Naxçıvan şəhərindəki Bəhruz Kəngərli Muzeyinin yaranmasının 15 illiyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib.

Tədbiri giriş sözü ilə muzeyin direktoru Səbinə Əlincəli açaraq qeyd edib ki, günümüzdə muxtar respublikamızda görkəmli şəxsiyyətlərin xatirələrinin əbədiləşdirilməsi ənənə halını alıb.
Bildirilib ki, Bəhruz Kəngərli Muzeyi Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2001-ci il 22 may tarixli Sərəncamı ilə yaradılıb. 2002-ci il iyun ayının 18-də ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin iştirakı ilə muzeyin açılışı olub. 2012-ci ildə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev Bəhruz Kəngərlinin 120 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında Sərəncam imzalayıb. Bu sərəncama əsasən, Naxçıvan Muxtar Respublikasında da bir sıra işlər görülüb, Bəhruz Kəngərlinin Azərbaycan Milli İncəsənət Muzeyinin fondunda saxlanan bir çox əsərlərinin surəti çıxarılaraq Bəhruz Kəngərli Muzeyinə verilib, ilk dəfə olaraq rəssamın əsərlərinin tam külliyyatı albom-kataloq şəklində buraxılıb. Eyni zamanda muxtar respublikada yubiley münasibətilə poçt markası buraxılıb, görkəmli rəssamın həyat və fəaliyyətinə həsr olunmuş sənədli film hazırlanıb və Bəhruz Kəngərli Muzeyinin yerləşdiyi bina yenidən qurulub, 2013-cü ildə istifadəyə verilib. Yenidənqurmadan sonra muzey uzun illər Naxçıvan ictimaiyyətinə və Bəhruz Kəngərli sənətini sevənlərə xidmət göstərib. Bu gün muzeydə realist rəssamın zəngin irsinə aid yüzlərlə eksponat mühafizə olunur.

Görkəmli bəstəkar, Xalq artisti, Prezident təqaüdçüsü, Bakı Musiqi Akademiyasının professoru, “Şöhrət” ordenli, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi Tofiq Bakıxanov bu günlərdə növbəti dəfə Naxçıvanda olub. Azərbaycanın məşhur alimi, tarixçisi, şairi və ictimai xadimi Abbasqulu ağa Bakıxan­ovun (Qüdsi) nəticəsi, Xalq artisti Əhməd Bakıxanovun ailəsində dünyaya göz açan, 90 yaşın astanasında olan tanınmış bəstəkar-ziyalı ilə söhbətimiz, düşünürük ki, oxucularımız üçün də maraqlı olacaq.

– Tofiq müəllim, xoş gördük. Əvvəlcə Naxçıvanda yaradıcı ziyalıya, sənətkara, milli musiqimizə olan münasibətlə bağlı fikirlərinizi bilmək istərdik.
– Muxtar respublikada təkcə sosial-iqtisadi sahə deyil, elm, təhsil və mədəniyyət də daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Musiqi sahəsinə gəlincə, görkəmli bəstəkarlarımız Qəmbər Hüseynlinin və Tofiq Quliyevin 100 illik yubileyləri Naxçıvanda yüksək səviyyədə qeyd edilib. Tofiq Quliyevin bu il aprelin 21-də keçirilən 100 illik yubileyində mən də iştirak edirdim. Tədbirdə Xalq artisti Çingiz Axundovun rəhbərlik və baş dirijorluq etdiyi Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasının Kamera Orkestri tərəfindən Tofiq Quliyevin əsərlərinin yüksək səviyyəli ifasının da şahidi oldum. Bütün bunlar Naxçıvanda milli mədəniyyətə bağlılığın, incəsənətə göstərilən dövlət qayğısının təzahürüdür.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin Tarix, Etno­qrafiya və Arxeologiya İnstitutunun əməkdaşı, tarix üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Sara Hacıyevanın “Naxçıvanda sənətkarlıq” adlı monoqrafiyası çapdan çıxıb.
Tədqiqat əsərində ilk dəfə olaraq orta əsrlər dövründə Naxçıvan ərazisində fəaliyyət göstərən sənətkarlıq sahələri araşdırılıb və təhlil edilib.
“Sənətkarlıq mərkəzlərinin təşkili və inkişafı”, “Sənətkarlıq sahələri”, “Sənətkarlıq məhsulları”, “İqtisadiyyatın inkişafında və ticarət əlaqələrinin genişlənməsində sənətkarlığın rolu” bölmələrindən ibarət olan monoqrafiyada Naxçıvan ərazisində orta əsrlər zamanı yaradılan və zəmanəmizədək gəlib çıxan sənətkarlıq məhsulları, bədii daşyonma, toxuculuq, xalçaçılıq, dəmirçilik, misgərlik, zərgərlik, bədii tikmə, boyaqçılıq, miniatür və digər nümunələr barəsində məlumatlar yer alıb.
Yeni nəşrdə Azərbaycan tədqiqatçıları ilə yanaşı, türk və rus alimlərinin tədqiqatları, müxtəlif dövrlərdə bölgəyə səfər edən əcnəbi səyyah, coğrafiyaşünas və tarixçilərin yol qeydləri və əsərləri də öz əksini tapıb. Həmçinin iqtisadiyyatın inkişafında və ticarət əlaqələrinin genişlənməsində sənətkarlığın rolu araşdırılıb. Tədqiqatlarda Naxçıvanda sənətkarlığın inkişaf etməsinin bölgənin iqtisadi həyatının yüksəlişinə səbəb olması ilə bərabər, daxili və xarici ticarət əlaqələrinin genişlənməsinə də təkan verdiyi qeyd olunub.
XII-XIX əsrlərdə Naxçıvanda sənətkarlıq sahələrini öyrənən və elmi məlumatlarla zəngin olan bu nəşrdən geniş oxucu kütləsi faydalana bilər.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin
İnformasiya şöbəsi

İyunun 13-də Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında ilk naxçıvanlı bəstəkar Məmməd Nəsirbəyovun 120 illik yubileyi qeyd olunub.

Muxtar respublikanın mədəniyyət müəssisələri tərəfindən əhalinin asudə vaxtının səmərəli təşkili üçün müxtəlif tədbirlər həyata keçirilir.

İyunun 10-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan şəhərindəki Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkında konsert təşkil edilib.
Konsertin aparıcısı bildirib ki, hər il olduğu kimi, bu il də şəhərimizin istirahət guşələrində musiqi kollektivləri tərəfindən əhaliyə rənga­rəng konsert proqramları təqdim ediləcəkdir.
Konsertdə Naxçıvan Musiqi Kollecinin “Gənclik” İnstrumental Ansamblı və Naxçıvan Şəhər Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin “Gitaraçalanlar” ansamblı çıxış edib.
Naxçıvan Musiqi Kollecinin “Gənclik” İnstrumental Ansamblı­nın solistləri Samir İsmayılov, Əfsanə Babayeva, İlkin Abdullayevin ifasında Azərbaycan xalq mahnıları, bəstəkarlarımızın populyar əsərləri səsləndirilib. “Naxçıvanım”, “Bulağa gəlsin”, “Qara gözlüm”, “Payız gəldi”, “Sənin gülüşün”, “Güllər” və başqa mahnılar tamaşaçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb.
Naxçıvan Şəhər Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin “Gitaraçalanlar” ansamblının ifası, Naxçıvan Musiqi Kollecinin qızlardan ibarət vokal qrupunun çıxışı tamaşaçılarda xoş əhval-ruhiyyə yaradıb.
Növbəti konsert proqramı bu həftənin şənbə günü təşkil ediləcək.

Əli RZAYEV

Naxçıvan Dövlət Universitetinin kollektivi görkəmli dramaturq, filosof-şair Hüseyn Cavidin ev-muzeyi və xatirə kompleksində olub.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 19 dekabr tarixli “Muzeylərlə əlaqələrin daha da gücləndirilməsi haqqında” Sərəncamına uyğun olaraq, Naxçıvan Dövlət Universitetinin kollektivi Hüseyn Cavidin Naxçıvan şəhərindəki ev-muzeyini və xatirə kompleksini ziyarət edib.
Məlumat verilib ki, böyük ədibin xatirəsinin əbədiləşdirilməsində, onun zəngin irsinin qorunub saxlanılmasında ümummilli lider Heydər Əliyevin əvəzsiz rolu, misilsiz xidmətləri olub. 1982-ci ilin noyabr ayında ulu öndərin təşəbbüsü və böyük qayğısı nəticəsində ölməz şairin nəşi uzaq Sibirdən öz doğma yurduna – Naxçıvan torpağına gətirilib, burada dəfn olunaraq xatirəsi əbədiləşdirilib. 1996-cı ildə ulu öndər Heydər Əliyevin himayəsi ilə ədibin məzarı üzərində əzəmətli məqbərə ucaldılıb.

Çalışqanlığı və istedadı ilə fərqlənən Anar Sadiqov Naxçıvan Dövlət Universitetinin Memarlıq ixtisasının 3-cü kurs tələbəsidir. Tələbə Elmi Cəmiyyətinin konfransında onun çıxışını dinləmişdim. Bundan sonra bu gəncin əl işləri ilə yaxından maraqlanmağa başladım. Bu yaxınlarda isə Anarla görüşüb həmsöhbət olduq. Öyrəndim ki, o, 1996-cı ildə Naxçıvan şəhərində anadan olub, şəhər 14 nömrəli tam orta məktəbi bitirib. Bu sənətə marağı onda əmisi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar memarı İlqar Sadiqov yaradıb. Kiçik yaşlarından başlayaraq maketlər düzəldib. 

