Müasir dövrdə insan inkişafının demoqrafik aspektləri əhalinin sağlamlığı, doğum, ömür uzunluğu, yaşlaşma və digər məsələləri özündə cəmləşdirir. Bu inkişafın əsas meyarlarından biri layiqli yaşayış standartlarının göstəricisidir. Sosial-iqtisadi inkişaf nəticəsində əldə olunmuş əhalinin rifah səviyyəsi əmək potensiallarından səmərəli istifadə edilməklə məşğulluq səviyyəsi, işləyənlərin məhsuldarlığı, əhalinin gəlirləri, iş şəraiti və digər amillər, həmçinin ölkənin hər bir vətəndaşının ehtiyaclarını nəzərə almaqla dövlətin gəlirlərinin bölüşdürülməsi sisteminin səmərəliliyi ilə müəyyən olunur. Hazırda dünyada müşahidə edilən əhalinin sürətli artımı ətraf mühitə təsirin kəskin artması və insanların tələbatlarının çoxalması ilə ifadə olunur ki, bu da yoxsulluğun, iqtisadi geriliyin və ictimai qeyri-stabilliyin artmasına təsir göstərir. Eyni zamanda inkişaf etmiş ölkələrdə əhali sayının azalması və dünyada gedən yaşlaşma proseslərinin sürətlənməsi əmək resurslarının və davamlı inkişafda mühüm rol oynayan gələcək nəsillərin sayının azalması ilə nəticələnir. 

Qeyd edək ki, insanların iqtisadi ehtiyacları və davranışı həyatın müxtəlif mərhələlərində fərqlənir və əhalinin yaş-cins strukturunda baş verən dəyişikliklər ölkənin ümumi iqtisadi fəaliyyətinə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər. Məsələn, gənc nəsil daha çox təhsil sahələrinə investisiyaları tələb edir, orta yaşda olan əhali qrupu məşğulluq sahələrinin aktiv iştirakçısıdır, yaşlı nəslin isə tibbi xidmətə və sosial təminata ehtiyacı vardır. Buna görə də gənc nəslin və uşaqların payı çox olan ölkələrdə iqtisadi inkişafın artım templəri daha çox müşahidə olunur.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 8 fevral tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2016-2020-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın icrası Şahbuz rayon əhalisinin meyvə və tərəvəz məhsullarına olan tələbatının yerli istehsal hesabına təmin edilməsinə geniş imkanlar yaradıb. Həmçinin ərzaq məhsullarının da yerli istehsaldan əldə olunması istiqamətində rayonda mühüm tədbirlərin həyata keçirilməsi daxili bazarda məhsul bolluğuna səbəb olub.
Rayonda 2017-ci ildə 2659 hektar sahədə əkin aparılıb. Əkin sahəsinin 1834 hektarını dənli və dənli-paxlalılar (qarğıdalısız), 1 hektarını dən üçün qarğıdalı, 10 hektarını dən üçün günəbaxan, 164 hektarını tərəvəz bitkiləri, 9 hektarını ərzaq üçün bostan bitkiləri, 424 hektarını kartof, 139 hektarını çoxillik otlar, 64 hektarını birillik otlar, 14 hektarını əvvəlki illərdə əkilmiş çoxillik otlar təşkil edib. Sahələrdən 4993 ton dənli və dənli-paxlalılar (qarğıdalısız), 22,9 ton dən üçün günəbaxan, 7407 ton kartof, 2897 ton tərəvəz, 113 ton ərzaq üçün bostan məhsulları, 8162 ton meyvə, 182 ton üzüm toplanılıb.

Hər il olduğu kimi, 2017-ci ildə də sahibkarlıq fəaliyyəti dəstəklənərək, əlverişli biznes mühitinin yaradılması sahəsində tədbirlər davam etdirilib. Bu isə muxtar respublikanın istehsal potensialının daha da güclənməsinə gətirib çıxarıb.
O da vurğulanmalıdır ki, düzgün kreditləşmə siyasəti olmadan sahibkar­lıqda dayanıqlı fəaliyyəti təmin etmək mümkün deyil. Hazırda muxtar respublikada kreditlər üzrə tətbiq edilən faiz dərəcələrinin ən aşağı səviyyədə olması muxtar respublikanın kredit bazarında canlanma yaradıb. Bu iş ötən il də davam etdirilərək sahibkar­lara 8 milyon 664 min manatdan çox kreditlər verilib, 60 yeni istehsal və xidmət sahəsi fəaliyyətə başlayıb, daha 36 hüquqi və 2015 fiziki şəxs dövlət qeydiyyatına alınıb.
Yaradılmış belə əlverişli şəraitin nəticəsidir ki, bu gün muxtar respublikada 368 növdə məhsul istehsal olunur, 344 növdə məhsula olan tələbat isə tamamilə yerli istehsal hesabına ödənilir.

Xəbərlər şöbəsi

  Muxtar respublikada aqrar sahədə qazanılan uğurların səbəbi çoxdur. Bu baxımdan dövlət tərəfindən təsərrüfat sahiblərinə güzəştli kreditlərin, subsidiyaların verilməsi, eləcə də onların texnika, gübrə və kimyəvi vasitələrlə təmin edilməsi xüsusi qeyd olunmalıdır. Bütün bunlar kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalının həcminin genişlənməsinə, eyni zamanda yerli məhsulların rəqabət qabiliyyətinin artmasına imkan verib. Ötən ilin statistik nəticələri deyilənləri əyani sübut edir. Belə ki, 2017-ci ildə 453 milyon 364 min 500 manat dəyərində kənd təsərrüfatı məhsulu istehsal olunub ki, bu da bir il öncəyə nisbətən 4 faiz çoxdur. Məhsul istehsalında fermer təsərrüfatlarının rolu böyükdür.

Bu baxımdan Şərur rayonunda fəaliyyət göstərən belə təsərrüfatlar çoxdur. Yaradılan təsərrüfatlar birgə ailə və kollektiv əməyinə əsaslanır. Ötən il noyabr ayının 18-də “Naxçıvanqala” Tarix-­Memarlıq Muzey Kompleksində təşkil edilən “Ailə təsərrüfatı məhsulları” festivalında da gördük ki, fermer təsərrüfatları daxili bazarda xüsusi çəkiyə malikdir. Təqdirəlayiq haldır ki, həmin festivalda qadın sahibkarlarımızın da iştirakları təmin olunmuşdu.

Yanvarın 18-də Almaniya Federativ Respublikasının Berlin şəhərində kənd təsərrüfatı, bağçılıq və ərzaq sahələrində dünyanın ən mötəbər beynəlxalq sərgilərindən biri olan və illik əsasda təşkil edilən “Beynəlxalq Yaşıl Həftə – 2018”  sərgisi keçirilib. 

1926-cı ildən başlayaraq hər il keçirilən Avropanın ən iri sərgisində bu il 70-ə yaxın ölkənin şirkətləri iştirak edib.
“Beynəlxalq Yaşıl Həftə – 2018” sərgisi kənd təsərrüfatı müəssisələrinin öz məhsullarını nümayiş etdirmək üçün ənənəvi bir forum olduğundan Azərbaycanın hər il bu sərgidə iştirak etməsi və geniş çeşiddə məhsullarını nümayiş etdirməsi artıq ənənəyə çevrilib.
Azərbaycan pavilyonunda Naxçıvan Muxtar Respublikasına ayrılmış guşədə Naxçıvanda fəaliyyət göstərən şirkətlərin məhsulları nümayiş etdirilib.
Kənd təsərrüfatı və yeyinti məhsullarının nümayişi, satışı, müəssisələrin imicinin formalaşdırılması, brendlərinin reklamı və eyni zamanda iştirak edən müəssisələrin kooperasiya əlaqələrinin genişləndirilməsi, yeni tərəfdaşların tapılması məqsədilə təşkil olunmuş “Beynəlxalq Yaşıl Həftə – 2018” sərgisinə muxtar respublikanın 8 istehsalçı şirkətinin 10 növdə, 39 çeşiddə məhsulu çıxarılıb.

Milli sərvətimizin artırılmasında iqtisadiyyatın bütün sahələrinə yatırılan investisiyaların mühüm əhəmiyyəti vardır. Ötən ilin yekunlarına əsasən ölkəmizin iqtisadi regionları arasında investisiya reytinqinə görə Naxçıvan Muxtar Respublikası birinci olmuşdur. Bu, muxtar respublika iqtisadiyyatında müxtəlif sahələrin inkişaf etdirilməsi üçün sərf edilən investisiyaların rolunu bir daha təsdiq edir. Belə ki, bazar iqtisadiyyatındakı qlobal rəqabət mühitində davamlı iqtisadi artım və sabit dinamikalı inkişaf nə qədər arzuediləndirsə, bunun təmin olunması üçün investisiya mənbələrinin də mövcudluğu bir o qədər zəruridir. 

Yaradıldığı dövrdən bu günədək keçən müddət ərzində Naxçıvan Muxtar Respublikasında sahibkarlığın, xüsusilə kiçik və orta sahibkar­lığın inkişafı, əhalinin işgüzarlıq fəaliyyətinin artırılması, dünya ölkə­lərinin qabaqcıl təcrübəsinin Naxçıvana gətirilməsi, muxtar respublikada müasir texnologiyaların tətbiqinə əsaslanan istehsal, emal və infrastruktur sahələrinin yaradılması məqsədilə güzəştli kredit dəstəyi göstərən Sahibkarlığa Kömək Fondu bu baxımdan çox əhəmiyyətli investisiya mənbəyidir.

Bu gün muxtar respublikamızda sa­hibkarlığın inkişafı, əhalinin keyfiyyətli kənd təsərrüfatı məhsulları ilə təmin olunması diqqətdə olan məsələlərdəndir. Yüksək qayğı sahibkarlıqla məşğul olanların sayını gündən-günə artırır. Belə insanlardan biri – Şəmsi Əsgərov haqqında eşitmişdim.
Onun torpağa bağlı yaxşı taxılçı, zəhmətkeş insan, dolanışığını yalnız torpaqla təmin edən ailə başçısı olduğunu bilirdim. Onunla daha yaxından tanış olmaq üçün Şahbuz rayonunun Badamlı kəndinə yollandım. Kəndə çatdım, Şəmsini xəbər aldım. Dedilər ki, kənddə deyil, Cəhriyə dəyirmana gedib. Gözlədim, gəldi. Elə söhbətimizə dəyirmandan başladıq. Şəmsi dedi ki, ildə bir neçə dəfə dəyirmana taxıl aparır, evinin çörəyini zəhmətinin bəhrəsi ilə təmin edir.

