Muxtar respublikada istehlakçıların fasiləsiz və təhlükəsiz təbii qazla təmin edilməsi diqqət mərkəzindədir. “Naxçıvanqaz” İstehsalat Birliyinin kollektivi bu ilin ötən dövründə qarşıda duran vəzifələri uğurla yerinə yetirmiş, daxil olan müraciətlərə əsasən 283 mənzil və müxtəlif təyinatlı obyekt qazlaşdırılmışdır.
İlin birinci yarısında avtomat qaz paylayıcı stansiyalarda istismar olunan texnoloji avadanlıqlara, təzyiq tənzimləyicilərinə, odorant qurğularına, qaz qızdırıcı qurğulara, ölçü qovşaqlarına istehsalat təlimatına uyğun texniki xidmət göstərilmiş, qazın təsdiq edilmiş texnoloji rejimə uyğun nəqli təmin olunmuşdur. Naxçıvan şəhərində 1695 ədəd smartkarttipli qaz sayğacı quraşdırılmışdır. Eyni zamanda bu dövrdə qaz xətlərində 8558 sızma aşkar­lanaraq aradan qaldırılmışdır.
Naxçıvan Muxtar Respublikasında 2017-ci ilin birinci yarısında yeni qaz xətlərinin çəkilməsi, yerinin dəyişdirilməsi, korroziyaya uğramış yeraltı keçidlərinin yerüstü keçidlərlə əvəz edilməsi işlərinin görülməsi ilə əlaqədar 70 min 872 paqonometr müxtəlif diametrli polietilen və dəmir borulardan istifadə edilmişdir. Rayon və şəhər qaz istismar idarələrinin işçiləri isə Naxçıvan Regional Peşə Tədris Mərkəzində Qaz avadanlıqlarının istismarı və təmiri üzrə çilingər peşəsi üzrə təşkil olunan ixtisasartırma kursuna cəlb olunmuşdur.

“Naxçıvanqaz” İstehsalat
Birliyinin mətbuat xidməti

Dünən

“Şərq qapısı” qəzetinin ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərindəki nömrələrinin birində dərc edilən “Taxılımız bol olarsa” sərlövhəli yazıda müəllif – Babək rayonundakı “Tingçilik” sovxozunun baş aqronomu Qabil Tağıyev digər sahələrlə yanaşı, kənd təsərrüfatında da yaşanan geriliyi ürəkağrısı ilə qələmə alır, yeganə çıxış yolunu məhz torpağa bağlılıqda görürdü. Həmin yazıdan müəyyən bir hissəni təqdim edirik: “Son üç-dörd ilin ictimai-siyasi hadisələri muxtar respublikanın iqtisadiyyatına da böyük ziyan vurub. Qıtlıq yaşanıb. Bahalıq baş alıb gedir. Adamların yaşayış səviyyəsi xeyli aşağı düşüb. Bir mütəxəssis kimi bunun səbəbini onda görürəm ki, bol suyu, geniş, münbit torpağı, günəşli günləri çox olan muxtar respublikamızda son illər kənd təsərrüfatının inkişafına laqeyd münasibət göstərilir. Torpaqdan ikiəlli yapışmasaq, iqtisadi böhrandan çıxa bilməyəcəyik. Axı nə üçün bizim hər cür imkanımız ola-ola, özümüzü dolandırmağa gücümüz çatmasın. Torpağın sinəsində bütün kənd təsərrüfatı bitkiləri ilə yanaşı, taxıl da əkib-becərməklə özümüzü dolandıra bilərik. Əgər taxılımız bol olarsa, yaxşı yaşayar, heç kəsə əl açmaz, heç kəsin yoluna gözümüzü dikmərik. Amma biz taxılçıların gileyi də az deyil. Birinci gileyimiz ondan ibarətdir ki, istehsal etdiyimiz taxılı bizdən ucuz qiymətə alırlar. İkincisi, texnika sarıdan da çətinlik çəkirik. Üstəgəl, bazar iqtisadiyyatına keçid dövründə bütün məhsulların bahalaşması da biz kənd əməkçilərinin əl-qolunu bağlayıb”.

Muxtar respublikamızda həyata keçirilən quruculuq tədbirlərindən Şərur rayonunun Qarahəsənli kəndinə də pay düşüb. Aparılan kompleks abadlıq-quruculuq işləri çərçivəsində tamamilə yenidən qurulan kənd tam orta məktəbinin binası 198 şagird yerlik nəzərdə tutulub. İki mərtəbədən ibarət olan bu tədris müəssisəsinə bir korpus da əlavə edilir. Burada geniş və işıqlı sinif otaqları, kompüter otağı və elektron lövhəli siniflər, kimya, biologiya, fizika və hərbi kabinələr, kitabxana, bufet yerləşəcək. Hazırda binanın fasad hissəsinə yerdən, təxminən, bir metr hündürlükdə cilalanmış travertin üzlük bərkidilir ki, bu da divarlarda baş verə biləcək aşınmanın qarşısının alınması məqsədi daşıyır.
Kənd mərkəzi üçün nəzərdə tutulmuş ikimərtəbəli yeni inzibati binada işlər davam etdirilir. Bu binada icra nümayəndəliyi, bələdiyyə, Yeni Azərbaycan Partiyası ərazi ilk təşkilatı, mədəniyyət evi, kitabxana, iclas zalı, feldşer-mama, baytarlıq və polis sahə məntəqələri, poçt, ATS üçün otaqlar ayrılacaq.

Sədərək rayonunun iqtisadiyyatına xeyli gəlir gətirən sahələrdən biri kartofçuluqdur. Rayonun məhsuldar torpaq sahələri burada yüksəkkeyfiyyətli kartof istehsalına imkan verir. Yaradılan şərait, dövlət tərəfindən verilən kredit və əldə edilmiş məhsuldar toxum sortları torpaq mülkiyyətçilərinin ilbəil qazandıqları uğurların artmasında başlıca səbəblərdir. Ona görə də torpaqları bərəkətli olan bu bölgədə hər il yüksəkkeyfiyyətli məhsul istehsal edilir. Kartofçuluqda təcrübə qazanan torpaq mülkiyyətçiləri rayon və Naxçıvan şəhər əhalisinin bu məhsula olan tələbatının ödənilməsində mühüm rol oynayırlar. Ona görə də bu sahə ilə məşğul olan sədərəklilər səy və bacarıqlarını əsirgəmir, ildən-ilə uğurlarını artırırlar.
Bu cəhətdən 2017-ci ili də rayonun kartof əkib-becərənləri üçün uğurlu hesab etmək olar. Belə ki, bölgənin torpaq mülkiyyətçiləri keyfiyyətli toxum sortları ilə təchiz olunmuş, 102 hektar sahədə əkin aparmış, sahələrə vaxtında və aqrotexniki qaydalar əsasında qulluq göstərmişlər. Nəticədə, çəkilən zəhmət hədər getməmiş, təsərrüfat sahibləri sahələrdə bol məhsul yetişdirməyə nail olmuşlar. Onlardan Elsevər Əhmədov, Nadir Rəhimov və başqaları becərdik­ləri kartofun tədarükünə hazır­laşırlar. Hər il olduğu kimi, bu il də torpaq mülkiyyətçiləri bol məhsul əldə edəcəklərinə inanırlar.

Xəbərlər şöbəsi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsi tərəfindən 2017-ci ilin 6 ayı ərzində torpaqların su təminatının yaxşılaşdırılması və münbitliyinin artırılması sahəsində həyata keçirilən tədbirlər davam etdirilmiş, su anbarlarına 278 milyon kubmetr su ehtiyatı toplanmışdır.
Bununla yanaşı, şoranlaşmanın qarşısını almaq və suyun itkisiz çatdırılması məqsədilə 165 kilometr magistral kanal, 233 kilometr ara arxları və 19 kilometr kollektor lildən təmizlənmiş, 36 kilometr yeni suvarma boru xətti çəkilmişdir.
Mütərəqqi suvarma metodlarının tətbiqi sahəsində görülən işlərin davamı olaraq Kəngərli rayonunun Böyükdüz kəndi ərazisində 400 hektar sahədə qapalı suvarma şəbəkəsinin tikintisinə başlanmış, bu günə qədər 3 kilometr magistral boru xətti və müxtəlif diametrli borularla 26 kilometr suvarma xətti çəkilmişdir. Uzunoba Su Anbarına sugətirən kanalın 650 metr, suaparan kanalın isə 940 metr hissəsi beton panellərlə üzlənmişdir. Yaşayış məntəqələrini və əkin sahələrini sel sularının zərərli təsirindən qorumaq məqsədilə çay və selovlarda 19 kilometr istiqamətləndirici bənd tikilmiş, 7 kəhrizdə təmir-bərpa işləri başa çatdırılmışdır.
“Su Təchizatı və Kanalizasiya İnvestisiya Proqramı” layihəsi çərçivəsində Naxçıvan şəhərində çirkab sutəmizləyici qurğunun tikintisi davam etdirilmişdir. Babək rayonunun Şıxmahmud kəndində müxtəlif diametrli borularla 35 kilometr kanalizasiya xətti, 37 kilometr içməli su xətti çəkilmiş, 1103 ev kanalizasiya şəbəkəsinə qoşulmuş və sayğac quraşdırılmışdır. Şərur rayonunda isə müxtəlif diametrli borularla 52 kilometr içməli su xətti, 10 kilometr kanalizasiya xətti çəkilmiş, 713 ev birləşməsi aparılmışdır. Layihəyə uyğun olaraq Şahbuz şəhərindəki çirkab sutəmizləyici qurğuda tikinti işləri aparılmış, Ordubad rayonunda isə 2 subartezian quyusu qazılmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Dövlət Meliorasiya və Su Təsərrüfatı Komitəsinin mətbuat xidməti

Muxtar respublikada yeni texnologiyaların tətbiqi və əhaliyə keyfiyyətli poçt, rabitə, internet və teleradio xidmətlərinin göstərilməsi bu gün qarşıda duran əsas vəzifələrdəndir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasının Rabitə və Yeni Texnologiyalar Nazirliyi tərəfindən 2017-ci ilin birinci yarısında qeyd olunan vəzifələrin icrası diqqətdə saxlanmış, Şərur rayonunun Arpaçay və Çəmənli kəndlərinin hər birində 384 yerlik NGN tipli yeni avtomat telefon stansiyaları qurulmuş, Arpaçay kəndində poçt bölməsi yaradılmışdır. Mövcud avtomat telefon stansiyaların nömrə tutumlarının artırılması nəticəsində hesabat dövründə muxtar respublikada 1297 yeni telefon nömrəsi istismara verilmişdir.
Bu dövrdə 18 min 705 metr fiber-optik kabel xətti çəkilmiş, 2046 yeni abunəçi genişzolaqlı və sürətli internetlə təmin olunmuşdur. Naxçıvan Muxtar Respublikası Nazirlər Kabineti yanında İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agent­liyinin internet səhifəsi hazırlanmış, agentlik İdarələrarası Elektron Sənəd Dövriyyəsi Sisteminə qoşulmuşdur.

