Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının səhnəsində Azərbaycan Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi, dramaturq Əli Əmirlinin “Onun iki qabırğası” ikihissəli komediyası əsasında hazırlanmış tamaşasının premyerası olmuşdur. Bu komediya müəllifin “Ağa Məhəmməd şah Qacar”, “Varlı qadın” pyeslərindən sonra səhnəyə qoyulan üçüncü əsəridir.

Ulu öndər Heydər Əliyеv: Cəlil Məmmədquluzadə dühasının aynası olan “Molla Nəsrəddin” eyni zamanda minlərlə adama özünün hansı məzhəbə qulluq etdiyini göstərən aydın və qərəzsiz bir güzgü idi. “Molla Nəsrəddin”in birbaşa hədəfə dəyən tənqid oxları millətin ətalət yuxusundan oyanmasında, öz haqqını tələb etməsində əvəzsiz rol oynamışdır.

1906-cı il aprelin 20-də Tiflis şəhərindəki “Qeyrət” mətbəəsində Cəlil Məmməd­quluzadənin redaktorluğu, Ömər Faiq Nemanzadənin köməyi və Məşədi Ələsgər ­Bağırovun maliyyə dəstəyi ilə “Molla Nəsrəddin” jurnalının ilk sayı işıq üzü görmüşdür. Jurnal əvvəl Tiflisdə (1906-1917), sonra Təbrizdə (1921), daha sonra isə Bakıda (1922-1931) fasilələrlə iyirmi beş il nəşr olunmuşdur. Jurnalın, ümumilikdə, 748 sayı işıq üzü görüb ki, onun da 340-ı Tiflisdə, 8-i Təbrizdə, 400-ü Bakıda çapdan çıxmışdır.
“Sizi deyib gəlmişəm, ey mənim müsəlman qardaşlarım! O kəsləri deyib gəlmişəm ki, mənim söhbətimi xoşlamayıb bəzi bəhanələr ilə məndən qaçıb gedirlər. Çünki hükəmalar buyurublar ki, sözünü o kəslərə de ki, sənə qulaq vermirlər”, “Ey mənim munislərim! Mən bu cümlələri yazıram ki, siz oxuyub fikir edəsiniz...” sözləri ilə oxucularına müraciət edən “Molla Nəsrəddin” jurnalı insanları cəhalət yuxusundan oyanmağa, maariflənməyə, Vətənin taleyi barədə düşünməyə çağırırdı.“Molla Nəsrəddin” jurnalı qısa müddət ərzində böyük nüfuz qazanmış, təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Yaxın və Orta Şərqdə demokratik mətbuatın inkişafına mühüm töhfələr vermiş, bu sahədə yeni səhifə açmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 6 dekabr 2005-ci il tarixli “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və pasportlaşdırılması işinin təşkili haqqında” Sərəncamına əsasən AMEA Naxçıvan Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutu əməkdaşlarının 2006-cı ildən etibarən apardıqları tədqiqatlar zamanı bu günə kimi Naxçıvan ərazisində 1202 tarix və mədəniyyət abidəsi müəyyənləşdirilib. Toplanılan məlumatlar əsasında onların pasport-qeydiyyat kartı hazırlanıb.
Naxçıvanın qədim, orta əsr və müasir tarixini öyrənmək üçün çox dəyərli mənbə olan bu abidələrdən 57-si dünya, 485-i ölkə, 660-ı yerli əhəmiyyətlidir ki, bunların da 825-i ilk dəfə olaraq tarixçi alimlərimiz tərəfindən aşkar olunub.
Qeyd edək ki, aparılan arxeoloji tədqiqatların nəticəsi olaraq bir sıra dəyərli kitablar nəşr edilib, yüzlərlə məqalələr işıq üzü görüb. Həmçinin Naxçıvanın abidələri ilə bağlı saytlar yaradılıb.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin
İnformasiya şöbəsi

YUNESKO-nun Abidələrin Mühafizəsi Məsələləri üzrə Beynəlxalq Şurasının qərarı ilə 1982-ci ildən etibarən hər il aprelin 18-i dünyada “Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü” kimi qeyd olunur. 

Tarixi abidələr hər bir xalqın konkret coğrafi məkanda min illər, əsrlər boyu formalaşdığını, təşəkkül tapdığını təsdiq edən yeganə mənbələrdir. Müdriklərimiz demişkən, rəvayətlər susanda və əlyazmalar itəndə daşlar danışır. Azərbaycan xalqının qədim mədəni sərvətləri içərisində tarix və memarlıq abidələri xüsusi yer tutur. Azərbaycan mədəniyyətinin əhəmiyyətli nümunələri olan bu abidələr mədəniyyət tariximizin öyrənilməsində mühüm mənbələrdən sayılır. Tarix və mədəniyyət abidələrimiz xalqımızın minilliklər boyu bu torpaqlarda yaşadığını sübut edən, maddi və mənəvi həyatımızın, tariximizin daşlaşmış yadigarlarıdır. Azərbaycan xalqının mədəni irsi kimi abidələr minilliklərin sənətkarlıq xüsusiyyətlərini, təfəkkür və düşüncə tərzini, dövrün mədəni mühitini bu günə daşıdığı üçün həm də bəşər mədəniyyətinin ayrılmaz bir hissəsi kimi beynəlxalq əhəmiyyət kəsb edir.

Mütəxəssislər deyirlər ki, mütaliə insana bir çox faydalı keyfiyyətlər bəxş edir. Kitab oxumaq, ilk növbədə, insanın düşüncə qabiliyyətini inkişaf etdirir, dünyaya, hadisələrə baxış bucağını müəyyənləşdirir, doğru qərarlar verib düzgün seçiminə kömək edir. Oxuduğumuz hər kitabla özümüzə yeni dost qazanmış oluruq. XVIII əsrdə yaşamış Fransa maarifçilərinin görkəmli nümayəndəsi Fransua Volter kitab haqqında yazırdı: “Yaxşı kitabı ilk dəfə oxuyanda bizə elə gəlir ki, yeni dost qazanmışıq. Həmin kitabı təkrar oxumaq köhnə dostu yenidən görməkdir”.
Bu gün kitabsevərlərin üz tutduqları mütaliə məkanları məhz kitabxanalardır və muxtar respublikanın bütün bölgələrində belə mədəniyyət müəssisələri fəaliyyət göstərir. Son illər həmin kitabxanalar daha da təkmilləşdirilərək müasir tələblərə uyğunlaşdırılıb, kitabxana fondları zənginləşdirilib. İndi bu mütaliə ocaqlarına üz tutan oxucular klassik ədəbiyyat nümunələrindən tutmuş müasir dövrün yazıçılarının əsərlərinə qədər istənilən kitabı tapa bilərlər. Naxçıvan şəhərinin Atatürk küçəsində fəaliyyət göstərən “Möminə xatın” kitab-kafesi də xeyirxah bir missiyanın yerinə yetirilməsi zərurətindən yaradılıb. Kitab-kafe üç il bundan öncə fəaliyyətə başlayıb. Naxçıvan Dövlət Universitetinin müəllimi, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Sevinc Abbasovanın təşəbbüsü ilə yaradılan bu müəssisənin əsas məqsədi gənc­lərimizdə mütaliə mədəniyyətini formalaşdırmaq, gənc nəslə kitabı sevdirməkdir. Kafe özünə xeyli oxucu kütləsi toplaya bilib. 24 oxucu tutumuna malik olan kitab-kafeyə gün ərzində orta hesabla 40-a yaxın oxucu müraciət edir.

Aprelin 12-də Naxçıvan şəhərindəki Gənclər Mərkəzində Naxçıvan Dövlət Film Fondunun və Naxçıvan Şəhər Təhsil Şöbəsinin birgə təşkilatçılığı ilə “Mən kinonu sevirəm” mövzusunda kinoviktorinaya start verilib.
Kinoviktorinanın 3 mərhələdə keçirilməsi nəzərdə tutulub. I və II mərhələdə 5 komanda, III mərhələdə isə 6 komanda iştirak edəcək. Hər mərhələdə bir komanda qalib gələrək finalda iştirak etmək hüququ qazanacaq. Kinoviktorina iştirakçılarına 10 sual veriləcək. Bu sualların 8-i kino ilə bağlı nəzəri, qalan 2 sual isə nümayiş etdirilən filmlərdən müəyyən epizodlarla bağlı olacaqdır. Hər düzgün cavab 1 balla qiymətləndiriləcək. Ən çox bal toplayan komandalar kinoviktorinanın final mərhələsində iştirak etmək hüququ qazanacaqlar. Final mərhələsi isə aprelin 17-də olacaqdır. Qaliblər diplom və hədiyyələrlə mükafatlandırılacaqdır.
Viktorinanın ilk mərhələsində Naxçıvan şəhərinin 5 tam orta məktəbinin V-VIII sinif şagirdləri iştirak ediblər. Onlara Azərbaycan kinosu ilə bağlı müxtəlif suallar verilib, “Bir qalanın sirri”, Sehrli xalat”, “Qaraca qız”, “Şərikli çörək”, “Bizim Cəbiş müəllim”, “Dərs”, “Yuxu” filmlərindən müxtəlif epizodlar göstərilib.
Kinoviktorinanın bu mərhələsində Naxçıvan şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbin komandası qalib olaraq final mərhələsində iştirak etmək hüququ qazanıb.

Əli RZAYEV

Zamanın bütün mərhələlərində milli və mənəvi dəyərlərimiz xalqımızın düşüncə sistemində əhəmiyyətli rol oynayıb, hər bir fərdin vətəndaş kimi formalaşmasında ən önəmli meyarlardan biri olub. Milli dəyərlərimizi qorumaq öncə özünü millət kimi dərk edib, uzun illərin sınağından keçərək sintez olunmuş mədəniyyətə sahib çıxmaq, onu müasir tələblər səviyyəsində zənginləşdirmək və nəsildən-nəslə ötürərək yaşatmaqdan ibarətdir. Bu gün cəmiyyətimiz sürətli inkişafdadır.  Müxtəlif təsirlərə məruz qalaraq yaşadığımız bir zamanda milli dəyərlərimizi qorumaq böyük vətəndaşlıq məsuliyyəti tələb edir. İndi bu işin öhdəsindən layiqincə gəlib, onu gələcək nəsillərə əmanət etmək hər kəsin üzərinə düşən vacib vəzifələrdəndir.

