kollecdə 11 ixtisas üzrə 552 tələbə təhsil alır. Bu tələbələrin təlim-tərbiyəsi ilə 181 müəllim və konsertmeyster məşğul olur. 1975-ci ildən ötən dövr ərzində Naxçıvan Musiqi Kollecinin 2500-dən çox məzunu olub. Vurğulanıb ki, kollecin məzunlarından 60-a yaxını Kəngərli rayonundandır və onlar burada fəaliyyət göstərən uşaq musiqi məktəblərinin müəllimləridir. Hazırda kollecdə Kəngərli rayonundan 11 tələbə təhsil alır.

Dünən Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti, Prezident təqaüdçüsü Xəlil Hüseynovun anadan olmasının 70 illiyi ilə bağlı tədbir keçirilib.
Tədbiri Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət və Turizm nazirinin müavini, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Natəvan Qədimova açaraq Naxçıvan teatr sənətinə dəyərli töhfələr vermiş Xəlil Hüseynovu təbrik edib və ona cansağlığı, yeni yaradıcılıq uğurları arzulayıb.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Aparatının Humanitar siyasət məsələləri və ictimai təşkilatlarla iş şöbəsinin müdiri Rəhman Məmmədov çıxış edərək bildirib ki, teatr sənəti sahəsində səmərəli fəaliyyət göstərən Xəlil Hüseynovun əməyi dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilib. İstedadlı aktyor 2000-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar artisti, 2006-cı ildə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti fəxri adlarına layiq görülüb. Xəlil Hüseynov 2005-ci ildə Prezident mükafatçısı olub, 2008-ci ildən isə Prezident təqaüdçüsüdür. Xəlil Hüseynov bu gün də Naxçıvan teatrının inkişafı üçün dəyərli xidmətlər göstərir, səhnəmizdə yaddaqalan obraz və personajlar yaradır, öz zəngin təcrübəsini gənc aktyorlarla bölüşür.

Dünən M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında kitabxana işi üzrə seminar keçirilmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən seminarı nazirliyin şöbə müdiri Həsən Kərimov açmışdır.
Qeyd olunmuşdur ki, nazirlik tərəfindən keçirilən yoxlama və reydlərdə muxtar respublikanın kitabxanalarında kargüzarlıq işinin təşkilində də çatışmazlıqlara rast gəlinmişdir. Seminarın məqsədi bu nöqsan və çatışmazlıqların tezliklə aradan qaldırılmasına əməli və metodik köməklik göstərməkdən ibarətdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin sektor müdiri İman Alırzayev “Kargüzarlıq işinin ümumi qaydaları” mövzusunda çıxış edərək bildirmişdir ki, sənədlərin qəbulu, göndərilməsi, icra edilməsi, icraçıya çatdırılması, icraya nəzarət, daxil olan sənədlərin qeydə alınması, sənədlərin, məktubların hazırlanması və tərtibi, əmrlərin hazırlanması zamanı kargüzarlıq işinin qaydalarına riayət edilməlidir.

Gözəllik aşiqi olan xalqımızın milli dəyərləri içərisində toy mərasimləri xüsusi yer tutur. Hətta başqa xalqlar toy adətlərimizi etalon kimi qəbul edirlər. İndi Naxçıvanın ən ucqar dağ kəndlərində qərinələrlə yaşı olan, mənasını, dəyərini itirməyən, zamanın sərt sınaqlarından keçərək milli xüsusiyyətlərimizi yaşadan elə toy adətlərimiz var ki, onlar bu gün də sevilə-sevilə icra olunur, qorunub yaşadılır.