Muxtar respublikamızın iqtisadiyyatında böyük yeri və çəkisi olan kənd təsərrüfatı sürətlə inkişaf edir. Artan inkişaf göstəriciləri sırasında aqrar sahənin xüsusi çəkisinin olması isə təsadüfi deyil. Çünki Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin diqqət və qayğısı ilə bölgələrimizdə bu sahənin inkişafı üçün son illərdə irimiqyaslı layihələr reallaşdırılıb. Bu sahədə böyük irəliləyişlərin müşahidə edildiyi bölgələrimizdən biri də Şahbuz rayonudur. Muxtar respublikada ərzaq təhlükəsizliyinin təmin olunması istiqamətində görülən işlər Şahbuz rayonunda da istehsal və emal sahələrinin inkişafını sürətləndirməklə yanaşı, rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalını artırıb.

Ərazisi, əsasən, dağlıq olan Şahbuz rayonunun özünəməxsus relyefi vardır. Mənbəyini dəniz səviyyəsindən 2500-2600 metr hündürlükdə yerləşən Biçənək aşırımından götürən Naxçıvançay rayon ərazisini tən ortaya bölür. Küküçay, Şahbuzçay isə onun iri qollarını təşkil edir. Rayon ərazisində uca dağlar, sıldırım qayalar da çoxdur – Salvartı, Camaldağ, Küküdağ, Keçəldağ, Ağdaban. Onların hər biri dəniz səviyyəsindən 3 min metrdən artıq hündürlükdə yerləşir. Rayonun kənd­lərinin əksəriyyəti bu dağların ətəklərində məskənləşib.
Sovetlər dövründə, uzun illər Şahbuz kəndlərinin sosial-iqtisadi problemlərinə lazımınca diqqət yetirilməyib. Bu səbəbdən yerli sakinlərin qarşılaşdıqları çətinliklər çox olub. Yol-nəqliyyat, maşın və texnika, gübrələr, maddi dəstək sarıdan dövlətdən heç bir yardım ala bilməyən şahbuzlular bütün çətinliklərə rəğmən böyük zəhmətlər hesabına dolanışıqlarını təmin edə biliblər. Dağlıq ərazidir, burada əkib-biçmək çox çətindir deyib, bu bölgəmizi taleyin ümidinə ­buraxmayıblar.

Muxtar respublikamızda mövcud olan əlverişli iqtisadi mühit yeni investisiya layihələrinin reallaşdırılmasına münbit zəmin yaradıb. Böyük bir hissəsi son 10-15 il ərzində işə salınan bu müəssisələrin bəziləri  yenidən qurulub, əksəriyyəti isə yeni yaradılıb. Ancaq bu müəssisələrin hamısının ümumi bir cəhəti odur ki, onlar yeni dövrün tələbləri – yüksək texnologiyaların tətbiqi ilə müasir standartlar əsasında işləməklə istehlakçılar üçün çox faydalı olan məhsullar istehsal etmək gücünə malikdirlər. Artıq muxtar respublikada yerli və idxal xammal əsasında işləyən çox sayda sənaye müəssisələri fəaliyyət göstərməkdədir. 

Ümumilikdə, bu gün Naxçıvan şəhərində 35-ə yaxın profil üzrə ixtisaslaşmış sənaye müəssisələri fəaliyyət göstərir. Onlardan biri də “Ləzzət Qida Sənaye” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətidir. Müəssisənin istehsal etdiyi məhsullar 10 ildən artıqdır ki, süfrələrimizin bəzəyidir. 388 işçinin daimi işlə təmin olunduğu cəmiyyətin istehsal sahələrində 8 adda, 96 çeşiddə məhsul istehsal edilir. Burada müasir informasiya texnologiyaları geniş şəkildə tətbiq olunur. Müəssisənin əsas məqsədi müştərilərə yüksəkkeyfiyyətli xidmət göstərmək, istehlakçıları münasib və sərfəli qiymətlərə uyğun məhsullarla təmin etməkdir. “Ləzzət Qida Sənaye” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyətində müəssisənin fəaliyyətinin tənzimlənməsi, stimullaşdırılması, marketinq və satış işinin operativ, doğru şəkildə yerinə yetirilməsi, eyni zamanda idarəçiliyin düzgün, əlaqəli şəkildə həyata keçirilməsi hər zaman diqqət mərkəzindədir. Məhz bunun nəticəsidir ki, bütün struktur bölmələrinə və əməkdaşlara normal fəaliyyətləri üçün lazımi şərait yaradılıb. Hazırda burada müasir marketinq və satış metodlarından istifadə edilərək muxtar respublika ərazisində fəaliyyət göstərən bütün ticarət obyektlərinə yüksək səviyyəli xidmət göstərilir. Sifarişlərin alınması və emalı onlayn sistemlə həyata keçirilir. Əməkdaşların maarifləndirilməsi və peşəkarlıqlarının artırılması üçün mütəmadi olaraq treninqlər aparılır.

Tarix unudulmur

“Sədərək rayonunun Naxçıvan Muxtar Respublikasında, o cümlədən Azərbaycanda xüsusi yeri var. Böyük bir kənd olmuş və rayon statusu almış Sədərək həmişə bizim, Azərbaycanın ən kənar yerində, sərhəddə yerləşərək Azərbaycan torpaqlarını qorumuş, saxlamış və mərdlik nümunələri göstərmişdir. Mən indi qəsəbəni bu cür görəndə həddindən artıq sevinirəm. Çünki sizin yəqin ki, xatirinizdədir, vaxtilə, 1977-1978-ci illərdə mən Azərbaycanın başçısı olduğum zaman kənddən aralı bu qəsəbənin salınması haqqında qərar verdim. Nə üçün kənddən aralı? Ona görə ki, o vaxtlar ermənilər yavaş-yavaş bu torpaqlara iddia edir, bu bizim, o bizimdir deyirdilər”. Uzaqgörən bir siyasətin ifadəsi olan bu sözləri ulu öndərimiz Heydər Əliyev Naxçıvana səfəri zamanı 2002-ci il avqust ayının 14-də Sədərək rayonunun sakinləri ilə görüşündə deyib. Zaman da ümummilli liderimizin gəldiyi qənaətin dolğun olduğunu bir daha təsdiq etdi. Bu gün Heydərabad düşmən qabağında mərdi-mərdanə dayanan müasir rayon mərkəzi, gəzməli, görməli, zövq almalı, adı ilə əzizləşən, doğmalaşan yurd yeridir.

Ölkəmizin müasir sosial-iqtisadi inkişafında qeyri-neft sektorunu daha da genişləndirməklə idxal-ixrac arasında müsbət saldoya nail olmaq, istehsalla istehlakın nisbətini düzgün tarazlamaq əsas vəzifələrdən biridir. Çoxşaxəli iqtisadi inkişaf strategiyasını həyata keçirmək üçün neftdən asılılığı azaltmaq, bu məqsədlə Azərbaycanda iqtisadiyyatın digər sahələrinin və regionların inkişafına nail olmaq da əsas vəzifə kimi qarşıya qoyulub.
Ölkəmizin iqtisadiyyatı üçün strateji əhəmiyyətli belə vəzifələrin həyata keçirilməsində Naxçıvan Muxtar Respublikasının da mühüm payı vardır. Belə ki, blokada şəraitin­də olmasına baxmayaraq, həyata keçirilən iqtisadi layihələr sayəsində bu gün muxtar respublikada 371 növdə məhsul istehsal olunur. Bu məhsulların 121 növü ərzaq, 250 növü qeyri-ərzaq məhsullarıdır. 107-si ərzaq, 237-si qeyri-ərzaq olmaqla, 344 növdə məhsula olan tələbat tamamilə daxili imkanlar hesabına ödənilir. 1995-ci illə müqayisədə muxtar respublikada sənaye məhsulunun həcmi 103,2 dəfə, kənd təsərrüfatı məhsulunun həcmi 11,1 dəfə artıb.
Yerli istehsalın artması daxili bazarda məhsul bolluğu yaratmaqla bərabər, muxtar respublikanın ixrac potensialını artırıb, idxalın həcmini isə azaldıb. Artıq 2009-cu ildən başlayaraq muxtar respublikanın xarici ticarət dövriyyəsində müsbət saldo qeydə alınmaqdadır. Ötən ilin yekunlarına əsasən muxtar respublikada xarici ticarət dövriyyəsinin 9,5 faizini idxal, 90,5 faizini isə ixrac təşkil edib.