“Su Təchizatı və Kanalizasiya İnvestisiya Proqramı” layihəsi çərçivəsində ötən il muxtar respublikanın şəhər və rayonlarında bir sıra işlər görülüb. Belə ki, Naxçıvan şəhərindəki çirkab sutəmizləyici qurğuda quraşdırma işləri başa çatdırılıb.
Bu layihə əsasında muxtar respublikanın rayonlarında da müxtəlif tədbirlər görülüb. Babək rayonunun Şıxmahmud kəndində müxtəlif diametrli borularla 34,51 kilometr kanalizasiya xətti, 37,27 kilometr içməli su xətti çəkilib. Görülən işlər nəticəsində 4230 sakin içməli su və kanalizasiya ilə təmin olunub.
Şərur rayonunda da bu istiqamətdə tədbirlər davam etdirilib. Belə ki, tutumu 7500 kubmetr olan 1 ədəd və hər birinin tutumu 10 min kubmetr olan 2 su anbarı izolyasiya olunub, ətrafı doldurulub və siyirtmə quyuları quraşdırılıb. Müxtəlif diametrli borularla 26,6 kilometr kanalizasiya xətti çəkilib, 1500 ev kanalizasiya şəbəkəsinə qoşulub. Bununla da Şərur rayon mərkəzi və ətraf kəndlərinin içməli su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması çərçivəsində həyata keçirilən layihənin birinci mərhələsi başa çatıb.
Şahbuz rayonunda Şahbuz şəhər çirkab su­təmizləyici qurğunun ətrafında 220 metr istinad divarı tikilib, hovuz ətrafında 180 metr drenaj xətti çəkilib, hovuzların dəmir-beton işləri başa çatdırılıb. Ordubad rayonunda isə su anbarları izolyasiya olunub, ətrafı doldurulub, siyirtmə quyuları və nasos binası tikilib. 18 ədəd subartezian quyusu qazılıb.
Analoji tədbirlər muxtar respublikanın digər rayonlarında da həyata keçirilib.

Xəbərlər şöbəsi

Daha bir il də tarixə döndü. Zaman baxımından çox da böyük müddət olmayan ilin necə gəlib keçdiyinin fərqinə vara bilməsək də, diyarımızın salnaməsinə həkk olunan saysız-hesabsız genişmiqyaslı quruculuq ərməğanları, unuda bilməyəcəyimiz xoş xatirələr bizimlə qalıb.
2018-ci ildə ötən ili məhz böyük uğurları, həyatımıza gətirdiyi yenilikləri ilə xatırlamağa tam haqqımız var. Çünki yola saldığımız il hər birimizin həyatına ayrı-ayrı izlər salıb. Hər il olduğu kimi, ötən il də muxtar respublikada infrastrukturun yenidən qurulması, səhiyyə və təhsil müəssisələri üçün yeni binaların tikintisi, əhalinin sosial vəziyyətinin daha da yaxşılaşdırılması istiqamətində əhəmiyyətli tədbirlər həyata keçirilib, hər bir sahədə nailiyyətlər əldə edilib. İqtisadiyyatın şaxələndirilməsi, sahibkarlığın inkişafı, investisiya mühitinin daha da yaxşılaşdırılmasının müsbət nəticələri 2017-ci ildə bir qədər də artıb. Qeyd etmək yerinə düşər ki, regionda sistemli və davamlı xarakter alan quruculuq tədbirləri muxtar respublikamızın sosial-iqtisadi inkişafının sürətləndirilməsində müstəsna əhəmiyyət kəsb edib. Bu da, son nəticədə, insanların rahat, firavan yaşamasına səbəb olub.

Muxtar respublikamızda yeni nəsil avtomat telefon stansiyalarının qurulub istifadəyə verilməsi davam etdirilir.
Ötən il Naxçıvan şəhərinin Zərifə Əliyeva küçəsində 720, Şərur rayonunun Arpaçay və Çəmənli kəndlərinin hər birində 384, Qarahəsənli kəndində 512, Babək rayonunun Payız kəndində 384, Gərməçataq kəndində 64, Ordubad rayonunun Üstüpü kəndində 384 nömrəlik yeni nəsil avtomat telefon stansiyası istifadəyə verilib. Naxçıvan şəhərinin Tumbul kəndində 448, Qaraxanbəyli kəndində 640, Şərur rayonunun Ələkli kəndində 512 nömrəlik mövcud avtomat telefon stansiyalarının yeni istifadəyə verilən kənd mərkəzlərinə köçürülməsi və xətt təsərrüfatının yenidən qurulması təmin edilib.
Şahbuz rayonunun Türkeş və Şada kəndlərinin hər birində 160 nömrə tutumlu kareltipli yeni avtomat telefon stansiyaları quraşdırılaraq əhalinin istifadəsinə verilib.

Muxtar respublikamızda sosial-iqtisadi inkişaf tempinin yüksəlməsi, əhali gəlirlərinin çoxalması vergilər sahəsində də irəliləyişlərə gətirib çıxarıb. Aparılan islahatlar, görülən tədbirlər nəticəsində vergi ödəyənlər bu sahəyə daha çox diqqət yetirirlər. Əsas vergi isə sahibkarlıq subyektlərinin, eləcə də iri şirkətlərin payına düşür. Mağazalarda, ictimai iaşə obyektlərində və digər müəssisələrdə bu məqsədlə nəzarət-kassa aparatları quraşdırılıb və istifadəsi təmin edilib. Ümumilikdə, 896 obyektdə 893 nəzarət-kassa aparatı quraşdırılıb, 3 obyektdə isə yaxın vaxtlarda quraşdırılması nəzərdə tutulur. Əvvəllər bu sahə ilə bağlı xeyli sayda nöqsanlar var idi. Ancaq son illərdə istər yüksək dövlət orqanları, istərsə də tabeli qurumlar tərəfindən bu halların aradan qaldırılması istiqamətində bir sıra işlər görülüb. Bu tədbirlərin nəticəsidir ki, hər bir vergi ödəyicisi öz üzərinə düşən məsuliyyəti yaxşı dərk edir.
Onu da qeyd edək ki, nağd pul hesablaşmalarının aparılması qaydalarının pozulmasına, yəni nəzarət-kassa aparatları tətbiq edilmədən, vergi orqanlarında qeydiyyatdan keçirilməmiş və ya texniki tələblərə cavab verməyən nəzarət-kassa aparatlarından istifadə olunmaqla əhali ilə pul hesablaşması qaydalarına əməl olunmaması, nəzarət-kassa aparatlarından istifadə edilməsi dayandırıldıqda əhali ilə pul hesablaşmalarının qeydiyyatının aparılmasına görə vergi ödəyicisinə müəyyən məbləğdə maliyyə sanksiyası tətbiq edilir.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi inkişaf strategiyasına uyğun olaraq həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlər muxtar respublikamıza tərəqqi, əhaliyə firavanlıq və yüksək rifah bəxş etmişdir. Davamlı inkişafın təmin olunmasında muxtar respublikanın sosial-iqtisadi inkişafı ilə bağlı qəbul olunmuş dövlət proqramlarında nəzərdə tutulan tədbirlərin icrası da mühüm rol oynamış, yeni istehsal və xidmət müəssisələri fəaliyyətə başlamış, məşğulluq səviyyəsi yüksəldilmişdir.

İqtisadi və sosial sahələrdə qeydə alınmış dinamik inkişaf makro­iqtisadi göstəricilərin davamlı artımını təmin etmiş, 2007-ci illə müqayisədə 2017-ci ildə ümumi daxili məhsul istehsalı 5 dəfə, sənaye məhsulu 7,9 dəfə, əsas kapitala yönəldilən vəsaitlər 4,5 dəfə, kənd təsərrüfatı məhsulu 3,7 dəfə, nəqliyyat sektorunda yük daşınması 2 dəfə, informasiya və rabitə xidmətləri 3,1 dəfə, pərakəndə əmtəə dövriyyəsi 6,4 dəfə, əhaliyə göstərilən ödənişli xidmətlər 4,7 dəfə artmışdır.
Əhali məşğulluğunun təmin olunması üzrə təkcə 2007-ci ildən 1 yanvar 2018-ci il tarixədək muxtar respublikada 46 min 717 yeni iş yeri açılmışdır. Bunun da 84,7 faizi daimi iş yerləridir. Həyata keçirilən uğurlu siyasətin nəticəsi olaraq bu gün rəsmi işsiz statusu alan şəxs qeydə alınmamış, məşğul əhalinin sayı 2007-ci ilin sonu ilə müqayisədə 1,3 dəfə artaraq 235,5 min nəfərə çatmışdır.

Muxtar respublikada daxili bazarı yüksəkkeyfiyyətli yerli məhsullarla təmin edən müəssisələrdən biri də Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən “Hilal” ət və ət məhsullarının emalı müəssisəsidir.

Yaşayış evi və digər daşınmaz əmlak hər bir ailə üçün vacib tələbatlardan biridir. İnsanlar normal ev şəraiti yarada bilmək üçün uzun müddət vaxt və  böyük miqdarda vəsait sərf edirlər. Hər hansı gözlənilməz hadisədən yaşayış evinə zərər dəydikdə isə bu, vətəndaşlar üçün kifayət qədər ağır maddi itkilər yaradır. Ona görə də evlərin və digər daşınmaz əmlakın gözlənilməz bədbəxt hadisələrin zərərlərindən sığortalanması belə zərərlərdən qorunmağın əsas yoludur. Çünki əksər hallarda daşınmaz əmlaka dəymiş zərərlərin vətəndaşın öz imkanları hesabına aradan qaldırılması çətin başa gəlir.

Gözlənilməz hadisələrdən daşınmaz əmlaka müxtəlif zərərlər dəyə bilər. Belə ki, təkcə yanğın və zəlzələ deyil, digər elə gözlənilməz hadisələr də vardır ki, onların nə zaman baş verə biləcəyini əvvəlcədən demək çətindir. Sıxışmış qaz və buxar partlayışı, elektrik naqillərində yaranan qısaqapanma, su, istilik, kanalizasiya kəmərlərinin və yanğın söndürmə sistemlərinin qəzası, digər tikililərdən, yaşayış və qeyri-yaşayış sahələrindən, yaşayış evlərindən və binalarından, mənzillərdən daxil olan su daşınmaz əmlaka zərər vura bilər. Bundan başqa, baş verə biləcək güclü külək, fırtına, qasırğa, tufan, dolu, sel, daşqın, leysan, yer sürüşməsi və habelə üçüncü şəxslərin hərəkətləri nəticəsində də daşınmaz əmlak məhv ola, yaxud hər hansı digər formada zərər görə bilər. Daşınmaz əmlaka müxtəlif dərəcədə zərərvuran və sığorta hadisələri adlandırılan belə gözlənilməz təsadüfi hallara həmişə, hər yerdə rastgəlmə ehtimalı vardır.

Son illərdə muxtar respublikada yeni elektrik stansiyaları tikilib istifadəyə verilib, yarımstansiyaların, elektrik verilişi şəbəkələrinin davamlı fəaliyyəti təmin olunub. Bu sahədə görülən işlərin nəticəsidir ki, elektrik enerjisinə tələbat daxili istehsal hesabına ödənilir. Əldə edilən nəticələr muxtar respublikada enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması sahəsində görülən işlərin bəhrəsidir. Smartkarttipli sayğacların quraşdırılmasının davam etdirilməsi enerji israfçılığının qarşısının alınmasında əhəmiyyətli rol oynayıb.
Naxçıvan Şəhər Elektrik Şəbəkəsindən aldığımız məlumatda bildirilir ki, ötən il Naxçıvan şəhərində əhali abonentlərinin mənzillərində 5800 ədəd belə sayğac quraşdırılaraq bu tip sayğacların sayı 20 min 800-ə çatdırılıb. Bundan əlavə, muxtar respublika paytaxtında elektrik enerjisindən sayğacdankənar istifadə edilməsinin qarşısının alınması üçün mütəmadi reydlər keçirilib, əhali arasında maarifləndirici tədbirlər aparılıb.