Qədimdə ucqar kəndlərdə Günəş qarşı dağın sinəsinə səmt eyləyəndə toy evinin həyətində ucalan “Attandırma” havası kəndi başına götürərdi. Aydan arı nənələr, sudan duru babalar bəylə gəlinin qohumlarına, qonum-qonşuya toy babasının icazəsi ilə xoşgəldin edər, gənclərə xeyir-dua verərdilər. Bütün məclis əhli isə bu aqilləri dinləyər, onlardan ədəb-ərkan qaydalarını öyrənərdilər. Sonra toy babası meydana girib o baş, bu başa var-gəl edəndən sonra deyərdi: “Ay camaat, toy ülfət kəməndidi, ismət çələngidi, qeyrət nişanəsidi. Toy ailənin, ata-ananın şirin arzusudu, saf diləyidi. Toy bu gənc­lərin birgə həyat yolunun başlanğıcıdır”. Sonra isə xüsusi bir avazla musiqiçilərdən birinə üz tutub deyərdilər: – bir ağsaqqal havası – “Heyvagülü” çal. Və elə o “Heyvagülü” havasıynan da mağardakı ağsaqqallar, ağbirçəklər ağır-əzizliklə oynamağa dəvət olunardılar. Onlar da xanımlıq ömrünü yaşayan, çöhrəsi nur çeşməli ağbirçəkləri bir-bir ortaya gətirərdilər. Beləcə, bir evin həyətində qurulmuş toy mağarında ədəb-ərkan məclisi başlayardı.

Mənimlə çoxları razılaşar ki, Naxçıvan toylarını qara zurnasız təsəvvür etmək qeyri-mümkündür. Ancaq etiraf etmək lazımdır ki, son illərdə şadlıq saraylarında təsadüfən zurna səsinə rast gəlirsən. Düzdür, kənd toylarında, xüsusilə də Şərur və Şahbuz rayonlarında qara zurnaya daha çox üstünlük verirlər. Çünki elə Naxçıvanın emblemi sayılan yallılarımızın əksəriyyəti zurna ilə müşayiət olunanda daha xoş təsir bağışlayır. Belə demək mümkündürsə, yallılarımızda rəqqasların tamaşaçıya çatdırmaq istədiyi emosiyanı qara zurna ilə daha canlı ifa etmək mümkündür.
Sevindirici haldır ki, bu gün muxtar respublikamızda bu sənəti yaşadanlar az deyil. Onlardan biri Şərur rayonundan olan Ələsgər Mirzəyevdir. O, təkcə rayonda deyil, ölkəmizdə də tanınır. Şərur rayonunun Dərəkəndində anadan olan Ələsgər heç bir musiqi təhsili almayıb. Ancaq nəfəsli musiqi alətlərini çox böyük sənətkarlıqla ifa edir. Onun çalğısında türkün qədimliyi, mübarizliyi, döyüşkənliyi görünür, eşidilir, duyulur. Bu çalğıdan ulu babalarımızın səsi ucalır.
Budur, Ələsgər dayının evindəyəm. Onunla söhbətə sənətə gəlişindən başladıq:
– Dünyaya göz açandan eşitdiyim bir səs var idi – zurna səsi. Atam İsa da bu sənətlə məşğul olub. Bir gün atamdan xahiş elədim ki, mənə də zurnada ifa etməyi öyrətsin. O dedi ki, hələ sənin üçün tezdir. Lakin mən əl çəkmədim. Nəhayət, atam mənimlə razılaşdı və mənim ifamı eşidəndə heyrətləndi. O gündən məni də öyrətməyə başladı. 10 yaşım var idi. Bir gün atam Bakı şəhərinə getmişdi. Qonşuluqda toy var idi. Atamın zurnasını götürüb mən də toya getdim. Bu toyda ifamı bəyəndilər. Elə həmin toydan indiyə kimi çox toylarda iştirak edirəm. Bolqarıstan, Ərəbistan və digər xarici dövlətlərdə çıxışlarım olub. İndi də xarici dövlətlərə dəvət alıram. Türkiyə Respublikasının müxtəlif şəhərlərində toylarda iştirak edirəm.
Və əlavə edir:

Qədim xalq sənəti nümunələri – misgərlik, dulusçuluq, qalayçılıq, xalçaçılıq, ipəkçilik, dəmirçilik kimi sənət sahələri Naxçıvanda geniş yayılıb və yüksək inkişaf səviyyəsinə çatıb. Bunlar arasında qədim məişət mədəniyyətinə aid olan keçəçilik xalqımızın mədəni tarixində xüsusi yer tutur. Bu qədim sənət növü hörmə, tikmə, toxumadan fərqli olaraq, vaxtilə basma üsulu ilə ixtisaslaşmış ustalar tərəfindən yaşadılıb.