Anar 2014-cü ildə Naxçıvan Dövlət Universitetinin Memarlıq və mühəndislik fakültəsinin Memarlıq ixtisasına qəbul olub. Bundan sonra daha da səylə çalışmağı qarşısına məqsəd qoyub. Elə birinci kursda işlədiyi layihələr uğurlu olduğu üçün Naxçıvan Dövlət Universitetində keçirilən sərgilərdə nümayiş etdirilib.
O, təhsil aldığı müddət ərzində muxtar respublikada keçirilən bir sıra müsabiqələrdə iştirak edib. Naxçıvan Dövlət Universiteti, Naxçıvan Şəhər İcra Hakimiyyəti və Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənc­lər və İdman Nazirliyinin birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən “Landşaft memarlığı” adlı müsabiqədə uğur qazanaraq 3-cü yerə layiq görülüb. Bundan başqa, Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyi, Gənclər və İdman Nazirliyi və Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Gənclər Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə keçirilən Naxçıvan şəhərinin təbiəti, tarixi və memarlıq abidələrinin fotomüsabiqəsində də iştirak edərək üçüncü yerə layiq görülüb. Naxçıvan Dövlət Universiteti Tələbə Elmi Cəmiyyəti xətti ilə təşkil olunmuş müsabiqədə “Naxçıvanın müasir memarlığında Əcəmi yaradıcılığı” mövzusunda işi ilə birinci dərəcəli diplomla təltif edilib.

Azərbaycanın ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biri olan Naxçıvan diyarı qədim və orta əsrlər zamanı yaradılmış müxtəlif təyinatlı tarix-mədəniyyət abidələri ilə çox zəngindir. Bu abidələrin bir qismi zaman keçdikcə təbii qüvvələrin və fəlakətlərin təsirindən, müharibələr zamanı məhv olaraq sıradan çıxmış, müəyyən hissəsi zəmanəmizədək gəlib çatmışdır. Ancaq indiyədək qalan bu abidələrin də getdikcə aşınaraq və dağılaraq məhv olması təhlükəsi vardır. 

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyi və Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzinin “Naxçıvan İslam mədəniyyətinin paytaxtı-2018”  mövzusuna həsr etdiyi birgə  sərgi-müsabiqə keçirilib. 

Şərur Rayon Olimpiya-İdman Kompleksində keçirilən tədbiri rayon İcra Hakimiyyətinin başçısı Kamal Cəfərov açaraq bildirib ki, istedadlı qadınların fəaliyyətlərinin dəstəklənməsi Naxçıvan Muxtar Respublikasında həyata keçirilən dövlət qadın siyasətinin tərkib hissəsidir. Bu gün öz istedadları ilə seçilən və rəssamlıq, toxuculuq kimi el sənəti nümunələrini yaşadan qadınlar üçün hər cür şərait yaradılır. Bu, sənət nümunələrinin qadınlarımız tərəfindən qorunub yaşadılması baxımından əhəmiyyətlidir.
Qeyd edilib ki, ötən il Şərur rayonunda ilk dəfə olaraq keçirilən sərgidə rayonun 81 istedadlı qadınının 460 rəsm və əl işi sərgi-satışa çıxarılıb. Bu tədbirdə isə 87 istedadlı qadın 563 rəsm və əl işi ilə iştirak edir. Sərgidə sulu və yağlı boya ilə işlənən tablolarla yanaşı, tikmə, toxuma, xalçalar və digər dekorativ-tətbiqi sənət nümunələri maraqla qarşılanıb. Xalqımızın qədim tarixini, zəngin mədəniyyətini nümayiş etdirən bu cür sərgilər milli dəyərlərimizin yaşadılması, təbliği, istedadlı insanların üzə çıxarılması, yeni sənətkarlar nəslinin yetişməsi baxımından müstəsna əhəmiyyət daşıyır.

Bu gün, demək olar ki, böyük əksəriyyətdən tez-tez eşitdiyimiz bir etiraf və həqiqət var: sovet imperiyası güclü təbliğatın və dəmir kimi bərk ideoloji işin sayəsində 70 il ayaqda durdu. Biz uşaq olanda, yəni 30 il əvvəl özümüz də bilmədən ən böyük arzumuz pioner olmaq, düşərgəyə getmək idi. Məktəbə getdiyim ilk gün isə bizə “Lenin – əziz babamız” şeirini əzbərlətmişdilər.
İşğalçıya, istilaçıya fərqinə varmadan “baba” deyirdik. Kəndimizdəki – Cəhridəki qədim məscidlərin qarşısından keçəndə kimdən soruşurdun ki, bu nədir, heç kim demirdi məsciddi, deyirdilər kolxoz anbarıdır. Çünki sovet ideologiyası bizi həm də mənəvi ucalıqdan aşağı salmağı qarşısına məqsəd qoymuşdu.
Səhərdən-axşama kolxozda traktor­-kombayn işlədən, belə deyək ki, ayağı yerə gəlməyən babamın qazandığı pulları isə rəhmətlik nənəm sarı “piryanik” torbalarına yığıb yorğan-döşəyin altında gizlədərdi. Bu pulları yeməyə, içməyə, gəzməyə doyasıya xərcləmək mümkün deyildi. Çünki hər an soruşa bilərdilər ki, bu pullar hardandır? Mahiyyəti konkret iş və əməldən uzaq şüarçılıq olan sovetin ideoloji maşını təhsil, elm, ədəbi yaradıcılıq sahəsində də süngüsünü itiləmişdi. Nə senzurasız dərslik, nə qəzet, nə elmi iş, nə ədəbi əsərlər və sair və ilaxır ictimailəşdirilə bilməzdi. Elə götürək tarix kitablarını, kommunizmin təbliğinə hesablanmış həmin dərsliklərdə saxta xarici mənbələr sayəsində milli tariximiz tama­milə saxtalaşdırılmışdı. Bizi və qədim diyarımızı aparıb calamadıqları yer və xalq qalmamışdı…

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında xalq teatrlarının muxtar respublika festivalına start verilib. Festivalın ilk günü Babək Rayon Xalq Teatrı tanınmış yazıçı-dramaturq Hüseynbala Mirələmovun “Xəcalət” tamaşasını nümayiş etdirib.

İyirmi ildən artıqdır, Ermənistan tərəfindən tətbiq edilən ağır iqtisadi blokadaya baxmayaraq, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri hörmətli Vasif Yusif oğlu Talıbovun rəhbərliyi altında Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikasında tarixi və mədəni abidələrin bərpası işlərinin həyata keçirilməsi istiqamətində çox mühüm uğurlar əldə edilmişdir.
Belə abidələrdən biri olan Möminə xatın türbəsi Azərbaycan memarlıq məktəbinin banisi və nüfuzlu Avropa memarlıq məktəbinin müəllimi hesab edilən Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvani tərəfindən Naxçıvan şəhərində tikilmişdir. Möminə xatın türbəsi Azərbaycan milli memarlığı və Şərq memarlığının incisi hesab olunur. Azərbaycan Atabəylər dövlətinin banisi Şəmsəddin Eldəniz həyat yoldaşı Möminə xatının qəbri üzərində məqbərə yaradılmasına qərar vermiş və onun tikintisi oğlu Məhəmməd Cahan Pəhləvan tərəfindən 1186-cı ildə Naxçıvan şəhərinin qərbində başa çatdırılmışdır. Abidənin baştağında kufi xətti ilə bu sözlər yazılmışdır: “Biz gedirik, ancaq qalır ruzigar. Biz ölürük, əsər qalır yadigar”. Abidənin ümumi hündürlüyü 34 metr olmuş, sonralar 8 metr hündürlükdə olan xarici örtüyü dağılmışdır. Türbə yeraltı (sərdabə) hissə və nadir əsərlərlə üzlənmiş divarlardan ibarətdir. Divarların üzərində olan açıq mavi konturlar mədəni abidəni üzərində mədəniyyətlərarası dialoq və tarixi xəzinələrin əks olunduğu memarlıq əsərinə çevirir. Tanınmış tarixçi M.V.Alpatov qeyd etmişdir ki, “Naxçıvan şəhərində olan Möminə xatın türbəsi nadir gözəllik və zəriflik abidəsidir və geniş şəkildə Nizami Gəncəvinin “Leyli və Məcnun” əsərinin mövzusunu əks etdirir”.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Dilçilik şöbəsinin əməkdaşları Naxçıvan Muxtar Respublikasının dialekt və şivələrinin öyrənilməsi və təbliği istiqamətində işlərini davam etdirirlər.
Müxtəlif illərdə şöbə əməkdaşlarının “Naxçıvan dialekt və şivələri”, “Naxçıvan ağızlarının söz varlığı”, “Azərbaycan dilinin Şahbuz şivələri” və “Naxçıvan şivələrinin frazeologiyası” kitabları çap olunub. Bu günlərdə isə regionun dialekt və şivələrinin öyrənilməsi ilə bağlı aparılan araşdırmaların və dialektoloji ekspedisiyaların nəticəsi olaraq daha bir kitabın nəşri həyata keçirilib. Belə ki, institutun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Əbülfəz Quliyev və Dilçilik şöbəsinin böyük elmi işçisi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nuray Əliyevanın həmmüəllifi olduqları “Naxçıvan dialekt və şivələrinin lüğəti” kitabı işıq üzü görüb.
Kitabın əvvəlində dialektik material toplanmış yaşayış məntəqələrinin siyahısı yer alıb, lüğət kitabının quruluşu və tərtib üsulu, istifadə edilmiş fonetik transkripsiya haqqında ətraflı məlumat verilib. Kitabın giriş hissəsində bölgənin coğrafi mövqeyi, təbiəti, demoqrafik və etnoqrafik xüsusiyyətləri şərh edilib. Nəşrdə Naxçıvanın ayrı-ayrı rayon və kəndlərində işlədilən üç mindən artıq dialekt söz toplanılıb, onların mənası dəqiqləşdirilib, işlənmə məqamları verilib. Burada toplanılan sözlər dilimizin tarixini, xalqımızın keçmişini, həyatını və məişətini özündə əks etdirir.
Bundan əlavə, kitabda bölgədə təsadüf edilən dialekt vahidləri Azərbaycan dilinin digər bölgələrdəki, Türk dünyası dialekt və şivələrdəki eyni leksik vahidlərlə struktur-semantik cəhətdən müqayisə olunur.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin İnformasiya şöbəsi