Xəbərlər şöbəsi

Babək rayonunda ötən il təkcə qəsəbə mərkəzində 20-dən çox sosial obyekt istifadəyə verilib, iki kənddə kompleks quruculuq işləri başa çatdırılıb. Ötən il rayonda iqtisadiyyatın və sosial sahələrin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 66 milyon 617 min 100 manat vəsait yönəldilib. İnvestisiya qoyuluşlarının 64 milyon 307 min 800 manatı və ya 96,5 faizi tikinti-quraşdırma işlərində istifadə edilib.
Bu tədbirlərin davamı kimi ötən ildən etibarən rayon mərkəzi olan Babək qəsəbəsində daha bir yaşayış binasının inşasına başlanılıb. Yeddi mərtəbədən ibarət olacaq yaşayış binasının zirzəmi hissəsində geyim və ərzaq mağazaları, dərzi və bərbər salonu yerləşəcək. Bina 28 mənzillidir. Mənzillərin 21-i ikiotaqlı, 7-si isə üçotaqlı olacaq. Hazırda binanın 5-ci mərtəbəsində hörgü və suvaq işləri aparılır.

Xəbərlər şöbəsi

Sahibkarlığın inkişafı muxtar respublikada qarşıya qoyulmuş iqtisadi siyasətin əsas istiqamətlərindəndir. Biznes mühitinə dair qanunvericiliyin və inzibati prosedurların təkmilləşdirilməsi, sahibkarlığa dövlət dəstəyinin genişləndirilməsi, onların işgüzar əlaqələrinin inkişafı kimi kompleks tədbirlər dövlət-­sahibkar münasibətlərinin inkişafında yeni mərhələnin başlanmasına səbəb olub.
Qeyd edək ki, ötən illər ərzində sahibkarlıq fəaliyyətini tənzimləyən prosedur və qaydalar liberallaşdırılıb, onların vergi yükü azaldılıb, elektron xidmətlərin tətbiqi genişləndirilib, kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalçıları torpaq vergisindən başqa, bütün növ vergilərdən azad olunub. Eyni zamanda sahibkarların investisiya layihələrinin maliyyələşdirilməsinin səmərəli mexanizmi formalaşdırılıb. Göstərilən sistemli dövlət dəstəyinin nəticəsidir ki, son zamanlar sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olanların sayında artım müşahidə edilir. Belə ki, 2017-ci ildə 36 hüquqi və 2015 fiziki şəxs dövlət qeydiyyatına alınıb.

Biznesdə istənilən sahənin inkişafı pərakəndə sektorunun vəziyyətindən asılıdır. Bu, istehsal sahəsi də ola bilər, xidmət sahəsi də. Son nəticədə, bütün məhsul və xidmətlərin fokuslandığı hədəf nöqtəsi istehlakçı kütləsidir. Çünki istehlakçının məhsulla ilk təması, o məhsulun keyfiyyəti, dəyəri, qiyməti haqqında ilkin təsəvvürü bu sektordan başlayır. Bu       sadaladıqlarımızı xidmət sektoruna da aid etmək olar.

Ötən yazıda da qeyd etdiyimiz kimi, pərakəndə ticarət istehsalçının düşüncə və ideyalarının son nəticəsi olaraq istehsal etdiyi məhsulların istehlakçı ilə “görüşdüyü” son nöqtədir. Bundan əlavə, marketoloqlar öz işlərini ən yaxşı burada nümayiş etdirə bilir, sahibkarlar məhsullarının keyfiyyətini, reklamçılar reklamlarının təsirini məhz pərakəndə ticarətdə öyrənirlər. Əbəs yerə demirlər ki, güclü sahibkarlar sinfi pərakəndə ticarətdə formalaşır. Bu, o deməkdir ki, əsl sahibkarlar istehlakçının nə istədiyini elə bu sektorun köməyi ilə müəyyən edirlər. Nəyi, necə və nə zaman etməyi yalnız biznesin bu sahəsi diktə edir. Fərqi yoxdur, istehsal edilən neft olsun və yaxud adicə bir qələm. Elə buna görədir ki, pərakəndə ticarəti ölkə biznesinin aynası da adlandırırlar. Digər tərəfdən, müasir dövrdə istənilən ölkənin iqtisadi inkişafını iki təməl prinsip üzərində müəyyənləşdirirlər: tikinti sektorunun inkişafı və pərakəndəçilik atmosferi. Əgər bu iki sahədə irəliləyiş hiss olunursa, demək ki, iqtisadi inkişafdan danışmaq olar. Bu yanaşma iqtisadi nəzəriyyələrdə öz əksini tapmasa da, praktik baxımdan özünü çoxdan isbat edib. Pərakəndəçilik sektoruna bu qədər həssas yanaşmağımızın səbəbi odur ki, biznesin bu sahəsi olmasa, hərtərəfli inkişafdan danışmaq, sadəcə, mümkün deyil. Sevindirici haldır ki, son illərdə muxtar respublikamızda da pərakəndə ticarətin sürətlə inkişaf etdiyinin şahidi oluruq. Bu inkişafın gözlə nəzərəçarpan tərəfi muxtar respublikada yerli istehsal məhsullarının növ və çeşidinin artması, yeni ticarət və xidmət obyektlərinin fəaliyyətə başlaması, ixracyönümlü məhsul bazarlarının genişlənməsi və sairdir. Son illərdə bu sahədə görülən işləri pərakəndəçilər üçün uğurlu saymaq olar.

İqtisadi inkişafın başlıca şərtlərindən biri olan müasir yol infrastrukturunun yaradılması muxtar respublikamızda yol-nəqliyyat kompleksinin yenilənməsinə və beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmasına öz töhfəsini verib. Qonşu ölkələrlə iqtisadi əlaqələrin daha da genişləndirilməsində, beynəlxalq yük və sərnişin daşımalarında əhəmiyyətli rol oynayan magistral yolların yenidən qurulması istiqamətində son illər genişmiqyaslı tədbirlər həyata keçirilib. Belə ki, 87 kilometr uzunluğunda Naxçıvan-Sədərək, 34 kilometrlik Naxçıvan-Culfa və 88,8 kilometrlik Naxçıvan-Şahbuz-Batabat magistral avtomobil yolları əsaslı təmir olunub. Ötən müddət ərzində ölkə başçısının müvafiq sərəncamlarına uyğun olaraq Təzəkənd-Çalxanqala-Qıvraq dairəvi, Çeşməbasar-Boyəhməd, Hacıvar-Vayxır-Sirab, Şəkərabad-Babək qəsəbə-Nehrəm-Arazkənd dairəvi və Düylün-Çənnəb-Üstüpü-Məzrə avtomobil yolları yenidən qurularaq istismara verilib.

Elektrik enerjisindən səmərəli istifadə olunması Şərur rayonunda da diqqət mərkəzində saxlanılır. Enerji itkisinin qarşısını almaq üçün ötən il rayonda 50,6 kilometr uzunluğunda müxtəlif gücə malik hava xətti əsaslı təmir edilib. Əlavə olaraq 5,5 kilometr uzunluğunda yeni və 1,650 metr uzunluğunda yeraltı kabel çəkilib, 391 ədəd elektrik dirəyi yenisi ilə əvəz olunub.
Hazırda rayon üzrə elektrik enerjisindən istifadə edən abonentlərin sayı 12 min 554 nəfərdir. Ötən il 505 mənzildə yeni sayğac quraşdırılıb, 838 ədəd sıradan çıxmış sayğac yenisi ilə əvəz edilib.

Naxçıvan Şəhər Təsərrüfathesablı Nəqliyyat İdarəsində əhaliyə sərnişin­daşıma xidməti göstərən sürücülərin iştirakı ilə seminar-müşavirə təşkil olunub.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Nəqliyyat Nazirliyinin Nəqliyyatda əlaqələndirmə və lisenziyalaşdırma şöbəsinin müdiri Yasin Əliyev, Nəqliyyat müfəttişliyi və təhlükəsizlik şöbəsinin müdiri Elxan Novruzov və Nəqliyyatda təhlükəsizlik və fövqəladə hallar sektorunun müdiri Əsgər Əhmədov çıxış edərək bildiriblər ki, bu gün muxtar respublikada nəqliyyat sahəsinin inkişafı diqqət mərkəzindədir. Sərnişindaşıma fəaliyyəti göstərən avtonəqliyyat vasitələrinin saz vəziyyətdə saxlanılması üçün maarifləndirmə işi aparılır, ucqar dağ və sərhəd kəndlərində işləyən marşrut avtobuslarının fəaliyyətinə ciddi nəzarət olunur.
Qeyd edilib ki, ötən müddət ərzində Naxçıvan Şəhər Təsərrüfathesablı Nəqliyyat İdarəsinin maddi-texniki bazası daha da möhkəmlənib, beynəlxalq standartlara uyğun yüksəkkeyfiyyətli, iritutumlu avtobuslar gətirilərək sərnişinlərin istifadəsinə verilib. Belə ki, 2014-2017-ci illər ərzində müxtəlif xarici markalı avtobus və mikroavtobuslar, habelə 13 ədəd “Naz Lifan” markalı taksi avtomobili alınaraq idarənin balansına verilib.
Vurğulanıb ki, əhaliyə göstərilən taksi xidmətinin vəziyyəti xüsusilə nəzarətdə saxlanılır, taksi sürücüləri ilə mütəmadi olaraq maarifləndirmə işləri aparılır, onların geyim formasına, istifadə etdiyi avtomobilin təmizliyinə, sərnişinlərlə rəftarına, tarif qiymətlərinə əməl etmələrinə, məxsus olduqları zona hüdudlarındakı fəaliyyətlərinə daim nəzarət olunur. Taksi sürücüləri muxtar respublikanın turizm mərkəzlərini, muzeylərini, milli mədəniyyət abidələrini özündə əks etdirən turist xəritələri, müxtəlif bukletlərlə təmin edilir, mütəmadi olaraq muzeylərdə sürücülərin iştirakı ilə məlumatlandırma tədbirləri həyata keçirilir.
Naxçıvan Şəhər Təsərrüfathesablı Nəqliyyat İdarəsinin rəis əvəzi İlkin Məmmədov çıxış edərək bildirib ki, ötən il ərzində 8 yeni iş yeri açılıb, 3 nəfər qadın taksi sürücüsü işlə təmin olunub. Hazırda 4 nəfər qadın taksi sürücüsü kimi fəaliyyət göstərir. Onlara köməklik göstərilməsi və qadın sürücülərin bu sahəyə cəlb edilməsi işinə diqqət daha da artırılacaq.
Sonra qadın sürücülərə idarə adından “Naxtel CDMA” mobil telefonları və vizit kartları təqdim olunub.