Milli və mənəvi dəyərlərimizin qorunması, təbliği, yaşadılması istiqamətində “Naxçıvan Mətbəxi” Kulinariya Mərkəzində də məqsədyönlü işlər görülür. Xalqımızın milli dəyərlərinin tərkib hissəsi olan milli mətbəximizin özünəməxsusluğunun təbliği ilə yanaşı, ailələrdə milli mətbəxlə bağlı adət-ənənələrin qorunub saxlanması işinə töhfə vermək mərkəzin fəaliyyət istiqamətlərindən biridir.

Naxçıvan Qarnizonunun Zabitlər Evində Əlahiddə Ümumqoşun Ordu üzrə bədii özfəaliyyət kollektivlərinin bədii yaradıcı­lıq fəaliyyətinə baxış-müsabiqəsinin qalibləri mükafatlandırılıb.
Bu münasibətlə keçirilən tədbiri Əlahiddə Ümumqoşun Ordunun zabiti, polkovnik Mirqiyas Rüstəmov açıb. O, son illərdə ordumuzun Naxçıvanda yerləşən hissələrinə göstərilən dövlət qayğısından danışıb və bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərin böyük əhəmiyyəti olduğunu vurğulayıb. Mirqiyas Rüstəmov tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb ki, bütün bunlar şəxsi heyətin mənəvi-psixoloji vəziyyətinin və hərbi-vətənpərvərlik ruhunun yüksəldilməsində böyük rol oynayır. Xidməti vəzifəsini şərəflə yerinə yetirən əsgərlərimizin bədii yaradıcılıq qabiliyyətlərinin üzə çıxarılması və düzgün istiqamətləndirilməsi də həyata keçirilən tədbirlərin tərkib hissəsinə çevrilib. Sonra Mirqiyas Rüstəmov qalibləri təbrik edərək onlara xidmətlərində uğurlar arzulayıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 19 dekabr tarixli “Muzeylərlə əlaqələrin daha da gücləndirilməsi haqqında” Sərəncamına uyğun olaraq Naxçıvan Dövlət Universiteti əməkdaşlarının və tələbələrinin muzey ekskursiyaları davam edir.
Muzeyin bələdçisi Rəqsanə Kərimova muzey haqqında ətraflı məlumat verib. O bildirib ki, Xatirə Muzeyi ermənilər tərəfindən törədilən soyqırımı qurbanlarının, Azərbaycanın suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda döyüşlərdə həlak olmuş naxçıvanlıların xatirəsini əbədiləşdirmək məqsədilə 2000-ci ildə yaradılıb. Muzey 2014-cü ildən Şəhidlər xiyabanı yaxınlığında yerləşən yeni binada fəaliyyət göstərir.
Bildirilib ki, ötən əsrin əvvəllərindən başlayaraq təcavüzkar erməni daşnaklarının azərbaycanlılara qarşı törətdikləri dəhşətli cinayətlərin izləri buradakı eksponatlarda öz əksini tapıb. XX əsrin sonlarında baş verən Qanlı Yanvar faciəsi, ermənilərin xüsusi amansızlıqla törətdiyi ən dəhşətli soyqırımı olan Xocalı qətliamı ilə bağlı eksponatlar da muzeydə ayrıca yer alıb. Muzeydə Azərbaycanın Milli qəhrəmanları, ölkəmizin suverenliyi və ərazi bütövlüyü uğrunda döyüşlərdə həlak olanların fotoşəkilləri və şəxsi əşyaları, onların ermənilərə qarşı döyüşlərini əhatə edən materiallardan, həmçinin qəhrəmanlıq tariximizin müxtəlif dövrlərinə aid kitablardan ibarət 1849 eksponat mühafizə və nümayiş etdirilir.

Taleh Haxverdiyev

Ötən ilin sonlarında yaradılmasının 35 illiyini qeyd edən Rza Təhmasib adına Şərur Rayon Xalq Teatrının muxtar respublikamızda teatr sənətinin inkişafında və təbliğində özünəməxsus yeri vardır. Teatr müxtəlifməzmunlu və janrlı tamaşalarla rayon sakinlərinin estetik zövqünün formalaşmasında, gənclərin milli dəyərlər ruhunda tərbiyəsində, insanların asudə vaxtının mənalı və səmərəli təşkilində əhəmiyyətli rol oynayır.
Xalq teatrının son illərdə hazırladığı “Qısqanc ər”, “Ac həriflər”, “Yuxu”, “Dələduz” və başqa tamaşalar ictimaiyyət tərəfindən maraqla qarşılanıb. Bu günlərdə teatr Şərur Şəhər Mədəniyyət Sarayında böyük rus şairi Aleksandr Sergeyeviç Puşkinin “Motsart və Salyeri” faciəsi əsasında hazırlanmış tamaşanı rayon ictimaiyyətinə təqdim edib.
“Motsart və Salyeri” əsəri dramatizmi və psixoloji gərginliyi ilə seçilir. İtalyan bəstəkarı Antonio Salyeri (1750-1825) və böyük Avstriya bəstəkarı Volfqanq Amadey Motsart (1756-1791) haqqında çoxlarına məlum olan rəvayət, bir sıra musiqi və bədii əsərlərin mövzusuna çevrilən hadisələr böyük şairin əsərində də əksini tapıb. Salyerinin Motsartı zəhərləməsi haqqında rəvayət bu əsərin əsas mövzusudur.

Türkiyənin Qars-Qafqaz Universitetinin Dövlət Konservatoriyasının müəllimləri Ceyda Çınardal, Levent Çınardal və Eldar İbrahimoğlu Naxçıvan Dövlət Universitetində “Trio” konsert pro­qramı ilə çıxış ediblər.
İfaçılar görkəmli Azərbaycan bəstəkarı Fikrət Əmirovun, xarici klassiklərdən Hendelin, Haydnın, Kodallının və Rossinin məşhur əsərlərini səsləndiriblər. Tədbirdə həmçinin İncəsənət fakültəsinin müəllimi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar müəllimi Nərminə Qədimovanın fortepiano ifasında Səid Rüstəmovun “Oxu tar” əsəri və tələbə Rüstəm Zeynalovun ifasında muğam səslənib.
Sonda konsert və ifalarla bağlı təəssüratlarını bölüşən rektor, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov belə tədbirlərin Naxçıvan Dövlət Universiteti ilə Türkiyə universitetləri arasında mədəni əlaqələrin daha da möhkəmlənməsi baxımından əhəmiyyətli olduğunu bildirib. Rektor qeyd edib ki, universitetimiz dünya universitetləri ilə, həmçinin Türkiyənin bir sıra ali təhsil müəssisələri ilə müxtəlif sahələrdə uğurlu əməkdaşlıq edir və bu əlaqələr gündən-günə genişlənir, inkişaf edir. Konserti yüksək qiymətləndirən rektor eyni səpkidə musiqili tədbirin İncəsənət fakültəsi tələbələrinin iştirakı ilə Türkiyədə də keçiriləcəyini tədbir iştirakçılarının diqqətinə çatdırıb.

Telli Mustafayeva

Müxtəlif təyinatlı tarix-memarlıq abidələri ilə çox zəngin olan Naxçıvanda orta əsrlər zamanı yaradılan memarlıq nümunələrindən biri də hamamlardır. İslam qanunlarına görə bir insanın girdiyi suya başqa bir insanın girməsi xoş qarşılanmır.  İslam şəriətində axar suda yuyunma, paklanma, dəstəmazalma bəyənilir və təqdir olunur. Buna görə də orta əsrlər zamanı digər Şərq ölkələrində olduğu kimi, Azərbaycanın da əksər iri yaşayış məskənlərində hamamlar inşa olunurdu. 

Keçmişdə hamamların funksiyası təkcə insanların yuyunma yeri olmaqla məhdudlaşmırdı. Onlar həm də insanların dincəlmək, söhbət etmək, görüş yerləri idi. Bütün bunları əsas götürərək etnoqraf-alim, tarix üzrə elmlər doktoru Şirin Bünyad­ova yazır ki, ictimai hamamlar özünəməxsus funksiya (gigiyena, müalicə, mərasimlər keçirilməsi) daşımaqla yanaşı, həmçinin informasiya mübadiləsinin gerçəkləşdiyi görüş yeri kimi də mahiyyət kəsb edirdi. Bir sıra xəstəliklərin (soyuqdəymə, yel və sair) müalicəsində, əsəblərin sakitləşməsində mühüm rol oynayan hamamlar, ümumiyyətlə, insanların, bütövlükdə, cəmiyyətin həyatında xüsusi rola malik idi. Ona görə də orta əsrlər zamanı hamamlar üçün möhtəşəm, memarlıq baxımından çox gözəl binalar inşa edirdilər. Bu iş Səfəvi hökmdarı I Şah Abbasın zamanında xüsusilə geniş miqyas almış, bir sıra şəhərlərdə hamamlar inşa etdirilmişdir. O zaman Azərbaycanın şəhər və kəndlərində də çoxlu hamamlar meydana gəlmişdi. Təkcə Təbriz şəhərində XVII yüz­illikdə “Leyli və Məcnun”, Kəcilbaşı, Pəsə Kuşək, Boz, Cahanşah kimi çox məşhur hamamlar, Dəvəçilər məhəlləsi, Rey darvazası, Xiyaban məhəlləsi, Surxab məhəlləsi, Öküz bazarı hamamları, çoxlu sa­ray hamamları fəaliyyət göstərirdi. Hamamların tikintisində məscidlərin memarlıq üslubundan istifadə edilir, hətta onlar üçün bir neçə günbəz də qoyulurdu.

