Azərbaycan xalçalarının ayrılmaz bir parçası olan Naxçıvan xalçaları üzərindəki təsvirlər dini-mifoloji motivlərin zənginliyi ilə seçilir.
Qeyd etmək lazımdır ki, dünyada e.ə. V əsrə aid olan ən qədim xalçalar türk xalqlarına mənsubdur. Azərbaycan türkləri qədim zamanlardan müxtəlif xalçalar toxusa da, onların çox az bir qismi günümüzə gəlib çatmışdır. Araşdırmalar xalçalar üzərindəki təsvirlərin Azərbaycan xalqının həyat tərzini, onun mifoloji görüşlərini əks etdirdiyini təsdiq edir. Xalçalar üzərindəki naxışların yaranma tarixi e.ə. IV-II minilliklərə gedib çıxır. Xalçalardakı mifoloji motivlər olduqca müxtəlifdir. Bunlar arasında həyat ağacı, qarşı-qarşıya duran heyvan rəsmləri xüsusilə mühüm yer tutur. İnsanların həyat tərzi ilə bağlı olan ovçuluq və heyvandarlıq da xalça təsvirlərinin əsas motivlərindəndir. Bu mövzu olduqca geniş olduğundan biz yalnız bəzi məqamlar üzərində dayanmağı vacib sayırıq.

2009-cu ildən fəaliyyət göstərən Babək Rayon Xalq Teatrı daim repertuarını zənginləşdirməyə çalışır, günümüzlə səsləşən aktual mövzulara müraciət edir, rayonun mədəni həyatında fəal iştirakı ilə diqqəti çəkir.
Ötən dövr ərzində teatr bir sıra maraqlı səhnə əsərlərinə müraciət etmiş, bölgə sakinlərinin asudə vaxtlarının səmərəli keçməsinə töhfəsini vermişdir. Kollektivin tamaşaçılara təqdim etdiyi Qilyermo Fiqeyredonun “Ezop”, Bəxtiyar Vahabzadənin “Yollara iz düşür”, Məhərrəm Əlizadənin “Şeyx Rəhmətulla”, Cəfər Cabbarlının “Solğun çiçəklər”, Hüseyn Cavidin “Ana” və digər əsərlər uğurlu səhnə həlli ilə teatrsevərlər tərəfindən rəğbətlə qarşılanmışdır.
Teatrın Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin “İkinci səs” əsəri əsasında səhnələşdirdiyi tamaşaya Babək Rayon Mədəniyyət Evində ictimai baxış olmuşdur. Səhnə əsərinin rejissoru Yusif Əliyev, musiqi tərtibatçısı Səyyad Məmmədov, rəssamı Əli Səfərovdur. Rollarda Firdovsi Səfərov, Şölə Novruzbəyli,Vüsalə İsmayılova, Stella Babayeva, İsmayıl Qurbanov və başqaları çıxış edirlər.

Babək Rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sistemi Çeşməbasar kənd mədəniyyət evində Abbasqulu ağa Bakıxanovun “Gülüstani-İrəm”əsərinin müzakirəsini keçirmişdir. Tədbiri giriş sözü ilə Güznüt kənd mədəniyyət evinin direktoru Zülfüqar Babayev açmışdır.
Müzakirədə çıxış edən Çeşməbasar kənd kitabxanasının müdiri Səkinə Məmmədova, Çeşməbasar kənd tam orta məktəbinin müəllimləri Bəsti Bədəlova və Könül Babayeva bildirmişlər ki, bu il ölkə­mizdə xalqımızın ictimai-mədəni fikir tarixinin böyük nümayəndəsi, maarifçi, ensiklopedik yaradıcılığa malik alim, “Qüdsi” təxəllüslü şair və yazıçı Abbasqulu ağa Bakıxanovun anadan olmasının 220 illik yubileyi qeyd olunur. Abbasqulu ağa Bakıxanov elmin, mədəniyyətin ən müxtəlif sahələrinə aid zəngin bir irs yaratmışdır. Xalqın həyatında əsaslı dəyişikliklərə yol açmış maarifçilik ideyalarının bərqərar olmasında onun mühüm xidmətləri vardır. Azərbaycanın tarixi keçmişinin müasir dünya elmi səviyyəsində yeni, sistemli tədqiqi mərhələsi A.Bakıxanovun adı ilə sıx bağlıdır.

Vətən barədə deklorativ bəyanatlar verməzdən öncə kamil insan və ədalətli cəmiyyət barədə bəzi prinsipləri dərk etmək lazımdır. İnsanı vətənə bağlayan və onun müdafiəsinə qalxmağa məcbur edən amillər təkcə ruhi həyəcanın doğurduğu şüarlar deyil, həmçinin bu şüarları doğuran maddi-mənəvi sərvətlərdir. Qəribədir ki, maddi nemətlər uğrunda aparılan qanlı müharibələr, son nəticədə, yeni ideoloji şüarları üzə çıxararaq onları “vətən uğrunda aparılan müharibə” müstəvisinə daxil edir. Deməli, vətənin qorunması və müdafiəsinin təşkili o ölkədə yaşayan cəmiyyətin milli birliyindən və sahib olduğu maddi nemətlərin qorunmasından hədsiz asılıdır. Vətənpərvər insan amilinin kökündə duranlardan ən əsası yaşadığı və ruzi qazandığı, nəslinin yüz illər sonra da yaşayacağı torpağı qorumaq qayğısıdır. Bu şərtlər onun üçün vətəni qorumağı vacib amilə çevirir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illiyi ilə əlaqədar “Naxçıvanım mənim” mövzusunda Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən məktəbəqədər təhsil müəssisələrinin uşaqları arasında və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar arasında keçirilmiş rəsm, əl işləri, musiqi müsabiqələrinin və şahmat yarışının dünən yekun tədbiri olmuşdur.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının təhsil naziri Piri Nağı­yevin, əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Cavid Səfərovun, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin sədri Ramilə Seyidovanın çıxışları olmuşdur. Çıxışlarda bildirilmişdir ki, uşaqların sağlam, ağıllı, təhsilli, ölkəmizə və müstəqilliyimizə sədaqətli, vətənpərvər vətəndaşlar kimi yetişməsi istər ailə, istərsə də dövlət üçün vacib amillərdən biridir.
Vurğulanmışdır ki, bu gün də ölkəmizdə uşaq və yeniyetmələrə göstərilən diqqət və qayğı dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir. Ölkə­mizin ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikasında da dövlət uşaq siyasəti uğurla həyata keçirilir, onların sağlam ruhda tərbiyə olunmaları, təhsil almaları üçün hərtərəfli şərait yaradılır. Bu məqsədlə yeni məktəbəqədər tərbiyə müəssisələri tikilərək istifadəyə verilir, onların maddi-texniki bazası möhkəmləndirilir.

Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” II Beynəlxalq Rəsm Festivalında iştirak edən rəssamların çəkdikləri əsərlərdən ibarət sərgi təşkil olunmuşdur.

Qədim oğuz-türk yurdu olan Naxçıvan daha bir möhtəşəm tədbirə – “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” II Beynəlxalq Rəsm Festivalına ev sahibliyi etdi. “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksi dünyanın müxtəlif ölkələrindən gəlmiş qonaqları, rəng­lərdən yeni bir dünya yaradan insanları qarşıladı. Festivalda iştirak edən rəssamlarla həmsöhbət olduq, onların təəssüratlarını öyrəndik.
Nilufər İnaltonq ( Türkiyə): – Naxçıvana üçüncü gəlişimdir. 2012-ci ildə təşkil olunan “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” Beynəlxalq Rəsm Festivalında da iştirak etmişəm. İkinci dəfə belə bir möhtəşəm tədbirdə iştirak etməyim məni çox sevindirir. Həqiqətən, bu torpaq şairin, rəssamın, bir sözlə, bütün yaradıcı insanların ilham mənbəyidir. Mən bir rəssam kimi bu torpaqdan böyük ilham alıram. Buraya hər gəlişimdə yeni bir dünya kəşf edirəm. Bu dünyada insanları fəlakətə sürükləyən müharibəyə, xaosa, anarxiyaya, hərc-mərcliyə yer yoxdur. İnsanlar asudə yaşayıb-yaradır, əmin-amanlıq içində ömür sürürlər. Şəhərlər, kəndlər təmiz, səliqəli, güllü-çiçəkli, çaylar göz yaşı kimi şəffaf sulu, səmalar buludsuzdur. Bir sənət adamı, xüsusən də rəssam bundan artıq nə arzu edə bilər?