Ötən günlərdə Naxçıvan şəhərinin Nizami küçəsindəki ikimərtəbəli binanın önündən keçərkən qarşılaşdığım bir mənzərə məni istər-istəməz ayaq saxlayıb dumduru su kimi şəffaf şüşələri olan bir pəncərədən içəri baxmağa sövq etdi. Sözün açığı, tez-tez qarşılaşmadığım bir mənzərə ilə rastlaşmışdım. İçəridə ağsaçlı, hündürboylu bir rəssam molbertin önündə durub kətan üzərində ilk eskizini çəkirdi. Başı o qədər işə qarışmışdı ki, mənim qapını açıb içəri girdiyimdən belə, xəbəri olmadı. Elə qapının kandarındaca durub, – “Salam, yorulmayasınız”, – dedim. Qarşımdakı insan qeyri-ixtiyari geri qanrılıb, – Salam, xoş gördük, – deyib səmimiyyətlə gülümsədi, – yaxın gəl, – dedi. Onu Naxçıvan Muxtar Respublika Rəssamlar Birliyində keçirilən fərdi rəsm sərgisindən tanıyırdım. Emalatxanasına baş çəkdiyim rəssam, sərgisində uzun-uzadı əsərlərinə tamaşa etdiyim, ancaq təəssüratlarımı bu əsərlərin müəllifi ilə bölüşməyə imkan tapa bilmədiyim Qəhrəman Tağıyev idi.
Beləcə, emalatxanadakı kiçik və bu qədər ətrafda boya olmasına rəğmən, tərtəmiz olduğuna təəccüb etdiyim masanın arxasında qabaq-qənşər oturub onunla söhbətə körpü saldıq. Söhbət əsnasında öyrəndim ki, o, 1947-ci ildə Naxçıvan şəhərində anadan olub. Məktəb illərində teatr rəssamı Məmməd Qasımov, görkəmli rəssam Sabir Qədimov onda bu sənətə maraq oyadıb. Valideynlərinin təkidi ilə Mirzə Fətəli Axundov adına Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunda Rus dili və ədəbiyyatı ixtisası üzrə təhsil alıb.

Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan edilməsi münasibətilə “Naxçıvanda İslam mədəniyyəti və gənclərdə tolerantlığın inkişaf etdirilməsi” mövzusunda seminar-treninq keçirilib.

“Naxçıvan” Universitetində keçirilən seminar-treninqi giriş sözü ilə ali təhsil ocağının tərbiyə işləri üzrə prorektoru Əli Yusifov açaraq bildirib ki, Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2016-cı il 2 iyun tarixli Sərəncamı ilə Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı elan edilməsi ilə əlaqədar Təşkilat Komitəsi yaradılıb. Ötən il noyabrın 25-də Təşkilat Komitəsinin ilk iclası keçirilib, hazırlıq işləri ilə bağlı müvafiq tapşırıqlar verilib.
Seminar-treninqdə “Təmiz Dünya” İctimai Birliyinin sədri Fizzə Məmmədovanın “Gənclərdə tolerantlığın formalaşdırılması”, AMEA-nın müxbir üzvü Fəxrəddin Səfərlinin “Naxçıvanda İslam mədəniyyəti tarixi”, Naxçıvan Muxtar Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə İdarənin əməkdaşı Bəhruz Gülmalıyevin “Naxçıvanda dini tolerantlıq və İslamda tolerantlıq məsələləri”, Naxçıvan “Biznes Təlim Akademiyası” MMC-nin təlimçisi, layihə rəhbəri Sevinc Cabbarovanın “Gənclərdə tolerantlığın inkişafı və təkmilləşdirilməsi” mövzularında məruzələri dinlənilib. Bildirilib ki, qədim Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı seçilməsi Naxçıvanın İslam dünyasındakı yerinin və nüfuzunun göstəricisidir. Naxçıvan İslam dünyasının mədəniyyət zənginliyinin rəmzi olan bir şəhərdir. Bunu şəhərimizin qədim tarixi və mədəniyyət abidələri bir daha sübut edir.

Xəbər verdiyimiz kimi, mayın 31-də Azərbaycan Prezidenti yanında Kütləvi İnformasiya Vasitələrinin İnkişafına Dövlət Dəstəyi Fondunun təşkilatçılığı ilə ölkəmizin aparıcı media nümayəndələri muxtar respublikaya səfərə gəliblər. Səfər çərçivəsində onlar Naxçıvanın tarix-memarlıq, dini-mədəni abidələri ilə tanış olublar.
Gəzinti “Xan Sarayı” Dövlət Tarix-Memarlıq, Möminə Xatın və Açıq Səma Altında Muzey Kompleksi ilə tanışlıqla başlayıb.
Qonaqlar Naxçıvan xanlığının tarixini özündə yaşadan Xan sarayında olublar. Bildirilib ki, muzey Naxçıvan xanlığının dövlətçilik tariximizdəki rolu, Azərbaycanın bu ərazisindəki torpaqlarının qorunub saxlanılmasındakı xidmətləri nəzərə alınaraq Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2010-cu il 23 oktyabr tarixli Sərəncamı ilə yaradılıb. Hazırda 8 ekspozisiya zalından ibarət olan muzeydə Naxçıvan xanlığının dövlət və döyüş bayraqları, arxiv sənədləri, fotoşəkillər, Naxçıvan xanlığının və Kəngərli nəslinin tarixi ilə bağlı nəşr olunmuş kitablar, Naxçıvan xanlarının şəcərəsi, xanlığın xəritəsi nümayiş etdirilir. Qonaqlara bu torpağın yetirməsi olan görkəmli generalların həyat və fəaliyyəti barədə ətraflı məlumat verilib.

Naxçıvan Dövlət Universitetində Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi, Prezident təqaüdçüsü, professor Səidə Məmməd­ovanın 75 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilib. 

Tədbiri giriş sözü ilə universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov açaraq yubilyar haqda xoş sözlərini tədbir iştirakçılarıyla bölüşüb. O, dirijorun milli musiqi mədəniyyətimizə verdiyi töhfələrdən bəhs edib. Qeyd edib ki, o, 1996-cı ildən etibarən rəhbərlik etdiyi İfaçılıq kafedrasında gərgin və yorulmaz əməyi sayəsində bu günədək işinin öhdəsindən layiqincə gəlir. Öz işinə olan məsuliyyətini gənc nəslə örnək göstərən rektor yubilyarın bəstəkarlıq sahəsində də qabiliyyətindən danışıb. Vurğulanıb ki, məşhur şairlərin sözlərinə yazdığı musiqilər bu gün də dillər əzbəridir. Rektor Səidə müəlliməyə cansağlığı, yubilyara hər zaman sənətdə var olmağı arzulayıb.

Cəmiyyətin inkişafında, şəxsiyyətin formalaşmasında böyük rol oynayan vasitə kitab olduğu kimi, həmin vasitə ilə oxucu arasında körpü yaradan da məhz kitabxanalardır. Bu gün muxtar respublikamızın bütün bölgələrində mütaliə mərkəzləri sayılan belə mədəniyyət müəssisələri fəaliyyət göstərir. Onlardan biri də məktəblilərin ən çox üz tutduğu ünvan olan şair-dramaturq Adil Babayevin adını daşıyan muxtar respublika Uşaq Kitabxanasıdır.

Kitabxananın fəaliyyəti barədə oxucu­larımızı məlumatlandırmaq üçün yolumuzu adıçəkilən ünvandan saldıq. Naxçıvan şəhərinin Babək məhəlləsində yerləşən kitabxana 1965-ci ildən fəaliyyət göstərir. 50 ildən artıq bir müddətdə uşaqların mütaliəsində mühüm rol oynayan bu mədəniyyət müəssisəsindən indiyədək minlərlə uşaq istifadə edib. Kitabxananın əsl inkişaf dövrü isə müstəqilliyimizin əldə olunmasından sonra başlayıb. Ötən müddətdə dünya uşaq ədəbiyyatının ən dəyərli inciləri dilimizə tərcümə olunaraq nəfis şəkildə çap edilib, ölkəmizin bir çox kitabxanası kimi bəhs edilən mədəniyyət ocağının fondu da bu kitablar hesabına zənginləşdirilib. Hazırda fondda 162 minə yaxın kitab var.