Naxçıvan Musiqi Kollecində Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti Həsən Ağasoyla görüş keçirilib.
Tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Musiqi Kollecinin direktoru Günay Əliyeva bildirib ki, musiqi ocağında tanınmış sənət adamları ilə görüşlərin keçirilməsi ənənəyə çevrilib. Xalq artisti Həsən Ağasoy da belə sənət adamlarındandır. Aktyorun yaratdığı rəngarəng obrazlar və personajlar onu teatr­sevərlərə sevdirib. Həsən Ağasoy həm də bədii qiraət sahəsində öz ifası ilə seçilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin aparıcı məsləhətçisi, Xalq artisti Kamran Quliyev “Xalq artistinin həyat və yaradıcılığı” mövzusunda çıxışında tanınmış aktyorun keçdiyi sənət yolundan geniş söhbət açıb. Qeyd olunub ki, 1979-cu ildə Azərbaycan Dövlət İncəsənət İnstitutunu bitirən Həsən Ağasoy həyatını Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı ilə bağlayıb. Onun yaratdığı obrazlar həmişə canlılığı, səmimiliyi və təbiiliyi ilə yadda qalır. Aktyor Hüseyn Cavidin Naxçıvan teatrının səhnəsində tamaşaya qoyulan bütün dramlarında rol alıb, eyni zamanda 70-dək tamaşada müxtəlif xarakterli insan obrazlarını, Orxan, Simon, Əşrəf bəy, Əkrəm bəy, İblis, Keykavus kimi mürəkkəb və psixoloji rollar yaradıb.

Muxtar respublikamızda muzey bələdçiləri üçün keçirilən seminar-treninqlər davam etdirilir. Növbəti belə tədbirlər Şahbuz Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi və Məmməd Arazın ev-muzeyində olub.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən seminar-treninqlərdə nazirliyin Mədəni irs və muzey işi üzrə baş məsləhətçisi Qumral Məmiyeva “Muzey bələdçisinin davranış qaydaları” mövzusunda çıxış edib. Qeyd olunub ki, ötən il muxtar respublikanın muzey şəbəkələri üçün 11 belə tədbir təşkil olunub. Bu il keçirilən tədbir isə beşincidir. Muzey bələdçiləri üçün seminar-treninqlərin keçirilməsində əsas məqsəd ekskursiya işinin təşkili ilə bağlı mövcud nöqsan və çatışmazlıqları aradan qaldırmaq, muzey bələdçilərinin nəzəri bilik və praktik bacarıq səviyyəsini yüksəltməkdir. Seminar-treninqlərdə muzey bələdçiləri vəzifə funksiyalarını dərindən öyrənməyə səy göstərməklə yanaşı, muzey işi haqqında da ətraflı məlumat alırlar.
Bildirilib ki, muxtar respublikamızda muzey fəaliyyətinin yüksək səviyyədə təşkil edilməsi istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir. Muzeylərimiz üçün yeni binaların inşa olunması, onların təmiri, yenidən qurulması və maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi işin səviyyəsinin yüksəldilməsinə xidmət edir. Görülən işlər muzey işçiləri qarşısında da mühüm vəzifələr qoyur. Bu gün muzeylərimizdə hazırlıqlı, bilikli, xarici dilləri bilən, işlədiyi mədəniyyət ocağı haqqında ətraflı məlumata malik bələdçilər fəaliyyət göstərir.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin “Tusi” nəşriyyatında çapdan çıxan “Xəbərlər” jurnalının 2017-ci ilin birinci nömrəsi işıq üzü görüb. Bölmənin sədri, akademik İsmayıl Hacı­yevin baş redaktorluğu ilə ildə dörd dəfə geniş oxucu kütləsinə təqdim olunan nəşrin yeni sayı ictimai və humanitar elmlər seriyasına həsr olunub.
Jurnalın ilk bölməsində Naxçıvan ərazisindəki qədim qalalar, onların tarixi, tədqiqi və qalatipli yaşayış yerlərində tədqiqatlar zamanı əldə edilən zəngin arxeoloji materiallar işıqlandırılıb. Elmi nəşrdə ölkənin tanınmış alimləri ilə yanaşı, Azərbaycan-ABŞ Beynəlxalq arxeoloji ekspedisiyalarının tərkibində iştirak edən ABŞ-ın Cons Hopkins Universitetinin əməkdaşı Cennifer Sveridanın, Ohayo Dövlət Universitetinin əməkdaşı Selin Nugentin, Corciya Universitetinin əməkdaşı Robert Bryantın, Pensilvaniya Universitetinin əməkdaşı Susanna Fişmanın Naxçıvandakı qalalarda apardıqları tədqiqatlar ilə bağlı elmi məqalələri də dərc olunub.
“Orta Tunc dövrünün qalatipli yaşayış yerləri”, “Naxçıvanın qədim müdafiə tikililəri qalatikmə mədəniyyətinin əsası kimi”, “Qızqala kurqanlarının tapıntıları”, “Oğlanqalada Orta Dəmir dövründə keramika istehsalı”, “Alman səyyahları Naxçıvan qalaları haqqında”, “Naxçıvan və İrəvan qalalarının çar Rusiyasına qarşı müqavimət hərəkatı” və sair məqalələrdə Naxçıvanın Qazançıqala, Göynükqala, Qızqala, Çalxanqala, Oğlanqala, Əlincəqala, Fərhadqala, Narınqala, Abbasabad və digər qalaları barəsində məlumatlar öz əksini tapıb.

Aprelin 4-də Naxçıvan şəhərindəki Bəhruz Kəngərli Muzeyində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin himayəsi ilə nəşr olunmuş “Bəhruz bəy Kəngərli taleyi” kitabının təqdimat mərasimi keçirilmişdir.
Tədbiri Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri Ülviyyə Həmzəyeva açaraq bildirmişdir ki, Naxçıvan çoxəsrlik tarixə malik olan qədim Azərbaycan torpağıdır. Bu əsrarəngiz diyarda tanınmış dövlət xadimləri, şairlər, görkəmli memarlar, fırça ustaları yetişmiş, mədəniyyət, incəsənət, o cümlədən təsviri sənət böyük inkişaf yolu keçmişdir. Müstəqillik illərində Naxçıvan Muxtar Respublikasında rəssamlığın və təsviri sənətin inkişafı üçün hərtərəfli şərait yaradılmışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin diqqət və qayğısı sayəsində 2011-ci ildə Rəssamlar Birliyinin 40 illik yubileyi keçirilmiş, 2013-cü ildə Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyi yeni bina ilə təmin olunmuş, Naxçıvan Muxtar Respublikasında fəaliyyət göstərən rəssamlar hər cür şəraiti olan emalat­xanalarla təmin edilmiş, rəssamların albom-kataloqları nəşr olunmuş, öz fəaliyyəti ilə seçilən rəssamlar fəxri adlarla təltif edilmişlər.

Azərbaycan gəncliyi ictimai həyatımızın bütün sferalarında öz fəaliyyəti ilə seçilir. İstedadlı, savadlı, bacarıqlı gənclər ölkəmizin inkişafına töhfələrini verir, bunu özlərinin vətəndaşlıq borcu sayırlar. Dövlətimiz də onlara hərtərəfli qayğı göstərir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin bu il yanvarın 14-də imzaladığı “Gənc istedadların xüsusi təqaüdə layiq görülməsi haqqında” Sərəncam yaradıcı gənc­lərə verilən yüksək qiymətin bariz nümunəsidir. Həmin sərəncama əsasən xüsusi istedadı olan Naxçıvan Musiqi Kollecinin tələbəsi balaban ifaçısı Sərxan Əliyevin və Naxçıvan şəhər 8 nömrəli tam orta məktəbin şagirdi şahmatçı Pərviz Qasım­ovun adları Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənc İstedadlarının “Qızıl kitabı”na yazılıb və onlar Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin xüsusi aylıq təqaüdünə layiq görülüblər.
Mükafata layiq görülən gənclərdən biri olan Sərxan Əliyev ilk musiqi təhsilini Bəhruz Kəngərli adına Şərur Şəhər Uşaq İncəsənət Məktəbində alıb. Sərxanın dediklərindən:

Məmməd Tağı Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrında 2 aprel – Beynəlxalq Uşaq Kitabı Günü ilə bağlı tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin şöbə müdiri Həsən Kərimov açaraq qeyd edib ki, uşaq ədəbiyyatının inkişafında əvəzsiz rolu olan danimarkalı yazıçı Hans Xristian Andersenin anadan olduğu gün – 2 aprel tarixi 1967-ci ildən etibarən Uşaq Kitabları üzrə Beynəlxalq Şuranın təşəbbüsü ilə bütün dünyada “Beynəlxalq Uşaq Kitabı Günü” kimi qeyd olunur. Bildirilib ki, bu günün keçirilməsində məqsəd uşaqların intellektual inkişafında kitabın rolunu göstərmək, kitaba sevgi aşılamaq və diqqəti uşaq kitabının nəşrinə yönəltməkdir.
Dünya və Azərbaycan uşaq ədəbiyyatının yaranması, inkişafı və nəşrindən də söhbət açılaraq vurğulanıb ki, XIX-XX əsrlərdə ölkəmizdə uşaq ədəbiyyatı inkişaf edib. Ötən əsrin əvvəllərində Mirzə Ələkbər Sabir, Abdulla Şaiq, Abbas Səhhət, Süleyman Sani Axundov, Cəlil Məmmədquluzadə, Sultan Məcid Qənizadə və başqa görkəmli sənətkarlarımız uşaqlar üçün gözəl əsərlər yazıblar. Ötən əsrin əvvəllərində o, Azərbaycanda nəşr olunan “Dəbistan”, “Rəhbər”, “Məktəb”, “Babayi-Əmir” jurnalları da uşaq ədəbiyyatının inkişafında mühüm rol oynayıb.