M.T.Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrı bu il yaradılmasının 25 illiyini qeyd edəcəkdir. Bu il Tacikistan Respublikasının paytaxtı Düşənbə şəhərində keçirilən “Kuklaların fantaziyası” IV Beynəlxalq Kukla Teatrları Festivalından qayıdan kollektiv may ayının 12-dən muxtar respublikanın rayon və kəndlərində yaz-qastrol səfərinə çıxmışdır. Şərur rayonunun Zeyvə, Maxta, Dəmirçi, Aralıq, Qarxun, Danyeri, Xanlıqlar kəndlərində məktəblilər qarşısında tamaşa göstərən teatrın kollektivi rəğbətlə qarşılanmışdır. Kollektivin Kəngərli rayonunun Şahtaxtı, Qıvraq, Xok, Böyükdüz kəndlərində göstərdiyi tamaşalar da maraqla qarşılanmışdır.

Mayın 22-də “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksində Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illiyinə həsr olunmuş “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” II Beynəlxalq Rəsm Festivalının açılış mərasimi olmuşdur.
“Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” II Beynəlxalq Rəsm Festivalı Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 17 yanvar tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubileyinə həsr olunmuş Tədbirlər Planı”na əsasən keçirilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva mərasimdə çıxış edərək demişdir ki, ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin Azərbaycana rəhbərlik etdiyi illərdə ölkə həyatının bütün sahələrində olduğu kimi, mədəniyyət sahəsində də əsl intibaha nail olunmuşdur. Ulu öndər tərəfindən əsası qoyulan mədəniyyətə qayğı və mədəni inkişaf siyasəti bu gün Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev tərəfindən uğurla davam etdirilir. Naxçıvan Muxtar Respublikasında da bu istiqamətdə məqsədyönlü tədbirlər görülmüş, tarixi-mədəniyyət abidələri bərpa olunmuş və ya yenidən qurulmuş, mədəniyyət müəssisələrinin şəbəkəsi genişləndirilmişdir.

Yaşıl və sarı rənglərin palitrası ilə sehrlənmiş düzlərə sükut çökür bir anda. Uçuşan qaranquşların yağışı müjdələyən səsindən başqa heç nə eşidilmir. Lap yaxınlığımızda uçuşmağa başlayırlar. Nə qəribədir ki, bir zaman sularda üzən gəmiyə torpaq müjdəsi gətirən qaranquşlar hər yaz yağışı öncəsi bizə Tanrının yer üzünə rəhməti olan yağışın yağacağını xəbər verir. Bəlkə də, hər yağış öncəsi yenə də o tufanı xatırlayıb dimdiyinə torpaq götürmək qorxusu ilə yerə yaxınlaşır qaranquş.

Sonra anlıq sükutun ahəngini pozan bir mizrab səsi. Külək yaşıllaşan çinarların budaqlarında akkord tutur. Küləklərin vıyıltısında bir ney səsi, yağışın taqqıltısında bir dəf ahəngi.

Mayın 22-də Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illiyi ilə əlaqədar “Naxçıvanım mənim” mövzusunda Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən məktəbəqədər müəssisələrin uşaqları arasında müsabiqəyə start verilib.
Müsabiqənin ilk günündə Naxçıvan şəhərindəki 1, 3, 10, 11, 15 nömrəli bağçaların balaca fidanları məharətlərini nümayiş etdiriblər. Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin müavini Aytən Məmmədova açaraq bildirib ki, ümummilli lider Heydər Əliyev tez-tez uşaqlarla görüşür, onların sağlam, bilikli və hərtərəfli böyümələri üçün tapşırıq və tövsiyələr verir, bu sahədə mühüm əhəmiyyətli fərman və sərəncamlar imzalayaraq dövlət uşaq siyasətinin uğurla həyata keçirilməsi üçün hüquqi baza hazırlayırdı.
Bu gün də ölkəmizdə uşaq və yeniyetmələrə göstərilən diqqət və qayğı, onlara yaradılan hərtərəfli şərait dövlət siyasətinin prioritet istiqamətlərindən biridir.
Naxçıvan Şəhər İcra Hakimiyyətinin əməkdaşı İsmayıl Gülməmmədov müsabiqənin şərtləri haqda məlumat verərək uşaqlara uğurlar arzulayıb. Sonra uşaqlar Naxçıvanın 90 illiyinə həsr olunmuş müxtəlif şeirləri bədii qiraət edib, mahnılar oxuyub və rəqslər ediblər.
Bu gün müsabiqə 4, 5, 6, 7 və 12 nömrəli uşaq bağçalarının uşaqları arasında keçiriləcək. May ayının 27-də müsabiqəyə yekun vurulacaq.

Sona MİRZƏYEVA

Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illiyinə həsr olunmuş “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” II Beynəlxalq Rəsm Festivalında iştirak etmək üçün bir qrup rəssam Naxçıvan Muxtar Respublikasına gəlib. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən rəssamların qatılacağı festivalda rəssamlar sərbəst mövzuda açıq səma altında rəsmlər çəkəcəklər.

Naxçıvanın qədim sənətkarlıq sahələrindən birini dulusçuluq təşkil edir. Gilin xüsusi formaya salınaraq bişirilməsi ilə bağlı olan bu sənətkarlıq sahəsinin tarixi Naxçıvanda Neolit dövründən (e.ə. VII minillikdən) başlayır və bu gün də öz inkişafını uğurla davam etdirir. Dulusçuluqda gil qabların düzəldilməsi zamanı bir neçə proses həyata keçirilir.

İlk olaraq, qabların hazırlanması üçün yаrаrlı оlаn kеyfiyyətli qum sеçilir. Çünki yüksəkkеyfiyyətli gildən hаzırlаnmış qаblаr dаhа çох yаrаrlı və uzunömürlü оlurlar. Gildən yoğrulmuş qabları müəyyən formaya salarkən оnlаrın simmеtriyаsınа diqqət edilir. Qabı müəyyən fоrmаyа sаldıqdаn sоnrа bişirilmə prosesi zаmаnı çаtlаmаqdаn qоrumаq üçün хüsusi üsullаrdаn istifаdə еdilir. İlk оlаrаq, qаbı əvvəlcə bir nеçə gün kölgə yеrdə, sonra isə Günəş altında qurudurlar. Sоnrа qabın bişirilməsinə başlanılır. Bişirilmə zаmаnı gilin tərkibindəki dəmir birləşmələri оksidləşdirici аlоvun təsirindən müхtəlif rənglərə çevrilərək qabların boz, çəhrayı, qara və sair rənglərdə olmasına səbəb olur. Qаblаrın üzərinin rənglənməsində bоyаq bitkilərindən və müхtəlif minеrаllаrdаn da istifаdə еdilir. Mаrqаns оksidindən şаbаlıdı, mis оksidindən yаşıl, dəmir оksidindən sаrı, kоbаlt оksidindən mаvi rənglər alınır.