Bu günlərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda birliyin üzvü, gənc rəssam Şəmsiyyə Zalovanın “Biz” adlı karikatura-şarj janrında fərdi yaradıcılıq sərgisi açılıb. Sərgidə rəssamın çəkdiyi tanınmış insanların şarjlarından, cəmiyyətdəki və müxtəlif xarakterlərdəki eybəcərlikləri ifşa edən karikaturalardan ibarət 58 əl işi yer alıb. “Biz” adlı sərgiylə tanış olmaq üçün biz də ora yollandıq, burada nümayiş etdirilən əsərlərlə tanış olduq, muxtar respublikanın­ ­tanınmış rəssamlarının, eləcə də gənclərin bu mədəniyyət tədbiri haqda fikirlərini öyrəndik.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva ilə sərgi haqda söhbət zamanı qeyd etdi ki, muxtar respublikada təsviri incəsənətin inkişafına təkan vermək üçün məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilir, gənc rəssamların istedadlarının üzə çıxarılması, digər tanınmış rəssam və yaradıcı insanlarla əlaqələrinin yaradılması və möhkəmlənməsi təmin edilir. Karikatura müasir dövrün ən çox yayılmış sənət növlərindən biridir. Karikaturada konkret mesaj olmalı və o mesaj karikaturaya baxan adama çatmalıdır. Bu baxımdan Şəmsiyyə Zalovanın işləri xüsusilə diqqətçəkəndir. Əminliklə demək olar ki, gənc karikaturaçı rəssam gələcəkdə daha böyük uğurlar əldə edəcək.

Abidələrimiz barədə düşüncələr

Hər bir xalqın qədimliyini sübut edən onun mədəniyyəti, tarixi abidələridir. Naxçıvan ərazisində qədim Daş dövründən başlayaraq məskunlaşan insanlar burada zəngin mədəniyyət yaradıblar.
Qədim diyarın hər addımında ilk insanların yaşadıqları mağaralara, yaşayış yerlərinə, erkən şəhər mədəniyyəti qalıqlarına, möhtəşəm qala divarlarına, qayaüstü təsvirlərə, daş qoç heykəllərə, türbələrə, bir sözlə, nadir maddi-mədəniyyət nümunələrinə rast gəlmək mümkündür. Yaşı, yaranma tarixi min illərlə ölçülən Qazma, Əshabi-Kəhf, Daş qala və Kilit mağaraları Daş dövrü mədəniyyəti qalıqlarını bu gün də yaşatmaqdadır. Nuhun yadigarı olan Gəmiqayadakı qayaüstü rəsmlər eradan əvvəl IV-I min­illiklərdə xalqımızın bədii təfəkkü­rünü, adət-ənənələrini, estetik-fəlsəfi baxışlarını və dini-ideoloji təsəvvürlərini əks etdirən qiymətli təsvirlər qalereyasıdır.
Dağların ucalığından, məğrurluğundan qidalanan Araz çayı boyunca irəlilədikcə bu yurdda ucaldılan saysız-hesabsız möhtəşəm abidələrin şahidi olursan. XII əsrdə böyük memar Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvaninin Atabəy Eldənizin xanımı Möminə xatının şərəfinə ucaltdığı türbə Şərq memarlığı tarixində qızıl səhifədir. Yüz illər boyunca bu qızıl səhifə səyyahları, salnaməçiləri, Monpere, Fren, Yakob­stal kimi məşhur memar və şərqşünasları düşündürüb. Möminə xatın həm də qadın, ana adının ucalığında dayanan zərif bir məhəbbət əfsanəsi, sevgi dastanıdır. Ona görə də akademik Alpatov “Ümumdünya incəsənəti tarixi” adlı monoqrafiyasında Möminə xatın türbəsini monumentallıqla zərifliyin möcüzəsi adlandırıb və memarlıq tarixində tutduğu mövqeyi yüksək qiymətləndirərək yazıb: “Belə qeyri-adi memarlıq duyğusuna, kompozisiyasının klassik kamilliyinə və işlənməsinə görə XII əsrdə Avropada belə abidəyə təsadüf etmək mümkün deyil. Naxçıvan türbəsindən klassik Şərq ədəbiyyatının ən yaxşı əsərləri, Firdovsinin “Şahnamə” epopeyasında, Nizaminin “Leyli və Məcnun” poemasında olduğu kimi insanpərvərlik nəfəsi gəlir”.

Doğma Azərbaycanımızın ayrılmaz tərkib hissəsi olan qədim Naxçıvan diyarı mədəniyyət, sənət, ədəbiyyat beşiyi kimi dünya sivilizasiyasına onlarla qüdrətli sənətkarlar bəxş edib. Naxçıvan deyəndə fikrimizdə əzəmətli, minilliklərdən səs-soraq verən abidələri, sərt qayaları, yaşıl bağları, saf bulaqları, coşqun Arazı canlanır. Bu möhtəşəm diyarda yetişən, formalaşan yaradıcı insanlar, onların həyat və fəaliyyəti Azərbaycan mədəniyyəti tarixində silinməz izlər qoyub. Musiqi mədəniyyətimizin inkişaf tarixində bir çox incəsənət xadimlərinin danılmaz xidmətləri olub. Belə fədakar insanlardan biri də Səidə Məmmədovadır.

Səidə xanım 1942-ci ildə, ilin ən gözəl fəslinin ən gözəl ayında – mayın 25-də Naxçıvan şəhərində ziyalı ailəsində dünyaya göz açıb. 1960-cı ildə Naxçıvan Şəhər 1 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbini bitirdikdən sonra Asəf Zeynallı adına Bakı Musiqi Texnikumunun Xor-dirijorluq şöbəsinə daxil olub. 1964-cü ildə texnikumu uğurla bitirən Səidə Məmmədova elə həmin ildə Üzeyir Hacıbəyov adına Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında həmin ixtisas üzrə təhsilini davam etdirib. 1969-cu ildə konservatoriyanı bitirərək təyinatla Naxçıvan Şəhər Uşaq Musiqi Məktəbində müəllim kimi fəaliyyətə başlayıb. Hələ konservatoriyada oxuduğu illərdə istedadı və bacarığı ilə seçilən, yüksək idarəçilik qabiliyyətinə malik olan Səidə xanım bir neçə il Bakı şəhərindəki Nərimanov rayonunun Mədəniyyət Sarayının bədii rəhbəri olub, eyni zamanda fortepiano ixtisası üzrə müəllim işləyib.

Babək Rayon Uşaq Musiqi Məktəbinin 2016-2017-ci tədris ilinin ikinci yarımilinin yekun hesabat konserti olub. Konsertdən əvvəl Babək Rayon Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri Ceyhun Fərəcov və məktəbin direktoru Zaur Kərimov çıxış edərək tədris ilinin ikinci yarımilinin uğurla başa çatmasından söhbət açıblar.
Yekun konsertində Babək Rayon Uşaq Musiqi Məktəbinin xalq çalğı alətləri orkestri, sazçalanlar, skripkaçalanlar, nağaraçalanlar ansamblları, xor kollektivi iştirak edib.
Bədii rəhbər və dirijoru Hakim Məmmədov olan xalq çalğı alətləri orkestrinin ifasında böyük bəstəkarlarımız Fikrət Əmirovun “Məhəbbət rəqsi”, Müslüm Maqomayevin “Şah İsmayıl” operasından “Müqəddimə” maraqla qarşılanıb.
Sonra məktəbin sazçalanlar ansamblının ifasında “Gözəlləmə” aşıq havası, muğam sinfinin şagirdlərinin ifasında bəstəkar Cahangir Cahangirovun “Yenilməz batalyon” kinofilmi üçün yazdığı “Teymurun mahnısı” səsləndirilib. Skripkaçalanlar ansamblının ifasında isə Azərbaycan və Qərb bəstəkarlarının musiqisi ifa edilib.
Konsert dahi bəstəkarımız Qara Qarayevin “Böyük Xilaskar” musiqi əsərinin ifası ilə başa çatıb.

 Fatma BABAYEVA

Akademik İsa Həbibbəylinin “Ədəbi şəxsiyyət və zaman” çoxcildliyinin II cildi nəşr olunmuşdur. Kitabda Naxçıvanın görkəmli ədəbi simaları haqqında məqalələr də yer almışdır. Bugünkü nömrədən etibarən həmin məqalələri “Şərq qapısı”nın oxucularına təqdim edirik.

XX əsrin əvvəlləri Azərbaycan tənqidi-realist ədəbiyyatının görkəmli nümayəndələrindən olan Əliqulu Qəmküsar (1880-1919) milli satirik şeirin və publisistikanın istedadlı yaradıcılarından biridir. O, böyük demokrat ədib Cəlil Məmmədquluzadənin başçılıq etdiyi “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbində özünəməxsus sanballı yeri və xüsusi mövqeyi olan sənətkar kimi qəbul olunur. Cəlil Məmmədquluzadə mollanəsrəddinçilərin xidmətlərini dəyərləndirərkən onlardan hər birinin ədəbiyyatdakı yerinin obyektiv qiymətini vermişdir. Mirzə Cəlilin verdiyi qiymətlər yazıçı meyarlarının ifadəsi olsa da, elmi dəyərləndirmələrlə üst-üstə düşür, hətta bir çox hallarda ədəbiyyatşünaslıq elminə istiqamət verir. Belə ki, Cəlil Məmmədquluzadənin Mirzə Ələkbər Sabirə verdiyi “ən qiymətli və nadir bir şairimiz” qiyməti, Əli Nəzmini “ikinci Sabirimiz” adlandırması, Əbdürrəhim bəy Haqverdiyevi “Molla Nəsrəddin” məcmuəsinin ibtidasından... məcmuənin ən yavuq əməkdaşlarından və məsləhətçi dərəcəsində yoldaşlarından biri” hesab etməsi... Azərbaycan mollanəsrəddinşünaslıq elminin nəzəri qənaətləri səviyyəsində ümumiləşir. Bu mənada, görkəmli yazıçının Əliqulu Qəmküsar haqqındakı aşağıdakı mülahizələri geniş mənada Azərbaycan elmi-ədəbi ictimaiyyətinin fikri kimi səslənir: “Molla Nəsrəddin”də iştirak edən şairlər cərgəsində Cüvəllağı yoldaşımız (Əliqulu Qəmküsar – İ.H.) fikir açıqlığı və... mövhumata qarşı şiddətli tənqid və çıxışları ilə hətta Sabiri də qabaqlamışdı... Nə qədər ki, məcmuəmizin adı söylənilir, onun əziz və qiymətdar qələm yoldaşlarının qabaq sırasında Əliqulu Qəmküsarın – Cüvəllağı bəyin adı həmişə zindəbad (yaşasın – İ.H.) alqışları ilə zikr olunacaqdır”.