 Nail ƏSGƏROV

Daxili imkanlar hesabına yeni istehsal müəssisələrinin yaradılması iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinin əsas yollarından biridir. Bu mənada, tikinti-quruculuq işlərində istifadə edilən müxtəlif növ inşaat materialları istehsalı muxtar respublikamızda daxili bazarın tələbatlarının ödənilməsində mühüm əhəmiyyət daşıyır. Mövcud tələbat və dövlətimiz tərəfindən yaradılmış əlverişli biznes mühiti bu baxımdan yeni sahibkarlıq subyektlərinin yaranmasına və uğurlu fəaliyyətinə imkan verir. Ötən ilin mart ayında işə başlayan “Azelektrod” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti də belə müəssisələrdəndir. 

Dayanıqlı enerji təminatı cəmiyyət həyatının ümumi iqtisadi və mədəni inkişaf məsələlərində həmişə aktual mövzudur. Bununla yanaşı, muxtar respublikamızın blokadada olması ilə bu problemin həlli daha həyati əhəmiyyət kəsb edib, lakin vaxtında və operativ həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində yaranmış çətinliklər heç vaxt kəskinləşməyib. Artıq Naxçıvan Muxtar Respublikası alternativ mənbələr hesabına özünün enerji təhlükəsizliyini tam təmin edir. Bununla yanaşı, qonşu ölkələrlə də enerji mübadiləsi aparır. 

Muxtar respublikamızın bütün yaşayış məntəqələrinin, sənaye və kənd təsərrüfatı sahələrinin keyfiyyətli və dayanıqlı elektrik enerjisi ilə təminatı sahəsində görülmüş işlərin xeyli hissəsi alternativ və bərpaolunan enerji mənbələri hesabına həyata keçirilir. Bu, eyni zamanda elektrik enerjisinin istehsalı, yüksək texniki göstəricilərə və qənaətcilliyə malik səmərəli enerji nəqli infra­strukturunun yaradılması və enerji satışının müasir tələblər səviyyəsində qurulması ilə xarakterizə olunur. Son illərdə enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının hidroenerji və Günəş enerjisi potensialından istifadəni özündə ehtiva edən stansiyaların yaradılması bu sahədə nümunə sayılan layihələr kimi regionun investisiya cazibədarlığına da mühüm təsir edib.

Muxtar respublikada torpaqların elektron uçotunun aparılması və təyinatı üzrə istifadə edilməsinə dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi, mülkiyyət hüquqlarının dövlət reyestrində qeydiyyata alınması zamanı operativliyin təmin edilməsi 2017-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Daşınmaz Əmlak və Torpaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən diqqət mərkəzində saxlanılmışdır.
“Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı”nda və “2016-2020-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nda müəyyənləşdirilmiş vəzifələrin icrası üçün Şərur rayonunun Dəmirçi, Maxta, Qarxun, Şəhriyar, Vərməziyar, Tumaslı, Vayxır, İbadulla və Ərəbyengicə, Kəngərli rayonunun Şahtaxtı, Qarabağlar və Xok, Babək rayonunun Babək qəsəbə, Məmmədrza Dizə, Yarımca və Cəhri, Culfa rayonunun Bənəniyar, Xanəgah və Əlincə, Ordubad rayonunun Dəstə, Yuxarı Əylis və Aşağı Əylis bələdiyyələrinin torpaqlarının qida maddələri ilə təmin olunma kartoqramları hazırlanmışdır. Əkin atlaslarına uyğun meyvə-tərəvəz əkinlərinin aparılması məqsədilə il ərzində Şərur rayonunun Çomaxtur, Şahbuz rayonunun Kiçikoba, Ordubad rayonunun Düylün və Sədərək rayonunun Sədərək kəndlərində maarifləndirici tədbirlər keçirilmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi ötən il istehsal və idxal olunan məhsulların keyfiyyətinə nəzarət işini diqqətdə saxlamışdır. Bu dövrdə məhsulların 1559 halda keyfiyyət göstəricilərinin yoxlanılması təmin edilmiş, sertifikatlaşdırmaya dair elektron xidmət vasitəsilə daxil olmuş 438 müraciət icra edilmişdir. Yerli istehsal məhsullarının keyfiyyətinin qorunması məqsədilə 259 qida istehsalı müəssisəsinə aylıq dövrlər üzrə maarifləndirmə xarakterli baxış keçirilmiş, aşkar olunmuş çatışmazlıqlar aradan qaldırılmışdır. Təsərrüfat subyektlərindən götürülmüş məhsul nümunələrinin 1392 halda laboratoriya analizləri aparılmış və texniki normativ-hüquqi aktların tələblərinə uyğun olduğu müəyyən edilmişdir. Meyvə-tərəvəz və onlardan hazırlanmış məhsulların isə 82 halda keyfiyyət göstəriciləri yoxlanıldıqdan sonra sertifikatlaşdırılmış, 160 halda laboratoriya analizləri aparılmışdır.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 18 noyabr tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2017-2022-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında arıçılığın inkişafı üzrə Dövlət Proqramı”nın icrası çərçivəsində aidiyyəti təşkilatların nümayəndələri ilə birlikdə Culfa, Ordubad, Şərur, Şahbuz şəhərlərində, Babək qəsəbəsində, Şahbuz rayonunun Kolanı kəndində və Batabat yaylağında, Culfa rayonunun Dəmirli yaylağında, Ordubad rayonunun Sabirkənd kəndində arıçılıq məhsulları istehsalçıları ilə maarifləndirmə xarakterli görüşlər keçirilmiş, 27 təsərrüfat subyektindən götürülmüş bal nümunələrinin laboratoriya analizləri aparılaraq keyfiyyət göstəricilərinin standartların tələblərinə uyğun olduğu müəyyən edilmişdir. Arıçılıq məhsullarının istehsalı üçün 1 halda əmtəə nişanı qeydiyyata alınaraq ekspertizasına başlanılmış və bal məhsullarının 3 halda keyfiyyət göstəriciləri yoxlanıldıqdan sonra sertifikatlaşdırılmışdır.

Muxtar respublikada iqtisadi və sosial sahələrdə qazanılmış uğurlar 2017-ci ildə də qorunub saxlanılmış, çoxşaxəli iqtisadiyyatın formalaşdırılması və sosial sahənin inkişafı üzrə mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir.
2017-ci ilin ən mühüm hadisələrindən biri ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin muxtar respublikaya səfəri olmuşdur. Ölkə başçısı səfəri zamanı Əlahiddə Ümumqoşun Ordunun “N” hərbi hissəsindəki əsgər yataqxanasının və Əsgəri-Məişət Kompleksinin, Naxçıvan Muxtar Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin zabit və gizirləri üçün yaşayış binasının, Naxçıvan şəhər 3 nömrəli tam orta məktəbin binasının, Culfa və Şahbuz rayonlarının mərkəzi və ətraf kəndlərinin içməli su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin açılışında, Ordubad Su Elektrik Stansiyasının təməlqoyma mərasimlərində iştirak etmiş, muxtar respublikanın inkişafını yüksək qiymətləndirərək demişdir: “Doğrudan da son illər ərzində Naxçıvan böyük inkişaf yolu keçmişdir. Naxçıvan şəhərinin abadlaşdırılması, gözəlləşdirilməsi, infrastruktur layihələrinin icrası, bütün şəhər və kəndlərin abadlaşması prosesi onu göstərir ki, respublika möhkəm ayaqda dayanır. Hesab edirəm ki, bu gün Naxçıvan Muxtar Respublikasının çiçəklənmə dövrüdür. Çünki bütün istiqamətlər üzrə işlər uğurla gedir və gözəl nəticələr var”.

  Ötən il sentyabrın 27-də Almaniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyətinin (GİZ) layihələr üzrə rəhbəri Ronald Şulz, həmin cəmiyyətin layihələr üzrə baş meneceri Lüdmila Metzdorf və Bakı Biznes Tədris Mərkəzinin əməkdaşları muxtar respublikaya səfər etmişlər. Həmin gün Naxçıvan Biznes Mərkəzində muxtar respublikanın          46 özəl sektor nümayəndəsinin iştirakı ilə “Azərbaycan biznes ictimaiyyətində menecerlərin ixtisasının artırılması üzrə Almaniya-Azərbaycan birgə Proqramı:        nailiyyətlər və perspektivlər” mövzusunda maarifləndirici seminar keçirilmişdir. Səfər müddətində qonaqlar muxtar respublikanın görməli yerləri, istehsal müəssisələri və iqtisadi potensialı ilə yaxından tanış olmuşlar. Səfərlə bağlı Almaniyanın İqtisadi Əlaqələr və Energetika Federal Nazirliyinin Menecer Təlim Proqramının dərc etdiyi “Almaniya ilə əməkdaşlığa uyğunlaşma Jurnalı”nın 2017-ci il 11 saylı buraxılışında Naxçıvan Muxtar Respublikası haqqında məqalə dərc edilmişdir. Həmin məqaləni təqdim edirik.

2017-ci ilin payızında Almaniya Beynəlxalq Əməkdaşlıq Cəmiyyətinin (GİZ) nümayəndələri Naxçıvan Muxtar Respublikasının iqtisadi potensialı haqqında məlumat toplamaq məqsədilə muxtar respublikaya səfər etmişlər. Azərbaycanın eksklav ərazisi olan muxtar respublikanın 450 mindən artıq əhalisi vardır. Naxçıvan sözü “məskunlaşma yeri” (“kök salma yeri”) kimi tərcümə olunur və Nuhla əlaqələndirilir.

Məlum olduğu kimi, İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv dövlətlərin mədəniyyət nazirlərinin 2009-cu ilin oktyabrında Bakı şəhərində keçirilmiş altıncı konfransında qəbul edilmiş qərarla Naxçıvan şəhəri 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan edilib. Bu, muxtar respublikamızın, ölkəmizin, ümumilikdə isə İslam dünyasının mədəni həyatında yaddaqalan bir hadisə olacaq. 

Naxçıvanın İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan olunması ilə bağlı keçiriləcək tədbirlərdə muxtar respublikanın mədəniyyətinin, onun zəngin turizm potensialının tanıdılması ilə yanaşı, həm də istehsal olunan məhsullarımızın təkcə İslam ölkələrində deyil, eyni zamanda dünyanın bir çox ölkələrində təbliği baxımından əhəmiyyətlidir. Bu baxımdan “Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı-2018” loqosu ilə satışa çıxarılan “Naxçıvan Məhsulları” MMC-nin istehsalı olan və nəfis şəkildə qablaşdırılmış hədiyyəlik meyvə qurusu məhsulları şəhərimizə gələn turistlər və yerli sakinlər tərəfindən maraqla qarşılanacaq.
Ötən ildən başlayaraq “Naxçıvan Məhsulları” MMC-də, ümumilikdə, 25-dən artıq çeşiddə meyvə quruları istehsal olunub qablaşdırılır. Bu məhsullardan 9 çeşidinin üzərində “Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı-2018” loqosu yer almaqdadır. Alma, şaftalı, gavalı, qovun və digər yüksəkkeyfiyyətli Naxçıvan meyvə-tərəvəzlərinin xüsusi avadanlıqda qurudularaq qablaşdırıldığı bu məhsullar alıcılar tərəfindən böyük maraqla qarşılanır.
Qeyd edək ki, yüksək keyfiyyət standartlarına cavab verən, 90 və 250 qramlıq paketlərdə istehsal edilən bu məhsullar muxtar respublikamızın ticarət obyektlərindən başqa, ölkəmizin paytaxtına, habelə Türkiyə Respublikasına da göndərilir. Gələcəkdə bu məhsulların Rusiya və Ukraynaya da ixrac edilməsi nəzərdə tutulur.