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Muxtar Respublikası Ədəbiyyat Muzeyində Xalq yazıçısı Hüseyn İbrahimovun 95 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilmişdir.
Tədbiri giriş sözü ilə muzeyin direktoru Aləmzər İbrahimova açaraq qeyd etmişdir ki, Xalq yazıçısı Hüseyn İbrahimov XX əsr Naxçıvan ədəbi mühitinin yetişdirdiyi söz sənətkarlarından biridir. Vurğulanmışdır ki, onun “Sabahın sorağında”, “Günəş doğan yerdə”, “Bahar yağışı”, “Əsrin onda biri”,”Böhtan” adlı irihəcmli əsərləri geniş oxucu kütləsinin sevə-sevə oxuduğu əsərlərə çevrilmişdir. Yazıçının “Ölməz mahnılar” kino-povesti, “İtirilən sağlıq”, “Torpağın övladları” pyesləri, “Baharın hekayəsi”, “Qu quşları öləndə oxuyurlar” povestləri insanları mənəvi kamilliyə çağırır. Qeyd edilmişdir ki, Xalq yazıçısının müxtəlif illərdə nəşr olunmuş “Zərifənin çiçəkləri”, “Şirin xatirə”, “Nəciblik”, “Göyərçinin məhəbbəti”, “Səhv edəndə” və başqa kitabları oxucular tərəfindən maraqla qarşılanmışdır. Xalq yazıçısının bir sıra əsərləri rus, fransız, tatar və başqa dillərə də tərcümə edilmişdir.

Azərbaycan tarixində folkloru, elmi, incəsənəti, memarlığı, hərb sənəti, dövlətçiliyi və digər sahələri ilə seçilən qədim Naxçıvan diyarının müxtəlif dövrlərdə özünəməxsus ədəbi mühiti də mövcud olmuşdur. Ədəbiyyatımıza Cəlil Məmmədquluzadə, Hüseyn Cavid, Məmməd Səid Ordubadi kimi nəhəng simalar bəxş edən Naxçıvan ədəbi mühitinin Məmməd Araz, İslam Səfərli, Hüseyn İbrahimov, Adil Babayev, Müzəffər Nəsirli, Hüseyn Razi, Əliyar Yusifli kimi görkəmli qələm sahibləri də öz yaradıcılıq dəst-xətləri ilə seçilmiş və ədəbiyyatımızda iz qoymuşlar. 

Beynəlxalq Azərbaycan jurnalı olan “İrs” jurnalının 2014-cü ildə nəşr olunan 2-ci nömrəsində tarix üzrə fəlsəfə doktoru Səbuhi Əhməd­ovun “Rus rəssamı İ.P.Şeblıkinin əsərlərində Naxçıvan” məqaləsi dərc olunmuşdur. Oxucularımız üçün maraqlı olacağını nəzərə alaraq məqalənin tərcüməsini bugünkü nömrəmizdə dərc edirik.

Azərbaycanın arxeologiya və memarlıq tarixində rus rəssamı İ.P.Şeblıkinin özünəməxsus yeri vardır. Onun şəkil və rəsmləri əvəzsiz tarixi mənbələrdəndir.
İ.P.Şeblıkin 1884-cü ildə Voronejdə anadan olmuş, 1886-cı ildə isə ailəsilə birlikdə Tiflisə köçmüşdür. Atası onu Kazan məktəbinin memarlıq-bədii şöbəsinə qoyur. Bu məktəbi o, 1909-cu ildə uğurla başa vurur. Elə həmin ildən də Qroznıdakı peşə məktəbində və qadınlar gimnaziyasında dərs deməyə başlayır. 1914-cü ildə Vladiqafqaza köçərək Müəllimlər İnstitutunda və kadet korpusunda müəllimlik edir, 1917-ci ildən sonra isə ilk sovet fəhlə fakültəsində və Ali Pedaqoji İnstitutda mühazirələr oxuyur və eyni zamanda bədii məktəbin müdiri vəzifəsində çalışır.

Babək Rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin (MKS) təşkilatçılığı ilə Sirab kənd mədəniyyət evində bu mövzuda tədbir keçirilib. Tədbirdə Naxçıvanda yaşayıb yaradan şair və yazıçıların muxtariyyətimizə həsr olunmuş əsərləri müzakirə edilib. Müzakirədə giriş sözü ilə çıxış edən Babək Rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana Sisteminin direktoru Fatma Bağırova tədbirin mahiyyətindən danışıb.
Tədbirdə MKS Sirab kənd filialının əməkdaşı Zemfira Səfərova, mədəniyyət evinin əməkdaşı Ülviyyə Məmmədova, kənd tam orta məktəbinin müəllimi Elgün Quliyeva qeyd ediblər ki, muxtariyyətimiz bizim ən böyük sərvətimizdir. Bu sərvətin qorunmasında yaradıcı ziyalıların üzərinə mühüm vəzifələr düşür. Bunu dərindən dərk edən naxçıvanlı şair və yazıçılar daim öz əsərlərində bu mövzunun bədii həllinə çalışıblar. Adil Babayev, İslam Səfərli, Müzəffər Nəsirli, Hüseyn İbrahimov, Məmmədəli Tarverdiyev, Əbülfəz Abdullayev, Hüseyn Razi, Əliyar Yusifli, Hüseyn Əzim və başqalarının muxtariyyətimizlə bağlı qələmə aldıqları əsərlər bu gün də sevilə-sevilə oxunur. Çağdaş dövrümüzdə yaşayan şair və yazıçılar bu estafeti uğurla davam etdirirlər. Elman Həbibin, Muxtar Qasımzadənin, Asim Yadigarın, Elxan Yurdoğlunun və başqalarının yaradıcı­lığında muxtariyyətimizə bugünkü prizmadan baxış diqqəti cəlb edir.
Sonra muxtariyyətimizdən bəhs edən əsərlərdən ibarət sərgiyə baxış olub.

Xəbərlər şöbəsi

Bu il M.T.Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrının yaradılmasının 25 ili tamam olur. Bu illər ərzində teatr bir sıra yaradıcılıq uğurlarına imza atmış, teatrsevərləri, balaca tamaşaçıları maraqlı tamaşaları ilə sevindirmişdir. Teatrın kollektivi ölkəmizdə və xarici ölkələrdə müxtəlif festivallarda muxtar respublikamızı uğurla təmsil edir. Bu yaxınlarda teatr IV Beynəlxalq Kukla Teatrları Festivalından qayıtmışdır. Teatrın bədii rəhbər-direktoru, Xalq artisti Yasəmən Ramazanova ilə söhbətimiz elə teatrın iştirak etdiyi festival barədə oldu:

– Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrı artıq üçüncü dəfədir ki, Tacikistan Respublikasının paytaxtı Düşənbə şəhərində keçirilən “Kuklaların fantaziyası” festivalında iştirak edir. Ənənəvi olaraq, iki ildən bir keçirilən festival haqqında oxucularımıza bir qədər ətraflı məlumat verməyinizi istərdik.

Özünəməxsus adət-ənənələri, arxeoloji və tarixi memarlıq abidələri ilə məşhur olan Şərur torpağı elm, səhiyyə, mədəniyyət və incəsənət sahələrində yetişdirdiyi övladları ilə də rəğbət qazanmışdır. Bu diyarın torpağı, suyu, havası burada yaşayan insanların ilham qaynağı olmuşdur. Şərur mahalı igid, qeyrətli, təəssübkeş oğulları ilə yanaşı, kişi qeyrətli, zəhmətkeş qadınları ilə də tanınmışdır. Şərur qadınları savadı və qabaqcıllığı ilə hər zaman söz sahibi olmuş, xalqa dar günündə dayaq durmuş, elm və mədəniyyətin inkişafında müstəsna xidmətlər göstərmişlər. Belə qadınlardan biri də bu il anadan olmasından 100 il ötən Şərurun nəğməkar qızı Aşıq Nabat olmuşdur. 