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Naxçıvan Dövlət Uşaq Teatrının görkəmli fransız yazıçısı Antuan dö Sent Ekzüperinin “Balaca şahzadə” alleqorik nağıl-povesti əsasında hazırladığı tamaşanın premyerası olub.

YUNESKO-nun Beynəlxalq Muzeylər Şurasının 1977-ci ildə keçirilən 11-ci konfransında qəbul olunmuş qərara əsasən hər il mayın 18-i dünyada “Beynəlxalq Muzeylər Günü” kimi qeyd edilir.
Muzeylər keçmişlə bağlı həqiqəti təcəssüm etdirən, mədəni irsi qoruyan, tədqiq və təbliğ edən mədəniyyət ocaqlarıdır. Muxtar respublikamızda da muzey işinin özünəməxsus inkişaf tarixi vardır. XIX əsrin sonlarında böyük yazıçı və dramaturqumuz Cəlil Məmməd­quluzadə Nehrəm kənd məktəbində muzey yaratmaq təşəbbüsü ilə Xalq Məktəbləri İdarəsinə yazılı müraciət etmiş və Azərbaycanda ilk dəfə olaraq bu kənd məktəbində Naxçıvanın tarixinə dair maddi-mədəniyyət nümunələrinin toplandığı muzey yaratmışdır. Naxçıvan Sovet Sosialist Respublikası Xalq Komissarları Sovetinin 1924-cü il 30 oktyabr tarixli qərarına əsasən Naxçıvanda Tarix-Etnoqrafiya Muzeyi təşkil edilmişdir. 1926-cı ildə Naxçıvan şəhər sakini Balabəy Əlibəyovun yaratdığı şəxsi muzey dövlət muzeyi kimi fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. 1925-ci ildə Azərbaycan üzrə yaradılan cəmiyyətin bir şöbəsi kimi fəaliyyət göstərməyə başlayan “Naxçıvanı Tədqiq və Tətəbbö” Cəmiyyətinin də muzeyin zənginləşməsində müəyyən xidmətləri olmuşdur.

Mayın 16-da Culfa rayonunun 7 sakini tərəfindən qədim mədəniyyətimizi və tariximizi özündə təcəssüm etdirən məişət əşyaları – küplər, yun darağı, tütək, dəmir və mis qablar, saxsı borular, qazan, çölmək, xalça, kilim, cəhrə və digər nümunələrdən ibarət 40 eksponat rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə təqdim edilib. 

Bununla əlaqədar keçirilən tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Natəvan Qədimova bildirib ki, bu gün qədim diyarımızın sakinləri tərəfindən tariximizlə bağlı müxtəlif əşyaların muzeylərə təqdim edilməsi ənənə halını alıb. Eksponatların təqdim edilməsi nəticəsində muzeylərimiz zənginləşir, həm də bu günə qədər gəlib çıxmış qədim əşyalar etibarlı saxlanc yeri olan muzeylərimizdə qorunur.
Nazir bildirib ki, zəngin mədəni irsimizin qorunması və təbliği istiqamətində görülən işlər ardıcıl olaraq həyata keçiriləcəkdir. Bu məqsədlə muzeylərimizin zənginləşdirilməsi, maddi-mədəniyyət nümunələrinin toplanması işi daim diqqətdə saxlanılır. Bu işdə yaxından iştirak edən sakinlərin təşəbbüsü də təqdirəlayiqdir. Məhz ötən il vətəndaşlarımızın yaxından iştirakı ilə muzeylərimizə 1500-ə yaxın eksponat daxil olub. Culfa Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə daxil olan eksponatlarla birlikdə bu il 472 eksponat muzeylərə təhvil verilib. Bu eksponatlar tariximizi və mədəniyyətimizi sevən, əsl vətəndaşlıq mövqeyini göstərən insanlarımızın səyi nəticəsində toplanılıb və könüllü şəkildə muzeylərə təqdim olunub.
Sonra eksponatları muzeyə hədiyyə edən Culfa şəhər sakini Nailə Nuriyeva, rayonun Boyəhməd kənd sakini Yadulla Novruzov, Əlincə kənd sakinləri Şahin Quliyev, Sara Vəliyeva, Milax kənd sakini Elman Hacıyev, Qızılca kənd sakini Əzizə Məmmədova, Xanəgah kənd sakini Nəcəf Nəcəfov çıxış edərək bildiriblər ki, bu gün muxtar respublikada maddi-mədəni irsin qorunması, yaşadılması və gələcək nəsillərə çatdırılması sahəsində görülən tədbirlər hamımızı sevindirir. Muzeylərimizə qayğı, yeni muzeylərin yaradılması sahəsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri tərəfindən həyata keçirilən işlər minnətdarlıqla qarşılanır. Vətəndaşlarımız da bu işə öz töhfələrini verməyə çalışırlar.

Əli RZAYEV

Bu yaxınlarda “Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyində Azərbaycan Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru Ziyadxan Əliyev və sənətşünas Nizami Alıyevin “Bəhruz bəy Kəngərli taleyi” kitabı işıq üzü görüb. Müəlliflərin bu əsəri Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin tövsiyə və tapşırıqlarının həyata keçirilməsi istiqamətində görülən işlərin tərkib hissəsi kimi də diqqəti cəlb edir. Belə ki, ulu öndər hələ 2002-ci ildə – görkəmli rəssamın adını daşıyan muzeyin açılışında demişdir: “Hesab edirəm ki, Azərbaycanda, o cümlədən Naxçıvanda bizim sənətşünaslar, tədqiqatçılar Bəhruz Kəngərlinin yaradıcılığını daha professional səviyyədə tədqiq etməli, əsərlər yazmalıdırlar”.

Müəlliflərin apardıqları tədqiqat işləri Naxçıvanla yanaşı, Moskva və Tiflis şəhərlərini də əhatə edib. Həmin tədqiqatlar rəssamın həyat və yaradıcılığı ilə bağlı yeni faktları üzə çıxarıb. Bütün bunların hamısı 512 səhifəlik kitabda öz əksini tapıb. Aparılan tədqiqatlar rəssamın həyat və yaradıcılığından bəhs edən və sovetlər dövründə nəşr olunan bir neçə kitab və kataloqda təhrif olunan faktları da aradan qaldırmağa imkan verir. Kitabda rəssamın adının “Bəhruz bəy” kimi təqdim olunması, əslində, kommunist rejiminin ona qarşı etdiyi haqsızlıqlara etirazın ifadəsidir.
Kitabın əvvəlində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov tərəfindən Bəhruz bəy Kəngərlinin adının əbədiləşdirilməsi məqsədilə imzalanmış sərəncamlar yer alıb.

Naxçıvan Dövlət Universitetində IV İslam Həmrəyliyi Oyunlarının başlanması münasibətilə sərgi təşkil olunub.
İncəsənət fakültəsinin sərgi salonuna toplaşanlar qarşısında çıxış edən universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov ölkəmizin növbəti beynəlxalq miqyaslı tədbirə – İslam Həmrəyliyi Oyunlarına ev sahibliyi etməsini özünü dünyəvi dövlət kimi bütün dünyaya təqdim edən, tolerantlıq nümunəsi olan Azərbaycanın dini dəyərlərə sadiq olduğunu bir daha nümayiş etdirmək fürsəti kimi dəyərləndirib. O, respublikamızın İslam ölkələrinin həmrəyliyinə, dünyada sülhə, əmin-amanlığa verdiyi töhfələrdən danışıb. Rektor vurğulayıb ki, doğma Naxçıvanımızın 2018-ci il üçün İslam mədəniyyətinin paytaxtı seçilməsi də bu baxımdan mühüm əhəmiyyətə malikdir.
Sonra rəsm və əl işlərindən ibarət sərgiyə baxış olub.

Səadət ƏLİYEVA

Naxçıvan Muxtar Respublikasının coğrafi ərazisi tarixilik baxımından ölkəmizdə, eləcə də Cənubi Qafqazda özünəməxsusluğu ilə seçilir. Regionun yaşayış məskəni kimi minilliklərə gedib çıxan tarixinə buranın hər qarışında rast gəlmək olar. Aparılan arxeoloji təhlillər bu qədim Azərbaycan diyarının zəngin tarixə və mədəniyyətə malik olduğunu dəfələrlə sübut edib. Bu zənginliyin maraqlı tərəflərindən biri də odur ki, muxtar respublikada şəhər mədəniyyətinin formalaşdığı, mühüm ticarət və sənətkarlıq mərkəzlərinə çevrilmiş coğrafi ərazilər mövcuddur. Belə mədəni mərkəzlərdən biri də Ordubad rayonu ərazisində yerləşən Xaraba Gilan (Kiran, Gilan) orta əsr şəhər yeridir. 