 Əli CABBAROV

Quruculuq işləri ilə hər gün daha da müasirləşən, gözəlləşən Naxçıvan şəhərində insanların istədikləri yerlərə rahat gediş-gəlişi daim diqqətdə saxlanılan məsələlərdəndir. 

Şəhərimizin Əziz Əliyev küçəsində həyata keçirilən abadlıq işlərində də elə əsas məqsəd budur. Əhalinin daha sıx hərəkətdə olduğu “Cahan” Ticarət Mərkəzi və “Elit-57” Alış-Veriş Mərkəzinə yaxın küçənin genişləndirilməsinə və abadlaşmasına böyük ehtiyac var idi. Yanvar ayı olmasına baxmayaraq, havaların şaxtasız keçməsi tikinti-abadlıq işlərinin davam etdirilməsinə heç bir problem yaratmır. Elə bu səbəbdən bir neçə vaxtdır ki, küçədə Naxçıvan Şəhər Abadlıq və Təmir-Tikinti İdarəsi tərəfindən geniş abadlıq işləri görülür. İş icraçısı İbadulla Bağırovdan aldığımız məlumata görə, küçənin 320 metr ərazisində abadlıq işləri aparılır. Küçə 5 metr genişləndirilib, yeni divarlar çəkilib, travertin daşla üzlənib. Səkilərdəki sal daşlar dekorativ daşlarla əvəz olunub. Hazırda küçənin digər hissəsində torpaq işləri görülür. Belə ki, ərazi asfalt salınması üçün hamarlaşdırılır, artıq torpaq maşınlarla kənarlaşdırılır. Maşınların dayanması üçün nəzərdə tutulan bu ərazidə ikitərəfli bordürlər düzülüb, səkilər düzəldilir.
Abadlıq işlərinə idarənin 60 nəfər işçisi cəlb olunub. İşlərin yaxın zamanda yekunlaşdırılması nəzərdə tutulub.

Xəbərlər şöbəsi

2017-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasında yeni torpaq sahələrinin əkin dövriyyəsinə qatılması, mütərəqqi suvarma şəbəkələrinin tikilməsi, suvarılan ərazilərin şoranlaşmasının qarşısının alınması, əhalinin içməli suya olan tələbatının etibarlı şəkildə ödənilməsi üçün tədbirlər davam etdirilmişdir. Bu dövrdə əkin sahələrinə 254 milyon kubmetr suvarma suyu verilmiş, təkrar suvarma nəzərə alınmaqla 212 min 571 hektar torpaq sahəsi suvarılmışdır. İl ərzində 243 kilometr beton və torpaq kanal, 457 kilometr ara arxları, 40 kilometr kollektor lildən təmizlənmiş, 77 kilometr yeni suvarma boru xətti, 12 kilometr yeni içməli su xətti çəkilmiş, 14 kəhrizdə təmir-bərpa işləri başa çatdırılmışdır.
Suvarılan torpaq sahələrinin genişləndirilməsi, yeni torpaq sahələrinin əkin dövriyyəsinə qatılması, su itkisinin qarşısının alınması üçün Kəngərli rayonunun Böyükdüz kəndi ərazisində 407 hektar sahədə qapalı suvarma şəbəkəsi tikilmişdir. Şoranlaşmanın qarşısını almaq üçün də tədbirlər görülmüş, sahələrə suvarma normaları daxilində suvarma suyu verilmiş, qrunt sularının səviyyəsini aşağı salmaq məqsədilə açıq və qapalı drenajlarda, kollektorlarda lildən təmizləmə işləri yerinə yetirilmiş, yeni açıq və qapalı drenaj xətləri çəkilmişdir. Nəticədə, 1907 hektar sahədə qrunt sularının səviyyəsi aşağı salınaraq şoranlaşmanın qarşısı alınmışdır. Yaşayış məntəqələrini və əkin sahələrini sel sularının zərərli təsirindən qorumaq məqsədilə Arpaçay selovunda, Naxçıvançay və Cəhriçay vadilərində, Qahab və Sirab selovlarında il ərzində 35 kilometr selə qarşı istiqamətləndirici bəndlər salınmışdır.

Ordubad şəhərindəki 24 mənzilli, 5 mərtəbəli yaşayış binasında əsaslı təmir işləri aparılır.
Ötən ilin sonlarından bu işlərə başlanılması həmin binada yaşayanların mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədi daşıyır. Yeni quruculuq tədbirini “Cahan İnşaat” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətinin inşaatçıları həyata keçirirlər. Qısa müddət ərzində binanın fasadına yeni suvaq örtük çəkilib, pəncərələri dəyişdirilərək plastik pəncərələrlə əvəz olunub, çardağı yenidən qurularaq üzərinə dəmir örtük vurulub.
Hazırda binanın zirzəmi hissəsində təmir işləri aparılır, yeni istilik sistemi qurulur. İnşaatçılar öhdəsinə götürdükləri təmir işlərini vaxtında və keyfiyyətlə başa vurmaq üçün səylərini əsirgəmirlər. Bunun üçün onlara hərtərəfli şərait yaradılıb.

Xəbərlər şöbəsi

“Naxçıvanqaz” İstehsalat Birliyi fəaliyyətini daim gücləndirir, təbii qaz təchizatının etibarlılığının və səmərəliliyinin artırılması istiqamətində ardıcıl tədbirlər görülür. 2017-ci ildə istehlakçıların fasiləsiz və təhlükəsiz təbii qazla təmin edilməsi sahəsində qarşıda duran vəzifələr uğurla yerinə yetirilmişdir. Bu dövrdə yaşayış məntəqələrindən daxil olan müraciətlərə əsasən 893 mənzil və müxtəlif təyinatlı obyekt qazlaşdırılmış, yeni qaz boru xətlərinin quraşdırılması, yerinin dəyişdirilməsi, korroziyaya uğramış yeraltı yol-qapı keçidlərinin yerüstü keçidlərlə əvəz edilməsi işlərinin görülməsi ilə əlaqədar 167 min 897 paqonometr polietilen və dəmir borulardan istifadə olunmuşdur.
2017-2018-ci illərin payız-qış mövsümünə hazırlıqla bağlı tədbirlər görülmüş, istismara yararsız vəziyyətə düşmüş qaz xətlərinin və avadanlıqların müəyyən edilərək yenilənməsi diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Qazın nəqli zamanı meydana çıxan texniki itki normalarının minimal həddə saxlanılması üçün tədbirlər görülmüş, qaz şəbəkələrində sızmalar aşkarlanaraq aradan qaldırılmışdır. Təbii qazdan qanunsuz istifadə hallarına yol verməmək üçün nəzarət gücləndirilmiş, qaz təsərrüfatında, xüsusilə qəza xidmətində çalışanların peşəkarlıq səviyyəsi artırılmışdır. Naxçıvan şəhərində mexaniki qaz sayğaclarının smartkarttipli qaz sayğacları ilə əvəz olunması istiqamətində işlər davam etdirilmiş, 2923 qaz sayğacı quraşdırılmışdır.

“Naxçıvanqaz” İstehsalat Birliyinin
mətbuat xidməti

Muxtar respublikada avtomobil nəqliyyatı infrastrukturunun müasir standartlar səviyyəsinə çatdırılması diqqət mərkəzindədir.
2017-ci ildə də bu sahədə ardıcıl tədbirlər görülmüş, sərnişindaşımalarını yerinə yetirən sürücülərin iştirakı ilə 24 seminar-müşavirə keçirilmişdir. Avtonəqliyyat vasitələri ilə təhlükəsiz sərnişin daşınması, marşrut qrafikinə nəzarət olunması məqsədilə Naxçıvan-Bakı marşrutunda işləyən avtobuslara Naxtel-4G GPS monitorinq izləmə sistemi quraşdırılmışdır. Naxçıvan şəhərdaxili marşrutunda işləyən avtobuslara və taksilərə isə GPS-lərin quraşdırılması işi davam etdirilir.
2017-ci ildə beynəlxalq əməkdaşlıq sahəsində fəaliyyət gücləndirilmiş, Türkiyə Respublikasının “Metro” və “İğdırlı” turizm şirkətləri ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən Türkiyə Respublikasının İqdır şəhərinə avtobus marşrutu açılmışdır. Bu dövrdə Naxçıvan-Bakı-Naxçıvan marşrutu üzrə Naxçıvandan Bakıya 20 min 685, Bakıdan Naxçıvana isə 20 min 964 sərnişin daşınmışdır. Muxtar respublika daxilində də sərnişindaşıma xidmətinin səviyyəsi yüksəldilmiş, 135 marşrut xətti üzrə rayon mərkəzləri və kəndlərin hamısı marşrutla təmin edilmişdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində ixtisasların müvafiq təşkilatlara hamiliyə verilməsi haqqında” Sərəncamının icrası təmin edilmiş, Naxçıvan Dövlət Universitetinin Yerüstü nəqliyyat vasitələrinin mühəndisliyi və Naxçıvan Dövlət Texniki Kollecinin Yol hərəkətinin təşkili ixtisaslarında təhsil alan tələbələrin nazirlik sistemində istehsalat təcrübələri təşkil olunmuşdur.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Nəqliyyat Nazirliyinin mətbuat xidməti

Müasir cəmiyyətin iqtisadi və mədəni inkişafının əsas faktorları arasında olan sahibkarlıq fəaliyyətinin genişləndirilməsi diqqət mərkəzindədir. Sahibkarlığın inkişaf etdirilməsi, onun rəqabətqabiliyyətliliyinin artırılması istiqamətində həyata keçirilən dövlət tənzimlənməsi bu sahədə hüquqi bazanın yaradılması və beynəlxalq təcrübəyə uyğun cəlbedici investisiya mühitinin formalaşdırılmasında mühüm əhəmiyyətə malikdir.