Aşıq Nabat (Nabat Paşa qızı Cavadova) 1914-cü ildə Şərur rayonunun Parçı (indiki Xanlıqlar) kəndində dünyaya göz açmışdır. Aşıq Nabat ata-anasını uşaq yaşlarında itirmişdir. Nabatın məlahətli səsi çoxlarının diqqətini özünə cəlb edirdi. Nabatın məhəbbəti onu Dərələyəz ellərinə qədər aparmışdı. Lakin bu xoşbəxtliyin ömrü az olmuşdu. Onun həyat yoldaşı qaçaqların hücumu zamanı öldürülmüş, o, 1934-cü ildə Bərdə rayonuna köçmüş, bir müddət orada yaşadıqdan sonra Qarabağa gəlmişdir. Burada Xan Şuşinski, Seyid Şuşinski, Zülfü Adıgözəlov və Qurban Pirimovla bir yerdə müğənnilik etmişdir. Aşıq Nabat bir müddət müğənnilik etdikdən sonra saza daha çox meyil göstərir və aşıqlıq etməyə başlayır.

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Naxçıvan Muxtar Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi, şair-dramaturq Həsənəli Eyvazlının “Araz sahilində doğan Günəş” ikihissəli tarixi dramı əsasında hazırlanmış eyniadlı tamaşa teatrsevərlərə təqdim edilmişdir.
Qeyd edək ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubileyi münasibətilə yenidən səhnələşdirilən bu əsər ilk dəfə Naxçıvan teatrının səhnəsində 2008-ci ildə tamaşaçılara təqdim olunmuşdur.
Vətənimizdə XX əsrin əvvəllərində baş verən siyasi hadisələri uğurla əks etdirən tamaşa teatrsevərlər tərəfindən maraqla qarşılanmışdır.

YUNESKO-nun Beynəlxalq Muzeylər Şurasının qərarına əsasən, 1978-ci ildən başlayaraq dünya ölkələri mayın 18-ni “Beynəlxalq Muzeylər Günü” kimi qeyd edir. Bu günün qeyd oldunmasında əsas məqsəd mədəniyyətlərarası əlaqələrin inkişafına kömək göstərməkdən ibarətdir.

Muzeylər maddi-mənəvi dəyərləri toplayan, qoruyan və təbliğ edən mədəniyyət ocaqlarıdır. Azərbaycanda muzey işinin maraqlı tarixi vardır. 1896-cı ildə böyük yazıçı və dramaturq Cəlil Məmmədquluzadə Nehrəm kənd məktəbində muzey yaratmaq təşəbbüsü ilə Xalq Məktəbləri İdarəsinə yazılı müraciət etmiş və buna nail olmuşdur. XX əsrin əvvəllərində Bakıda Xalq Məktəbləri Müdiriyyəti nəzdində “Pedaqoji muzey” fəaliyyət göstərmişdir. Ötən əsrin əvvəllərində Ümumrusiya Texniki Cəmiyyətinin Bakı Şöbəsi nəzdində qapalı muzey yaradılmış, burada ayrı-ayrı mövzular üzrə eksponatlar nümayiş etdirilmişdir. Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti dövründə Bakı şəhərində İstiqlal Muzeyi yaradılmış və Azərbaycan parlamentinin binasında yerləşdirilmişdir.

18 may – Beynəlxalq Muzeylər Günü münasibətilə “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksində Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə tədbir keçirilmişdir. Tədbiri mədəniyyət və turizm naziri Sarvan İbrahimov açaraq qeyd etmişdir ki, bu günün qeyd olunmasında əsas məqsəd xalqlar arasında mədəniyyətlərarası əlaqələrin inkişafına töhfə verməkdir.
Nazir çıxışında bildirmişdir ki, Azərbaycanda bu sahənin inkişafı, muzeyşünaslığın təşəkkül tapması, muzeylər şəbəkəsinin yaradılması ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev həmişə muzeylərə böyük diqqət və qayğı göstərmişdir. 1969-cu ilə qədər Azərbaycanda cəmi 29 muzey fəaliyyət göstərirdisə, bu gün ölkəmizdə 200-dən çox muzey fəaliyyət göstərir.

Naxçıvan Dövlət Universitetində 18 may – Beynəlxalq Muzeylər Gününə həsr olunmuş “Müstəqillik illərində Naxçıvanda muzeylərin inkişafına dövlət qayğısı” mövzusunda konfrans keçirilib.
Konfransı giriş sözü ilə açan universitetin rektoru, professor Saleh Məhərrəmov çıxışına Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin sözləri ilə başlayıb: “Milli ənənələrimizin nə qədər dəyərli olduğunu dünyaya gələn yeni nəsillərə çatdırmaq və onları bu ənənələr əsasında tərbiyə etmək üçün muzeylər lazımdır”. Rektor xalqımızın ən qədim zamanlardan müasir dövrədək tarixinin və mədəniyyətinin inkişaf yolunu əks etdirən muzeylərin zəngin mədəni irsimizin qorunması və təbliğ olunması işində mühüm rol oynadığını bildirib.
Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyinin direktoru Nizami Rəhimov “Naxçıvan Muxtar Respublikasının muzeyləri son 20 ildə” mövzusunda məruzə edib.
Konfransda həmçinin universitetin Botanika muzeyinin rəhbəri, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Hilal Qasımovun “Universitet muzeyləri”, ali təhsil ocağının I kurs tələbəsi İradə Abbasquliyevanın “Biz gələcəyin muzey işçiləri olacağıq” mövzularında çıxışları olub.

Mina QASIMOVA

Naxçıvan elmi-ədəbi, ictimai-siyasi mühiti Azərbaycan tarixinə, ədəbiyyatına, elminə, mədəniyyətinə bir çox sanballı liderlər, şəxsiyyətlər, elm xadimləri, yazıçılar, şairlər, ədəbiyyatşünaslar bəxş etmişdir. Naxçıvan mühitini formalaşdıran bu şəxsiyyətlər Vətənimizin tərəqqisi, inkişafı üçün bir çox qiymətli dəyərlər bəxş edərək  mühitin inkişafında misilsiz rol oynamışlar. Bu rubrikada biz Naxçıvanın Azərbaycana bəxş etdiyi dəyərlərdən bəhs edəcəyik. 

Azərbaycan incəsənəti çox qədim bir tarixə malikdir. İncəsənətin bir sahəsi olan rəssamlıq isə insanın daxili aləmindəki duyğularını cəmiyyətlə bölüşməyin ən maraqlı, ən gözəl yoludur. XX əsrin əvvəllərində xalqın ictimai şüuru və mədəniyyətinin ümumi yüksəlişi, realist ədəbiyyatın inkişafı ilə əlaqədar olaraq, təsviri incəsənətdə də yeni inkişaf dövrü olan realist təsviri incəsənətə doğru sıçrayış özünü göstərir. Möhtəşəm sənət əsəri olan təbiətimizin gözəlliyindən, rəng silsiləsindən güc alan rəssamlardan biri Bəhruz Kəngərli realist portret və mənzərə rəsm yaradıcılığının əsasını qoyur.

Dünən Naxçıvan şəhərindəki “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksində ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümünə və faşizm üzərində qələbənin 69-cu ildönümünə həsr olunmuş konsert təşkil edilmişdi.

Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzində ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümü münasibətilə təhsil ocaqlarının şagirdləri arasında keçirilən bədii qiraət müsabiqəsinin final mərhələsi olub.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyinin təşkil etdiyi şeir müsabiqəsinin finalında bundan öncəki mərhələlərin qalibi olan 29 şagird iştirak edib.
Bədii qiraət müsabiqəsinin final mərhələsinə start verilməzdən əvvəl ulu öndərimizin həyat və fəaliyyətinə, onun gərgin əməyi nəticəsində ölkəmizdə, eləcə də muxtar respublikada əldə olunan inkişaf və tərəqqiyə həsr olunan videoçarx nümayiş etdirilib.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının təhsil naziri Piri Nağıyev çıxış edərək ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin ölkəmizin parlaq gələcəyi naminə gördüyü işlərdən, elm və təhsilin inkişafı istiqamətində misilsiz xidmətlərindən söz açıb.

Mayın 6-da Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümünə həsr olunmuş uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəbləri şagirdlərinin yekun konserti olmuşdur.
Yekun konserti başlamazdan əvvəl tədbir iştirakçıları Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin Naxçıvan şəhərindəki abidəsini ziyarət etmiş və abidə önünə gül dəstələri düzmüşlər.
“Gənclik” Mərkəzində davam edən tədbiri Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Sarvan İbrahimov açaraq qeyd etmişdir ki, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev mədəniyyət və incəsənətin hamisi olmaqla bu sahənin inkişafı üçün əvəzsiz fədakarlıq və əzmkarlıq nümunəsi göstərmişdir. Çoxəsrlik zəngin tarixi olan Azərbaycan mədəniyyətinin bugünkü səviyyəyə yüksəlməsində dahi rəhbərin misilsiz xidmətləri olmuşdur.

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Həsənəli Eyvazlının “Araz sahilində doğan Günəş” tarixi dramı əsasında hazırlanmış tamaşaya ictimai baxış olmuşdur. Naxçıvanın muxtariyyət qazanmasının çətin, mürəkkəb tarixini əks etdirən bu tamaşada Naxçıvan əhalisinin muxtariyyət uğrunda mübarizəsi əks olunur.
Bir neçə il bundan əvvəl (2008) Naxçıvan teatrının səhnəsində oynanılan tamaşa Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illiyi münasibətilə yenidən teatrsevərlərə təqdim olunacaqdır. Tamaşaçılar əsərdə Naxçıvanın muxtariyyəti uğrunda gedən mübarizədə həm də tarixi şəxsiyyətlərin mövqeləri ilə tanış ola biləcəklər.
Tamaşanın quruluşçu rejissoru Azərbaycan Respublikasının xalq artisti Kamran Quliyev, quruluşçu rəssamı Naxçıvan Muxtar Respublikasının əməkdar rəssamı Əbülfəz Axundov, musiqi tərtibatçısı Naxçıvan Muxtar Respublikasının əməkdar incəsənət xadimi Şəmsəddin Qasımovdur.
İctimai baxışdan sonra Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Aparatının sektor müdiri Turqayə Əliyeva, Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Sarvan İbrahimov, Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Yadigar, Xalq rəssamı Hüseynqulu Əliyev, Naxçıvan Muxtar Respublikası Bəstəkarlar Təşkilatının sədri Şəmsəddin Qasımov, əsərin müəllifi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının əməkdar mədəniyyət işçisi Həsənəli Eyvazlı, Xalq artistləri Yasəmən Ramazanova, Kamran Quliyev çıxış edərək tamaşa haqqında  fikir və rəylərini bildirmişlər.

Əli RZAYEV

Bakı şəhərində Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sərgi salonunda Naxçıvan rəssamlarının sərgisi açılıb. Sərgi Naxçıvan Muxtar Respublikasının 90 illik yubiley tədbirləri çərçivəsində  təşkil edilib.
Bu münasibətlə keçirilən tədbirdə Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sədri, Xalq rəssamı Fərhad Xəlilov Naxçıvanda yaşayıb yaradan realist rəssam Bəhruz Kəngərlinin həyat və yaradıcılığından söz açıb. Bildirib ki, bu böyük rəssamdan sonra Naxçıvanda rəssamlar nəsli yetişib. Bu gün Naxçıvan incəsənəti və mədəniyyəti yeni inkişaf dövrünü yaşayır.
Sonra Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva Naxçıvan rəssamlarının fəaliyyətindən və sərgilənən əsərlərdən danışıb. Qeyd olunub ki, Naxçıvan rəssamları nəinki Azərbaycanda, eyni zamanda xaricdə də keçirilən sərgi və müsabiqələrdə fəal iştirak edirlər.

Azərbaycan xalqının yetirdiyi görkəmli şəxsiyyətlərdən biri olan Abbasqulu ağa Bakıxanov 1794-cü il iyun ayının 21-də Bakı şəhəri yaxınlığındakı  Əmircan kəndində varlı bir ailədə anadan olmuşdur. 1819-cu ilədək Qubada, Əmsar kəndində yaşayan A.Bakıxanov 1819-cu ildə general Yermolovun dəvəti ilə Tiflisə gələrək Qafqaz Baş Hərbi İdarəsində Şərq dilləri tərcümanı vəzifəsinə qəbul olunmuş, 26 il bu vəzifədə çalışmışdır. Ensiklopedik biliyə malik A.Bakıxanovun Azərbaycan, rus, ərəb və fars  dillərində yazdığı əsərlər onun elm dəryasına vaqif olduğunun ən böyük sübutudur.

Abbasqulu ağa Bakıxanovun yazdığı çoxsaylı əsərlər onun Azərbaycanın fikir tarixində nə kimi rola malik olduğunu göstərməkdədir. O, “Gülüstani-İrəm” əsərində  Dağıstan, həmçinin Azərbaycan tarixindən,“Riyazül-qüds”də 14 məsum və Əhli-Beytdən, “Təhzibül-əxlaq”da yunan, İslam və Avropa müəlliflərinin əsərlərindən istifadə etməklə əxlaqi dəyərlərdən, “Eynül-mizan”da məntiqdən, “Mişkatül-ənvar”da mənzum hekayələrin dili ilə əxlaqdan, “Kəşfül-qəraib”də  Amerikanın kəşf edilməsi və onun coğrafi təsvirindən,“Qanuni-qüdsi” də fars dilinin qayda-qanunları və qrammatikasından, “Kitabi-Əsgəriyyə”də dəmirçi oğlu Əsgər adlı bir gəncin hekayəsindən bəhs edir.

Naxçıvan Dövlət Universitetində ali təhsil ocağının Fortepiano kafedrası Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümü münasibətilə universitetin professor-müəllim heyətinə və tələbələrinə konsert proqramı təqdim edib. Dahi öndərə ithaf olunmuş konsertdə öncə müəllim Nazilə Qardaşbəyova kafedranın yaranma tarixindən və sənət uğurlarından danışıb.
Konsert proqramı universitetin müəllimi, şair-publisist Vaqif Məmmədovun sözlərinə professor Səidə Məmmədovanın bəstələdiyi “Tələbələr mahnısı” ilə başlayıb. Universitetin IV kurs tələbəsi Nərmin Əkbərli, II kurs tələbəsi Mohammad Sadouqi, III kurs tələbəsi Anıl Gürel və digərləri Vanhell, Vervik, P.Çaykovski, Ü.Hacıbəyli, F.Əmir­ov, V.Adıgözəlov kimi dünya və Azərbaycan bəstəkarlarının əsərlərini ifa ediblər. F.Əmirov və E.Nəzirovanın “Fortepiano və orkestr üçün konsert”i müəllimlərdən Fəridə Ağayeva və Nərminə Qədimovanın, II kurs tələbəsi Zinyət Məmmədovanın birgə ifasında alqışlarla qarşılanıb.    
Sonda universitetin rektoru, professor Saleh Məhərrəmov çıxış edərək konsertin Azərbaycan mədəniyyətinin və incəsənətinin inkişafında əvəzsiz xidmətləri olan ümummilli liderin doğum gününə, “Muxtariyyət ili”nə sənət töhfəsi, eyni zamanda muxtar respublikada ali musiqi təhsilinin səviyyəsinin yüksək göstəricisi olduğunu bildirib.