2 aprel – Beynəlxalq Uşaq Kitabı Günü ilə əlaqədar Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi və Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə Heydər Əliyev Uşaq-Gənc­lər Yaradıcılıq Mərkəzində sağlamlıq imkanları məhdud uşaqlar arasında “Müstəqilliyimiz əbədidir” mövzusunda II muxtar respublika şeir müsabiqəsi keçirilib.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi yanında Dövlət Sosial Təminat Xidmətinin rəisi Murtuz Qasım­ov, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin şöbə müdiri Sahir Rüstəmov və Yazıçılar Birliyinin üzvü Əbülfəz Ülvi çıxış edərək bildiriblər ki, müsabiqənin keçirilməsində məqsəd uşaqlarda müstəqilliyimizə sevgi aşılamaq, kitaba marağı artırmaq və sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların cəmiyyətlə bağlılıqlarını daha da möhkəmləndirməkdir.
Vurğulanıb ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 11 yanvar tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2016-2020-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsil və reabilitasiyası üzrə Dövlət Proqramı”nda sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların istedadlarının aşkara çıxarılması, o cümlədən yaradıcılıq müsabiqələrinin keçirilməsi də yer alıb. Bu mənada, keçirilən şeir müsabiqəsi uşaqların asudə vaxtının səmərəli təşkilinə, cəmiyyətdə özlərini realizəetmə imkanlarının artırılmasına, ictimai həyatın aktiv iştirakçısı olmaq bacarıqlarının üzə çıxarılmasına şərait yaradır. Muxtar respublikada uşaqların kitaba marağını artırmaq üçün uşaq ədəbiyyatının nəşri də diqqət mərkəzində saxlanılır. Son illər “Uşaqlar və Günəş” almanaxı, “Şeir və hekayələr”, “Təmsillər”, “Poema və pyeslər”, kiçikhəcmli kitablar yüksək tərtibatla çap olunub, uşaqyaşlı oxucuların istifadəsinə verilib. Bundan əlavə, muxtar respublikada dövlətin dəstəyi ilə yaradıcılıq qabiliyyəti olan uşaqların kiçikhəcmli şeir kitabları çap olunur, onların istedadları üzə çıxarılır. Bütün bunlar uşaqların bədii zövqünün inkişaf etdirilməsinə, gələcəkdə onların hərtərəfli, bilikli vətəndaş olmasına hesablanmış tədbirlərdir.

Əvvəllər Naxçıvandan Ləkətağa bir neçə dəfə yolum düşüb. Haçadağın, Əlincəqalanın möhtəşəm mənzərəsinin həvəskarı kimi bu istiqamətdə ilin hər fəslində getməyi arzulamışam. Amma, nə zamansa, sərt küləkli bir gündə əslən ləkətağlı jurnalist həmkarımız, “Şərq qapısı” qəzetində uzun illərdən bəri çalışan Kərəm Həsənovu son mənzilə yola salmaq üçün gedəcəyimi düşünməmişdim...
Kərəm müəllimlə ilk tanış olduğum günü o qədər də dəqiq xatırlamıram. Ona görə yox ki, bu, çoxdan olub. İş ondadır ki, “Şərq qapısı” qəzetində onun imzası ilə gedən yazılara tez-tez rast gəlirdim. 2005-ci ildən başlayaraq ara-sıra bu qəzetdə məqalələrim dərc olunanda və nəhayət, 2011-ci ildən bu redaksiyada çalışmağa başlayan gün özümü muxtar respublikamızın ən güclü qələm sahibləri arasında gördüm. Və Kərəm müəllim də bu redaksiyadakı yaradıcı insanlarla bir sırada idi.
Qələm sahibləri yaradıcı olmaqla həm də həssas insan, yaxşı dostdurlar. İşdə bəzi umu-küsülər olsa da, bu sənət sahiblərini ortaq dəyərlər sevincli və kədərli günlərdə həmişə bir araya toplayıb. 2017-ci ilin sulu qarlı, soyuq bir günündə – aprelin 2-də Ləkətağ qəbiristanlığında kənd camaatı ilə birgə mərhum Kərəm Həsənovla vidalaşan həmkarlarımızın sayının çoxluğu da bunu təsdiq edirdi.

Naxçıvan şəhər 1 nömrəli tam orta məktəbdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənc­lər və İdman, Təhsil nazirlikləri, Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə 31 Mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü ilə əlaqədar muxtar respublikada fəaliyyət göstərən tam orta məktəblərin şagirdləri arasında bədii qiraət üzrə şeir müsabiqəsi keçirilib.
Müsabiqədən əvvəl Təhsil Nazirliyi Aparatının Məktəblər və liseylərlə iş şöbəsinin müdiri Rüstəm Həsənov, Gənclər və İdman Nazirliyi Aparatının Gənclərlə iş şöbəsinin müdiri Nicat Babayev və Yazıçılar Birliyinin üzvü Əbülfəz Əliyev çıxış edərək tədbirin keçirilməsinin mahiyyəti haqqında iştirakçılara məlumat veriblər.
Bildirilib ki, tədbirin keçirilməsində məqsəd 31 mart soyqırımının anılması, məktəblilərdə vətənpərvərlik, Vətənə məhəbbət hisslərinin yüksəldilməsi, istedadlı şagirdlərin üzə çıxarılmasıdır.
Şeir müsabiqəsi iki mərhələdə keçirilib. Belə ki, rayon (şəhər) mərhələsində qalib olmuş məktəblilər muxtar respublika mərhələsində iştirak ediblər.
Münsiflər heyətinin qərarına əsasən, Şərur rayon Axaməd kənd tam orta məktəbinin şagirdi Ramilə İsmayılova qalib adını qazanıb. Digər iki pillədə Naxçıvan şəhər 13 nömrəli tam orta məktəbin şagirdi Rza Babayev və Naxçıvan şəhər Qızlar Liseyinin şagirdi Nuray İsmayılova qərarlaşıblar.
Qaliblərə diplom, fəxri fərman və hədiyyələr təqdim olunub.

Xəbərlər şöbəsi

2018-ci ildə İslam mədəniyyətinin paytaxtı olacaq
Naxçıvan bu mədəniyyətin təbliğinə töhfələrini verəcəkdir

İnsan yaranışından bəri elm, mədəniyyət və tərəqqi üçün yaşayan, onun yolunda özünün inam və inanclarına etiqad göstərən varlıqdır. Yaradanın təkliyini, bütün yaranmışların Uca Allah hüzurunda bərabər olduğunu ifadə edən İslam və bu dinin təsiri altında yüz­ illər boyu insanları doğru yola yönəldən İslam mədəniyyəti bu mənada bəşəriyyətin ən qiymətli mənəvi sərvətlərindəndir.

Ümumbəşəri mahiyyətini bilmək, onun cəmiyyətin mühüm iqtisadi, sosial və humanitar birgəyaşayış norması kimi insanlığa necə xidmət etdiyini görmək üçün İslamın, sadəcə, bir din kimi qədim dövrlərdən indiyədək təkcə müsəlmanların deyil, eləcə də bütün inanc sahibi insanların həyatında hansı rola malik olduğuna baxmaq kifayət edər. Çünki mədəniyyət sərhəd tanımır. O haradasa yaranır və əgər insanların marağını cəlb edirsə, müəyyən bir müddətdən sonra əhatə dairəsi genişlənir, zamanla əsl dəyərini qazanır. Həmin mədəniyyəti mənimsəyən digər xalqlar da onun zənginləşməsinə öz töhfələrini verirlər. Əgər İslam mədəniyyəti kimi təkcə bir xalqın və ya bir regionda yaşayan xalqların deyil, ümumən, geniş bir coğrafiyada yaşayan, az qala 2 milyarda yaxın insanın ən ali ortaq dəyərləri üzərində formalaşmış bir mədəniyyətdən danışırıqsa, onda həmin mədəniyyətin daşıyıcıları kimi ən xoşbəxt insanlar olduğumuza inanmaqda haqlıyıq. Axı İslam elə bir möhtəşəm qüvvə, Uca Yaradan tərəfindən endirilmiş elə bir inanc sistemidir ki, insanlar təkcə onun şərtlərinə əməl etməyi deyil, eyni zamanda bu dinin qəlblərdə yaratdığı sonsuz sevgi ilə öz həyatını yaşamağı və eyni zamanda başqalarının yaşamağı üçün fədakarlıq etməyi də öyrənirlər. Dünyaya məsum və günahsız gəldiyi kimi Uca Haqqın rəhmətinə də pak və təmiz qovuşa bilmək arzusunda olan hər bir müsəlmanın əməli bu mədəniyyətin bir parçası kimi özü və özündən sonrakı nəsillər üçün çox qiymətlidir. Beləcə, dinindən asılı olmayaraq bütün inanc sahiblərinin, əslində, qardaş olduğunu, insanın şeytandan başqa bir düşməninin olmadığını, elmin hər cür ibadətdən üstün sayıldığını, kimliyindən asılı olmayaraq yalnız mədəniyyətə qovuşmaqla başqalarına faydalı ola biləcəyini göstərən İslam insan həyatının, demək olar ki, bütün sahələrində bir meyar kimi formalaşaraq ümumi mədəni normalar sisteminə çevrilib.

Bir xalqın, ölkənin tarixinin öyrənilməsində maddi-mədəniyyət nümunələrinin tədqiqi əhəmiyyətli rol oynayır. Tarixi abidələr məxsus olduqları dövrün xüsusiyyətlərini özlərində əks etdirirlər. Onların tədqiq edilməsi ilə müxtəlif dövrlərdə xalqların məşğuliyyəti, həyat tərzləri, mədəniyyətləri haqda ətraflı fikir formalaşdırmaq mümkündür.

Azərbaycan tarixi abidələrlə zəngin olan ölkələrdən biridir. Aparılmış arxeoloji qazıntılar və elmi tədqiqatlar nəticəsində ölkəmizin ərazisində aşkar olunmuş qədim dövrlərə məxsus abidələr, yaşayış məskənləri və digər maddi-mədəniyyət nümunələri bu ərazidə yaşamış insanların həyatı ilə bağlı bir çox suallara cavab verir.
Qədim Naxçıvan ərazisi tarixi abidələrin zənginliyinə görə Azərbaycanda özünəməxsus yer tutur. Bu qədim diyar antik, orta əsrlər dövrünə aid maddi-mədəniyyət nümunələri, ilk insanların yaşadıqları mağaralar, qədim yaşayış yerləri, möhtəşəm qala divarları, qayaüstü rəsmlər, daş qoç heykəllər, türbələr, körpülər və digər tarixi abidələrlə zəngindir. Bu abidələr əcdadlarımızın ictimai, mənəvi həyatını, adət-ənənələrini və mədəniyyətini öyrənmək üçün qiymətli mənbədir.