İqtisadiyyatda qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün dövlət-sahibkar münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi mühüm şərtlərdəndir. Naxçıvan Muxtar Respublikasında sahibkarlıq fəaliyyətinin təşviq olunması, məhsulların ixrac imkanlarının genişləndirilməsi və yeni layihələrin reallaşdırılması məqsədilə kredit dəstəyinin verilməsi bu sahənin uğuru üçün vacib məsələlər kimi daim diqqətdə saxlanılır. Bu baxımdan muxtar respublikamızda iqtisadi inkişafın davamlılığının təmin edilməsi üçün sahibkarlığa göstərilən dövlət dəstəyi həmişə öz bəhrəsini verib.
Hazırda muxtar respublikamızda 368 növdə məhsul istehsal edilir, 344 növdə məhsula olan tələbat isə tamamilə yerli istehsal hesabına ödənilir. Naxçıvanda sahibkarlıq fəaliyyətinin dəstəklənməsi, əlverişli biznes mühitinin yaradılması sahəsində həyata keçirilən tədbirlər muxtar respublikanın ümumi istehsal potensialının güclənməsinə səbəb olub. Həyata keçirilən bu tədbirlər, o cümlədən yeni emal-istehsal müəssisələrinin fəaliyyətə başlaması sənayenin inkişafına əhəmiyyətli təsir göstərib. Nəticədə, ötən il muxtar respublikada 880 milyon manata yaxın həcmdə sənaye məhsulu istehsal olunub ki, bu da regionda yaradılan 2 milyard 357 milyon manatdan çox həcmdə olan ümumi daxili məhsulda ilk yeri tutur.

   70 illik sovet hegemonluğunun acı nəticələrindən biri də o idi ki, kəndlinin iş yeri olan torpaq əlindən alınıb sovxoz, kolxozlara verilmişdi. Bu, məsələnin bir tərəfi. Digər tərəfi isə bəzi insanlarda sanki bir tənbəllik hissinin formalaşması idi. Belələri torpaqda işləməyi çətin bilib, guya ki, özlərinə asan dolanışıq yolu tapanlar idilər. Hərəsi bir “budka” adlandırılan mağaza açıb, vaxtı ötmüş ərzaq məhsullarını satmaqla camaatı aldadırdı. 

Yayın isti günlərində 30-40 dərəcə temperaturda həmin budkaların qarşısından asılan ət məhsulları, günün altında qalan mineral və sərinləşdirici sular, uşaqların sevə-sevə yedikləri kartof və qarğıdalıdan hazırlanmış ərzaq məhsulları bu cür ticarət obyektlərindən istifadə edənlərə hansı faydanı verə bilərdi? Hələ səhərin və axşamçağının sərinliklərində həmin mağazalara və onun ətrafına toplaşan insanları demirəm. Bir-birinə calanan siqaretin tüstüsündən nə bayırda göz-gözü görürdü, nə də içəridə. Həmin tüstü aldığımız məhsulların üstünə hopurdu. Hələ bu budkalardakı natəmizliyi, antisanitariyanı, vergidənyayınma hallarını demirik.

“Ölkəmizin inkişafı sahibkarlığın inkişafından asılıdır”, – deyən ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin müəyyənləşdirdiyi strateji xətt Naxçıvan Muxtar Respublikasında da uğurla həyata keçirilir. Belə ki, sahibkarların hərtərəfli fəaliyyətinə şərait yaradılır, yeni istehsal və xidmət sahələrinin sayı artır. Sаhibkаrlıq subyеktlərinin fəаliyyətinin stimullаşdırılmаsı və gеnişləndirilməsi məqsədilə dövlət maliyyə dəstəyi göstərilir, idxaləvəzləyici və ixracyönümlü məhsul istehsalına üstünlük verilir. Bu da, təbii ki, özəl sеktоrun ümumi dахili məhsuldаkı pаyının ilbəil artması ilə müşahidə olunur. Sahibkarlığın inkişafı üçün yaradılmış əlverişli şəraitin nəticəsidir ki, bu gün muxtar respublikada 368 növdə məhsul istehsal edilir, 344 növdə məhsula olan tələbat isə tamamilə yerli istehsal hesabına ödənilir.

“Ləzzət Biskvit və Şokolad Fabriki” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti də öz məhsulları ilə alıcıların rəğbətini qazanıb. Onu da bildirək ki, cəmiyyətə Nахçıvаn şəhərində sənаyе şəhərciyi üçün аyrılmış ərаzidə ayrı-ayrı iş otaqlarından ibarət inzibаti binа, istеhsаl sahəsi, yеməkхаnа və digər yardımçı binalar tikilib istifаdəyə vеrilib. 2011-ci ildən vafli istehsalı ilə fəaliyyətə başlayan müəssisədə 2013-cü ildə peçenye istehsalı sahəsi də yaradılıb. Müəssisədə istеhsаl оlunаn məhsullаrın хаmmаl еhtiyаtı, əsаsən, daxili imkanlar hesabına ödənilir. Bu da аqrаr sеktоrun inkişаfınа, eləcə də torpaq mülkiyyətçilərinin alıcı problemi ilə üzləşməməsinə öz müsbət təsirini göstərir.

Sədərək rayonu 1990-cı il avqustun 28-də ölkəmizin sərhəd bölgəsinin sosial-iqtisadi inkişafını daha da sürətləndirmək və gücləndirmək məqsədilə, həmçinin ərazinin geostrateji mövqeyi nəzərə alınaraq yaradılıb. Ümummilli lider Heydər Əliyevin “Naxçıvanın qeyrət qalası” adlandırdığı bu rayon Azərbaycanın 3 dövlətlə həmsərhəd olan yeganə inzibati ərazi vahididir. Cənub-qərbdən Türkiyə Cümhuriyyəti, şimal-qərbdən Ermənistan, cənub-şərqdən İran İslam Respublikası ilə həmsərhəd olan rayon Heydərabad qəsəbəsi, Sədərək, Qaraağac və Kərki kənd inzibati ərazi dairələrindən ibarətdir. 1990-cı il yanvarın 16-da Kərki kəndi Ermənistan silahlı qüvvələri tərəfindən işğal edildiyindən rayon əhalisi 3 yaşayış məntəqəsində cəmləşib.

Ata-baba torpaqlarını qayğı ilə əkib-becərən, təknələrini bol və halal çörəklə təmin edən bu yaşayış məntəqəsinin sakinləri Sədərək uğrunda gedən döyüşlərdə uşaqdan böyüyə kimi silaha sarılıb erməni işğalçılarına qarşı mərdliklə döyüşüblər. 1990-1993-cü illərdə Sədərək üzərinə 14 dəfə güclü hücuma keçən erməni silahlı birləşmələrinin qarşısı alınıb. Həmin illərdə Sədərəyin müdafiəsində 108 nəfər şəhid olub. Lakin bütün bunlar əhalinin qətiyyətini sındıra bilməyib.

Sənaye məhsulu istehsalının ildən-ilə artması muxtar respublikamızın iqtisadi təhlükəsizliyinin əsas şərtlərindən biridir. Məhz bu baxımdan milli iqtisadiyyatımızın hazırkı dövründə mövcud sənaye imkanlarından maksimum yararlanmaq, dinamik məhsul istehsalında dayanıqlılığı təmin etmək məqsədilə yeni istehsal müəssisələrinin yaradılması qarşıda duran əsas vəzifələrdəndir. Regional inkişafa göstərilən bu diqqət ölkəmizin bütün bölgələrində, o cümlədən Naxçıvan Muxtar Respublikasında da sənayenin inkişafına şərait yaradıb.

Qeyd etmək lazımdır ki, muxtar respublika iqtisadiyyatında sənayenin dinamik inkişafına nail olunmasında ötən onilliklərdə aparılmış əsaslı islahatlar böyük rol oynayıb. Belə ki, 1995-2001-ci illərdə aparılmış məqsədyönlü tədbirlər nəticəsində region iqtisadiyyatında yaranmış durğunluq tamamilə aradan qaldırılıb, 2001-ci ildə sənayenin ümumi məhsulunun həcmi 1995-ci illə müqayisədə 1,7 dəfə artıb. Muxtar respublikanın blokada şəraitində olmasına, xammalın və materialın daşınması sahəsində çətinliklərə baxmayaraq, ötən yüzillikdə fəaliyyət göstərmiş bir çox fabrik və emal müəssisələrinin işləkliyi təmin olunub, onların maddi-texniki bazası müasir dövrün tələblərinə uyğun yenidən qurulub.

  Hər bir ölkənin iqtisadi vəziyyətini və potensialını göstərən əsas sahələrdən biri tikinti sektorudur. Əgər bu sektorda canlanma varsa, deməli, həmin ölkə iqtisadi cəhətdən inkişaf edir. Buna çoxsaylı misallar göstərmək olar. Məsələn, bir çoxumuza məlum olduğu kimi, sovet hökumətinin son illərində bütün sahələrdə, eləcə də tikinti sektorunda durğunluq yaranmışdı. Hətta bir çoxlarımızın yadındadır ki, ötən əsrin sonlarına doğru şəhərimizin bəzi yerlərində tikintisi yarımçıq qalmış müxtəlif təyinatlı, o cümlədən yaşayış binaları vardı. Belə obyektlərin sayı az olsa da, iqtisadi vəziyyətin tənəzzülü bu işləri sonadək çatdırmağa imkan vermirdi. 

Eyni zamanda nəzərə alaq ki, müstəqilliyimizin ilk illərində də ölkəmizdə, eləcə də muxtar respublikamızda bu sektorda vəziyyət ürək­açan deyildi. Bunun başlıca səbəbi iqtisadi böhran üzündən vəsait çatışmazlığı idisə, digər tərəfdən tikinti sektorunda sahibkarlığın formalaşmaması idi. Belə bir vəziyyətdə bu sahəyə xarici investisiyalar da cəlb etmək mümkün deyildi. Çünki siyasi və iqtisadi sabitliyi olmayan ölkəyə əcnəbi investorlar heç zaman vəsait yönəltməyə, təbii olaraq, meyilli olmurlar. Qısacası, ulu öndər Heydər Əliyev­in siyasi hakimiyyətə qayıdışından sonra digər sahələrdəki kimi, tikintidə də yeni canlanmanın şahidi olduq. Ötən dövrdə isə bu sahədə gedən proseslər, sovet dövründən fərqli olaraq, yeni tikinti trendlərinin yaranmasına, müasir tikinti yeniliklərinin tətbiqinə və təbii ki, həm də yeni tikinti mədəniyyətinin formalaşmasına öz təsirini göstərdi. Son illərdə muxtar respublikada təsərrüfat sahələrinin inkişaf etdirilməsi, yaşayış məntəqələrinin sosial-iqtisadi inkişafı sahəsində həyata keçirilən tədbirlər, paralel olaraq, inşaat işlərinin həcminin və istiqamətinin genişlənməsinə də imkanlar açıb. Mühüm sosial ağırlığı ilə seçilən belə tədbirlərindən biri əhalinin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması, yeni yaşayış binalarının tikintisi və ya əsaslı şəkildə yenidən qurulmasıdır.