Keçəçilik sənətinin təşəkkül tapmasında heyvandarlığın rolunu xüsusi qeyd etmək lazımdır. Araşdırmalar göstərir ki, qədim dövrlərdə soyuq havalarda insanlar isti olsun deyə, adi yun və ya yunlu dəridən istifadə ediblər. Bir müddət sonra yunun bir-birinə yapışdığını görüb, keçə əldə etməyi öyrəniblər.
Keçədən məişətdə istifadə olunması haqqında “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanında da məlumat var. Dastanda deyilir: “Kimin ki oğlu-qızı yoxdur, qara otağa qondurun, qara keçə altına döşəyin, qara qoyun yəxnisindən önünə gətirin”.

Naxçıvanda keçəçiliyin qədim tarixi var

Naxçıvanda da sənətkarlığın bu növü geniş yayılıb. Muxtar respublika ərazisindən toplanılan etnoqrafik çöl materiallarına görə, bəzi kəndlərdə keçəçi məhəllələri mövcud olub.

Ordubad Rayon Uşaq yaradıcılıq mərkəzinin rəsm dərnəyinin üzvlərinə rəssamlıq sənətinə və heykəltəraşlığa aid ustad dərsi keçilib.
Ordubad şəhərindəki Əkbər Ağayev adına 3 nömrəli tam orta məktəbdə keçilən dərs Naxçıvan Muxtar Respublikasının Təhsil Nazirliyi və Rəssamlar Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə gerçəkləşib.
25-dək dərnək üzvünün iştirak etdiyi təcrübi dərsdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva rəssamlıq və heykəltəraşlıq sənətləri barədə ətraflı məlumat verib.
Azərbaycan Respublikasının Xalq rəssamı Hüseynqulu Əliyev 20 Yanvara həsr olunmuş “Hayqırış” əsərinin barelyefinin eskizinin hazırlanmasını şagirdlərə praktik şəkildə izah edib.
Sonda dərnək üzvlərini maraqlandıran suallar cavablandırılıb.

Ceyhun MƏMMƏDOV

Muxtar respublikamızın bir neçə rayonunda xalq teatrı yaradılıb. Həmin teatrlar onlara göstərilən diqqət və qayğıdan ruhlanaraq yeni tamaşalar hazırlayır, tamaşaçıların asudə vaxtlarının səmərəli keçməsinə çalışırlar. Belə kollektivlərdən biri də Babək Rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin nəzdində fəaliyyət göstərən xalq teatrıdır. 2008-ci ildən dram dərnəyi kimi fəaliyyətə başlayan kollektiv Cəlil Məmmədquluzadənin “Kamança” və Ənvər Məmmədxanlının “Xürrəmilərin ağ şahini” əsərləri ilə tamaşaçıların görüşünə gəlib. Elə həmin əsərlərlə də tamaşaçıların böyük rəğbətini qazanıb.
2010-cu ildə braziliyalı yazıçı G.Fiqeyredin “Ezop” əsərini tamaşaya qoymaqla çox böyük uğura imza atan dərnək Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2009-cu il 13 iyul tarixli qərarına əsasən xalq teatrı adını alır. Bundan sonra kollektiv Bəxtiyar Vahabzadənin “Yollara iz düşür” səhnə əsəri ilə tamaşaçılarla görüşür.
Bunun ardınca xalq teatrı müxtəlif tamaşalar hazırlamağa başlayır. Məhərrəm Əlizadənin “Şeyx Rəhmətullah”, Cəfər Cabbarlının “Solğun çiçəklər”, Hüseyn Cavidin “Ana” və başqa əsərlərlə tamaşaçıların görüşünə gəlir. Teatrın kollektivi yeni tamaşalarla yanaşı, köhnə repertuara da müraciət edərək Ordubad və Kəngərli rayonlarında “Ezop” tamaşasını sənətsevərlərə təqdim edib.

Müasir Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin görkəmli simalarından danışarkən bu məktəbin layiqli nümayəndəsi Vasif Adıgözəlovun yaradıcılığını xüsusilə qeyd etmək lazımdır. Musiqi mədəniyyətimizə möhtəşəm töhfələr verən Vasif Adıgözəlov bu gün də incəsənət xadimləri, musiqiçilər tərəfindən böyük minnətdarlıqla xatırlanır, əsərləri repertuarlardan düşmür.