Mehriban SULTAN

Azərbaycan Respublikasının Gənclər və İdman, Mədəniyyət və Turizm nazirliklərinin dəstəyi ilə Azərbaycan Tələbə-Gənc­lər Təşkilatları İttifaqı tərəfindən “Univiziya” tələbə mahnı müsabiqəsi keçirilmişdir.
İlkin dinləmələrin sonunda 50 ali və orta ixtisas təhsili müəssisəsindən 22 təhsil ocağının təmsilçiləri müsabiqənin yarımfinal mərhələsinə vəsiqə qazanmışlar. Naxçıvan Dövlət Universitetini müsabiqədə universitetin xarici tələbələrdən ibarət “Meridian” vokal qrupu təmsil etmişdir. Vokal qrupunun bədii rəhbəri universitetin Orkestr alətləri və dirijorluq kafedrasının müdiri, Naxçıvan Muxtar Respublikasının əməkdar artisti Validə Hüseynovadır.  
“Meridian” vokal qrupunun ifa etdiyi amerikalı pop musiqiçisi olmuş Maykl Ceksonun Layonel Riçi ilə birlikdə yazdığı “We are the world” mahnısı, Azərbaycanın xalq artisti, bəstəkar Emin Sabitoğlunun “Gün keçdi” kinofilminə bəstələdiyi mahnı, “Sarı gəlin” xalq mahnısı münsiflər tərəfindən yüksək qiymətləndirilmişdir.  
Müsabiqənin bu gün­lərdə keçirilən yarımfinal mərhələsində də “Meridian” qrupu uğurla çıxış etmişdir. Tünzalə Ağayevanın repertuarından olan “Mən fəxr edirəm ki, azərbaycanlıyam” mahnısı alqışlarla qarşılanmışdır. Qrup tamaşaçı nominasiyasının qalibi olmuş və pul mükafatına layiq görülmüşdür.

Mehriban SULTAN

Culfa Rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin təşkilatçılığı ilə Culfa şəhərində Bənəniyar Kənd Uşaq Musiqi Məktəbi şagirdlərinin Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaradılmasının 90 illik yubileyi münasibətilə  konserti olmuşdur. Rayon ictimaiyyətinin böyük maraq göstərdiyi konsertdə məktəbin şagirdləri tərəfindən milli muğamlarımız, Naxçıvanın təbiətinə, tarixinə həsr olunmuş mahnılar səsləndirilmişdir. Konsert proqramı tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanmışdır.

Xəbərlər şöbəsi

Naxçıvan Dövlət Universitetində Tələbə Teatr Studiyasının filologiya elmləri doktoru, professor Adil Babayevin “Sarı gəlin” əsəri əsasında səhnələşdirdiyi eyniadlı tamaşa  nümayiş olunub. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümü və Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaradılmasının 90 illik yubileyi münasibətilə tamaşaçılara təqdim olunan yeni səhnə əsəri “Muxtariyyət ili”nə mədəniyyət töhfəsi olmaqla yanaşı, Teatr və mədəniyyətşünaslıq kafedrasının uğurlu hesabatı kimi də diqqətəlayiqdir. Əsərin əsas ideyasını gənc nəslin müstəqil Azərbaycanın inkişafında fəal iştirakı, cəmiyyətdə vətəndaşlıq mövqeyi nümayiş etdirməsi, tələbə gəncliyin əxlaqi mənəvi dəyərlərə, milli ideologiyaya yiyələnməsinin zəruriliyi təşkil edir. Tamaşada nəsillərarası əlaqə, səmimi ünsiyyət, yaşlı nəslə hörmət və ehtiram da öz əksini tapıb.

Cahanın nəqşi Naxçıvanım. Gündüzlərin başqa, axşamların başqa aləm. Bu axşamlar sehrli nağıllara bənzəyir. Əl-ələ vermiş ulduzların altında gur işıqların parlaqlığından kənara çəkilir qaranlıq. Bu işıqlar mənəvi aləmimizə də yol tapır, işıq salır: bu, ağlımız, şüurumuzdur.
Bu sehrli aləmdə hər bir şey sanki inadedərcəsinə, bir-birilə yarışa girirmiş kimi fərqli və doyulmaz mənzərələr yaradır. Naxçıvan gecələrində təbiət həm də sanki ilhama gəlir bu gözəllikdən: bir rəssama çevrilir, insan duyğularını dilə gətirən rənglər yaradır.

Türkeş kəngərlilərin tayfa qoludur  

Türkeş kəndi Şahbuz rayon mərkəzindən 13 kilometr aralı, dağətəyi ərazidə yerləşir. Bölgənin toponimiyasında kənd adı ilə bağlı “Türkeş kəndi”, “Türkeş dağı”, “Türkeş çayı”, “Türkeş nekropolu” kimi onomastik adlar qeydə alınmışdır. Oykonim mənbələrdə “Tirkeş” və “Tirkəş” şəkillərində yazılmış və 2003-cü idə “Naxçıvan Muxtar Respublikası şəhər və rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişik­liklər edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa əsasən, Türkeş şəklində rəsmiləşdirilmişdir.
Bəzi tədqiqatçılar Tirkeş sözünü yer səthinin quruluşu ilə bağlı “çay qollarının qovuşduğu yer” mənasında açıqlayır. Bu fikirdən fərqli olaraq, Q.Qeybullayev oykonimin mənşəyini Tibet və Çin ərazilərində yaranmış Türkeş xaqanlığının adı ilə əlaqələndirir və türkeşlərin qədim tayfa birləşməsinə aid olduğunu, başqırd, tatar, tuva, altay dillərində də bu tayfa adının qeydə alındığını yazır. Müəllif digər əsərində isə məsələyə aşağıdakı şəkildə yanaşır: “VII-VIII əsrlərdə Qərbi türk xaqanlığına daxil olan bir tayfa “Qurqəş” (“Tirqəş”) adlanırdı. VIII əsrin sonlarında bu tayfa türk xanlığına son qoymuş və bir müddət öz xaqanlığını yaratmışdır. Sonrakı əsrlərdə siyasi hadisələrlə əlaqədar müxtəlif ərazilərə köçmüşlər. Tatarların və başqırdların içərisində “Tirkəş” adlı tayfalar vardır. Dağlıq Altayda bir türkdilli etnoqrafik qrup indi də “tirkəş” adlanır. Ehtimal ki,  türkəşlər monqolların tərkibində Azərbaycana gəlmişlər”.

Dünən Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunda Naxcıvan Muxtar Respublikasının yaradılmasının 90 illik yubileyinə həsr edilmiş tədbirlər silsiləsindən “Şair Asim Yadigarın yaradıcılığında Vətən və vətəndaşlıq” mövzusunda tədbir keçirilmişdir.
Tədbiri Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun rektoru, professor Oruc Həsənli açaraq tədbirin mahiyyətindən danışmışdır.
Naxçıvan Müəllimlər  İnstitutunun müəllimi Həsənəli Eyvazlı “Asim Yadigarın yaradıcılığında Vətən və vətəndaşlıq” mövzusunda çıxış edərək bildirmişdir ki, müasir dövrdə aktual mövzulardan olan vətənpərvərlik Naxçıvan ədəbi mühitində hər zaman öndə olmuşdur.

Hörmətli oxucular! Naxçıvanın muxtariyyət dövründə diyarımızda mədəniyyətin inkişafı istiqamətində görülən işlərdən bəhs edən növbəti yazını təqdim edirik. Qəzetin 12 aprel tarixli sayında dərc olunan  məqalədə 1924-cü ildən müstəqillik illərinə qədər bu sahədə həyata keçirilən tədbirlərdən söhbət açmışdıq. Bu yazıda isə müstəqillik illərində mədəniyyətin inkişafına göstərilən dövlət qayğısından, bu sahənin uğurlarından bəhs edəcəyik.