Nədənsə, hər il yeniilqabağı ilk olaraq yadıma qaranlıqda qarşıladığımız ötən yeni illər düşür. Bu gün gecələri gündüzlərindən də cazibədar olan, yeniilqabağı bayram libasını geyinən Naxçıvan şəhərini gəzdikcə gəncliyimin xatirələr toplusuna hopmuş o günlər yenidən xəyalımda canlanır. İllər sonra məni illər öncəyə yolçuluğa çıxarır. Xəyalən yolçusu olduğum yolun 1988-ci il adlı ilk dayanacağına çatıram. Buradan Naxçıvan Muxtar Respublikasının blokadaya salındığı o çətin illər başlayır. İnsanların min bir əzab-əziyyətlə qarşılaşdığı o illər – blokadanın ilk illəri Naxçıvan üçün çox ağır oldu. Ölkəyə yeganə quru yolla çıxış olan dəmir yolunun fəaliyyəti dayandırıldı. Hava yolunda problemlər yaradıldı. Naxçıvanlıların paytaxtla və vətənin digər bölgələri ilə əlaqələri tamamilə kəsildi. Elektrik və təbii qaz xətlərinin ermənilər tərəfindən dağıdılması nəticəsində Naxçıvan işıqsız və qazsız qaldı. Ərzaq qıtlığı yarandı. 

Naxçıvan ümummilli lider Heydər Əliyevin söylədiyi kimi, “Taleyin ümidinə buraxılmış tənha bir ada”nı xatırladırdı. Ulu öndər Heydər Əliyev də blokadanın ən ağır günlərində Naxçıvana gəldi. Naxçıvanlılarla birlikdə həmin günləri yaşadı, çıraq işığında mühüm tarixi qərarlar qəbul etdi, soyuq otaqlarda gecələməli oldu, hətta yeni illəri də çıraq işığında qarşıladı.

İnkişaf edən Naxçıvanın ən yeni tarixində növbəti, 2017-ci ili də uğurlarla yola salırıq. Geridə qoyacağımız il, ümumilikdə, dünya iqtisadiyyatında baş verən çətinliklərlə müşayiət olunsa da, bütövlükdə, ölkəmizin, o cümlədən muxtar respublikamızın iqtisadi yüksəliş tempini zəiflədə bilmədi. Tam əksinə, bütün Azərbaycan vətəndaşları kimi, Naxçıvan Muxtar Respublikası sakinləri də müstəqil dövlətimizin memarı, ulu öndər Heydər Əliyevin ideyaları ətrafında daha sıx birləşərək iqtisadi, mədəni və sosial inkişafda yeni uğurlara imza atdılar.

Bu il də muxtar respublikada ötən illər ərzində gərgin zəhmət hesabına yaradılmış güclü istehsal-iqtisadi və enerji potensialından səmərəli istifadə edilərək xeyli abadlıq və quruculuq işləri görüldü, yeni iqtisadi layihələr həyata keçirildi. Naxçıvanda əhalinin rifahının yüksəldilməsi, yeni iş yerlərinin yaradılması, ixracın genişləndirilməsi istiqamətində mühüm addımlar atıldı. Bütün bunlar da muxtar respublikada iqtisadi sahədə sabit artım tempinin qorunub saxlanılmasına imkan verdi, əhalinin bütün təbəqələrinin firavan yaşayışı təmin olundu. Doğma diyarımız üçün həyati əhəmiyyət daşıyan ərzaq və enerji təhlükəsizliyi məsələlərinin daha da möhkəmləndirilməsi, eyni zamanda ölkə­mizin strateji valyuta ehtiyatlarının artırılmasına xidmət edən çoxşaxəli, ixracyönümlü iqtisadiyyatın qurulması istiqamətində həyata keçirilən yeni layihələr Azərbaycanın bu qədim diyarının hərtərəfli inkişafında uğurlu bir il kimi yaddaşlara yazılacaq.

Yeni iqtisadi şəraitdə ölkəmizdə həyata keçirilən inkişaf strategiyası, ilk növbədə, regionların sosial-iqtisadi inkişafının təmin edilməsi, iqtisadiyyatın rəqabət­qabiliyyətliliyinin yüksəldilməsi, idxaldan asılılığın azaldılması və ixracyönümlü məhsul istehsalına keçməklə iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə xidmət edir.
Bu gün Naxçıvan Muxtar Respublikasında yaradılan ümumi daxili məhsulun həcmi, təqribən, 2,5 milyard manata çatmaqdadır. Bu, bir daha onu göstərir ki, muxtar respublikada iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi istiqamətində əhəmiyyətli nailiyyətlər əldə edilib. Başqa sözlə, 1995-ci ildən başlayaraq uğurla həyata keçirilən iqtisadi kurs, nəticəyə hesablanmış strategiya və reallığı özündə ehtiva edən fəaliyyət bu gün öz bəhrəsini verməkdədir. Bunu statistik göstəricilərlə bərabər, muxtar respublikaya gələn xarici qonaqlar, o cümlədən Naxçıvanın iqtisadi inkişafını təhlil edən ekspertlər də xüsusi vurğulayırlar.
Muxtar respublikada daxili bazarın qorunması istiqamətində həyata keçirilən tədbirlər iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə öz müsbət təsirini göstərib. Belə ki, yerli istehsalı mümkün olan, qida təhlükəsizliyi parametrlərinə tamamilə cavab verən, istehsalında yerli xammaldan istifadə edilən əmtəələrin eyniadlı xarici analoqlarından, xüsusilə onların dempinq təsirindən sığortalanması hər bir ölkədə olduğu kimi, Naxçıvanda da həyata keçirilən iqtisadi tənzimləmə tədbirlərindəndir. Təcrübə göstərir ki, daxili bazarın bu yolla qorunması, konkret tədbirlərin görülməsi nəticəyə əhəmiyyətli təsir göstərir. Muxtar respublika iqtisadiyyatının xaricə açılan qapılarında – gömrük-keçid məntəqələrində tamamilə yeni infrastruktur komplekslərinin qurulması, onların iş saatlarının artırılması istiqamətində görülən işlər də bu sahədə mühüm addımlardandır. Qardaş Türkiyə Respublikasının Naxçıvan Muxtar Respublikasında istehsal edilən məhsullara tətbiq edilən məhdudiyyətlərin və rüsumun aradan qaldırılması ixrac imkanlarının da artmasına şərait yaradır. Bu isə sahibkarlarımız üçün geniş imkanlar yaratmaqla bərabər, eyni zamanda onların öz üzərlərinə düşən məsuliyyəti dərk etmələrini, müəyyən sahələr üzrə istehsalın xərclərinin azaldılmasını, texnoloji proseslərin daim innovativ prinsiplərə uyğun olaraq yenilənməsini, keyfiyyət meyarlarına tam cavab verən ekoloji təmiz məhsulların istehsalına diqqətlərini daha da artırmasını tələb edir. Əgər belə olarsa, yerli məhsullarımız rəqabətədavamlı olacaq və daxili, həmçinin xarici bazarlarda da həmin məhsulların daimi alıcı kütləsi formalaşacaq.

Başa vurmaqda olduğumuz 2017-ci il Culfa rayonu üçün də əlamətdar olub. Belə ki, ötən dövr ərzində rayon mərkəzində, kənd yaşayış məntəqələrində müxtəlif təyinatlı quruculuq tədbirləri həyata keçirilib. Bir sıra obyektlərin açılışı olub.
Hazırda rayonun Dizə kəndində aparılan tikinti obyektlərində son tamamlama işləri görülür. Belə ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi Culfa Rayon İdarəsinin inşaatçıları tərəfindən Dizə kəndində tam orta məktəb, kənd və xidmət mərkəzləri üçün yeni binalar inşa olunub. Məktəb binası üçmərtəbəlidir.
İnşası başa çatdırılan kənd mərkəzinin binası isə iki­mərtəbəlidir. Bu binada kənddə fəaliyyət göstərən qurumlar üçün hərtərəfli şərait yaradılacaq.
Birmərtəbəli xidmət mərkəzi də istifadəyə hazır olan obyektlər sırasındadır. Bu mərkəz sakinlərin ərzaq və təsərrüfat mallarına olan tələbatlarının ödənilməsinə öz töhfəsini verəcək.
Culfa rayonunda yol tikintisi əvvəlki illərdə olduğu kimi, 2017-ci ilin ötən dövründə də diqqət mərkəzində saxlanılıb, yeni yolların çəkilişi və mövcud yolların təmiri məqsədilə ardıcıl olaraq zəruri tədbirlər həyata keçirilib. Hazırda Naxçıvan-Ordubad magistralının Yaycı kəndi ərazisindən başlayaraq Şurud kəndinə qədər olan yol yatağı yenidən qurulur.

Xəbərlər şöbəsi

“Caspian Energy International Media Group” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti, “Caspian European Club”un Sədri İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə ölkədə həyata keçirilən iqtisadi islahatların və sosial siyasətin nəticələrini əks etdirən Azərbaycanın iqtisadi regionlarının illik investisiya reytinqini hazırlayıb.

Bu barədə “Caspian European Club”un sədrinin birinci müavini Telman Əliyev məlumat verib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycan regionlarının investisiya reytinqinin lideri ən yüksək ümumi bal toplamış Naxçıvan Muxtar Respublikası olub. Sözügedən reytinq “Caspian Energy” jurnalının yekun nömrəsində dərc ediləcək.
“Reytinqin əsas rəqəmləri göstərir ki, ölkənin regionlarının ­2017-ci ilin üç rübü ərzindəki iqtisadi inkişaf nəticələrinin ötən illə müqayisədə əsas fərqləndirici cəhəti regionların qeyri-bərabər sosial-iqtisadi inkişafıdır”, – deyə Telman Əliyev bildirib. O vurğulayıb ki, Azərbaycan Respublikasında akkreditə olunmuş xarici dövlətlərin səfirləri “Caspian Energy” jurnalına müsahibələri zamanı Naxçıvan Muxtar Respublikasının iqtisadi inkişafını xüsusilə qeyd edib, muxtar respublika ­rəhbərinin alternativ və bərpaolunan enerji mənbələrinə, həmçinin innovasiya texnologiyalarının tətbiqinə və turizmin inkişafına göstərdiyi diqqətə valeh olduqlarını söyləyiblər.