Cari ildə də Kəngərli rayonunda quruculuq tədbirləri sürətlə davam etdirilir. Bu tədbirlərdən biri rayon mərkəzində inşa edilən zirzəmi ilə birlikdə 7 mərtəbədən ibarət olacaq 48 mənzilli yaşayış binasıdır. Obyektdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi Kəngərli Rayon İdarəsinin kollektivi çalışır. Yaşayış binasının zirzəmisi ticarət mərkəzi üçün nəzərdə tutulub. Binanın hər mərtəbəsində 8 mənzil yerləşəcək. Zirzəmi hissədə və birinci mərtəbədə hörgü işləri yekunlaşıb, növbəti mərtəbənin tikilişi üçün hazırlıq işləri görülür.

Biz, adətən, sahibkar deyəndə iri istehsal müəssisəsinin rəhbərini nəzərdə tuturuq. Fikirləşirik ki, həmin sahibkarların xeyli vəsaiti, obyektləri, işçi qüvvəsi olur. Amma bu gün hər bir sadə vətəndaş belə sahibkara çevrilə bilər. Xüsusən də kənddə yaşayıb müxtəlif təsərrüfat sahələrində çalışanlar. İstehsalla məşğul olan hər bir kənd adamı dövlətdən güzəştli şərtlərlə kredit götürüb özünün ailə təsərrüfatını genişləndirmək imkanına malikdir. Bu mənada, kəndlərimizdə artıq ailə təsərrüfatlarını quraraq hər il 15-20 min manat və hətta bundan çox gəlir götürən­lər var. Biz də bu yazımızda muxtar respublikamızın ayrı-ayrı bölgələrində yaşayıb çalışan, ailə-fermer təsərrüfatları yaradan insanların kəndə, ocağa bağlılıqlarından, muxtar respublika iqtisadiyyatına verdikləri töhfələrdən bəhs edəcəyik.

Məlumat üçün onu da bildirək ki, ötən il kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalının artırılması məqsədilə muxtar respublikada 6 heyvandarlıq, bir quşçuluq, bir balıqçılıq, 6 soyuducu anbar və 3 istixana təsərrüfatı fəaliyyətə başlayıb. Bütün bunların nəticəsidir ki, son illər muxtar respublikada güzəştli kreditlər hesabına 235 heyvandarlıq, 64 quşçuluq təsərrüfatı, 15 balıqçılıq, 102 arıçılıq, 196 hektar sahədə 64 bağçılıq, 10 hektar sahədə 8 üzümçülük təsərrüfatı, ümumi tutumu 14 min 30 ton olan 31 soyuducu anbar, sahəsi 127 min 162 kvadratmetr olan ­ 21 istixana kompleksi və digər müasir müəssisələr yaradılıb.

Muxtar respublikada artan əhali tələbatına uyğun olaraq iqtisadi və sosial sahələrin inkişafı istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir.
“Naxçıvan Muxtar Respublikasının Regional İnkişaf Proqramı (2005-2008-ci illər)”, 2005-2010-cu illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında kartofçuluğun inkişafı üzrə, 2008-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair, Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2009-2013-cü illərdə sosial-iqtisadi inkişafı, 2012-2015-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə dövlət proqramlarının ardınca hazırda icrası davam etdirilən Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı, 2016-2020-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə dövlət proqramlarının icrası ümumi inkişafa təkan vermiş, yeni istehsal və xidmət sahələri fəaliyyətə başlamış, iqtisadiyyat şaxələndirilmişdir.
Yerli istehsal sahələrinin inkişafının nəticəsidir ki, bu gün muxtar respublikada 371 növdə məhsul istehsal olunur. Bu məhsulların 121 növü ərzaq, 250 növü qeyri-ərzaq məhsullarıdır. 107-si ərzaq, 237-si qeyri-ərzaq olmaqla, 344 növdə məhsula olan tələbat tamamilə daxili imkanlar hesabına ödənilir. Muxtar respublikada ümumi inkişafın əsas göstəricisi olan ümumi daxili məhsul istehsalının həcmi 1995-ci illə müqayisədə 59,1 dəfə artaraq 2016-cı ildə 2 milyard 582 milyon manatdan artıq olmuşdur. Bu dövr ərzində sənaye məhsulunun həcmi 103,2 dəfə, kənd təsərrüfatı məhsulunun həcmi 11,1 dəfə artmışdır.

Muxtar respublikamızda özəl sektorun inkişafına göstərilən dövlət dəstəyi regionda müxtəlifprofilli sahibkarlıq sahələrinin genişlənməsinə mühüm təsir edir. Geniş çeşiddə geyimlər, xüsusilə dövlət idarələrində çalışanlar və məktəblilər üçün uniformalar istehsal edən “Zümrüd” Kiçik Müəssisəsi də bu qayğıdan bəhrələnərək qısa zaman içərisində öz fəaliyyətini genişləndirib, bazarda bu sahədə mövcud olan tələbatın böyük bir hissəsinin ödənilməsinə nail olub.

“Zümrüd” Kiçik Müəssisəsi 1997-ci ildə yaradılıb. Müəssisə kollektivi ötən dövr ərzində öz işini xeyli təkmilləşdirib, bu sahənin incəliklərini mənimsəyib. Müəssisə ilə tanış olduqda sahibkar Etibar Hacıyev bildirdi ki, onlar ilk dəfə məktəbli formalarının tikilişi ilə məşğul olmağa başlayıblar. O zaman cəmi 6 nəfərlik bir işçi heyəti ilə işə başlayan bu müəssisə onlara göstərilən dövlət qayğısı ilə 2011-ci ildə yeni binaya köçürülüb. Hazırda istehsal gücü gün ərzində 150 dəst kostyum olan “Zümrüd” Kiçik Müəssisəsində Türkiyə, İtaliya, Yaponiya və Almaniya mənşəli müasir rəqəmsal avadanlıqlar qurulmuş və Türkiyədən gətirilən yüksəkkeyfiyyətli parçalardan həm məktəblilər, həm də hüquq-mühafizə orqanları işçiləri üçün uniformalar tikilir.

Naxçıvanda yol-nəqliyyat infra­strukturunun müasir standartlar səviyyəsinə çatdırılması göstərilən xidmətin keyfiyyətini yüksəltmiş, beynəlxalq əməkdaşlığın genişləndirilməsi istiqamətində mühüm addımlar atılmışdır.
Bu ilin birinci yarısında yerli və beynəlxalq marşrut xətləri üzrə daşınmalar uğurla həyata keçirilmiş, Naxçıvan-İqdır və Naxçıvan-Ərzurum marşrutları açılmışdır. Muxtar respublika daxilində sərnişindaşıma xidmətinin səviyyəsi daha da yüksəldilmiş, fəaliyyətdə olan 139 marşrut xəttində 305 avtobusla rayon mərkəzləri və kəndlərin hamısı marşrutla təmin edilmişdir. Bu dövrdə İran İslam Respublikası ərazisindən keçməklə Naxçıvan-Bakı-Naxçıvan marşrutu üzrə Naxçıvandan Bakıya 7997 sərnişin, əks-istiqamətdə isə 9256 sərnişin daşınmışdır.
Muxtar respublikanın istirahət və turizm mərkəzlərinə, o cümlədən hazırda yay mövsümünün başlaması ilə əlaqədar Uzunoba çimərliyinə, Ağbulaq İstirahət Mərkəzinə avtobus marşrutları açılmış, turlar təşkil edilmişdir. Həmçinin taksi fəaliyyəti göstərən sürücülərin hər ay 4 dəfə qrup şəklində muzeylərə ekskursiyaları təşkil olunmuşdur. Hesabat dövründə nazirliyin reyd komissiyası Nəqliyyat müfəttişliyi və təhlükəsizlik şöbəsi ilə birlikdə reydlər keçirmiş, sərnişindaşıma ilə məşğul olan avtonəqliyyat vasitələrinin təmizliyinə, sürücülərin geyim formasına, şəhərdaxili və rayonlararası marşrutlarda hərəkət qrafikinə nəzarəti artırmışdır.
Muxtar respublikada avtonəqliyyat vasitələri ilə təhlükəsiz sərnişin daşınması, marşrut qrafikinə nəzarət olunması məqsədilə yeni nəsil texnologiyalarından istifadə edilməsinə başlanmışdır. Belə ki, Naxçıvan-Bakı marşrutunda işləyən avtobuslarda Naxtel-4G GPS monitorinq izləmə sistemi quraşdırılmışdır. Naxçıvan şəhərdaxili mar­şrutunda işləyən avtobus və taksilərə isə GPS-lərin quraşdırılması işi davam etdirilir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Nəqliyyat Nazirliyinin mətbuat xidməti

Dünən Şərur rayon Kürkənd kəndində “Mülkiyyətində olan kənd təsərrüfatına yararlı torpaqları istifadə edən torpaq mülkiyyətçiləri tərəfindən ödənilən məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının mahiyyəti və bu sahədə tətbiq olunan elektron xidmətlər” mövzusunda maarifləndirici tədbir keçirilib.
Əvvəlcə Şərur Rayon İcra Hakimiyyətinin əməkdaşı Fizuli Hüseynov keçirilən tədbirin əhəmiyyətindən söz açıb.
Tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikası Daşınmaz Əmlak və Torpaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsinin baş məsləhətçisi Tural Cəfərov torpaq üzərində mülkiyyətin növlərindən danışıb. O, torpaq üzərində hüquqi və fiziki şəxslərin xüsusi mülkiyyət hüququ, dövlət və bələdiyyə torpaqlarının özəlləşdirilməsi, alqı-satqısı, vərəsəliyə keçməsi, bağışlanması, dəyişdirilməsi və torpaqla bağlı digər əqdlərin bağlanma şərtləri barədə məlumatı tədbir iştirakçılarının nəzərinə çatdırıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun əməkdaşı Elçin Səfərov mülkiyyətində olan kənd təsərrüfatına yararlı torpaqları istifadə edən torpaq mülkiyyətçiləri tərəfindən ödənilən məcburi dövlət sosial sığorta haqlarının mahiyyəti və bu sahədə tətbiq olunan elektron xidmətlər haqqında danışıb. Sonra fondun əməkdaşı Toğrul Hüseynov, fondun Şərur Rayon Şöbəsinin müdiri Elnur Əhmədov rayonda bu istiqamətdə görülmüş işlərdən bəhs ediblər.
Tədbirin sonunda torpaq mülkiyyətçilərini maraqlandıran suallar ­cavablandırılıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun
mətbuat xidməti

Çətinə düşəndə bir loxma çörək dizlərə taqətdir, gözlərə işıq.  Bunun üçün taxılın necə əkilib-biçilməsi məni çox maraqlandırıb. Taxılın səpilməsini, suvarılmasını, biçilməsini görməyi, torpaq adamları ilə söhbət etməyi çox arzu etmişəm. Sonradan bu, mənə nəsib olanda, ağsaqqal, dünyagörmüş adamlarla söhbət edəndə bilmişəm ki, əvvəllər kənd yerlərində, xüsusən dağlıq ərazilərdə taxılın əkilməsi, becərilməsi, yığılması, döyülməsi uzun prosesdir. 