Bu il görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, Xalq artisti, Əməkdar incəsənət xadimi, dövlət mükafatı laureatı, professor Vasif Zülfüqar oğlu Adıgözəlovun anadan olmasından 80 il ötür. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Vasif Adıgözəlovun 80 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 2015-ci il 11 fevral tarixli Sərəncamında deyilir: “Vasif Adıgözəlov Azərbaycanın zəngin musiqi sənəti salnaməsinə yeni səhifələr yazmış şəxsiyyətlərdəndir. Bəstəkarın xalq mahnıları və muğam ənənələri zəminində dünya musiqisinin mühüm nailiyyətlərindən bəhrələnməklə ayrı-ayrı janrlarda meydana gətirdiyi çoxsaylı əsərlər Azərbaycan xalqının mədəni sərvətlər xəzinəsində özünəməxsus layiqli yer tutur”.
Vasif Adıgözəlovun 80 illik yubileyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilməsi ilə əlaqədar Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2015-ci il 18 fevral tarixli Sərəncamı ilə Tədbirlər Planı təsdiq edilib. Tədbirlər planında “Azərbaycan bəstəkarlığının inkişafında Vasif Adıgözəlovun rolu” mövzusunda konfransın keçirilməsi, görkəmli sənətkarın bəstəkar, pedaqoq və fəal ictimai xadim kimi hərtərəfli fəaliyyətinə həsr olunmuş tədbirlərin təşkili, tematik verilişlərin və qəzet materiallarının hazırlanması, musiqi məktəblərində bir dərs saatının Vasif Adıgözəlovun yaradıcılığına həsr olunması nəzərdə tutulub.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 20 fevral 2015-ci il tarixdə imzaladığı “Kitabi-Dədə Qorqud”un alman dilində ilk tərcüməsi və nəşrinin 200 illiyinin qeyd edilməsi haqqında” Sərəncamı milli-mədəni irsi qoruyub yaşatmağa və yeni nəsillərin Azərbaycançılıq ruhunda tərbiyə olunmasına xidmət edir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 25 iyul 2015-ci il tarixli Sərəncamı ilə “Kitabi-Dədə Qorqud”un alman dilində ilk tərcüməsi və nəşrinin 200 illiyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında qeyd edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı” təsdiq edilib. Tədbirlər planına əsasən, muxtar respublikada silsilə tədbirlər keçirilir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ordubad rayonu bir çox dünya səviyyəli arxeoloji abidələrin, məscidlərin, qədim və orta əsr memarlığının incilərindən sayılan tarixi qalaların mərkəzidir. Bu abidələr tarixçilər və xarici qonaqlarda heyranedici təəssüratlar yaratmış və dünya tarixinin gələcəkdə öyrənilməsi üçün yeni perspektivlərə yol açmışdır. Ordubad dağlıq əraziyə malikdir. Buradakı tarixi araşdırmalar, İpək Yolu ticarət marşrutu və dini incəsənətin mavi izləri çox əsrlərboyu Azərbaycan xalqının dünya tarixinə və Avrasiya qitəsində mədəniyyətin inkişafına göstərdiyi xidmətlərdən xəbər verir.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin “Azərbaycan kinosu gününün təsis edilməsi haqqında” 2000-ci il 18 dekabr tarixli Sərəncamına əsasən, hər il 2 avqust ölkəmizdə Azərbaycan Kinosu Günü kimi qeyd olunur. Azərbaycanın milli kino sənəti həmişə xalqa yaxın olmuş, onun şən və sevincli günlərini, ağrı və acılarını ekrana daşıyaraq sevilən bir sənətə çevrilmişdir. Kino sənətimiz yarandığı ilk illərdən xalqımızın həyatına, onun tarixinə, adət-ənənələrinə və milli dəyərlərinə bağlı olmuşdur. Ümummilli lider Heydər Əliyevin dediyi kimi: “Azərbaycan xalqının bir çox nəsilləri kino sənəti ilə tərbiyələnib, kinonun təsiri altında formalaşıb, inkişaf edib və mədəniyyətə qovuşubdur”.
XX əsrin əvvəllərində dünyanın bir sıra ölkələrində tammetrajlı filmlər yaranmağa başlandı. Təbii ki, bu dövrdə ölkəmizdəki ictimai-siyasi və mədəni şərait kino sənətinin formalaşmasına zəmin yaratdı. Yeni ziyalılar nəslinin yetişməsi, mətbuatın inkişafı, ilk milli operamızın yazılması, professional teatrın böyük simalarının yaradıcılığı kino sənətinin inkişafına təkan verdi. Azərbaycan yazıçısı İbrahim bəy Musabəyovun dövrün həyat hadisələrini və lövhələrini əks etdirən, janr etibarilə melodram olan “Neft və milyonlar səltənətində” povesti əsasında Azərbaycanda ilk tammetrajlı film çəkilməyə başlandı. Filmin təbiət mənzərələri Bakıda, Xəzər sahillərində, Abşeron kəndlərində, pavilyonla bağlı səhnələr isə Tiflisdə çəkilmişdir. Film XX əsrin əvvəllərində neft Bakısının həyatını, Azərbaycan milyonçularının məişətini, əxlaqını, bir parça çörək üçün neft mədənlərində ən ağır şəraitdə işləyib yaşayan fəhlələrin güzəranını ekranda canlandırmışdır.