Azərbaycan Respublikasının qərb vilayətlərindən olan Naxçıvan Muxtar Respublikası novella yazanlar daxil olmaqla əlində bələdçi kitabı olmayan hər kəsi salamlayır. Naxçıvan divarları olmayan muzeydir. Azərbaycanın bu regionu 5500 kvadratkilometr ərazini əhatə edərək, Ermənistan, İran və Türkiyə ilə həmsərhəddir. Ermənistan tərəfindən iyirmi ildən artıqdır muxtar respublikaya tətbiq olunmuş blokadaya baxmayaraq, Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvaninin doğum yeri, Nuh Peyğəmbərin vətəni olan Naxçıvan ərazisinin böyük hissəsi qədim sivilizasiya, qlobal arxeologiya, bəşəriyyət tarixi, Azərbaycan tarixşünaslığı və sosiologiyasının tədqiqatına açıqdır. Həmçinin ərazi təbiətlə insanın harmoniya şəklində yaşamasının şahididir. Bu mədəni nöqteyi-nəzərdən xüsusi abidələr – Əlibəy kəhrizi, Əlincə zərbxanası, Ərəfsə abidəsi və Ərəfsə piridir. 

Ordubad rayonunun Təbriz küçəsində gəzən turistlər tarixi abidə olan Əlibəy kəhrizinə (Əlibəy tərəfindən tikilmiş kəhrizə) heyran qalacaqlar. Kəhriz Ordubad çayının gətirmə çöküntülərində qazılmış və öz təbiiliyini saxlayan sadə formalı kəhriz abidəsidir. Abidənin pillələri kəhrizin axın xəttinə perpendikulyar istiqamətdə enir. Kəhrizin kürə hissəsinin uzunluğu 1,8, eni 1,5, hündürlüyü isə 2,3 metr ölçülərində genişləndirilmişdir. Əlibəy kəhrizinin divarları səliqəli şəkildə qazılmış, yalnız üst hissədə olan iri qaya parçası olduğu kimi saxlanılmışdır. Abidənin plan üzrə uzunluğu 4,93, eni 1,5, yer səthində dərinliyi isə 4,56 metrdir. Çıxışın yer səthində hündürlüyü 1,9 metrdir. Əlibəy kəhrizinin suyundan içmək və məişət məqsədilə istifadə olunur.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda muxtar respublikada fəaliyyət göstərən ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin tələbələri arasında 31 mart – Azərbaycanlıların Soyqırımı Gününə həsr edilən rəsm müsabiqəsinin qaliblərini mükafatlandırma mərasimi olub.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin birgə təşkil etdiyi rəsm müsabiqəsinin mükafatlandırma mərasimində çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva 1918-ci ilin mart-aprel aylarında Bakı şəhərində, eləcə də Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, o cümlədən Naxçıvan, Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ və digər ərazilərdə daşnak erməni silahlı dəstələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri kütləvi qırğınlar barədə danışıb.

Məmməd Səid Ordubadinin anadan olmasından 145 il ötür

Ədəbiyyat tariximizdə qüdrətli roman ustası və müqtədir dramaturq, gözəl şair və tərcüməçi, istedadlı publisist kimi tanınan Məmməd Səid Ordubadi zəngin ədəbi irsi ilə minlərlə oxucunun qəlbini fəth etmişdir. Təxminən 50 illik bir dövrü əhatə edən yaradıcılığı boyu M.S.Ordubadi ədəbiyyatın, demək olar ki, bütün əsas janrlarında qələmini sınamış, irili-xırdalı altı minə qədər əsər yazmışdır. Lirik və satirik şeirləri, dram, faciə və komediyaları, kiçik hekayələri, felyetonları, ən başlıcası isə silsilə tarixi romanları onun nə dərəcədə məhsuldar ədəbi fəaliyyət göstərdiyini sübut edir. Ordubadi XX əsrin əvvəlində ermənilər tərəfindən xalqımıza qarşı törədilən vəhşiliyi qələmə alan ilk sənətkarlarımızdandır. Ədib eyni zamanda ayrı-ayrı qələm sahiblərindən, Azərbaycan xalqının tarixi simalarından, folklor nümunələrindən, klassik və müasir ədəbiyyatımızın müxtəlif yaradıcılıq problemlərindən bəhs edən qiymətli əsərlərin müəllifidir. Bütün bu deyilənlərə sənətkarın səmərəli tərcüməçilik fəaliyyətini də əlavə etsək, onun ədəbiyyat və mədəniyyət tariximizdəki əvəzsiz rolu bir daha göz önündə canlanar.

Adətən onun şəxsiyyətindən və yaradıcılığından söz düşəndə “ilk Azərbaycan romançılarından biri”, “ədəbiyyatımızda tarixi roman janrının banisi” və bu kimi ifadələr işlədilir. Lakin bu sözlər hələ onun sənətinin ecazkar gücü barədə əsl həqiqəti ifadə etmir. Qətiyyətlə deyə bilərik ki, elə indinin özündə də çağdaş roman yazarlarımız Ordubadi sənətinə üz tutur, ədibin tarixi romanlarındakı müasirlik, tarixiliklə bədii təxəyyülün vəhdəti, dolğun surətlər, çoxşaxəli süjet dolayları yaratmaq ənənələrinə söykənirlər.

Bu gün Məhəmməd Tağı Sidqinin doğum günüdür

Muzeylər tariximizin, milli dəyərlərimizin yaşadılaraq gələcək nəsillərə ötürülməsində əsas vasitələrdən biridir. Ona görə də muxtar respublikamızda belə mədəniyyət müəssisələrinin şəbəkəsi genişləndirilir, onların normal fəaliyyətinə şərait yaradılır, ekspozisiyasının zənginləşdirilməsi və iş fəaliyyətinin gücləndirilməsi istiqamətində tədbirlər görülür. 

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Görkəmli maarifçi Məhəmməd Tağı Sidqinin ev-muzeyinin yaradılması haqqında” 17 sentyabr 2014-cü il tarixli Sərəncamı ilə yaradılan muzey bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlərdən biridir. Sərəncama əsasən, Ordubad şəhərində muzey üçün yeni bina inşa edilib, lazımi avadanlıqlar və eksponatlarla təmin olunub.
Muzeyin ekspozisiya zalındayam. Ümummilli liderimizin diqqəti ilk baxışdan cəlb edən aşağıdakı fikirlərini oxuyuram: “Naxçıvanda təhsilin, ümumiyyətlə, mədəniyyətin inkişafında mütəfəkkir Məhəmməd Tağı Sidqinin böyük rolu olmuşdur”.
Diqqəti çəkən bir başqa eksponat isə Hüseynqulu Əliyevin Məhəmməd Tağı Sidqinin kətan üzərində yağlı boya ilə çəkdiyi portretidir. Bununla yanaşı, Səyyad Bayramovun çəkdiyi “Məktəb yollarında”, “Sidqi və Naxçıvanda teatr” adlı rəsm əsərləri də görkəmli pedaqoqa böyük ehtiramın ifadəsidir.

Yurdumuza yaz gəlir. Qışın tutqun və soyuq keçən günləri nəhayət ki, yaz təravəti ilə əvəz olunur. Belə gözəl günlərdə insanları Günəşin mehrindən də artıq isidən, bu dünyada yaxşılıq etməyə, halal zəhmətlə yaşamağa və qarşılıqlı sevgiyə qovuşmağa çağıran Novruz bərəkəti isə uşaqdan-böyüyə hamını sevindirir.
Bayram günlərində, xüsusən Novruzda uşaqları sevindirmək, qonaq getmək, qonaq qarşılamaq hər kəsin arzusudur. Xalqımızın adət-ənənələrində mühüm yer tutan milli mətbəximizə məxsus nemətlərlə süfrəmizi bəzəmək Novruzun əvəzedilməz atributlarındandır. Çünki adi günlərdən fərqli olaraq bayram günlərində qohum-əqrəba, dost-tanışlarla mənalı saatlar keçirmək üçün zəngin, rəngarəng süfrə açmaq istəyi milli qonaqpərvərliyimizdən süzülüb gələn bir dəyər kimi həm də bir yaşayış keyfiyyətidir. Xüsusən qışın sərt soyuğundan sonra yazın gəlişinin bayram edildiyi günlərdə daha barlı və bərəkətli növbəti bir ilə başlamağın sevinci ikiqat artıqdır. Əgər bazarımızda bolluqdursa, Novruz bayramını hələ günlər öncəsindən qeyd etməyə dəyər.

Novruz bayramında milli ruhumuzun, qədimliyimizin çalarları bu gün də yaşayır. Əsrlər boyu xalqımız bu bayramla bağlı müxtəlif adətlər, mərasimlər yerinə yetirib, həmin adətlər folklorumuzda yaşadılaraq bu günə gəlib çatıb. Onlardan bəziləri isə müəyyən səbəblərdən unudulub, yaddan çıxıb. Bunlar arasında təkcə Naxçıvan diyarına xas olan mərasim də var. Bu, “Nuhtaban” və ya “Həzaranpir” adlanır. Həmin adətin yerinə yetirilməsi ilə bağlı rəvayət də vardır.

Belə ki, deyilənə görə, Nuhun ömrünün son zamanlarında oğlu Yafəs ona deyib: “Səndən sonra bu ölkəni qorumaq üçün mənə bir hikmət ver”. Nuh Peyğəmbər düşüncələrə dalıb. Bir neçə gündən sonra o, yerdən bir daş lövhə götürüb, üstündə “Türk” sözünü yazaraq Yafəsə verib. Yafəs bu hikmətin sirrini soruşduqda atası deyib: “Bu adı Tanrı özü mənə təlqin etdi və dedi ki, mən Yafəsə bir oğul verəcəyəm, adını da mən qoyacağam. Onun adı Türk olacaq. Türk yalnız sənin ölkəni deyil, bütün dünyanı zülmdən, əsarətdən qurtaracaq, dünyanı cəhalət və nadanlıqdan xilas edəcək, insanlığa səadət yolunu göstərəcək və dünyanı işıqlandıracaq”.