Əvvəllər, texnikanın olmadığı vaxtlarda dağ yamaclarındakı sahələr ot biçildikdən sonra payız əkini üçün xış və ya kotan qoşulmuş öküzlə şumlanıb, yayın son ayından başlayaraq sahələrə toxum səpilərdi. Payız fəslinin ilk barlı-bərəkətli yağışları insanları sevindirib, onlar bir-birinə gözaydınlığı verərdilər. Çünki yağan ilk yağış gələn ilin ruzisinin bol olacağının xəbərçisi olub, ana torpağın isti qoynuna etibar edilən bərəkət dənəciklərinin yaxşı kök atmasına, qışın şaxta-sazağının taxıla zərər verə bilməyəcəyinə əminlik yaradardı. Əkinçilər bol məhsul əldə etmək üçün sahələri göz bəbəyi kimi qoruyar, erkən yazdan başlayaraq alaq otlarından təmizlik işlərinə bütün ailə qoşulardı. Hamı bilirdi ki, torpaq yeganə ümid yeridir, ona yaxşı qulluq etsən, qarşılığını birə-min verəcək, ona bel bağlayanları naümid buraxmayacaq. İyun-iyul aylarında isə kəndlərdə əsl bayram ab-havası yaşanardı. Taxıl biçilər, dərzlər xırmana daşınar, küləş tayalara vurulardı. Eyni zamanda at və ya qaramalı xırmanda açılmış buğda dərzlərinin üstündə hərəkət etdirməklə taxıl məhsulunu samandan ayırırdılar. Bu iş olduqca əziyyətli olurdu. Ancaq hər dəfə çəkilən zəhmət bəhrə verdikdə insanlarda ruh yüksəkliyi yaranar, onların üzü gülər, sabaha, gələcəyə inamı artardı. İndi o dövrdən çox illər, fəsillər keçib. Kəndlinin əməyini çox-çox yüngülləşdirən texnikalar icad edilib, məhsuldarlığı artıran min cür vasitə, gübrələr, dərman preparatları kəşf olunub. Ancaq taxıl əkinlərinin məqsədi və əkilən taxılın insanlarımız üçün həyati əhəmiyyəti dəyişməz olaraq qalıb.

Babək rayonunun ən böyük yaşayış məntəqəsi olan Nehrəm kəndi muxtar respublikanın abad yaşayış məntəqələrindən biridir. Bu gün müasir Azərbaycan kəndinə nümunə olan Nehrəmdə bu ilin mart ayından başlayaraq bayraq meydanı və yeni park salınır, tarixin yadigarı olan “İmamzadə” türbəsi təmir olunur.   

Buradakı bayraq dirəyinin hündürlüyü 9 metr olacaq. Bundan başqa, ərazidə istirahət parkı yaradılacaq. Meydanın ətrafında müasir işıqlandırma sistemi qurulacaq, yaşıllıqlar salınacaq. Qeyd edək ki, muxtar respublikanın rayon mərkəzlərində bayraq meydanı salınıb. İlk dəfədir ki, bir kənddə belə bir tədbir həyata keçirilir. Bu, dövlətçiliyimizə, milli atributlarımıza verilən yüksək qiymətin daha bir ifadəsidir.
Doğma diyarımızda dini-mədəni abidələrin və ziyarətgahların bərpa olunması istiqamətində görülən işlər geniş vüsət alıb. Tarixi abidələrə verilən ikinci həyat onların elmi əsaslarla da öyrənilməsinə zəmin yaradıb. Nehrəm kəndindəki “İmamzadə” türbə kompleksində may ayından etibarən təmir-bərpa işləri aparılır. Haz­ır­­­da türbənin fasadı bərpa edilir, giriş hissə yenilənir. Bərpa işlərindən sonra milli memarlıq quruluşu ilə göz oxşayacaq türbənin ətrafında yaşıl­lıqlar salınacaq, işıqlandırma sistemləri quraşdırılacaq.
Qeyd edək ki, Babək rayonunda aparılan tikinti-­qu­rucu­luq tədbirlərinin miq­yası ilbəil genişlənir. Rayon Statistika İdarəsindən aldığımız məlumata görə, 2017-ci ilin yanvar-may aylarında iqtisadiyyatın və sosial sahələrin inkişafı üçün bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 16 milyon 668 min 800 manat həcmində investisiya yönəldilmişdir ki, bu da əvvəlki ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 1,3 faiz çoxdur. Əsas kapitala yönəldilmiş investisiyanın 15 milyon 800 min 300 manatı və ya 94,8 faizi tikinti-quraşdırma işlərinin payına düşmüşdür.

Muxtar RZAZADƏ

Bu ilin ötən dövründə özəl sektordan vergi daxilolmalarının ümumi vergi daxilolmalarında xüsusi çəkisi artıb. Təbii ki, bu artımda muxtar respublikada sahibkarlığa göstərilən dövlət qayğısının xüsusi rolu vardır. Bu barədə Şahbuz Rayon Vergilər Şöbəsindən aldığımız məlumatda bildirilib.
Məlumatda o da qeyd olunub ki, iqtisadi inkişafın nəticəsi olaraq, bu ilin beş ayında şöbə üzrə müəyyən olunmuş proqnoz 110,2 faiz icra edilib. Bu da ötən ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə çoxdur.
Hesabat dövrü ərzində vergi ödəyiciləri tərəfindən 153100 manat plana qarşı 153968 manat icra edilib. Bu dövrdə hüquqi şəxslərdən mənfəət vergisinin həcmi 500 manat plana qarşı 1125 manat, torpaq vergisi 400 manat plana qarşı 497 manat, əmlak vergisi isə 2000 manat plana qarşı 2491 manat olub. Əlavə Dəyər Vergisi üzrə icra vəziyyəti 44400 manat plana qarşı 54520 manat təşkil edib. Sadələşdirilmiş vergi 21700 manat plana qarşı 30853 manat olub. Dövlət rüsumu sahəsində də irəliləyiş müşahidə olunub. Belə ki, 4000 manat plana qarşı 5808 manat təşkil edib. Digər vergilər üzrə də Şahbuz Rayon Vergilər Şöbəsinin nəticələri ürəkaçandır. Belə ki, 2000 manat plana qarşı bu sahədə hasilat 2033 manat təşkil edib.
Xatırladaq ki, “Nağdsız ödəyin, hədiyyə qazanın!” adlı həvəsləndirici tədbirin yeddinci tirajında rayon üzrə 24 nəfər hədiyyə qazanıb.

Xəbərlər şöbəsi

Son illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında sahibkarlığa xüsusi diqqət göstərilir, onlar dövlətimizin hərtərəfli qayğısı ilə əhatə olunurlar. Bu qayğıdan qadınlarımıza da pay düşüb. İndi Naxçıvanda çox sayda qadın sahibkar vardır ki, qazan­dıqları uğurlarla bu sahə ilə məşğul olmaq istəyən, ancaq müəyyən səbəblər üzündən başlamağa tərəddüd edən qadınlarımızı da bizneslə məşğul olmağa təşviq edirlər.
Qadın torpaq mülkiyyətçisi deyəndə bir neçə il bundan qabaq bir çoxları üçün bu ifadə qəribə səslənirdi. Belə bir düşüncə vardı ki, qadınlar torpağa sahiblənə, ondan qazanc götürə bilməzlər. Ancaq indi hər kəs qadınlarımızın torpaq mülkiyyətçiliyi sahəsində nə qədər böyük uğurlar qazana biləcəyinə inanır. Çünki bu gün qadınlar bütün sahələrdə olduğu kimi, sahibkarlıqda da fəallıq nümayiş etdirirlər. Bunun əsas səbəblərindən biri də muxtar respublikada qadınların sahibkarlıq fəaliyyətinə cəlb olunmasının stimul­laşdırılması, dövlətin güzəştli kreditlərindən istifadə imkanlarının təşviq edilməsi, güzəştli kreditlərin verilməsi mexanizminin təkmilləşdirilməsidir. Hazırda qadınlar iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində çalışır, öz töhfələrini verirlər. Qadınların iqtisadi sahədə fəallığının daha da artırılması üçün həvəsləndirici tədbirlər görülür. Müxtəlif treninq­lərin təşkili, biznes sahələri yaratmaq üçün güzəştli kreditlərin verilməsi, evdar qadınların sahibkarlığa cəlb olunması da bu tədbirlərdəndir. Eyni zamanda muxtar respublikanın kəndlərində yaşayan qadınların bizneslə məşğul olmaları və aqrar təsərrüfatlarını yaratmaları üçün də tədbirlər həyata keçirilir. Bunun nəticəsidir ki, son illər qadın sahibkar­ların, eləcə də torpaq mülkiyyətçilərinin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artıb.