1993-2003-cü illər. Bu illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında bütün sahələrdə, o cümlədən mədəniyyətin və incəsənətin inkişafında əldə edilən uğurların əsasında ulu öndər Heydər Əliyevin təməlini qoyduğu inkişaf və tərəqqi strategiyası dayanır.

Babək Rayon Xalq Teatrı yarandığı gündən hazırladığı əsərlərlə tamaşaçıların rəğbətini qazanıb. Repertuarını zənginləşdirməyə çalışan kollektiv bu günlərdə Xalq şairi Bəxtiyar Vahabzadənin “İkinci səs” əsərini yeni quruluşda tamaşaya hazırlayır. Ailə-məişət mövzusunda olan əsərdə tamaşaçıya mənəvi təmizlik, vəzifə borcuna məsuliyyət, insan ləyaqətinin uca tutulması kimi dəyərlər aşılanır.
Tamaşanın rejissoru Yusif Əliyev, musiqi tərtibatçısı Səyyad Məmmədov, rəssamı Əli Səfərovdur. Rollarda Firdovsi Səfərov, Şölə Novruzbəyli, Vüsalə İsmayılova, Stella Babayeva, İsmayıl Qurbanov və başqaları çıxış edirlər.

Sona MİRZƏYEVA

Aprelin 23-də Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzində uşaq ədəbiyyatı silsiləsindən “Təmsillər”, “Poema və pyeslər” və “Şeirlər və hekayələr” kitablarının təqdimat mərasimi keçirilmişdir. Mərasimdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Əliyev çıxış edərək keçirilən tədbirin məqsəd və mahiyyətindən danışmışdır.

Aprelin 21-dən başlayaraq muxtar respublikamızda fəaliyyət göstərən uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəbləri şagirdlərinin Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 91-ci ildönümünə həsr olunacaq yekun konsertinin hazırlıq mərhələsinə başlanmışdır. Yekun konsertini yüksək səviyyədə keçirmək üçün Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyində təşkilat komitəsi yaradılmışdır. Mədəniyyət və Turizm şöbələrinin tabeliyində olan uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərindən yekun konsertində iştirak edəcək şagirdlər seçmə üsulu ilə müəyyənləşdirilmişdir.
Bu mərhələlər başa çatdıqdan sonra may ayının 6-da Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində yekun konserti təşkil olunacaqdır.

Əli RZAYEV

Onlardan biri milli geyim qalereyamızı və qadın zinət əşyalarını gənc nəslə tanıdan “Tənzərə” yallısıdır.
Ta qədim zamanlardan böyük inkişaf yolu keçib gələn və zəngin irsə malik olan milli geyimlərimiz və qadın zinət əşyaları xalqımızın bədii-estetik dünyagörüşünü, onun maddi-mədəniyyət və məişət ənənələrini yaşadan ən gözəl nümunələrdəndir. Həmin sənət nümunələrində xalqın istedadı, zövqü, adət-ənənəsi, etnoqrafiyası və sair parlaq şəkildə öz əksini tapmaqdadır. Azərbaycan milli geyimləri və qadın zinət əşyaları görkəmli şairlərdən Əfzələddin Xaqaninin, Nizami Gəncəvinin, İmadəddin Nəsiminin, Məhəmməd Füzulinin, Molla Pənah Vaqifin, Seyid Əzim Şirvaninin və başqa ədiblərin əsərlərində dönə-dönə tərənnüm olunmuşdur. Milli geyim və zinət əşyaları haqqında məlumatlara vaxtilə ölkəmizdə olmuş əcnəbi alim və səyyahların, tarixçilərin əsərlərində də rast gəlmək mümkündür. Çox maraqlıdır ki, hələ IX-X əsrlərdə ölkəmizin başqa bölgələri ilə yanaşı, Naxçıvanda da olmuş fars və ərəb səyyahlarının gündəliklərində bu yerlərin sənətkarlarından, onların mahir əlləri ilə qiymətli materiallardan hazırlanmış incə, nəfis qadın zinət əşyalarından danışılır.

Dünən M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında Ümumdünya Kitab və Müəllif Hüquqları Gününə həsr edilmiş konfrans keçirilib.
Konfransı Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasının elmi işlər üzrə direktor müavini Rahilə Məmmədova açaraq tədbirin mahiyyətindən danışıb. O deyib ki, bu barədə qərar 1995-ci ildə Parisdə YUNESKO-nun Baş Konfransında qəbul edilib. 1996-cı ildən etibarən isə kitaba və müəlliflərə hörmət əlaməti olaraq bu gün bütün dünyada qeyd olunur.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin əməkdaşı Əli Rzayev mövzu ilə bağlı məruzə edib. Məruzəçi bildirib ki, Azərbaycanın müəllif hüquq sisteminin yaradıcısı ümummilli  lider Heydər Əliyevdir. Ölkəmizdə müəllif hüquq sisteminin fəaliyyətini tənzimləyən Müəllif Hüquqları Agentliyi ulu öndər Heydər Əliyevin uzaqgörənliyi sayəsində 1993-cü ildə Azərbaycanın ilk ixtisaslaşmış mərkəzi icra hakimiyyəti orqanı statusunda dövlət orqanı kimi yaradılıb.

Bu il ölkəmizdə xalqımızın ictimai-mədəni fikir tarixinin böyük nümayəndəsi, maarifçi, ensiklopedik yaradıcılıga malik alim, “Qüdsi” təxəllüslü şair və yazıçı Abbasqulu ağa Bakıxanovun anadan olmasının  220 illiyi qeyd olunur.
Azərbaycan Republikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Abbasqulu ağa Bakıxan­ovun 220 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 12 fevral 2014-cü il tarixli Sərəncamında deyilir: “Ensiklopedik biliyə və əhatəli dünyagörüşünə malik şəxsiyyət kimi Abbasqulu ağa Bakıxanov elmin, mədəniyyətin ən müxtəlif sahələrinə aid zəngin bir irs yaratmışdir. Xalqın həyatında əsaslı dəyişikliklərə yol açmış maarifçilik ideyalarının bərqərar olmasında onun mühüm xidmətləri vardır. Azərbaycanın tarixi keçmişinin müasir dünya elmi səviyyəsində yeni, sistemli tədqiqi mərhələsi Bakıxanovun adı ilə sıx baglıdır”. Abbasqulu ağa Bakıxanovun 220 illik yubileyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilməsi ilə əlaqədar Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin Sərəncamı ilə Tədbirlər Planı təsdiq edilmişdir.

YUNESKO bəşəriyyətin sosial və mədəni inkişafında kitabın əvəzsiz rolunu qiymətləndirmək məqsədilə 1995-ci ildə 23 apreli Ümumdünya Kitab və Müəllif Hüquqları Günü elan etmişdir. Bu gün 2001-ci ildən etibarən hər il ölkəmizdə də qeyd edilir.
Kitab və müəlliflik bir-biri ilə ayrılmaz əlaqədə, daimi təmasda olan və bir-birini tamamlayan anlayışlardır. Müəlliflik hüququ yaradıcılıq anlayışı ilə bağlıdır. Bu hüquq mədəniyyətin və biliklərin uzaq keçmişindən bəhrələnən məhsuludur. Azərbaycanda kitab nəşrinin, eləcə də müəlliflik anlayışının tarixi çox qədimdir. Xalqımız tərəfindən yaradılan qədim əmək mahnıları, əfsanələr, rəvayətlər, qəhrəmanlıq dastanları əvvəllər şifahi formada yayılmış, sonralar isə daş, ağac, gil üzərinə köçürülərək bu günümüzə gəlib çatmışdır. Orta əsrlərdən başlayaraq görkəmli Azərbaycan şairləri öz şeirlərinin sonunda poetik adlarını işlətməklə müəlliflik hüququnun ilkin səmərəli qorunma formasını yaratmışlar.