Sahəsi 100 hektardan çox olan Xaraba Gilan 1926-1929-cu illərdə və 1976-cı ildən tədqiq olunur. Abidənin qərb tərəfində eradan əvvəl II-I minilliklərə aid yaşayış məskəni və nekropol aşkar edilib. “Naxçıvan Abidələri Ensiklopediyası”nda göstərilir ki, buradakı Narınqalanın sahəsi 10 hektardan çoxdur və vaxtilə məhəllələrlə birlikdə qala divarları ilə əhatə olunmuşdu. Eyni zamanda qala divarları dördkünc və dairəvi bürclərlə möhkəmləndirilmişdi. Daş, çiy və bişmiş kərpicdən yaşayış evləri, karvansaralar, türbələr, məscid, habelə sənətkarlıq ocaqları və digər tikinti qalıqları aşkar edilmiş, xeyli maddi-mədəniyyət nümunəsi tapılmışdır. Tapıntılar zamanı XII-XIV əsrlərə aid gil qab və memarlıq fraqmentləri üzərində kufi, nəsx xətləri ilə yazılara rast gəlinib. Xaraba Gilan abidəsini tədqiq edən alimlər burada şəhər mədəniyyətinin antik dövrdə – eradan əvvəl V-IV əsrlərdə yarandığını, orta əsrlərdən isə bu şəhərin Azərbaycanın mühüm ticarət və sənətkarlıq mərkəzlərindən biri olduğunu bildirirlər. Tədqiqatlar nəticəsində aydınlaşıb ki, Kiran şəhərinin dağıdılması monqol istilaları zamanı baş verib.

Muxtar respublikamızın muzey bələdçiləri üçün Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən növbəti seminar-treninqdə nazirliyin Mədəni irs və muzey işi üzrə baş məsləhətçisi Qumral Məmiyeva “Muzey bələdçisinin davranış qaydaları” mövzusunda çıxış edib. Bildirib ki, muzey bələdçiləri üçün seminar-treninqlərin keçirilməsində əsas məqsəd muzeylərdə ekskursiya işinin təşkili ilə bağlı mövcud nöqsan və çatışmazlıqları aradan qaldırmaq, muzey bələdçilərinin nəzəri və praktik bilik səviyyəsini yüksəltməkdir.
Vurğulanıb ki, muxtar respublikamızda muzey fəaliyyətinin yüksək səviyyədə təşkil edilməsi üçün ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir. Muzeylərimiz üçün yeni binaların inşa olunması, onların təmiri, yenidən qurulması və maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi işin səviyyəsinin yüksəldilməsinə xidmət edir. Görülən işlər muzey işçiləri qarşısında da mühüm vəzifələr qoyur.
Qeyd olunub ki, muzey bələdçiləri hər bir ziyarətçiyə diqqət göstərməli, muzey işi və muxtar respublikada gedən yeniliklərdən xəbərdar olmalı, onların suallarını diqqətlə dinləyib elmi əsaslarla cavablandırmalıdırlar. Bu gün muxtar respublikamıza gələn turistlərə qədim diyarımız haqqında ətraflı məlumat vermək üçün muzey bələdçisi daim öz üzərində çalışmalı, tariximizi və mədəniyyətimizi dərindən bilməlidir.
Sonra Cəlil Məmmədquluzadənin ev-muzeyində muzey bələdçisinin təqdimatında ekspozisiyaya baxış olub. Sonda ekskursiya mətni müzakirə edilib, muzey bələdçilərinə metodik tövsiyələr verilib.

Əli RZAYEV

Mayın 6-da Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 94-cü ildönümünə həsr olunmuş uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəbləri şagirdlərinin muxtar respublika müsabiqəsi qaliblərinin yekun konserti olub.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Azərbaycan Respublikasında “Xalçaçı günü” peşə bayramının təsis edilməsi haqqında” 2016-cı il 25 noyabr tarixli Sərəncamına əsasən mayın 5-i ölkəmizdə ­“Xalçaçı günü” peşə bayramı kimi qeyd ediləcəkdir.

Bu gün Naxçıvan şəhərində müxtəlif sənət növləri ilə məşğul olan ustalar, bu ustaların fəaliyyət göstərdiyi emalatxanalar çoxdur. Ara-sıra belə emalatxanalardan yolumuzu salanda son illərdə muxtar respublikada sənətə və sənətkara göstərilən diqqət və qayğının müsbət nəticələrinin şahidi olur, müxtəlif xalq sənətkarlığı növləri üzrə ərsəyə gələn sənət nümunələrinə böyük heyranlıqla tamaşa edirik. Sevindirici haldır ki, əvvəllər unudulmaqda olan xalq sənətkarlığı sahələri bu gün dirçəldilir və bu sənətlərin gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün bir sıra işlər görülür. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Naxçıvan Muxtar Respublikasında Xalq yaradıcılığı günlərinin keçirilməsi haqqında” 2009-cu il 7 fevral tarixli Sərəncamı, 2012-ci ilin Naxçıvan Muxtar Respublikasında “Milli dəyərlər ili” elan edilməsi buna parlaq sübutdur. 

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Bilik Fondunun Tədbirlər Planına uyğun olaraq Naxçıvan şəhərində “Naxçıvanın türk-islam mədəniyyəti abidələri: tarixdə və günümüzdə” mövzusunda beynəlxalq konfrans keçiriləcək.
` Bu il iyul ayının 7-8-də keçirilməsi nəzərdə tutulan tədbirin təşkilatçıları AMEA Naxçıvan Bölməsi, Naxçıvan Dövlət Universiteti, “Naxçıvan” Universiteti, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutu və Naxçıvan Muxtar Respublikası Dini Qurumlarla İş üzrə İdarəsidir.
Tarix, coğrafiya, arxeologiya, etnoqrafiya, folklor, dilçilik, ədəbiyyat, turizm, mədəniyyət, memarlıq, incəsənət sahələrində araşdırma aparan tədqiqatçıların məruzə mətnləri 31 may tarixinədək Bu email ünvanı spambotlardan qorunur. Onu görmək üçün JavaScripti qoşmaq lazımdır. elektron poçt ünvanı vasitəsilə qəbul ediləcək.
Beynəlxalq konfransda iştirak etmək istəyənlər tədbirlə bağlı bütün məlumatlarla AMEA Naxçıvan Bölməsinin ameanb.nakh­chivan.az veb saytında tanış ola bilərlər.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin
İnformasiya şöbəsi

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin “Böyük Azərbaycan şairi Molla Pənah Vaqifin 300 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 2017-ci il 12 yanvar tarixli Sərəncamında deyilir: “Molla Pənah Vaqif öz ənənələri ilə seçilən ədəbi məktəb yaratmış ölməz sənətkardır. O, əhəmiyyətini əsrlərdən bəri qoruyub saxlayan bənzərsiz poeziya nümunələri meydana gətirməklə milli ədəbiyyatın yeni istiqamətdə inkişafına təkan vermişdir. Azərbaycan şeiri Vaqifin sayəsində tarixinin növbəti mərhələsinə qədəm qoymuşdur. Onun klassik bədii fikir salnamə­mizin parlaq səhifələrindən birini təşkil edən irsi müasir dövrdə də insanların əxlaqi-mənəvi kamilləşməsinə xidmət göstərir. Azərbaycan tarixinə həmçinin siyasi xadim kimi daxil olan Vaqif taleyüklü məsələlərin həllində müdriklik və uzaqgörənlik nümayiş etdirmişdir”.

Molla Pənah Vaqif Şərq şeirinin bütün vəznlərini yaxşı bilən, doğma dilində, xalqının ruhunu və zövqünü oxşaya biləcək səpkidə yazıb-yaratmağı üstün tutan bir şair olub. Onun xalq dilindən gələn təbii, səmimi ifadələri oxucunu məftun edir. Firidun bəy Köçərli Vaqifin xalq ədəbiyyatı ruhunda yazdığı əsərlərinin “...həqiqi həyatdan nəşət etdiyini” söyləyir, Vaqifi həyatı doğru təsvir edən bir realist kimi müasirlərinə nümunə göstərirdi: “Yüz sənə bundan irəli ata-babalarımızın dolanacağını, ədəb və əxlaqını, libas və təamlarını, arzu və təmənnalarını, fikir və xəyalatını və bilcümlə o əsrin övza (vəziyyət) və dəstgahını Vaqif... gözəl əşar (şeir) və kəlami-abidar (xoşagələn) ilə yazıb gələcək nəsil üçün unudulmayan bir əlamət və yadigar qoymuşdur”. Vaqifin sadə, anlaşıqlı dilindən Səməd Vurğun da “Öz xalqının böyük oğlu” adlı məqaləsində bəhs edərək yazır ki, “Vaqifdəki gözəl, dərin lirizm, sadəlik və xəlqilik, həm də şairlərimiz üçün ən böyük poetik məktəbdir”.

“Naxçıvan” Universitetində böyük Azərbaycan şairi, ictimai xadim Molla Pənah Vaqifin anadan olmasının 300 illik yubileyi ilə əlaqədar “Əsrlərdə yaşayan ömür” adlı konfrans keçirilib.
Konfransı giriş sözü ilə universitetin tədris işləri üzrə prorektoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru İbrahim Kazımbəyli açıb. O ölməz sənətkar Molla Pənah Vaqifin 300 illik yubileyinin keçirilməsi ilə bağlı ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin imzaladığı müvafiq sərəncamın əhəmiyyətindən danışıb.
Konfransda Azərbaycan dili və ədəbiyyat kafedrasının baş müəllimləri Təranə Qəbulovanın “Azərbaycan türklərinin məşhur və müqtədir şairi”, Mədəd Səfərovun “Azərbaycan dilinin saflaşmasında Molla Pənah Vaqifin rolu”, Azərbaycan dili və ədəbiyyat müəllimliyi ixtisası üzrə magistrant Mətanət Əliyevanın “Molla Pənah Vaqif yaradıcılığının özünəməxsus xüsusiyyətləri” mövzularında çıxışları dinlənilib. Çıxışlarda vurğulanıb ki, Molla Pənah Vaqifin yaradıcılığı Azərbaycan poeziyasının gələcək inkişafına böyük təsir göstərib. Vaqif yaradıcılığı tükənməz xəzinədir. Görkəmli klassikin poetik irsi bütün söz incilərindən öz vaqifliyi ilə seçilir. Vaqif dili mənalı və çox anlaşıqlıdır. Onun sözü, ifadə və cümlələri sadə olduğu qədər təbii və şirindir. Dildə təbiilik və şirinlik isə xəlqiliyin mühüm şərtidir. Böyük şairimiz Molla Pənah Vaqif Azərbaycan xalqının iftixarıdır. Onun şeirləri təkrar­edilməzdir.
Sonra tələbələrin ifasında Molla Pənah Vaqifin şeirləri səsləndirilib.