Urmiya şəhərində İran və Azərbaycan gömrük xidməti nümayəndələrinin üçüncü müştərək görüşü keçirilib.
Səfərin ilk günündə Azərbaycan gömrük xidməti nümayəndələri İran İslam Respublikasının Qərbi Azərbaycan Vilayətinin valisi Qurbanəli Səadət ilə görüşüb. Vali bütün sahələrdə qarşılıqlı əlaqələrin, o cümlədən gömrük münasibətlərinin arzu­olunan səviyyəyə çatdırılmasının hər iki ölkənin və xalqlarımızın maraqlarına xidmət etdiyini önə çəkərək müştərək görüşlərin əhəmiyyətindən danışıb.
Azərbaycan gömrük xidməti nümayəndə heyətinin rəhbəri, Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri Asəf Məmmədov İran İslam Respublikasının yaxın vilayətləri ilə Azərbaycanın Naxçıvan Muxtar Respublikası arasında ildən-ilə inkişaf edən münasibətlərin iki ölkənin qarşılıqlı əlaqələrinə müsbət təsir etdiyini vurğulayıb.
İyul ayının 3-də Urmiya şəhərində keçirilən İran-Azərbaycan gömrük xidməti nümayəndələrinin üçüncü müştərək görüşündə İran tərəfdən Qərbi və Şərqi Azərbaycan vilayətləri gömrüklərinin rəisləri, rəis müavinləri, Biləsuvar, Astara, Ərdəbil, Culfa və Poldəşt Gömrük idarələrinin rəisləri, Urmiya Yol İdarəsinin Tranzit məsələləri şöbəsinin müdiri və digər məsul şəxslər iştirak ediblər.

Daşınmaz əmlak və torpaq münasibətlərinin nizamlanmasında fəaliyyətin təkmilləşdirilməsi, vətəndaşların mülkiyyət hüquqlarının dövlət reyestrində qeydiyyata alınması zamanı operativliyin təmin edilməsi, muxtar respublikada torpaqlardan təyinatı üzrə səmərəli istifadəsinə dövlət nəzarətinin gücləndirilməsi 2017-ci ilin ilk altı ayında Daşınmaz Əmlak və Torpaq Məsələləri üzrə Dövlət Komitəsi tərəfindən diqqət mərkəzində saxlanılmışdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Naxçıvan Muxtar Respublikasında torpaq münasibətlərinin tənzimlənməsi sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” 2016-cı il 2 aprel tarixli Fərmanı ilə müəyyənləşdirilmiş vəzifələrin icrasının təmin edilməsi məqsədilə ötən 6 ayda Naxçıvan şəhəri üzrə 4216, Şərur rayonu üzrə 878 daşınmaz əmlak obyekti plana alınmışdır. Həmçinin Naxçıvan şəhər inzibati ərazi vahidinə daxil olan bütün bələdiyyələrin, Ordubad rayonu üzrə 15 bələdiyyənin, Culfa rayonu üzrə 10 bələdiyyənin sərhəd xəritələri və müvafiq yerquruluşu sənədləri elektron variant­da hazırlanmış və torpaqların növləri üzrə uçotu aparılmışdır.

Artıq üçüncü ildir ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilən “Nağdsız ödəyin, hədiyyə qazanın!” adlı həvəsləndirici tədbirin yeddinci tirajının qalibləri Naxçıvan şəhərində, Kəngərli, Şərur və Sədərək rayonlarında mükafatlandırılıblar.

Naxçıvan şəhəri üzrə yeddinci tirajın qaliblərinə hədiyyələrin təqdim edilməsi münasibətilə muxtar respublika Vergilər Nazirliyində keçirilən tədbiri giriş sözü ilə nazirliyin şöbə rəisi Rəşad Əliyev açıb. Nazirliyin əməkdaşı çıxışında bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il martın 2-də imzaladığı Sərəncamla təsdiq edilən “2016-2018-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında müasir elektron ödəniş xidmətlərinin tətbiqinin və nağdsız hesablaşmaların genişləndirilməsi üzrə Proqram”da Vergilər Nazirliyinə nağdsız ödənişlərin həcminin artırılması məqsədilə kart sahibləri arasında həvəsləndirici tədbirlərin keçirilməsi tapşırılıb. Nağdsız əməliy­yatların genişləndirilməsi tədbirləri çərçivəsində 1 iyun 2017-ci il tarixə muxtar respublikanın ticarət və iaşə obyektlərinə 1249 ədəd POS-terminal elektron qaydada qeydiyyatdan keçirilərək quraşdırılıb. Muxtar respublikamızda son dövrlər nağdsız dövriyyənin stimullaşdırılması istiqamətində aparılan maarifləndirici tədbirlər öz müsbət nəticələrini verir.

Müasir cəmiyyətin iqtisadi və mədəni inkişafının əsas faktorları arasında sahibkarlıq fəaliyyətinin mühüm rolu vardır. Bütün sahələrdə insan həyatını dəyişdirən, innovativ yeniliklərin və yüksək texnologiyanın tətbiqi ilə ümumi inkişafı şərtləndirən sahibkarlıq, bu mənada, həm də yaradıcılıq sahəsidir. Sahibkarlığın inkişafı, onun rəqabətqabiliyyətliliyinin artırılması istiqamətində dövlət tənzimlənməsi isə bu sahədə hüquqi bazanın yaradılması və beynəlxalq təcrübəyə uyğun cəlbedici biznes və investisiya mühitinin formalaşdırılmasında mühüm əhəmiyyətə malikdir. 

İqtisadiyyatda qarşıya qoyulmuş məqsədlərə çatmaq üçün dövlət-sahibkar münasibətlərinin inkişaf etdirilməsi, sahibkarlıq fəaliyyətinə qarşı hər cür süni maneələrin aradan qaldırılması, istehsal olunmuş məhsulun ixrac imkanlarının genişləndirilməsi, yeni layihələr üçün kredit dəstəyi və təşviq mexanizmlərinin formalaşdırılması, beynəlxalq standartlara uyğun elektron dövlət xidmətlərinin göstərilməsi bu sahənin uğuru üçün vacib məsələlərdəndir. Bu baxımdan muxtar respublikamızda sahibkarlıq sahəsində əldə olunmuş sürətli inkişafın davamlı­lığının təmin edilməsi sahibkarlığa göstərilən dövlət dəstəyinin əhəmiyyətini bir daha ortaya qoyur. Müstəqilliyimizin ilk illərindən başlayaraq muxtar respublikamızda sahibkarlıq fəaliyyətinin təşəkkül tapmasınadək keçilən yol və əldə olunan müasir səviyyə bu qənaətə gəlməyə imkan verir.

Müasir dövrümüzdə istehsal olunan keyfiyyətli ət və ət məhsulları yüksək bioloji dəyərli qida kimi insan orqanizmi üçün mühüm əhəmiyyətə malikdir. Ətin tərkibini araşdırdıqda məlum olur ki, onda normal həyat fəaliyyəti üçün lazım olan zülal, yağ, vitamin və mineral maddələr vardır. Ət və ət məhsulları qrupuna ət, quş əti, kolbasalar, ət konservləri, yarımfabrikatlar və sair daxildir.
Muxtar respublikamızda bu sahədə ixtisaslaşmış bir neçə müəssisə fəaliyyət göstərir. Bu gün mağazalarda həmin müəssisələrin istehsal etdiyi ət və ət məhsulları satışa çıxarılır. Onlar arasında yüksək keyfiyyəti ilə daha çox alıcı kütləsi qazanan “MM” əmtəə nişanı ilə tanınan ət və ət məhsullarının xüsusi yeri vardır.
Nахçıvаn şəhərinin Babək məhəlləsində fəaliyyət göstərən “Müasir məkan” müəssisəsində yaradılan şəraitlə maraqlanmaq, iş prosesi ilə tanış olmaq üçün ötən günlərdə yolumuzu adıçəkilən ünvandan saldıq. Sahibkar Ziyafəddin Məmmədov bizimlə söhbətində bildirdi ki, müəssisə 2003-cü ildən etibarən fəaliyyətə başlayıb. Qısa zamanda bu müəssisənin məhsullarına tələbat artdığı üçün çox və daha keyfiyyətli məhsul istehsal etmək məqsədilə yeni binanın inşa olunması və müasir texnoloji avadanlıqların alınması zərurəti yaranıb. Bütün bu şəraitin yaradılması dövlət qаyğısı hesabına mümkün olub. Belə ki, müəssisəyə Sаhibkаrlığа Kömək Fоndundan dövlət mаliyyə dəstəyi göstərilib. Nахçıvаn şəhərinin Babək məhəlləsində istеhsаl müəssisəsi üçün аyrılmış ərazidə müasir layihə əsasında istеhsаl sехi, хаmmаl və hаzır məhsullаrın sахlаnılmаsı üçün sоyuducu аnbаr, lаbоrаtоriyа, inzibаti binа tikilib istifadəyə verilib.

Məlum olduğu kimi, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri Vasif Talıbov muxtar respublikada aqrar sektoru inkişaf etdirmək məqsədilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin verdiyi sərəncamlar əsasında bir neçə sərəncam imzalamışdır. Bu sərəncamlara əsasən  ərazidə aqrar sektorun inkişaf etdirilməsində əsas yer tutan torpaq ehtiyatlarından elmi əsaslarla səmərəli istifadə etmək üçün müasir dövrün tələblərinə cavab verən yeni metodların köməyi ilə regionun torpaqları öyrənilməyə başlanılıb.