Bahar, istəklimsən başdan-
binadan,
Ən gözəl qızısan sən təbiətin...
Mənə elə gəlir ki, bu, əlli il, yüz il əvvəlin şeiri deyil. Bu, nə vaxtsa – min il, iki min il, üç min il bundan öncə baharın qoynunda yaz işığına, yaz hərarətinə adaş doğulub.
İnsan təbiəti oyanışa səsləyən məqamda özü hələ mürgülü imiş. Ayırd eləmək çətindir: insan əvvəl oyanıb, yoxsa təbiət?! İnsan təbiətləşdikcə təbiət də insanlaşıb. Əks halda, heç biri ayrıca varlıq kimi özünü yaşada, özünü söykənəcəksiz qoya bilməzdi.
Yadımdadır, 20-22 yaşında bir dəfə uzunömürlü, yüz yaşdan çox yaşamış babamı sorğu-suala tutdum. Novruz bayramının yaşını müəyyən eləmək istədim. Babamın babası Şahsuvar kişinin, Şahsuvar kişiyə babası Nağdalının, ona da babasının... dediyi sözlərin ucundan tutub çözələməyə başladım. Təxminən, 7-8 yüz il vərəqlədim. Yenə də Novruz bayramının əzəlinə gedib çıxa bilmədim, dəhnədən su açıb-bağlaya bilmədim. Qədim tarixin qədim məlumatından yapışdım: əmək nəğmələri nə vaxt yaranıb, holavarlar nə vaxt meydana gəlib, əkinçi-səpinçi tarlaya nə vaxt çıxıb? Ümumiyyətlə, tarla necə yaranıb?

Martın 16-da Nehrəm kənd sakinləri Akif Hacıyev, İsmayıl Qurbanov, Həsən Həsənov, Babək qəsəbə sakini Səadət Rəhimova tərəfindən qədim mədəniyyətimizi və tariximizi əks etdirən 30-a yaxın eksponat Babək Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə təqdim edilib. Bu eksponatlar arasında xalça, cecim, mis qablar, həvə, yun darağı, su kuzəsi, çıraq, tərəzi, kasa, badya, şamdan, dolça və başqa maddi-mədəniyyət nümunələri vardır.

Əvvəlcə tədbir iştirakçıları Babək Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinin ekspozisiyası ilə tanış olublar. Məlumat verilib ki, muzey 1978-ci ildə 200 eksponatla fəaliyyətə başlayıb. Hazırda muzeydə 3700-ə yaxın eksponat mühafizə olunur.
Tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Natəvan Qədimova bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında 29 muzey və muzeytipli müəssisə fəaliyyət göstərir. Muzeylərdə 112 mindən çox maddi-mədəniyyət nümunələri qorunub saxlanılır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Gənclər Fondu, Təhsil Nazirliyi və Rəssamlar Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə Ordubad şəhərindəki Mədəniyyət Evində ordubadlı yeniyetmə və gənclər arasında “Ordubadda Novruz” mövzusunda rəsm əsərlərindən ibarət sərgi-müsabiqə keçirilib.
Sərgi-müsabiqədə çıxış edən Gənclər Fondunun icraçı direktoru Məmməd Babayev bildirib ki, fond tərəfindən keçirilən tədbirlər yalnız Naxçıvan şəhəri ilə məhdudlaşmır, muxtar respublikanın bütün bölgələrini əhatə etməklə tədbirlər keçirilməsi daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Yeniyetmə və gənclərin iştirakı ilə intellektual oyunların, yaradıcılıq müsabiqələrinin və digər tədbirlərin təşkilində məqsəd bölgələrdə yaşayan istedadlı gəncləri üzə çıxarmaq və onların yaradıcılıq potensialını inkişaf etdirməkdir. “Ordubadda Novruz” mövzusunda sərgi-müsabiqənin keçirilməsi də məhz bu məqsədə xidmət edir.
Məmməd Babayev qeyd edib ki, ölkəmizin digər regionlarından və muxtar respublikamızın rayonlarından fərqli olaraq Ordubadda Novruz özünəməxsus şəkildə qeyd edilir. Keçirilən sərgi-müsabiqədə də bu amil nəzərə alınıb və gənclər tərəfindən maraqlı işlər təqdim olunub.

Dünən M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında görkəmli yazıçı Məmməd Səid Ordubadinin anadan olmasının 145 illiyi münasibətilə tədbir keçirilib. 

Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Natəvan Qədimova açaraq bildirib ki, Azərbaycanın istedadlı, görkəmli sənətkarlarından biri də “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin nümayəndəsi Məmməd Səid Ordubadidir. Qüdrətli sənətkar ədəbiyyat və mədəniyyət tariximizə şair, publisist, dramaturq, tərcüməçi, jurnalist, görkəmli romançı kimi daxil olub. O, “Dumanlı Təbriz”, “Gizli Bakı”, “Döyüşən şəhər”, “Qılınc və qələm” və başqa romanları ilə ədəbiyyat tariximizdə qüdrətli nasir kimi tanınıb. Görkəmli sənətkar Azərbaycan klassikləri haqqında bir sıra məqalələrin müəllifi olmaqla yanaşı, həm də gözəl tərcümə əsərlərinin müəllifidir. Məmməd Səid Ordubadinin ən böyük xidmətlərindən biri onun ədəbiyyat tariximizdə tarixi roman janrının əsasını qoymasıdır.

Şahbuz Rayon Xalq Teatrı muxtar respublikada mədəniyyətin inkişafına göstərilən qayğıdan bəhrələnən teatrlardan biridir. Maraqlı çıxışları ilə tamaşaçı rəğbəti qazanan teatrın bugünkü fəaliyyəti əsrlərdən bəri formalaşmış ənənələrə söykənir. Bu ənənələrin yaşadılması, yeni meyarlarla davam etdirilməsi isə uğurlu nəticələrə səbəb olur. 

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının 125 illik yubileyində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov bu barədə deyib: “Ən qədim zamanlardan üzü bəri Naxçıvanda elm, incəsənət, ədəbiyyat sahələrində mütərəqqi ənənələr mövcud olmuşdur. Naxçıvan teatrı da, necə deyərlər, quru yerdən yaranmamış, özündən əvvəl formalaşmış ənənələrə istinad etmişdir. Bu diyarda dünyəvi teatrın yaranmasına təsir göstərən ən mühüm amillərdən biri min illər boyu formalaşmış xalq teatrı olmuşdur. Əməklə bağlı oyun və rəqslər, mövsüm bayramları, Novruz mərasimləri, aşıq-ozan sənəti, müxtəlif tipli meydan-tamaşa növləri xalq teatrının əsasını müəyyən etmiş, milli teatrın gələcək inkişafı üçün möhkəm zəmin yaratmışdır”.

Qarabağlar Türbə Kompleksinin xalqımızın maddi-mədəniyyət abidələri arasında tarixi mövqeyini, dünya əhəmiyyətli abidə olmasını nəzərə alan Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov 2016-cı il 4 iyul tarixdə “Qarabağlar Türbə Kompleksinin bərpa və tədqiq olunması haqqında” Sərəncam imzalamışdır. Həmin sərəncamda deyilir: “Kəngərli rayonunun Qarabağlar kəndində yerləşən və XII-XIV əsrlərə aid edilən kompleksdən dövrümüzədək qoşa minarəli baştağ və türbə gəlib çatmışdır. Azərbaycan xatirə memarlığının mütərəqqi ənənələrini yaşadan bu abidə memarlıq quruluşuna və oxşar cəhətlərinə görə Əcəmi Naxçıvani memarlıq məktəbinin davamı, memar Əhməd Naxçıvani yaradıcılığının nümunəsidir”.

Molla Pənah Vaqif öz ənənələri ilə seçilən ədəbi məktəb yaratmış görkəmli Azərbaycan şairidir. O, əhəmiyyətini əsrlərdən bəri qoruyub saxlayan bənzərsiz poeziya nümunələri meydana gətirməklə milli ədəbiyyatın yeni istiqamətdə inkişafına təkan verib.
Bu fikirlər Naxçıvan Dövlət Universitetində “Molla Pənah Vaqif – 300: Azərbaycançılıq məfkurəsi. Poetik ənənə” mövzusunda keçirilən elmi konfransda səsləndirilib.
Konfransda çıxış edən universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov Molla Pənah Vaqifin ədəbi irsindən danışıb. Bildirilib ki, Azərbaycan tarixinə həm də siyasi xadim kimi daxil olan Vaqif taleyüklü məsələlərin həllində müdriklik və uzaqgörənlik nümayiş etdirib.

Dünən Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Milli Teatr Günü münasibətilə tədbir keçirilib. Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Natəvan Qədimova çıxış edərək bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2013-cü il 1 mart tarixli Sərəncamına əsasən, hər il martın 10-u ölkəmizdə “Milli Teatr Günü” kimi qeyd edilir.

Vurğulanıb ki, 1873-cü ilin mart ayında M.F.Axundzadənin “Lənkəran xanının vəziri” tamaşası ilə əsası qoyulmuş Azərbaycan peşəkar teatrı çətin və şərəfli inkişaf yolu keçib. Xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev Azərbaycan milli teatrının qazandığı böyük nailiyyətlərlə bağlı deyirdi: “Teatrımızın böyük tarixi, böyük ənənələri, gözəl nümunələri var. Milli teatr bu gün də, gələcəkdə də yaşayacaqdır”.
Mədəniyyət tariximizin parlaq səhifələrini şərəflə yazan milli teatrımız ulu öndərimizin respublikamıza rəhbərlik etdiyi hər iki dövrdə böyük inkişaf yolu keçib, teatrlara xüsusi diqqət və qayğı göstərilib, aktyor və rejissorların səmərəli fəaliyyəti üçün hərtərəfli şərait yaradılıb.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2013-cü il 1 mart tarixli Sərəncamına əsasən, hər il martın 10-u ölkəmizdə “Milli Teatr Günü” kimi qeyd edilir.

1873-cü ilin mart ayında Mirzə Fətəli Axundzadənin “Lənkəran xanının vəziri” əsərinin səhnələşdirilməsi ilə əsası qoyulmuş Azərbaycan teatrı çətin və şərəfli inkişaf yolu keçmişdir. Bundan 10 il sonra – 1883-cü il mayın 11-də dövrünün mütərəqqi ziyalısı olan Hacı Nəcəf Zeynalovun Naxçıvanın məşhur “Zaviyyə” məhəlləsindəki evində Mirzə Fətəli Axundovun “Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah” komediyası səhnələşdirilməklə Naxçıvan teatrının əsası qoyulmuş, ötən dövrdə teatr şərəfli inkişaf yolu keçmişdir.
Naxçıvan teatrının salnaməsini vərəqlədikcə fədakar və mübariz insanların xatirəsi gözlərimiz önündə canlanır. Bu məfkurə və əməl dostlarının başında duranlar – Eynəli bəy Sultanov və Cəlil Məmmədquluzadə dram əsərləri yazmaqla bərabər, həm də rejissorluq edir, teatr təşkilatçılığı ilə məşğul olur, teatrın inkişafı üçün zamanın sərt sınaqlarına qatlaşırdılar.