Nuray ƏSGƏROVA

Mayın 1-də Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində Naxçıvan Musiqi Kollecinin Xalq çalğı alətləri şöbəsinin “Naxçıvanqala” ritm qrupu və “Buta” muğam ansamblının müşayiəti ilə kollecin nağara ixtisası üzrə II kurs tələbəsi Nəcəf Hacılı və balaban ixtisası üzrə I kurs tələbəsi Sərxan Əliyevin konserti olub.
Konsertdən əvvəl aparıcı bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında ixtisaslı musiqiçi kadrların hazırlanması, istedadlı gənclərin musiqi təhsilinə cəlb edilməsi, milli musiqi alətlərinin və xalq musiqisinin yaşadılması məqsədilə yaradılan Naxçıvan Musiqi Kolleci 40 ildir ki, Naxçıvanda gənc musiqiçi kadrların yetişdirilməsində səmərəli fəaliyyət göstərir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Musiqi Kollecinin 40 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 2015-ci il 29 mart tarixli Sərəncamı kollecin fəaliyyətinə verilən yüksək qiymətdir.

Kəngərli rayonunun 38 sakini tərəfindən qədim mədəniyyətimizi və tariximizi əks etdirən məişət əşyaları, çıraq, küpə, odun ütüsü, patefon və digər nümunələrdən ibarət 63 eksponat rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə təqdim edilib.

Bu münasibətlə keçirilən tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət və turizm naziri Natəvan Qədimova bildirib ki, muxtar respublikada 29 muzey və muzeytipli müəssisə fəaliyyət göstərir. Burada da 114 mindən çox xalqımızın tarixini, həyat tərzini, adət-ənənələrini özündə əks etdirən maddi-mədəniyyət nümunələri mühafizə olunaraq qorunub saxlanılır. Müstəqillik illərinə qədər əgər muxtar respublika ərazisində 13 muzey fəaliyyət göstərirdisə, müstəqillik dövrünə qədəm qoyduqdan sonra Naxçıvanın tarixini və görkəmli şəxsiyyətlərinin yaradıcılığını əks etdirən 16 muzey yaradılıb. Son illərdə muzeylərimizə göstərilən dövlət qayğısının təzahürü olan muzey sahəsində kadr yetişdirilməsi işi də xüsusilə qeyd edilməlidir.

Litvalı jurnalist Gintaras Visoçkas rəhbəri olduğu “Slaptai” (www.slaptai.lt) qəzetinin 25 aprel 2017-ci il tarixli nömrəsində Naxçıvan Muxtar Respublikası barədə ingilis dilində məqalə nəşr etmişdir. Həmin məqaləni oxuculara təqdim edirik.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Azərbaycan Respublikasının tərkib hissəsidir. Bu gözəl təbiətli diyar şimal-qərbdən Türkiyə, şimal-şərqdən Ermənistan, cənubdan isə İran İslam Respublikası ilə həmsərhəddir. Naxçıvanın ölkənin digər hissəsindən təcridi Stalinin 1924-cü ildə Zəngəzur mahalını Ermənistanın nəzarətinə verməsi ilə başlayıb. Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ (bu Azərbaycan torpağı hal-hazırda Ermənistanın işğalı altındadır) münaqişəsi nəticəsində erməni qüvvələri Naxçıvanı atəşə tutmuş, lakin Kərki kəndindən başqa heç bir ərazini işğal edə bilməmişlər. Muxtar respublikanın paytaxtı Naxçıvan şəhəri, ərazisi 5500 kvadratkilometr, əhalisi isə, təxminən, 500 mindir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisinin, təxminən, 75 faizi 1000 metrdən daha yuxarı yüksəklikdə yerləşir və Naxçıvan öz əzəmətli dağları ilə tanınır.

Növbəti belə seminar-treninq Culfa rayonundakı “Əlincəqala” Tarix-Mədəniyyət Muzeyində keçirilib.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin təşkil etdiyi seminar-treninqdə nazirliyin Mədəni irs və muzey işi üzrə baş məsləhətçisi Qumral Məmiyeva “Muzey bələdçisinin davranış qaydaları” mövzusunda çıxış edib. Qeyd olunub ki, muzey bələdçiləri üçün seminar-treninqlərin məqsədi muzeylərdə ekskursiya işinin təşkili ilə bağlı mövcud nöqsan və çatışmazlıqları aradan qaldırmaq, muzey bələdçilərinin nəzəri və praktik bilik səviyyəsini yüksəltməkdir.
Bildirilib ki, muxtar respublikamızda muzey fəaliyyətinin yüksək səviyyədə təşkil edilməsi üçün ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir. Muzeylərimiz üçün yeni binaların inşa olunması, onların təmiri, yenidən qurulması və maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi işin səviyyəsinin yüksəldilməsinə xidmət edir. Görülən işlər muzey işçiləri qarşısında da mühüm vəzifələr qoyur. Bu gün muzeylərimizdə hazırlıqlı, bilikli, xarici dilləri bilən, işlədiyi mədəniyyət ocağı haqqında ətraflı məlumata malik bələdçilər çalışırlar.

Reportaj

Xalçaçılıq sənəti xalq yaradıcılığının ən zəngin və orijinal nümunələrindən biridir. Xalçalar informasiya daşıyıcıları olmaqla xalqımızın həyat və məişətini özündə əks etdirir. Buna görə də bu sahə dövlətin diqqət mərkəzində saxlanılır, onun yaşadılması, gələcək nəsillərə ötürülməsi üçün müəyyən işlər görülür, layihələr həyata keçirilir. Muxtar respublikamızda da milli dəyərlərə, xalq sənətkarlığının inkişafına  hərtərəfli qayğı göstərilir. Bir neçə ildir ki, qədim el sənətinin biliciləri olan qadınlar xalça toxumaq üçün məşğulluq orqanları ilə müqavilələr bağlayaraq toxuculuq dəzgahları, alətləri, əriş-arğac və rəngli iplərlə təmin olunur, uzunluğu 1 metr 20 santimetr, eni 80 santimetr olan milli ornamentli və Naxçıvan bölgəsinə aid naxışlardan ibarət kiçikölçülü xalçalar toxuyur, bu sənəti yaşadırlar.    

Naxçıvan Muxtar Respublikası Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən “Ənənəni qoruyaq, evdə xalça toxuyaq” adlı sosial əhəmiyyətli haqqıödənilən ictimai işin təşkil edilməsi muxtar respublikada xalça toxunuşu ilə məşğul olan insanların sayının artmasına səbəb olub. Bu tədbir eyni zamanda işaxtaran vətəndaşların məşğulluğunun təmin edilməsi, onların maddi rifah halının yaxşılaşdırılması istiqamətində atılan addım kimi də ­dəyərləndirilir.

Naxçıvan Şəhər “Gənclik” Xalq Teatrı Tofiq Həsənovun “Şöhrət ardınca” birpərdəli komediyasını Babək Rayon Mədəniyyət Evində rayon ictimaiyyətinə təqdim edib.
Tamaşadan əvvəl Nax­çıvan Şəhər Mədəniyyət və Turizm Şöbəsinin müdiri Təranə Cəfərova çıxış edərək bildirib ki, Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən “Gənclik” Xalq ­Teatrı 1973-cü ildən Naxçıvan şəhər 1 nömrəli Mədəniyyət Evində dram dərnəyi kimi fəaliyyətə başlayıb, 1978-ci ildə kollektivə xalq teatrı statusu verilib. Teatrın səhnəsində müxtəlif illərdə maraqlı səhnə əsərləri oynanılıb. “Ezop”, “Bəxtsiz cavan”, “Ölülər”, “Kamança”, “Ana”, “Məhəbbət nişanəsi”, “Durna”, “Yollara iz düşür”, “Vaqif” və başqa pyeslər tamaşaçılar tərəfindən rəğbətlə qarşılanıb. Teatrın səhnəsində vaxtilə maraqlı obrazlar yaratmış aktyor və aktrisaların çoxu Azərbaycan Respublikasının və Naxçıvan Muxtar Respublikasının fəxri adlarına layiq görülməklə bu gün də teatr səhnəmizə öz töhfələrini verirlər.

Beşminillik tarixə malik olan, bəşər sivilizasiyasına verdiyi dəyərli töhfələri ilə seçilən Naxçıvan bir-birindən qədim İslam mədəniyyəti abidələri ilə zəngindir. Belə qədim tikililərdən biri də Naxçıvanqalanın yaxınlığında ucalan tarixi İmamzadə abidəsidir. Bu gün həmin abidə ən çox ziyarət olunan müqəddəs məkanlardandır.
İmamzadə kompleksi tarixsevərlər üçün maraqlı məkanlardan biridir. Kompleks ərazisində ikisi bitişik, biri ayrı olmaqla, üç türbə var ki, bu türbələrin də əsası cənub tərəfdə yerləşən türbədir. Abidənin yerləşdiyi ərazini seyr edərkən diqqətimiz türbənin sol divarındakı yazıya yönəldi. Burada qeyd olunur ki, bu memarlıq incisi XVIII əsrdə ərəb və əcəmlərin hakimi, səxavətli xaqan, hörmətli əmir sultan Əbu-Müzəffər Təhmasib Bahadur xanın hakimiyyəti dövründə günahları bağışlanmağa layiq, mərhum Hacı Fulat bəyin oğlu, zəmanəsinin xeyirxahı, sahibkar Hacı Rufəyi bəyin əmri ilə tikdirilib.
İmamzadənin arxa divarının daşları üzərində qədim yazıların həkk olunması, türbənin yaxınlığında Naxçıvan şəhərinin antik və orta əsrlərə aid qala divarlarının yerləşməsi də bu ərazinin qədimliyi barədə deyilən sözləri təsdiqləyir.