İyulun 31-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Televiziya və Radio Şurası tərəfindən muxtar respublikanın teleradio əməkdaşlarının iştirakı ilə “Kütləvi informasiya vasitələrində hərbi proqram və materialların hazırlanma qaydaları və informasiya təhlükəsizliyi” mövzusunda seminar keçirib.
Seminarı giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Televiziya və Radio Şurasının üzvü Fərasət Əsədulla­soy açıb.
Seminarda Əlahiddə Ümumqoşun Ordunun Mənəvi-psixoloji təminat şöbəsinin rəisi, polkovnik Mirqiyas Rüstəmov gənclərin hərbi-vətənpərvərlik tərbiyəsində və eləcə də Əlahiddə Ümumqoşun Ordunun şəxsi heyətinin mənəvi-psixoloji hazırlığında hərbi proqram və materialların hazırlanmasının vacibliyindən, proqram və materialların hazırlanması prosesində teleradio əməkdaşlarının diqqət çəkməli olduqları qaydalardan danışıb.
O deyib ki, kütləvi informasiya vasitələrinin nümayəndələri ilə birgə hərbi proqram və materialların hazır­lanması prosesində mövcud qaydaların tətbiqi artıq öz müsbət nəticələrini verməkdədir. Bunun nəticəsidir ki, Əlahiddə Ümumqoşun Ordunun tabeliyindəki hissə və bölmələrdən kənara informasiya təhlükəsizliyi qaydalarına zidd olan, əməliyyat şəraitinə mənfi təsir edən məlumatlar yayılmır.

Naxçıvan Dövlət Universitetinin tədris işləri üzrə prorektoru, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Surə Seyidin “Naxçıvanda mətbuatın inkişaf tarixi (“Şərq qapısı” qəzetinin materialları əsasında)” adlı kitabı nəşr olunub. “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyində çap edilən kitab ingilis dilindədir. Kitabın tərcüməçisi filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Fiyalə Abdullayevadır.  