Görkəmli rus teatrşünası Stanislavski yazırdı ki, teatr asılqandan başlayır. Bu sözdə həqiqət var. Professional teatrların təməlində dram dərnəkləri və xalq teatrları dayanır. Bugünkü Naxçıvan teatrı da müstəsna deyil. Çünki bu sənəti yaşadanlar yalnız səhnə fədailəri deyil, həmçinin xalqın özüdür. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının 125 illik yubileyi münasibətilə keçirilən tədbirdə demişdir: “Naxçıvan teatrı da, necə deyərlər, quru yerdən yaranma­mış, özündən əvvəl formalaşmış ənənələrə istinad etmişdir. Bu diyarda dünyəvi teatrın yaranmasına təsir göstərən ən mühüm amillərdən biri min illər boyu formalaşmış xalq teatrı olmuşdur. Əməklə bağlı oyun və rəqslər, mövsüm bayramları, Novruz mərasimləri, aşıq-ozan sənəti, müxtəliftipli meydan-tamaşa növləri xalq teatrının əsasını müəyyən etmiş, milli teatrın gələcək inkişafı üçün möhkəm zəmin yaratmışdır. Bütün bunlar isə, öz növbəsində, dünyəvi peşəkar teatr sənətinin yaranması ilə nəticələnmişdir”.

Bu yazını hazırlayarkən yadıma görkəmli yazıçımız Mir Cəlal Paşayevin “Bir gəncin manifesti” əsərindəki “İtə ataram, yada satmaram” fəsli düşdü. Böyük oğlu zindanlara atılan, ehtiyac ucbatından kiçik oğlu uşaq yaşlarında bir tikə çörək qazanmaq üçün özgə qapılara düşən ana öz əlləri ilə toxuduğu, gözünün nurunu, ürəyinin döyüntülərini həkk etdiyi xalçanı satmaq üçün həftəbazarına çıxarır. Xalçanın çox qiymətli olduğunu bir əcnəbi ilk baxışda hiss edir. Onu almaq istəyir. Dəfələrlə təkid etsə də, ana razı olmur. Ananın zəngin daxili aləmi bu vaxt üzə çıxır: “Yada satmaram”.

Bitkin bir əsər təsiri bağışlayan bu fəsildə qürurlu Azərbaycan qadınının xalqımızın ən qiymətli milli dəyərlərindən biri olan xalçaya münasibətini görəndə istər-istəməz düşünürsən: budur, dəyərlərimizə ehtiram; budur, ulu keçmişdən bizə yadigar qalan sərvətlərə məhəbbət.
Bu gün xalçaçılığın inkişafı ilə bağlı həyata keçirilən tədbirləri göz önünə gətirsək, milli dəyərlərimizə ehtiram və məhəbbətin yüksək səviyyədə olduğunu görərik.

Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan şəhərindəki “Xan Sarayı” Dövlət Tarix-Memarlıq Muzeyinin qarşısında Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü münasibətilə tədbir keçirilmişdir. Tədbiri Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin əməkdaşı Həsən Kərimov açaraq bu günün əhəmiyyətindən  danışmışdır.

Qeyd olunmuşdur ki, ulu öndər Heydər Əliyevin ölkə­mizə rəhbərliyinin bütün dövrlərində xalqımızın tarixinin öyrənilməsi, tarixi və mədəni irsin qorunması sahəsində böyük işlər həyata keçirilmişdir. Ulu öndər tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunmasının vacibliyini qeyd edərək deyirdi: “Tarix və mədəniyyət abidələri xalqın milli sərvətidir. Dövlət tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunmasına təminat verir, onların elmi tədqiqi üçün zəruri qanunların yaradılmasını, fəaliyyətini təmin edir, abidələrdən səmərəli istifadə üçün şərait yaradır”.

“Molla Nəsrəddin”i zəmanə özü yaratdı”

Azərbaycan ədəbi-ictimai fikrinin çoxəsrlik tarixində əhəmiyyətli yer tutan, milli-demokratik mətbuatın zirvəsi olan “Molla Nəsrəddin” jurnalının  birinci sayı 1906-cı il aprel ayının 20-də Tiflisdə işıq üzü görmüşdür. 1906-1918-ci illərdə Tiflisdə, 1921-ci ildə Təbrizdə, 1922-1931-ci illərdə Bakıda nəşr edilən jurnalın redaktoru və müəllifi görkəmli dramaturq Cəlil Məmmədquluzadə olmuşdur. Onun səyi ilə satirik jurnalın 25 il ərzində 748 nömrəsi (340-ı Tiflisdə, 8-i Təbrizdə, 400-ü Bakıda) çapdan çıxmışdır. Naxçıvan torpağının yetirdiyi dahi simalardan biri olan Cəlil Məmmədquluzadənin öncüllük etdiyi “Molla Nəsrəddin” jurnalının Azərbaycan mətbuatında əhəmiyyətli yeri olmuşdur.

“Molla Nəsrəddin” jurnalının ətrafında Azərbaycan xalqının mütərəqqi qüvvələri, demokratik düşüncəli insanlar –  Ömər Faiq Nemanzadə, Mirzə Ələkbər Sabir, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyev, Əli Nəzmi, Əliqulu Qəmküsar, Məmməd Səid Ordubadi, Mirzəli Möcüz Şəbüstəri və başqa şair, yazıçı və jurnalistlər, o cümlədən Oskar Şmerlinq, İ.Rotter, Əzim Əzimzadə kimi rəssamlar cəmləşmişdilər. Ağılın ziyası olan, düşüncənin sönməz  işığı, nuru olan “Molla Nəsrəddin”  jurnalının ətrafına toplaşan pərvanələr bu ziyanın daha da şəfəqlənməsində böyük rol oynadılar, onlar öz əqidələri uğrunda bütün varlıqları ilə mübarizə apardılar.

Məmməd Səid Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında Abbasqulu ağa Bakıxanovun 220 illik yubileyinə həsr olunmuş tədbir keçirilmişdir.
Tədbiri giriş sözü ilə kitabxananın direktor müavini  Rahilə Məmməd­ova açaraq bildirmişdir ki, A.Bakıxanovun bütün elmi və ədəbi yaradıcılığının əsas qayəsi xalqı maarifləndirmək olmuşdur.
Kitabxananın şöbə müdiri Tamella Əsgərova məruzəsində qeyd etmişdir ki, Azərbaycan tarixinə Abbasqulu ağa Bakıxanov görkəmli maarifpərvər, Azərbaycan tarixşünaslığının elmi əsaslarını qoymuş filosof-alim, jurnalist, filoloq, astronomiya və coğrafiya kitablarının müəllifi kimi daxil olmuşdur. A.Bakıxanovun ən məşhur əsəri “Gülüstani-İrəm” tarixi əsəridir. Əsər Azərbaycan tarixşünaslığının inkişafında böyük rol oynamışdır. Burada Azərbaycan tarixinin qədim zamanlardan 1813-cü ilədək olan dövrü əhatə olunmuşdur.
Sonra  məruzə ətrafında Minayə Nəbisoyun, Vəsilə Cəfərovanın çıxışları olmuşdur.
Vurğulanmışdır ki, A.Bakıxanov çoxlu təmsil və avtobioqrafik xarakterli əsərlər də yazmışdır. Onun ərəb və fars dillərində lirik şeirlərdən ibarət divanı da vardır ki, indiyədək araşdırılmamış qalır və hal-hazırda Təbriz Milli Kitabxanasında qorunur.
Sonda “Abbasqulu ağa Bakıxan­ov – 220” adlı sərgiyə baxış olmuşdur.

Sona MİRZƏYEVA