YUNESKO 1995-ci il noyabrın 15-də Parisdə keçirilən 28-ci sessiyasında hər il aprel ayının 23-nü Ümumdünya Kitab və Müəllif Hüquqları Günü elan etmişdir.
Kitab bəşər mədəniyyətinin inkişafında mühüm rol oynayan ən böyük kəşflərdən biridir. Əfsanələr, əsatirlər, rəvayətlər, qəhrəmanlıq dastanları, əmək mahnıları əvvəllər şifahi formada yazılmış, sonralar isə daş, dəri və ağac üzərinə yazılaraq bu günə qədər gəlib çatmışdır. Əlifba və yazının yaranması, kağızın kəşfi, əlyazmalar, çapçılığın ixtira edilməsi, kitabxanaların yaranması kitabın inkişaf mərhələsində ən mühüm səhifələrdir. Kitabın insan həyatına daxil olması, kitabların çoxalması həm də müəlliflik hüququnun yaranması zərurətini meydana gətirmişdir. Orta əsrlərdə Azərbaycan şairləri öz şeirlərinin sonunda poetik adlarını işlətməklə müəlliflik hüququnun səmərəli qorunma formasını yaratmışlar.

Aprelin 21-də Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasında görkəmli Azərbaycan bəstəkarı, Dövlət mükafatı laureatı Tofiq Quli­yevin 100 illik yubileyi ilə bağlı tədbir keçirilib.
Tədbirdə Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasının direktoru, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Elman Əliyev “Tofiq Quliyevin həyat və yaradıcılığı” mövzusunda çıxış edərək bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2017-ci il 7 fevral tarixli Sərəncamına əsasən bu il ölkə­mizdə görkəmli bəstəkarın 100 illiyi qeyd edilir. Vurğulanıb ki, Tofiq Quliyevin yaradıcılığı geniş və rəngarəng olmaqla həmişə diqqəti cəlb edir. Hələ ötən əsrin 30-cu illərində muğamlarımızın nota köçürülməsi sahəsində gördüyü işlər respublikamızın həyatında mədəni hadisə kimi qiymətləndirilib.
Qeyd olunub ki, görkəmli bəstəkar müxtəlif illərdə 5 musiqili komediya bəstələyib, valslar, fortepiano üçün prelüd, variasiyalar yazıb. Həmçinin bir çox kino musiqilərinin müəllifidir. Bütün bunlarla yanaşı, Tofiq Quliyev estrada musiqisinin əvəzsiz sənətkarı kimi də tanınıb. Bəstəkarın lirik, şux, nikbin və oynaq çalarlı musiqiləri əbədiyaşardır.
Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasının Kamera Orkestrinin ifasında Tofiq Quliyevin əsərləri səsləndirilib. Orkestrin solistlərinin ifaları alqışlarla qarşılanıb.

Əli RZAYEV

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi qəbul edilmiş dövlət proqramlarından irəli gələn vəzifələrin icrasını 2017-ci ilin birinci rübündə diqqət mərkəzində saxlamışdır. Bu dövrdə muzeylərlə muxtar respublikanın 200-dən çox ümumtəhsil, orta ixtisas və peşə məktəbi arasında 7 distant dərs keçilmiş, muzey fondlarına 266 yeni eksponat daxil olmuşdur. Ümumilikdə, muzeyləri 92 min 439 nəfər ziyarət etmişdir ki, onların da 26 mindən çoxu xarici ölkə vətəndaşıdır.

Kitabxanaların fəaliyyətinə də diqqət artırılmış, “Nağıl günləri” və “Mütaliə günləri” davam etdirilmişdir. Kitabxana əməkdaşları tərəfindən uşaq bağçalarında, ümumtəhsil məktəblərinin ibtidai siniflərində “Nağıl günü” başlığı altında, ümumilikdə, 142 tədbir keçirilmişdir. Bu dövrdə kitabxanalara 77 adda 648 nüsxə kitab paylanmışdır. Kitabxanalarda yeni oxucu sayı 832, oxucu gəlişi 36 min 307 nəfər, kitab verilişi 175 min 785 nüsxə təşkil etmişdir. Onu da qeyd edək ki, kitabxana işçilərinin peşə hazırlığını yüksəltmək məqsədilə ongünlük kurslar təşkil edilmiş, bu kurslarda 54 kitabxana əməkdaşı iştirak etmişdir.
Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında “Nadir şah”, “Arılar arasında”, M.T.Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrında “Niyyət açarı”, “Sirli sözlər”, “Şahzadə Bəndalı”, “Qırmızı papaq”, “Uf-Uf xanım”, “Nəğməkar bülbül”, Naxçıvan Dövlət Uşaq Teatrında isə “Kosanın kələyi” tamaşaları teatrsevərlərə təqdim olunmuşdur. Muxtar respublikanın xalq teatrları da ötən rübdə tamaşaçılar qarşısında hazırladıqları əsərləri nümayiş etdirmişlər.
2017-ci ilin I rübündə muxtar respublikanın uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərində tədrisin keyfiyyətini yüksəltmək üçün metodik kurslar təşkil olunmuş, mühazirələr oxunmuş, ustad dərsləri davam etdirilmişdir. Musiqi məktəblərində təhsil alan şagirdlər üçün “Lira” intellektual oyunu keçirilmiş, vətənpərvərlik duyğularının gücləndirilməsi məqsədilə konsertlər təşkil edilmişdir. Nazirlik tərəfindən sağlamlıq imkanları məhdud, aztəminatlı və şəhid ailələrinə, valideyn himayəsindən məhrum uşaqlara mədəni xidmət işi də gücləndirilmiş, tamaşalar göstərilmişdir.
Ötən müddətdə turizm sahəsində təbliğat işlərinin əhatə dairəsi genişləndirilmiş, muxtar respublikaya gələn turistlərin sayı artmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Mədəniyyət və Turizm Nazirliyinin mətbuat xidməti

AMEA Naxçıvan Bölməsinin Mərkəzi Elmi Kitabxanasında İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Musiqi və teatr şöbəsinin əməkdaşı, sənətşünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Əli Qəhrəmanovun “Hüseyn Cavid və Naxçıvan teatrı” monoqrafiyasının və Ədəbiyyatşünaslıq şöbəsinin elmi işçisi Nərgiz İsmayılovanın “Müqəddəs məkan Naxçıvan” kitabının təqdimatı keçirilib.

Muxtar respublikamız son 20 ildə uğurlu quruculuq və inkişaf yolu keçmiş, qısa zaman kəsiyində böyük nailiyyətlər əldə olunmuşdur. Naxçıvanın tarixinə qızıl hərflərlə yazılan bu illər təkcə sosial-iqtisadi nailiyyətlərlə deyil, həm də demokratikləşmə prosesinin yeni mərhələdə uğurlu davamı, elektron medianın inkişafı, ümumiyyətlə, kütləvi informasiya vasitələri orqanlarının maddi-texniki bazasının gücləndirilməsi istiqamətində atılan mühüm addımlarla da əlamətdar olmuşdur. Bu sahədə həyata keçirilən tədbirlərin məntiqi davamı olaraq Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2007-ci il 20 aprel tarixli Fərmanı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Televiziya və Radio Şurasının yaradılması və bu qurumun fəaliyyəti muxtar respublikada elektron jurnalistikanın sürətli inkişafının daha bir təzahürü kimi səciyyələnir. 

Ötən müddətdə Televiziya və Radio Şurası üçün müasir tələblərə cavab verən iş şəraiti yaradılmış, əməkdaşların istifadəsinə yeni texniki avadanlıqlar verilmişdir. Şuranın Əsasnaməsində teleradio yayımının texniki keyfiyyətinə nəzarət etmək, izləyicilərdən və teleradio yayımçılarından daxil olmuş ərizə və şikayətləri araşdırmaq, teleradio məhsullarının istehsalı və yayımı üzrə dövlət sifarişçisi kimi çıxış etmək, səlahiyyətləri daxilində yayımçılar üçün icrası məcburi olan qərarlar vermək kimi hüquqlar verilmişdir.

Aprelin 18-də muxtar respublika Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda rəssam Sabir Məmməd­ovun “Boyaların suda rəqsi” adlı fərdi sərgisi təşkil edilib. Sərgidə rəssamın portret, natürmort, mənzərə janrlarında 80-ə yaxın əsəri nümayiş olunub.
Sərginin açılış mərasimində çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva bildirib ki, bu gün muxtar respublikada rəssamlığın və təsviri sənətin inkişafı sahəsində ardıcıl tədbirlər görülür. Yeni nəsil rəssamların yetişməsi, rəssamlıq sənətinin tədrisi üçün hərtərəfli şərait yaradılır, bu sahədə çalışanların yaradıcılıq imkanları artırılır, onlara diqqət və qayğı göstərilir. Bu gün rəssam Sabir Məmmədovun fərdi sərgisinin keçirilməsi rəssamlara göstərilən diqqət və qayğının bariz nümunəsidir.