Muxtar respublikamızda sosial-iqtisadi inkişafın bəhrələri olan yeni quruculuq ünvanlarının sayı getdikcə artır. Bu, region sakinlərinə göstərilən qayğının ifadəsi kimi diqqəti çəkir. Qədim diyarımızın füsunkar bölgələrindən biri olan Ordubad rayonunun quruculuq xəritəsi də hərtərəfli dövlət qayğısı hesabına ildən-ilə genişlənir. Hazırda Ordubad Rayon Rabitə İdarəsi üçün yeni binanın tikilməsinə başlanılıb. İnşaat işləri Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin Ordubad Rayon İdarəsi tərəfindən həyata keçirilir.
İlkin olaraq binanın tikiləcəyi ərazidə torpaq işləri başa çatdırılıb, fundament qazılıb, beton-qəlib işləri üçün hazırlıqlar davam etdirilir.
Yeni bina zirzəmi ilə birlikdə 4 mərtəbədən ibarət olacaq. Zirzəmi hissədə server otağı, qazanxana, mətbəx, yeməkxana, elektrik və təsərrüfat otaqları, qarderob yerləşəcək. Birinci mərtəbədə mühəndis otağı, bağlama və çeşidləmə otağı, Naxtel müştəri xidmətləri bölməsi və xidməti zal fəaliyyət göstərəcək. İkinci mərtəbədə arxiv və xidməti otaqlar, üçüncü mərtəbədə isə ATS, 50 yerlik iclas zalı və digər iş otaqlarının salınması nəzərdə tutulub.
Qeyd edək ki, son illərdə muxtar respublikada rabitə və yeni texnologiyaların tətbiqi istiqamətində kompleks tədbirlər həyata keçirilir. Bu sahədə maddi-texniki bazanın gücləndirilməsi muxtar respublikanın müxtəlif yaşayış bölgələrində də poçt və rabitə xidmətlərinin lazımi şəkildə təşkilinə şərait yaradıb. Ordubadda rayon Rabitə İdarəsi üçün də yeni binanın tikilməsi bölgə əhalisinin poçt və rabitə xidmətlərindən hərtərəfli şəkildə yararlanmasına öz töhfəsini verəcəkdir.

Xəbərlər şöbəsi

Muxtar respublikamızda özəl sektora göstərilən dövlət qayğısı iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində işə başlayan sahibkarlar üçün əlverişli şərait yaradıb. Son illər Naxçıvanda uğurlu iş adamlarından biri kimi seçilən Rafiq Əliyevin Nehrəm kəndində qurduğu kəndli - fermer təsərrüfatı biznesdə zəhmət çəkib yaxşı nəticəyə çatmaq istəyənlər üçün gözəl örnəkdir.

Rafiq Əliyevin bir neçə il əvvəl yaratdığı müəssisə süd məhsullarının emalına başlayandan bəri alıcıların rəğbətini qazanıb. Hazırda bu müəssisənin məhsullarına olan tələbat böyükdür. Bütün bunlar sahibkarı sevindirir. Bu il, 25 aprel – Sa­hibkarlar Günündə ölkə Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə “Tərəqqi” medalı ilə təltif olunması onu daha da ruhlandırıb və işinə möhkəm bağlayıb.
Sahibkarlıq fəaliyyəti maraqlı olduğu qədər riskli, məsuliyyət tələb edən bir sahədir. Biznesin növü kənd təsərrüfatı və heyvandarlıq olduqda isə bu tələblər daha da artır. Çünki keyfiyyətli ərzaq məhsulları istehsal etmək və əhalinin bu məhsullara olan tələbatını ödəmək daha çox zəhmət tələb edən bir işdir. Heyvandarlıq çox əmək tutumlu, mövsümi faktorlardan asılı olduğundan son məhsulun maya dəyərinin yüksək olması da burada özünü göstərən amillərdəndir. Ancaq bütün bunlar torpağa bağlı olub, dədə-babadan heyvandarlıq işini mənimsəmiş, hazırlanan məhsulun bərəkətini bilən insanlar üçün yorucu deyil, əksinə, həvəsləndirici bir faktor da ola bilər. Ancaq muxtar respublikamızda sahibkarlıq fəaliyyəti, xüsusən istehsal və emal sahibkarlığı üçün yaradılmış şərait Rafiq Əliyev kimi digər sahibkarlarımızı da həmişə işə ruhlandırır.

İnsanlar ta qədimdən torpağa ruzi-bərəkət mənbəyi kimi baxıb, ona baş əyib, alın təri axıdıb. Bunun da müqabilində gün-güzəranını yaxşılaşdırıb,  məhsul bolluğu yaradıb. Bu gün isə bol məhsul götürmək üçün imkanlar daha da genişlənib. Bu da onunla bağlıdır ki, dövlətimiz aqrar bölmənin inkişafına hərtərəfli qayğı göstərir. Yeni-yeni texnikalar alınıb gətirilir, kreditlər ayrılır, məhsuldar toxum sortlarından istifadəyə geniş yer verilir, torpaqlardan lazımınca istifadə olunur.

Ölkəmizdə aqrar islahatların həyata keçirilməsi əkin-biçinlə məşğul olan insanlarda bu sahəyə marağı artırıb. Torpaq bütün sərvətlərin ən qiymətlisidir. Bu sərvətdən səmərəli istifadə edən, ona baş əyən, zəhmət çəkən insanların da təknəsi dolu, süfrəsi zəngin olur.
Muxtar respublikamızda kənd təsərrüfatı sahəsində davamlı inkişaf tempi saxlanılır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 1 sentyabr tarixli Fərmanı ilə təsdiq edilən “Naxçıvan Muxtar Respublikasının 2014-2018-ci illərdə sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı” bu istiqamətdə mühüm əhəmiyyət kəsb edən dövlət sənədidir. Proqram digər sahələrlə yanaşı, kənd təsərrüfatının inkişafına, ərzaq məhsulları istehsalının artırılmasına, əhalinin ekoloji cəhətdən təmiz və keyfiyyətli məhsullarla təmin olunmasına, sahibkarlıq mühitinin formalaşdırılmasına, kənd adamlarının həyat səviyyəsinin yüksəldilməsinə geniş imkanlar açıb.

 Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyinin nəzdində 2008-ci ildən fəaliyyət göstərən “İstehlak Mallarının Ekspertizası Mərkəzi” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti tərəfindən ərzaq mallarının keyfiyyətinə nəzarət davam etdirilir. 

Cəmiyyətdən verilən məlumata görə, cari ilin 6 ayı ərzində mərkəzdə 77 mal çeşidini əhatə edən 1033 səyyar və 1099 halda mal nümunəsi laboratoriya analizindən keçib, aparılmış laboratoriya təhlilləri, əsasən, 773 yerli istehsal məhsullarını və 326 idxal məhsullarını əhatə edib. Həmçinin 429 halda hüquqi və 670 halda fiziki şəxslər tərəfindən daxil olmuş 1099 halda mallardan nümunələr götürülərək kеyfiyyət göstəricilərinin müəyyənləşdirilməsi məqsədilə lаbоrаtоriyаda аnаliz оlunub, nəticədə, 1092 hаldа məhsulun kеyfiyyət göstəricilərinin nоrmаtiv-tехniki sənədlərin tələblərinə cаvаb vеrdiyi, 7 halda mal nümunəsinin keyfiyyət göstəricilərinin aşağı olduğu müəyyən edilib.

“Cahan Holdinq” Şirkətlər İttifaqı son illərdə ərzaq məhsulları, tikinti materialları istehsal edən zavod və fabriklərlə yanaşı, xidmət sahələrinin yaradılmasına da nail olub. 2011-ci ilin oktyabr ayında istifadəyə verilən “Cahan” Alış-Veriş Mərkəzində bu gün alıcılara nümunəvi xidmət göstərilir. Ümumi sahəsi 10 min kvadratmetr olan mərkəzdə Almaniya, Yaponiya, Cənubi Koreya və Türkiyə      istehsalı olan texniki avadanlıqlar quraşdırılıb.

Suyun insan üçün nə qədər vacib nemət olduğunu hər kəs yaxşı bilir. Canlı həyatın yaranması və yaşaması üçün torpaq və hava kimi, suyun da hansı dərəcədə əvəzedilməz olduğu bu qiymətli sərvətin çatışmadığı zamanlarda daha aydın görünür. Ona görə də insana lazım olan şirin su ehtiyatlarından düzgün istifadə olunması ən doğru seçimdir. Suyun texniki, kənd təsərrüfatı və məişət məqsədləri üçün istifadəsi, ondan enerji alınması istiqamətində görülən işlər bu məsələnin diqqətdə saxlanılmasını zərurətə çevirir.
Naxçıvan Muxtar Respublikasında su ehtiyatları nisbətən az olduğuna görə, içməli və təsərrüfat məqsədli su mənbələrindən düzgün istifadə, muxtar respublikada suya olan tələbatın daha az məsrəflə və tam ödənilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Muxtar respublikanın su balansının strukturuna bir çox amillər (hidrometeoroloji şərait, çay və göllərə daxil olan su kütlələrinin həcmi, kimyəvi xassələri, hövzə və çalaların morfoloji quruluşu və morfometrik ölçüləri) təsir edir. Müəyyən edilmişdir ki, Araz çayı, Naxçıvançay, Arpaçay və onların qolları üzərində inşa edilən su anbarları, sututarlar və digər hidroqovşaqların hesabına çay suları daha çox tənzimlənir. Muxtar respublikanın çay və göllərinin kənd təsərrüfatında və əkinçilikdə müstəsna əhəmiyyətini nəzərə alaraq onların mühafizəsinə nəzarət artırılır, regionun təbii hidrosistemi ardıcıl şəkildə öyrənilir.

Bu sahənin inkişaf etdirilməsi üçün geniş imkanlar var

Ölkəmizin təbii iqlim şəraiti tarixən burada müxtəlif kənd təsərrüfatı sahələrinin inkişaf etdirilməsinə şərait yaradıb. Münbit torpaqları, bol su mənbələri və Günəş işığı bu diyarda əhalinin əsas məşğuliyyət sahələrindən olan kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalına imkan verib. Gəlirliyi ilə seçilən belə təsərrüfat sahələrindən biri də baramaçılıqdır. Baramaçılığın tarixi çox qədimdir. Tədqiqatçılar arxeoloji qazıntılara əsaslanaraq bu sahənin eramızdan 5 min il əvvəl mövcud olduğunu söyləyirlər. İpəkçilik qədim zamanlardan dünyanın bir sıra ölkələrində inkişaf edib. İpək parçalar keçmiş zamanlardan öz dəyəri ilə fərqlənib, qızıla bərabər tutulub. Vaxt olub pul əvəzinə işlənib, ən qiymətli hədiyyə hesab edilib.