Naxçıvan Muxtar Respublikası 2018-ci ildə İslam mədəniyyətinin mərkəzi olmağa hazırlaşır. Burada olan çoxlu sayda arxeoloji abidələr mədəniyyət turizmi, arxeoloji ekspedisiyalar və davamlı iqtisadi inkişaf kimi müxtəlif sahələrin inkişafına şərait yaratmış, həmçinin xeyli sayda beynəlxalq ekspertlərin regionun qədim tarixi haqqında biliklərini genişləndirmişdir. Bütün bu diqqətəlayiq nailiyyətlər 20 ildən artıqdır, Ermənistan tərəfindən iqtisadi blokadaya məruz qalmış, sülh və təhlükəsizliyin möhkəm təmin olunduğu Naxçıvan Muxtar Respublikasında həyata keçirilir. Bütün bu çətinliklərə baxmayaraq, Azərbaycan hökuməti və Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun rəhbərliyi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası qonşu dövlətlərlə mühüm diplomatik münasibətlər qurmuş, şəhərlərin inkişafı, ictimai işlər, həmçinin bütün təhsil sahələrində tədrisin inkişaf etdirilməsi və təhsil infrastrukturuna xüsusi diqqət yetirmişdir. Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikasının bütün bu nailiyyətləri mükəmməl nümunə kimi Avropa və Asiyanın bir çox ölkələrində tətbiq oluna bilər.
“Axura Kültəpəsi” yaşayış məskəni Antik dövrə aid olub, Şərur rayonunda, Qoşatəpədən 2 kilometr şərqdə, Axura çayının sahilindəki təpəliklərin üzərində yerləşir. Bu yaşayış məskəni 7-8 hektar ərazini əhatə edir. Tanınmış beynəlxalq arxeoloqlar ərazidə qazıntı işləri aparmışlar və 1,5 metr dərinlikdə divar qalıqları aşkar etmişlər. Professor V.Baxşəliyevin fikrincə: “Davam edən qazıntı sahəsindən 20-25 santimetr qalınlığında kül təbəqəsi, osteoloji və bitki qalıqları, gil qab parçaları və digər əhəmiyyətli əşyalar tapılmışdır”.

Qədim əcdadlarımızın, ata-babalarımızın bizə əmanət olaraq qoyduqları milli-mənəvi dəyərlərimizdən biri də Novruz bayramıdır. Hələ Novruz bayramından əvvəl qışın ilk vaxtlarından başlayaraq qırx gün müddətində Böyük çillə, ondan sonrakı 20 gündə isə Kiçik çillə davam edir. Xalq təqviminə görə Kiçik çillə fevral ayının 19-u öz ömrünü başa vurub, yerini “Boz aya” verir. Boz ay xalq arasında həm də “alaçalpov”, “çillə beçə”, “ağlar-gülər” və sair adlarla bilinməkdədir. Boz ay Kiçik çillənin qurtardığı vaxtdan yazın ilk gününə – martın 21-nə qədər olan dövrü əhatə edir. Ayın adının bu cür adlanması onun buludlu, yağışlı, küləkli, bəzən günəşli – bir sözlə, dəyişkən olması ilə bağlıdır. Xalq arasında Boz ay haqqında bir deyim var: “Boz ay bozara-bozara keçər”. Bu daha çox Boz ayın sərtliyi və havaların bozarmasına işarədir. Kiçik çillə ilə Novruz arasındakı Boz ay qışdan yaza keçid dövrünü əks etdirir. Xalq arasında Boz aya bayram ayı da deyilməkdədir. Müxtəlif adlarla bilinən Boz ayın dörd çərşənbəsi çillə çıxartmanı əhatə edir. Azərbaycanın ən qədim yaşayış məskəni olan Naxçıvanda çərşənbələr bu ardıcıllıqla adlandırılmışdır: SU-TORPAQ-YEL-OD.

Yüksəkkeyfiyyətli toxunuşu, naxışlarının dəqiqliyi və rənglərinin şuxluğu ilə seçilən 

Naxçıvan xalçaları bir sıra xarici ölkələrdə nümayiş etdirilib

Naxçıvan diyarında xalçaçılıq sənətinin inkişafı, ilk növbədə, bu sənət sahəsinin əsas xammal mənbəyi olan qoyunçuluqla sıx bağlı idi.
XVIII əsrin birinci yarısında Naxçıvan diyarında qoyunçuluğun vəziyyəti haqqında “Naxçıvan sanca­ğının müfəssəl dəftəri”ndə verilən məlumatlar əsasında müəyyən mühakimə yürütmək olar. Doğrudur, “Dəftər”də diyarda bəslənilən qoyunların sayı haqqında heç bir statistik məlumat verilmir. Lakin ayrı-ayrı yaşayış məntəqələrindən “qoyun vergisi”, “otlaq vergisi”, “qışlaq vergisi”, “yaylaq vergisi”, “ot üşürü” adı altında xüsusi vergilərin toplanılması heyvandarlığın bu sahəsinin geniş yayılması haqqında aydın təsəvvür yaradır. “Dəftər”də hər bir yaşayış məntəqəsindən toplanan vergilər haqqındakı məlumatlar əsasında apardığımız hesablamalar göstərir ki, bu dövrdə Naxçıvan diyarının 176 yaşayış məntəqəsində əhali qoyunçuluqla məşğul olurdu və buna görə 1727-ci ildə 100 min 457 axça həcmində vergi ödəmişdi. Toplanan vergilərin miqdarından və yaşayış məntəqələrinin sayından görünür ki, qoyunçuluq sancağın Azadciran nahiyəsində daha çox inkişaf etmişdi.

Teatr aləmində elə aktyorlar var ki, onları nəinki tamaşaçı sevir, öz həmkarları, sənət yoldaşları da bu cür səhnə ustaları ilə tərəf-müqabil olmağa, onunla birlikdə səhnəni bölüşməyə can atırlar. 134 illik tarixi olan Naxçıvan teatrında belə ak­tyorlar çox olub və sevindirici haldır ki, bu gün də var. Xalq artisti Rza Xudiyev kimi.

30 ildir ki, ömrünü Naxçıvan teatrına bağlayan Rza Xudiyev peşəkar aktyordur. Teatr səhnəsində yaratdığı obrazlar bir-birindən fərqlənsə də, bir insan kimi Rza Xudiyev 30 ildə dəyişməyib. Onu tanıyanlar yenə də sabit xarakterli, səmimi olduğunu deyirlər. İndiyədək hələ heç bir rejissor ona tapşırılan roldan narazı qalmayıb. Məhz buna görə də Naxçıvan tamaşaçısının böyük mənada “Teatr” deyildikdə birinci sırada göz önünə gətirdiyi aktyorlardan biri də Rza Xudiyevdir. Bəlkə də, o, teatrda yeganə aktyordur ki, heç vaxt rejissorun verdiyi mizanları müzakirə etmir. (Adətən, aktyorlar bu barədə səbirsizlik nümayiş etdirirlər. Hətta rol oynadıqları tamaşalarda özlərini rejissor kimi də aparırlar). “Mən aktyoram, verilən tapşırığı yerinə yetirməliyəm. Əgər pis olsa, mizanı rejissor özü dəyişər” – bu, Rza Xudiyevin sənət prinsipidir. Maraqlı burasıdır ki, yerli rejissorlar çox az hallarda məşq vaxtı səhnəyə “endikdən” sonra bu ak­tyora mizan verirlər. Çünki stolüstü məşqlərdə Rza Xudiyev öz obrazının mizan səhnəsini düzgün işləyir və səhnəyə çıxanda, bir növ, hazır olur.

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar artisti Zülfüqar Mahmudovun solo konserti olub.

Əvvəlcə aparıcı bildirib ki, gənc yaşlarından xanəndəliyə marağı olan həmyerlimiz Zülfüqar Mahmudov Bakı şəhərində fəaliyyət göstərən Azərbaycan Dövlət Muğam Studiyasını, eyni zamanda Azərbaycan Elmlər Akademiyası Nizami adına Ədəbiyyat İnstitutunda fəaliyyət göstərən muğam studiyasını bitirib. Təhsil illərində o, görkəmli sənətkarlarımız İslam Rzayevdən, Arif Babayevdən, Baba Mahmudoğludan, Gülxar Həsən­ovadan muğam sənətinin incəliklərini öyrənib. Onun xanəndə kimi yetişməsində Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Qəzənfər Abbasovun da böyük əməyi olub.
Zülfüqar Mahmudov uzun illər Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasında musiqiçi kimi çalışıb. O, muxtar respublikanın mədəni həyatında, dövlət tədbirlərində daim yaxından iştirak edib, dəfələrlə xarici dövlətlərdə – Türkiyə, Türkmənistan, Polşa respublikalarında, eləcə də Rusiya Federasiyasında qastrol səfərlərində olub, muğam sənətimizin və milli musiqimizin təbliğinə öz töhfəsini verib.

Növbəti belə tədbir Dövlət Bayrağı Muzeyində olub

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən seminar-treninqdə nazirliyin əməkdaşı Qumral Məmiyeva “Muzey bələdçisinin davranış qaydaları” mövzusunda çıxış edib. Qeyd edilib ki, ötən il muxtar respublikanın muzey şəbəkəsi üçün 11 belə tədbir təşkil olunub. Seminar-treninqlərin keçirilməsində əsas məqsəd muzeylərdə ekskursiya işinin təşkili ilə bağlı mövcud nöqsan və çatışmazlıqları aradan qaldırmaq, muzey bələdçilərinin nəzəri və praktik bilik səviyyəsini yüksəltməkdir. Keçirilən seminar-treninqlər muzey bələdçiləri üçün faydalı olub. Onlar vəzifə funksiyalarını dərindən öyrənməyə səy göstərməklə yanaşı, muzey işi haqqında ətraflı məlumat alıblar.
Bildirilib ki, muxtar respublikamızda muzey fəaliyyətinin yüksək səviyyədə təşkil edilməsi üçün ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir. Muzeylərimiz üçün yeni binaların inşa olunması, onların təmiri, yenidən qurulması və maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi işin səviyyəsinin yüksəldilməsinə xidmət edir. Görülən işlər muzey işçiləri qarşısında da mühüm vəzifələr qoyur. Bu gün muzeylərimizdə hazırlıqlı, bilikli, xarici dilləri bilən, işlədiyi mədəniyyət ocağı haqqında ətraflı məlumata malik bələdçilərə ehtiyac çoxdur.

Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyasında “Bəhruz Kəngərli yaradıcılığı gənc istedadların gözü ilə” mövzusunda etüd sərgi təşkil olunub.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyasının direktoru, Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin üzvü Hökümə Məmmədli açaraq bildirib ki, bu mövzuda ilk dəfə təşkil olunan sərgidə qədim diyarımızın uşaq incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərinin şagirdləri iştirak edirlər. Şagirdlərin çəkdikləri rəsmlərdə onların görkəm­li fırça ustasının mövzularına müraciəti aydın hiss olunur. Balaca rəssamların çəkdikləri rəsmlərdə də Vətən sevgisi, torpağa bağlılıq duyğularını görmək mümkündür. Uşaqların bu mövzulara müraciəti onların rəssamın əsərlərindən həm də təsirləndiyinin nümunəsidir. Bu sərginin təşkilində əsas məqsədlərdən biri də onların bacarığını ictimaiyyətə təqdim etmək və istedadlı şagirdləri aşkara çıxarmaqdır.

İslam dininin yayıldığı ölkələrin hamısında olduğu kimi, Azərbaycanda, o cümlədən onun ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvanda da çoxlu ibadət yerləri – kiçik və böyük məscidlər meydana gəlmişdir. Bir sıra tarixi faktlar təsdiq edir ki,  Naxçıvanda İslamın qəbulunun ilk çağlarından məscidlər yaranmışdır. Məsələn, Ordubad şəhər Came məscidinin ətrafında 1902-ci ildə bərpa işləri aparılarkən torpağın altından tapılan və hicri-qəməri təqvimi ilə 111-ci ilə (miladi 729-cu il) aid olan kitabə sübut edir ki, Naxçıvanda əhalinin İslam dinini qəbulundan sonra məscidlər inşa edilməyə başlanmışdır. Orta əsr qaynaqlarında bu məscidlər, hətta onların adları və sayı haqqında məlumatlar gəlib çatmışdır. Qaynaqlar məlumat verirlər ki, 1590-cı ildə Naxçıvan şəhərində 3 came və 10 məscid (cameyi-Qızıl Arslan, cameyi-Məhməd kətxuda, cameyi-Şərif, Ağa məscidi, Hacı Xəlil məscidi, Keçəçi məscidi, Molla Əhməd məhəlləsinin məscidi, Sultan Mahmud məscidi, Hacı Sani məscidi, Bəsri məscidi, Şeyx Əminəddin məscidi, Ətməlik  məscidi, İsmayilan məscidi) olmuşdur.

Xocalı soyqırımının 25-ci ildönümü ilə əlaqədar “Silahlı münaqişələr zamanı uşaqlara qarşı zorakılıq” mövzusunda yeddinci muxtar respublika inşa yazı, şeir və rəsm müsabiqəsi keçirilib. Müsabiqəyə 20 inşa yazı, 50 rəsm əsəri təqdim olunub, 13 şeir bədii qiraət edilib.
Müsabiqənin yekun tədbirində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsi sədrinin müavini Aytən Məmməd­ova, təhsil nazirinin müavini Əli Vəliyev, Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Əliyev, Rəssamlar Birliyinin üzvü Eldar Zeynalov çıxış edərək keçirilən tədbirin əhəmiyyətindən danışıblar. Qeyd olunub ki, Xocalı soyqırımı Azərbaycan tarixinin qanlı səhifələrindən biridir. Bu gün respublikamız bütün sülhsevər ölkələri insanlığa qarşı yönəlmiş bu faciəyə hüquqi-siyasi qiymət verməyə səsləyir. Müsabiqədə iştirak edən yeniyetmə və gənclər də çalışıblar ki, Xocalı həqiqətlərini, bu qətliamın səbəblərini və mahiyyətini inşa yazılarda, rəsm nümunələrində, səsləndiriləcək şeirlərdə göstərə bilsinlər.

Qarabağ Azərbaycanın ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biridir. Azərbaycanın qədim abidələrindən biri olan Azıx mağarası da məhz elə bu ərazidə yerləşir. Azıx mağarası və onun ətrafında aparılan araşdırmalar Azərbaycanda insanların 2 milyon il bundan əvvəl məskunlaşdığını deməyə imkan vermişdir. Qarabağ abidələri Azərbaycanın Daş dövrü və Tunc dövrü mədəniyyətlərinin öyrənilməsi üçün əvəzsiz əhəmiyyətə malikdir. 

Qarabağın tariximiz üçün böyük əhəmiyyəti olan abidələrinin bir qrupu Xocalı şəhəri ətrafında yerləşir. Qədim Xocalı ətrafında yerləşən abidələr Tunc dövrünün bütün mərhələlərini izləməyə imkan verir. Bu mədəniyyət abidələri arasında Azərbaycanın Son Tunc və Erkən Dəmir dövrü mədəniyyətinə aid Xocalı kurqanlarının özünəməxsus yeri vardır. Özünəməxsus xarakterik xüsusiyyətləri, xüsusilə tunc silahları və başlıca olaraq boz rəngli keramika məmulatı ilə fərqlənən bu mədəniyyətə məxsus abidələr ilk dəfə Xocalı yaxınlığında, daha sonra isə Qarabağın böyük bir hissəsində və Gədəbəydə aşkar olunmuş, əsas yaşayış məntəqələrinin adına görə Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti adlandırılmışdır. Hazırda müəyyən edilmişdir ki, Xocalı-Gədəbəy mədəniyyəti Mərkəzi və Cənubi Qafqazın böyük bir qismində geniş yayılmışdır. Aparılan araşdırmalar zamanı bu mədəniyyətin Naxçıvan ərazisində də yayıldığı müəyyən edilmişdir.

Teatr – beş hərfdən ibarət bu sözün arxasında hisslər və emosiyalar, insanlar və talelər dayanır. Bəzən bu beş hərfdən ibarət söz bütöv bir millətin, xalqın varlığını, onun dünyagörüşünü, ən əsası, mədəniyyətini əks etdirən bir göstərici olur. Təbii ki, bütün bunların arxasında insan – ömrünü teatra bağlayan aktyor və aktrisa dayanır. 

O da aktrisa idi. Taleyini Naxçıvanın teatr mühitinə bağlayan, ömrünün, demək olar ki, çox hissəsini bu mühitdə yaşayan, teatrı həyat tərzinə çevirən Xalq artisti Roza Cəfərxanova Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının aktrisası idi. Roza Cəfərxanova 1927-ci il fevralın 23-də Ordubadda doğulub. Uşaqlıqdan teatra həvəsi olan balaca Roza 14 yaşından dram dərnəyinin hazırladığı həvəskar tamaşalarda çıxış edib. O zaman Ordubadda yetərincə mədəni mühit var idi. Hətta burda 1949-cu ilə qədər Dövlət Dram Teatrı da fəaliyyət göstərirdi. Roza Cəfərxanova orta məktəbi bitirən kimi taleyini bu teatrın səhnəsi ilə bağlayıb. Ordubad teatrında Üzeyir Hacıbəyovun “O olmasın, bu olsun” komediyasında Gülnaz, “Arşın mal alan”da Asya, “Ər və arvad”da Minnət xanım, Səməd Vurğunun “Vaqif” dramında Gülnar, “Fərhad və Şirin”də Şirin və digər rollar oynayıb. Roza Cəfərxanova 1948-ci ildə Naxçıvan şəhərinə gələrək burada fəaliyyət göstərən teatrda işləməyə qərar verib. Elə bu teatrda da onun yaradıcılıq imkanları, bacarığı, istedadı üzə çıxıb. Gənc aktrisa ozamankı rejissorların diqqətini çəkib. Bir-birindən maraqlı rollar oynamaqla həmin illərdə Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının aparıcı aktrisalarından birinə çevrilib.

Naxçıvanla bağlı apardığımız araşdırmalarda hər dəfə fərqli və maraqlı mövzularla rastlaşırıq. Həmin maraqlı mövzuları oxucularımızla da bölüşmək istəyirik. Bu dəfə həkkaklıq barəsində danışmaq qərarına gəldik. 

Həkkak kimdir və həkkaklıq nədir?
Həkkak oymaçı deməkdir. Yəni polad qələmlə bərk materiallar üzərində yazılar, nəqşlər oyan sənətkarlara həkkak deyilir. Bu, ta qədim dövrlərdən başlayaraq Naxçıvanda əhəmiyyətli sənət sahələrindən biri olub. Həkkaklıq, öz növbəsində, bədii oyma sənəti ilə birgə qravüranın inkişafını şərtləndirən qrafika sənəti növlərindən hesab edilir.
Qeyd edək ki, X-XII əsrlərdə Naxçıvanın təsərrüfat həyatında sənətkarlıq üstün yerlərdən birini tuturdu. Sənətkarlığın inkişafı Naxçıvanın iqtisadiyyatında mühüm əhəmiyyət kəsb edirdi. Burada müxtəlif sənət növləri ilə məşğul olan ustalar çalışırdı. Şəhərdə bacarıqlı memarlar, dülgərlər, bənnalar, dulusçular, dəmirçilər, toxucular, dabbaqlar, bəzzazlar, başmaqçılar, həkkaklar, xalçaçılar, zərgərlər, boyaqçılar və başqa sənət adamları yaşayırdı. Şəhərlərin bəzilərində otuzdan artıq sənət növü vardı. İnkişaf etmiş feodalizm dövründə Azərbaycanda bir neçə yüz sənət və peşə sahəsi olub. Həkkaklar ərəb əlifbasının bədii imkanlarından da bəhrələnərək mis qablar üzərində kəlamlar həkk edib, epiqrafik ornamentlərlə bəzəyiblər.