XX əsrin əvvəllərində Naxçıvanda mətbuatın yaranmasını şərtləndirən başlıca amillər, “Kommunist”, “Naxrespublika”, “Cavanlar həyatı”, “Füqəra səsi” kimi qəzetlərin nəşri tarixi kitabın başlıca tədqiqat obyektidir. Azərbaycanda mətbu nəşrlər sırasında az qala bir əsrlik tarixdə fasiləsiz nəşr olunan yeganə qəzet kimi “Şərq qapısı”nın fəaliyyətə başlaması ilə yeni mərhələyə qədəm qoyan mətbuatın keçdiyi şərəfli yol kitabın ikinci fəslinin aparıcı qayəsini təşkil edir. Kitabda eyni zamanda ilk dəfə olaraq XX əsrin 30-cu illərində Azərbaycanın tanınmış ədəbi simaları Mirzə İbrahimov və Əli Vəliyevin fəaliyyətinin Naxçıvan dövrü araşdırılır. 1933-cü ildə Naxçıvanda Mirzə İbrahimovun redaktorluğu ilə nəşr olunan “Ədəbiyyat” və Maşın-Traktor Stansiyasının orqanı olan “Sürət” qəzetlərinin nəşri zərurəti, bu haqda müxtəlif mənbələrdəki faktlar ilk dəfə olaraq sistemləşdirilib və tədqiqata cəlb olunub.
Dahi rəhbər Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərliyinin ilk mərhələsində Naxçıvanda mətbuatın inkişaf meyilləri, “Şərq qapısı” qəzetinin 50 və 60 illik yubileylərinin dövlət səviyyəsində qeyd olunması, qəzetin yaradıcılıq xüsusiyyətləri növbəti fəsillərdə elmi təhlil süzgəcindən keçirilir.
Kitabda 1990-cı ilin Qanlı Yanvar günlərində Naxçıvan MSSR Ali Sovetinin qərarı ilə Azərbaycan SSR-in tərkibindən çıxmasını elan edən Naxçıvan Respublikasının ilk müstəqil mətbu orqanı kimi 8 nömrəsi işıq üzü görən “Şərq qapısı”nın şəxsi arxivlərdən toplanmış nömrələri tədqiqata cəlb edilib, qəzet səhifələrindəki tarixi faktlar önə çəkilib.

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin 2001-ci il 9 avqust tarixli Fərmanı ilə hər il avqustun 1-i ölkəmizdə Azərbaycan Əlifbası və Azərbaycan Dili Günü kimi qeyd olunur.
Hər hansı bir xalqın dilinin mükəmməl şəkildə formalaşması, onun ünsiyyət vasitəsinə çevrilməsi uzun tarixi prosesin nəticəsində mümkündür. Azərbaycan xalqı ana dilimizin saflığını qorumuş, bu dildə əfsanələr, rəvayətlər, dastanlar yaradaraq bu günə çatdırmışdır. Əsrlər boyu analarımız həzin laylalarını bu dildə söyləmiş, nənələrimiz bizə bu dildə şirin nağıllar danışmışlar. Bu dildə zəngin xalq yaradıcılığı nümunələri – dastanlar, nağıllar, bayatılar, rəvayətlər, əfsanələr, atalar sözləri, mahnılar yaranmış, min illərin dil çeşməsində durularaq və sınaqlardan keçərək günümüzədək gəlib çıxmışdır. Şah İsmayıl Xətai, Məhəmməd Füzuli, Molla Pənah Vaqif, Mirzə Fətəli Axundzadə, Cəlil Məmməd­quluzadə, Məmməd Səid Ordubadi, Üzeyir Hacıbəyov, Mirzə Ələkbər Sabir, Məmməd Araz və başqa görkəmli söz ustaları bu dildə ölməz sənət nümunələri yaratmışlar.
Dilimizin saflığı və yaşaması uğrunda mübarizə XIX əsrin əvvəllərindən XX əsrin ortalarına qədər davam etsə də, onun dövlət dili səviyyəsinə qaldırılması, qorunması və inkişafı ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ulu öndər hakimiyyətdə olduğu bütün dövrlərdə Azərbaycan dilini milli varlığın əsası kimi həmişə diqqət mərkəzində saxlamış, 1978-ci ildə Azərbaycan dilinin Azərbaycan SSR Konstitusiyasında dövlət dili kimi xüsusi maddədə göstərilməsinə nail olmuşdu. Həmin dövrdə Azərbaycan dilinin qrammatik quruluşunun elmi şəkildə öyrənilməsinə başlanılmış, dilçi alimlərin fəaliyyəti üçün geniş imkanlar açılmış, elmi-tədqiqat materialları və kitablar nəşr olunmuşdur. Azərbaycan dilinə və ümumiyyətlə, Azərbaycan dilçilərinin əməyinə verilən qiymət və onlara göstərilən qayğı ölkəmizin keçmiş sovet məkanında, eyni zamanda beynəlxalq elm aləmində türkologiyanın mərkəzlərindən biri kimi tanınmasına gətirib çıxarmışdır. Təsadüfi deyil ki, ötən əsrdə SSRİ Elmlər Akademiyasının bu istiqamətdə yeganə “Türkologiya” jurnalı məhz Bakıda nəşr edilirdi.