İpəkçilik Azərbaycanda VII əsrdən inkişaf etməyə başlayıb. XI-XII əsrlərdə Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində istehsal edilən ipək kəmiyyət və keyfiyyətinə görə bütün dünyada şöhrət qazanıb. XIX əsrdə Rusiyada ipək istehsalı müəssisələri, əsasən, Azərbaycandan alınan barama xammalı hesabına işləyib. Sovetlər İttifaqı dövründə ölkəmizdə istehsal olunan ipək təkrar emal üçün SSRİ-nin 250-dən çox ipək parça kombinatına göndərilirdi. Ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycana birinci rəhbərliyi dövründə ipəkçilik gəlirli sahələrdən birinə çevrilib. İpəkçiliyin inkişafında Azərbaycan KP MK-nın və Nazirlər Sovetinin 1971-ci il 17 mart tarixli “Azərbaycanda ipəkçiliyin gələcək inkişafına dair tədbirlər” haqqında qərarının xüsusi rolu olub. Həmin qərar əsasında bu sahənin inkişafı ilə əlaqədar bir sıra tədbirlər həyata keçirilib. Ayrı-ayrı rayonlarda ipək kombinatları, baramaaçan və toxuculuq fabrikləri yaradılıb.

Muxtar respublikamızda nəqliyyat xidmətlərindən istifadə edən sərnişinlərin rahat gediş-gəlişinin təmin olunması məqsədilə hər il xeyli tikinti-quruculuq tədbirləri həyata keçirilir. Bu tədbirlər cari ildə də davam etdirilir. Hazırda Şərur rayonunun ərazisindəki yollarda əsaslı və cari təmir işləri aparılır.
Bir neçə gündür ki, rayonun Aşağı Aralıq və Yuxarı Aralıq kəndlərindəki 2,5 kilometrlik əsas, 5,2 kilometrlik məhəllələrarası yolların əsaslı təmirinə başlanıb. Əsas yolların təmiri ilə məşğul olan Naxçıvan Yol Təmir-Tikinti İdarəsinin tabeliyindəki maşın və mexanizmlərin gücü ilə əvvəlki asfalt örtük qaşınıb götürülür, yataq hamarlanır, lazım olan yerlərə çınqıl tökülüb bərkidilir. Bu işlər başa çatdıqdan sonra yola qalın asfalt örtük salınacaqdır.
Məhəllələrarası yolların təmiri isə rayon Yol Təmir-Tikinti İdarəsinin kollektivi tərəfindən görülür. Şərur şəhərində və kənd­lərarası yollarda da cari təmir işləri aparılır.

* * *

Culfa rayonunda aparılan abadlıq-qurucu­luq tədbirləri hər il ayrı-ayrı kəndləri əhatə edir. Cari ildə belə tədbirlər Dizə kəndində də həyata keçirilir. Bu ilin mart ayından adıçəkilən yaşayış məntəqəsində 216 şagird yerlik tam orta məktəb binasının tikintisinə başlanılıb. Yeni məktəb binası 3 mərtəbədən ibarət olacaqdır. İnşaat işlərini Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsinin Culfa Rayon İdarəsi həyata keçirir.
Yeni obyekt vaxtlı-vaxtında inşaat materialları ilə təmin olunur. Qısa müddətdə inşaatçılar məktəbin birinci və ikinci mərtəbələrinin hörgü işlərini başa çatdırıb, üçüncü mərtəbənin tikintisinə başlayıblar. Obyektin birinci və ikinci mərtəbələrində suvaq işləri yerinə yetirilir.

Muxtar respublika ərazisinin böyük bir hissəsini quraqlıq sahələr, az bir qismini isə sulu ərazilər təşkil edir. Buna görə də ərazidə ağacların, bitkilərin əkilməsi üçün torpaq sahələrinin düzgün seçilməsi, müasir texnologiyaya cavab verəcək şəkildə becərmə işlərinin aparılması, bir sözlə, ağaclara və bitki örtüyünə qayğı göstərilməsi ən aktual məsələlərdən biridir. Yaşıllıq sahələrinin yaradılmasında əsas iş isə, heç şübhəsiz, əkinlərin suvarılmasıdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Kənd Təsərrüfatı Nazirliyinin əməkdaşı Əsgər Həsənovla söhbətimiz də məhz bu barədə oldu:

– Ağacların suvarılmasında nələrə diqqət edilməlidir?

– Suvarma ağacların normal böyüməsini və yüksək məhsul alınmasını təmin edən əsas aqrotexniki tədbirlərdən biridir. Suvarmanı tələbata uyğun aparmaq başlıca şərtlərdəndir. Bu zaman vacib olan bəzi məqamlara diqqət edilməlidir. Ağır gilli torpaqlarda suyun dərin qatlara hopması (sızması) çətin, yüngül quruluşlu torpaqlarda isə asandır. Buna görə də səmərəli suvarma aparılması üçün torpağın tərkibi haqqında məlumatlı olmaq ilk şərtdir. Yadda saxlamaq lazımdır ki, dayaz suvarma zamanı torpağın ancaq üst şum qatı islanır. Bu suvarma ağacların normal böyüməsini, güclü çətir əmələ gətirməsini təmin edə bilmir. Bunun nəticəsində ağacların üst budaqları qurumağa başlayır. Buna yol verməmək üçün yerli şəraitə uyğun və sınaqdan çıxarılmış suvarma üsullarına üstünlük vermək daha əhəmiyyətlidir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2012-ci il 19 noyabr tarixli Sərəncamına əsasən hər il iyunun 24-ü Azərbaycanda maşınqayırma sənayesi işçilərinin peşə bayramı kimi qeyd olunur.

Maşınqayırma sənayesi bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə olan energetika, elektrotexnika, radioelektronika, cihazqayırma, dəzgahqayırma, nəqliyyat, kənd təsərrüfatı texnikası və digər maşınqayırma sahələrini əhatə edir. Maşınqayırma ağır sənaye kompleksi olaraq əmək alətləri, istehlak predmetləri və müdafiə xarakterli məhsullar istehsal edən bir sahədir. Bu sahə, ümumilikdə, iqtisadiyyatın texniki təminat bazası olaraq, istehsalatda əmək məhsuldarlığını yüksəltməklə, insanların maddi rifahının yaxşılaşmasına xidmət edir.
Azərbaycanda sənayeləşmə siya­sətinin əsası ötən əsrin 70-80-ci illərində ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulmuşdur. Həmin dövrdə neft maşınqayırma kompleksi, dərin özüllər, məişət kondisionerləri, elektron hesablama maşınları zavodları istifadəyə verilmişdir. Sənaye sahələrinin şaxələndirilməsi həyata keçirilərək neft maşınqayırması ilə yanaşı, dəz­gahqayırma, elektrotexnika və elektronika, cihazqayırma, yol-inşaat maşınları və digər sahələr inkişaf etdirilmişdir. Regionların sənaye potensialının yüksəldilməsi kimi uzaqgörən siyasət həyata keçirilərək böyük şəhərlərdə iri sənaye kompleksləri yaradılmışdı. Bu gün də ölkəmizdə sənayenin, xüsusilə də maşınqayırma sənayesinin inkişafı sahəsində ardıcıl tədbirlər görülür.

Yeni infrastruktur “bir dayanacaq” prinsipinə uyğun qurulan, yük xətti və anbarlardan, sərnişinlərin keçid zallarının da yerləşdiyi inzibati binadan, yoxlama-baxış sistemləri bölməsindən və rüsumsuz ticarət mağazasından ibarət müasir gömrük kompleksi­dir. Gömrük nəzarəti və rəsmiləşdirilməsinin texnoloji sxeminə uyğun olaraq giriş-çıxış zolaqları bir-birindən ayrı nəzərdə tutulub. Üç zolaqla sərnişin və minik, iki zolaqla yük-nəqliyyat vasitələri hərəkət edəcək. Sərnişin keçid zalları kompleksin ortasında – üçmərtəbəli inzibati binanın birinci mərtəbəsindədir. Gömrük nəzarəti zonasında sərnişinlərin hərəkəti üçün tunellər yaradılacaq, yaşıl və qırmızı kanallar formalaşdırılacaq. Yük xətti, əsasən, rəsmiləşmə zalı və anbar binasından ibarətdir. Tranzit və idxal istiqamətində gələn və əks-istiqamətdə hərəkət edən avtonəqliyyat vasitələrinin hərəkəti bir-birindən ayrı nəzərdə tutulub. Yük xətti üzərində iritonnajlı avtomobillərlə daşınan yüklərə gömrük nəzarətini həyata keçirməkdən ötrü X-Ray rentgen nəzarət-yoxlama kompleksi qurulub.
Qanunvericiliyə əsasən, gömrük nəzarətindən güzəştli qaydada keçməli olan şəxslərə xidmətin göstəriləcəyi binada və yeməkxanada, anbar və rəsmiləşdirmə zalının tikinti işləri artıq yekunlaşdırılıb. Hazırda inzibati binanın, o cümlədən keçid zallarının tikintisi davam etdirilir. Kompleksin ərazisində əlavə yardımçı binalar da inşa olunacaqdır.