Muxtar respublikada meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə qəbul olunmuş dövlət proqramlarının uğurlu icrası torpaq mülkiyyətçiləri üçün əlavə imkanlar açıb.
Sahibkarlar fərdi təsərrüfatlarında yeni meyvə bağları salır, əldə etdikləri məhsulları bazar-dükanlara çıxarır, zəhmətlərinin qarşılığını görürlər. Babək rayonunun Qahab kəndinin sakinləri də pay torpaqlarında yeni meyvə bağları salıblar. Həmin bağlarda fındıq və heyva tingləri əkilib.
Kənd məktəbinin müəllimi Allahverdi Məmmədov asudə vaxtını yeni saldığı bağda keçirir. 4 il bundan öncə özünün pay torpağında alma, gilas, göycə və digər meyvə sortlarından ibarət bağ salıb. Artıq zəhmətinin bəhrəsini görür. Sahibkar bu mövsümdə bazar-dükanlara yaxşı məhsul çıxarıb. Bir hektardan artıq sahəni əhatə edən bağda tinglərin bəziləri ölkəmizin digər bölgələrindən – Tərtər, İsmayıllı və Qəbələdən gətirilib. Sahibkarın sözlərinə görə, meyvə bağlarının sahəsinin genişləndirilməsi mühüm iqtisadi əhəmiyyətə malikdir. Belə ki, təsərrüfatlar genişləndikcə meyvəçilik də inkişaf edir və bununla da, daxili bazarda keyfiyyətli yerli məhsulların həcmi artır.
Allahverdi müəllim bu ilin payız əkinləri zamanı fındıq tinglərindən ibarət daha bir bağ salıb. Tingləri, əsasən, Quba rayonundan gətirən sahibkar deyir ki, balaca fidanlar 5-6 ilə məhsul verəcək.
Qahablı Mənsum Həsənov da torpaq mülkiyyətçilərinə yaradılan şəraitdən faydalanıb. 3 il əvvəl ərik bağı salan müsahibimiz bu il təsərrüfatını genişləndirərək 800 heyva, 400 ərik və 35 cəviz tingi əkib. Yerli sortlara daha çox üstünlük verən Mənsum Həsənov bunun üçün rayonun Qaraqala kəndindəki tingçilik təsərrüfatına tez-tez üz tutur, bağına aqrotexniki qulluq göstərir.

Muxtar RZAZADƏ

Yeni il ərəfəsində Naxçıvan bazarlarında bolluqdur. Şübhəsiz, bolluq olan yerdə ucuzluq da olacaq. Bu gün Naxçıvanın əvvəlki çətin günlərindəki kimi, dükan-bazarda müştərilərin qiymətdə, çəkidə və keyfiyyətdə aldadılması halları çoxdan arxada qalıb. İndi belə hallara qarşı ciddi nəzarət tədbirləri həyata keçirilir. Digər tərəfdən, hər il olduğu kimi, bu il də Yeni il bayramı ərəfəsində Naxçıvan şəhərindəki kənd təsərrüfatı məhsullarının satışı yarmarkasında əhalinin bütün növ ərzaq məhsullarına olan tələbatının ödənilməsi üçün topdan qiymətinə pərakəndə ticarət xidmətləri təşkil olunub.

Naxçıvan şəhəri, Xətai küçəsindəki Mərkəzi bazarda dekabrın 25-dən 31-dək təşkil olunmuş yarmarkada yerli məhsulların istehsalı üzrə ixtisaslaşmış 44 sahibkar tərəfindən alıcılara 147 adda və 250 çeşiddə məhsul təqdim olunur. Bunlardan əlavə, idxal mənşəli meyvə-tərəvəz məhsullarının da topdan qiymətinə pərakəndə satışı üzrə 8 sahibkar da burada xidmətlər göstərir. Hər gün səhər saat 8-dən başlayaraq fəaliyyət göstərən yarmarkada alıcıların rahat alış-veriş etmələri üçün lazım olan bütün şərait yaradılıb. Burada səliqəli, təmiz və bayram əhval-ruhiyyəli ticarət xidmətləri göstərilir. Yarmarkaya məhsul gətirən sahibkarlarla yanaşı, muxtar respublikamızın bütün bölgələrindən ailə təsərrüfatlarının istehsalı olan “Orqanik məhsul” etiketli çox çeşiddə məhsulları bazar qiymətlərindən 10-25 faiz aşağı qiymətlərlə almaq mümkündür.

Bu amil şadalıları doğma yurd yerinə möhkəm tellərlə bağlayıb

Yazıya giriş 

Muxtar respublikamızın coğrafi mövqeyi onun tarixi taleyinə bir çox yaşayış məntəqələrində mənfur düşmənlərimizə həmsərhəd olmaq qisməti yazıb. Belə yurd yerlərimiz onlarladır. Yüz illər boyu özlərinin çirkin əməllərini gah gizli, gah da aşkar həyata keçirən erməni daşnaklarının 1988-ci ildə yenidən üzə çıxan əsassız torpaq iddiaları, bu iddiaların törətdiyi məlum hadisələr sərhəd kəndləri sakinlərinin sərhədçi ömrü yaşamaları ilə nəticələndi. Ata-baba əmanəti olan torpaqlarımızın qorunması, düşmən tapdağına çevrilməməsi üçün bütün Azərbaycan ayağa qalxdı. ­ O ağır illərdə belə, yurd yerlərimiz qəhrəmanlıqla qorundu, “Torpaq uğrunda ölən varsa, Vətəndir”, – deyib səngərlərə atılaraq “Təki Vətən sağ olsun” amalı ilə ölümün gözünə dik baxdı eloğullarımız. Bu mücadilədə sağlamlığını qismən itirən, öz ev-eşiyinə şikəst kimi qayıdanlar da az olmadı. Onlarla igidimiz isə şəhidlik zirvəsinə ucaldı.
Belə yaşayış məntəqələrində dəfələrlə olmuş, o ünvanların sakinləri ilə görüşmüş, onların həyat tərzindən yazılar hazırlamışam. Qəlbimdən həmişə belə minnətdarlıq duyğuları keçib: məhz bu qorxmaz, igid, cəsur, ölümün gözünə dik baxan, qəvi düşmənlə bir addımlıqda yaşayan insanlar əsl vətənpərvərlik örnəkləridir. Necə deyərlər, dildə yox, əməldə vətənpərvərdirlər. Vətən onlar üçün ən qiymətli ata-baba əmanətidir, ona sadiqliyi məhz belə insanlardan əxz etmək olar.

Muxtar respublikamızda sahibkarlığın inkişaf etdirilməsində dövlət dəstəyi mexanizmlərinin gücləndirilməsi, sahibkarların işgüzar əlaqələrinin inkişafı, müxtəlif növ xidmətlərin və maliyyə dəstəyinin göstərilməsi kimi kompleks islahatların aparılması mühüm rol oynayır.

Bu məqsədlə yaradılmış Sahibkar­lığa Kömək Fondunun fəaliyyəti diqqəti cəlb edir. Fond cari ilin ötən dövrü ərzində də üzərinə düşən vəzifəni yerinə yetirməyə çalışıb. Bəhs olunan dövrdə fond tərəfindən 20 layihənin maliyyələşdirilməsinə 1 milyon 879 min 700 manat həcmində güzəştli kredit verilib. Həmin vəsaitdən kənd təsərrüfatı yönümlü 15 layihənin maliyyələşdirilməsinə 303 min 700 manat, sənayeyönümlü 3 layihənin maliyyələşdirilməsinə 1 milyon 105 min manat, xidmət sahəsinin inkişafı yönümlü 2 layihənin maliyyələşdirilməsinə 471 min manat yönəldilib.

Artıq 2017-ci ilin sonuna yaxınlaşırıq. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, cari ildə də muxtar respublika iqtisadiyyatında hərtərəfli inkişafın təmin edilməsi davam etdirilib. Bu il Naxçıvan Muxtar Respublikasında iqtisadiyyatın müxtəlif sahələri üçün uğurlu olub. Kənd təsərrüfatı sahəsində isə daha çox müsbət dəyişikliklərin baş verməsi diqqət çəkir. Bunu necə xarakterizə etmək olar?

Əvvəlcə onu qeyd edək ki, bu gün Azərbaycanda kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi dövlətimizin ­pri­o­­ritet qəbul etdiyi strateji istiqamətlərdəndir. Bu sahədə müxtəlif dövlət proqramlarının qəbul edilməsi, sahibkarlar, xüsusilə torpaq mülkiyyətçiləri ilə keçirilən görüşlər, dövlət tərəfindən bu sahə ilə məşğul olanlara hərtərəfli yardımların göstərilməsi ölkəmizdə, eləcə də muxtar respublikamızda aqrar bölmənin inkişaf perspektivlərini müəyyənləşdirməyə imkan vermişdir. Diqqət ediləsi məqamlardan biri odur ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab ­İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2017-ci ilin müxtəlif dövrlərini əhatə edən sosial-iqtisadi inkişafın yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunmuş iclaslarında kənd təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı səsləndirilən fikirlərin, qarşıya qoyulan hədəflərin vacibliyi dəfələrlə vurğulanmış, bu sahənin gələcək inkişafı daha çox müzakirə predmetinə çevrilmişdir. Eyni zamanda ölkə başçısının regionlara səfəri zamanı qeyri­-neft sektorunun inkişafının təmin edilməsini hər görüşdə səsləndirməsi, əlavə olaraq, dünya bazarına çıxarılacaq müxtəlif kənd təsərrüfatı məhsullarının təşviqi ilə bağlı söylədiyi fikirlər, sözün həqiqi mənasında, ­ölkəmizdə kənd təsərrüfatı sahəsinin inkişafına yeni yanaşmanı ortaya qoymuşdur. Təkcə onu vurğulamaq lazımdır ki, ölkə başçısının da dediyi kimi, bu il Azərbaycana kənd təsərrüfatı texnikalarının gətirilməsi sayına görə lider il olacaq. Yalnız bu il üçün ölkəmizə gətirilməsi əvvəlcədən müəyyən olunmuş kənd təsərrüfatı texnikalarının sayı 10 min ədəddir.

Muxtar respublikamızda başlıca məqsədi insan amilinə xidmət edən quruculuq işləri sakinlərin rahatlığına, rifah halının yaxşılaşmasına səbəb olub. Dağlıq ərazidə yerləşən Şahbuz rayonunun qəsəbə və kənd sakinləri də bu rifahdan pay alanlar sırasındadır.
Rayonun geniş quruculuq işlərindən bəhrələnən yaşayış məntəqələrindən biri də Badamlı qəsəbəsidir. Burada son illər müasir məktəb, kənd və xidmət mərkəzləri üçün yeni binalar inşa olunub, 6 yaşayış binası əsaslı təmir edilib, qəsəbənin yollarına başdan-başa asfalt örtük salınıb. Hazırda isə mineral su yataqları ilə dillər əzbəri olan qəsəbədə, ümumilikdə, muxtar respublikamızın iqtisadiyyatına xeyli gəlir gətirəcək “Badamlı” zavodu tikilir. Tikintini “Gəmiqaya” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti həyata keçirir.
Görülən işlər barədə danışan iş icraçısı Rauf Məmmədov dedi ki, tikintinin ümumi ərazisi 15 min kvadratmetrdən artıq sahəni əhatə edir. Zavod binası bu ərazinin 9 min 754 kvadratmetrində inşa olunur. Bunu muxtar respublikada tikilən ən böyük obyektlərdən biri hesab etmək olar.
Qazanxana, yeməkxana, yataqxana, mətbəx və laboratoriyanın fəaliyyət göstərəcəyi zavod binasına paralel korpusda hörgü işləri başa çatdırılıb. Zavodun inzibati binasının təməl yerinin hamarlanması üçün bura beton qatı verilib. Binanın arxa hissəsində hündürlüyü 5, uzunluğu 180 metr olan istinad divarının tikintisi başa çatdırılıb.
İş icraçısı onu da bildirdi ki, yaxın günlərdə binanın həyətyanı ərazisində abadlıq işlərinə başlanılacaq.

Xəbərlər şöbəsi