Qobustan və Gəmiqaya qayaüstü rəsmlərində əksini tapmış milli rəqslərimiz 1930-cu illərdə nota salındıqdan sonra bu sənət daha da geniş inkişaf etməyə başladı. Dahi bəstəkar Üzeyir Hacıbəyov tərəfindən 1938-ci ildə yaradılmış Azərbaycan Dövlət Mahnı və Rəqs Ansamblı bu sənətin inkişafına böyük təkan verdi. 1958-ci ildə Naxçıvan Dövlət “Araz” Mahnı və Rəqs Ansamblının və onun bazasında 1983-cü ildə Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasının yaradılması muxtar respublikamızda da rəqs sənətinin inkişafında mühüm rol oynadı.
Zəngin milli elementlərə malik olan rəqslərimiz vasitəsilə hər kəs öz daxilində mənini tapır, xalqına məxsus olan milli dəyərləri dərk edə bilir. Çünki Azərbaycan xalq rəqsləri tariximizlə ayrılmaz surətdə bağlı olub, milli xüsusiyyətlərimizi, həyat və məişətimizi özündə əks etdirir. Bu da ölkənin tarixində, mədəniyyətində rəqs sənətinin nə dərəcədə böyük əhəmiyyətə malik olduğunu göstərir.
Tariximizi və mədəniyyətimizi dünyaya tanıtmaqda mühüm rol oynayan Azərbaycan milli rəqsləri bu gün də öz əhəmiyyətini qoruyub saxlamaqdadır.

Azərbaycan Respublikasının qərb hissəsində yerləşən Naxçıvan Muxtar Respublikası qədim arxeoloji abidələrin, qalaların, dini memarlıq və qədim şəhər mədəniyyətinin yarandığı yerdir. Bu gün Daş dövrünün qalıqlarına Naxçıvanda olan Qazma, Əshabi-Kəhf və Kilit mağaralarında rast gəlmək olar. Digər tərəfdən Azərbaycanın bu tarixi bölgəsində X-XVII əsrlərə aid çoxlu sayda körpü və qalalar mövcuddur. Naxçıvan, şübhəsiz ki, Avroasiyada 5500 kvadratkilometr ərazini əhatə edən və bu qədər çox sayda qədim körpüləri olan yeganə yerdir.
Gilançay əzəmətli qədim körpülər və arxeoloji əhəmiyyətli ərazilərlə əhatə olunub. Çoxlu sayda tarixi döyüşlərin baş verdiyi bu ərazi qədim dünya tarixinin öyrənilməsi üçün son dərəcə əhəmiyyətlidir.

Müqəddəs kitabımız “Qurani-Kərim”in nazil olunduğu Ramazan ayı insanlar arasında birlik və bərabərliyin, xeyirxahlıq və şəfqətin, Uca Yaradana və ilahi hikmətə bağlılığın təntənəsini nümayiş etdirir. Ulu öndərimiz Heydər Əliyev deyirdi ki: “Ramazan ayı cəmiyyətimizdə həmrəyliyin, dini-mənəvi birliyin möhkəmləndirilməsi işinə xidmət edən, hər bir müsəlmanın, adət-ənənələrimizə riayət edən hər bir insanın qəlbində olan bayramdır. Bizim ənənələrimiz, mənəvi, milli, dini dəyərlərimiz ölməzdir və bundan sonra da yaşayacaqdır”.
Müsəlman aləminin iki böyük bayramından biri olan Ramazan bayramı hicrətin ikinci ilindən etibarən qeyd olunmaqdadır. Ramazan bayramı Hicri-Qəmər təqviminin doqquzuncu ayı Ramazan ayının ardından onuncu ay olan Şəvval ayının ilk üç günü boyunca qeyd olunan dini bayramdır.
Həzrəti Məhəmməd Peyğəmbər hədislərində buyurur ki, Ramazan və Qurban bayramlarının gecələri edilən dua, tövbə Allah-Taala tərəfindən qəbul olunar.