Səbuhi HÜSEYNOV

Muxtar respublikada aqrar sahədə həyata keçirilən tədbirlərin əhatə dairəsi xeyli genişləndirilib, bol məhsul istehsalı üçün zəmin yaradılıb. Yeni suvarma şəbəkələrinin qurulması kənd təsərrüfatı bitkilərinin, xüsusilə də əsas ərzaq məhsulu olan taxıl əkini sahələrinin artırılmasına səbəb olub. Meliorativ tədbirlərin görülməsi hesabına uzun müddət əkilməyən torpaq sahələri əkin dövriyyəsinə qatılıb. Ötən ilin payızında və bu ilin yazında əkin zamanı keyfiyyətli və məhsuldar toxum sortlarından istifadə edilib, sahələrdə vaxtlı-vaxtında suvarma və aqrotexniki qulluq işləri görülüb. Bütün bu görülən işlər nəticəsində zəmilərdə bol məhsul yetişib. Taxıl biçini ilə bağlı bölgələrimizdən gələn xəbərlər bunu deməyə əsas verir.

Muxtar respublikada 2017-ci ilin yanvar-may aylarında 927 milyon 928 min 400 manatlıq ümumi daxili məhsul istehsal olunmuşdur ki, bu da 2016-cı ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 0,9 faiz çoxdur. Hər bir nəfərə düşən ümumi daxili məhsulun həcmi 2016-cı ilin müvafiq dövrü ilə müqayisədə 4 faiz artaraq 2063 manata çatmışdır.

* * *

Muxtar respublikada yaranan ümumi daxili məhsulun tərkibində ilk yeri sənaye sahəsi tutur. Sənaye üzrə 419 milyon 860 min manat həcmində məhsul istehsal edilmişdir ki, bu da 2016-cı ilin müvafiq dövründəki göstəricini 1,1 faiz üstələmişdir.

* * *

İnfrastruktur quruculuğu çərçivəsində 2017-ci ilin yanvar-may aylarında muxtar respublikada bütün maliyyə mənbələrindən əsas kapitala 385 milyon 518 min manat həcmində investisiya yönəldilmişdir ki, bu da bir il öncəki göstəricidən 1,5 faiz çoxdur. Əsas kapitala yönəldilmiş investisiyanın 361 milyon 724 min manatı və ya 93,8 faizi tikinti­-quraşdırma işlərinin payına düşmüşdür.

Son illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının sosial-iqtisadi inkişafına dair bir çox dövlət proqramları qəbul edilib. Bu proqramlar içərisində muxtar respublikada meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişaf etdirilməsi ilə bağlı ardıcıl olaraq qəbul edilmiş dövlət proqramları isə daha çox diqqəti çəkir. Çünki tarixən aqrar region kimi formalaşmış muxtar respublikada təsərrüfatçılıq ənənələri özünəməxsusluğu ilə seçilib və keçmişdən üzübəri hər iki sahə yerli əhalinin əsas məşğuliyyət sahələrindən olub. Buna görə də meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı üzrə dövlət proqramları regionda əhalinin ənənəvi əkinçilik sahələri ilə məşğulluğunun təmin edilməsində, eyni zamanda muxtar respublikanın sosial-iqtisadi inkişafında yeni mərhələnin başlanmasının əsasını qoyub.

Qeyd edək ki, həm 2012-2015-ci, həm də 2016-2020-ci illərdə həmin proqramların icrası regionda hər iki sahə üzrə ixtisaslaşmanın elmi şəkildə tətbiqini ön plana çıxarıb. Bu amil muxtar respublikanın əkinəyararlı torpaq sahələrindən səmərəli istifadə olunması ilə yanaşı, meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişaf etdirilməsində ənənəvi üsullara üstünlük verilməsinə və əkinçilikdə yeni metodların tətbiqinə də geniş imkanlar açıb. Nəticədə, muxtar respublikada ildən-ilə meyvəçilik və tərəvəzçilikdə dinamik artımın müşahidə edilməsi bu sahələrin iqtisadiyyatda rolunu artırır. Təbii ki, meyvəçilik və tərəvəzçiliyin inkişafında muxtar respublikanın hər bir bölgəsinin öz payı var. Ordubad rayonu isə tarixən Naxçıvanda meyvəçiliyin əsas mərkəzi kimi tanınır. Bəs bu gün Ordubadda meyvəçiliyin və tərəvəzçiliyin inkişafı hansı mərhələdədir? Bu sahədə həyata keçirilən tədbirləri necə xarakterizə etmək olar?

Muxtar respublikamızda yerli xammaldan səmərəli istifadə etməklə daxili bazarın tələbatına uyğun keyfiyyətli məhsullar istehsal edən müxtəlif təyinatlı yeni istehsal müəssisələri yaradılır və ya mütərəqqi texnologiyalar tətbiq olunmaqla fəaliyyəti dayanmış müəssisələrin işi bərpa edilir.

Hazırda Babək, Ordubad, Culfa və Kəngərli rayonlarında taxıl biçini mütəşəkkil keçirilir.
Taxıl biçinində iştirak edəcək kombayn, maşın və mexanizmlərin ahəngdar işləməsini təmin etmək məqsədilə “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti tərəfindən zəruri ehtiyat hissələri alınıb gətirilib. Eyni zamanda cəmiyyət tərəfindən servis xidməti də yaradılıb. Taxıl zəmilərində yanğın təhlükəsizliyi qaydalarına riayət olunması ilə bağlı kombaynçılar arasında maarifləndirmə tədbirləri aparılıb, bütün kombaynlar yanğınsöndürmə balonları ilə təchiz edilib. Həmçinin taxıl biçininin optimal müddətdə və keyfiyyətlə başa çatdırılması üçün 92 taxılbiçən kombayn, 125 lafet, 250 presvuran və 80 yükünü özüboşaldan avtomaşın saz vəziyyətə gətirilib. Biçində iştirak edəcək kombaynların 22-si “Naxçıvan Aqrolizinq” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinə, 70-i isə fiziki və hüquqi şəxslərə məxsus texnikalardır.
Toplanılacaq taxıl “Bərəkət Buğda Məhsulları” Məhdud Məsuliyyətli Cəmiyyəti tərəfindən qəbul ediləcək. Taxıl tədarükü ilə əlaqədar hazırlıq işləri yekunlaşıb. İstehsalçılardan buğdanın hər kiloqramı 30, arpanın hər kiloqramı isə 25 qəpikdən qəbul olunacaq.

Xəbərlər şöbəsi

Şəhərdən seçilməyən qəsəbə

13 yaşı tamam olan, bütün yaşayış məntəqələrində kompleks quruculuq tədbirləri aparılmış Kəngərli rayonu bu gün müasirlik görkəmindədir. Görülən işlər nəticəsində Qıvraq qəsəbəsi müasir rayon mərkəzinə çevrilib.
Məlumat üçün bildirək ki, Qıvrağın yerləşdiyi ərazinin bir hissəsindən 7-8 il bundan əvvəl əkin sahələri kimi istifadə edilib. Naxçıvan-Sədərək magistral yolunun solunda yerləşən kənd muxtar respublikanın ən böyük yaşayış məntəqələrindən biri olmasına baxmayaraq, burada da yeni tikilmiş obyektlər barmaqla sayılası qədər az olub. İdarəetmənin təkmilləşdirilməsi məqsədilə yaradılan yeni rayonun mərkəzinə çevrildikdən sonra qəsəbədə geniş kompleks quruculuq tədbirləri start götürüb. Qısa müddət ərzində müxtəlif istiqamətli tikililər istifadəyə verilib. Rayonun idarə, müəssisə və təşkilatları üçün müasir layihə əsasında yeni binalar inşa olunub. Həmin binalarda çalışanlara hərtərəfli iş şəraiti yaradılıb. Qəsəbəarası yollara asfalt çəkilib, gözoxşayan gülkarlıqlar salınıb.
Bu günlərdə qəsəbə yenə də quruculuq ab-havası ilə nəfəs alır. Əhalinin mənzil-məişət şəraitinin yaxşılaşdırılması məqsədilə hazırda Qıvraqda böyük bir obyektin tikintisi həyata keçirilir. Belə ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Şəhərsalma və Arxitektura Komitəsi Kəngərli Rayon İdarəsinin kollektivi zirzəmi ilə birlikdə yeddimərtəbəli ictimai yaşayış binasının inşası ilə məşğuldur. 48 mənzildən ibarət olacaq binanın zirzəmisi ticarət mərkəzi üçün nəzərdə tutulub. Binanın hər mərtəbəsində 8 mənzil yerləşəcək. Bu tikili Qıvrağı daha da gözəlləşdirəcək.

İyunun 20-də Şahbuz rayonunun Batabat yaylağında Naxçıvan Muxtar Respublikası Dövlət Baş Sığorta Agentliyi və Naxçıvan Muxtar Respublikası “Arıçılar İctimai Birliyi” arıçı sahibkarlarla maarifləndirici tədbir keçirib.
Tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikası “Arıçılar İctimai Birliyi”nin sədri Vaqif Məmmədov bildirib ki, muxtar respublikada arıçılığın inkişafı məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 18 noyabr tarixli Sərəncamı ilə “2017-2022-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında arıçılığın inkişafı üzrə Dövlət Proqramı” təsdiq edilib. Belə ki, dövlət proqramının icrası muxtar respublika əhalisinin arıçılıq məhsullarına olan tələbatının yerli istehsal hesabına tam ödənilməsinə və ixracının artırılmasına, arıçılıq məhsulları istehsalı sahəsinə investisiya qoyuluşunun artımına nail olunmasına, arı ailələrinin sayının 100 minə çatdırılmasına imkan verəcəkdir.

Muxtar respublikamızda qida təhlükəsizliyinin təmin olunmasında mühüm rol oynayan Naxçıvan Gömrük Ekspertizası İdarəsinin sınaq laboratoriyasında arıçılıq məhsullarının ekspertizası da həyata ke­çirilir. Bu vaxta qədər mikroskop testi ilə balda saxaroza kristallarının mövcudluğuna və çiçək tozcuqlarının yayılımına baxış keçirilməsi mümkün idi. Qeyd edək ki, saxaroza kristallarının mövcudluğu arıya şəkər məhlulu verilməsindən, tozcuq yayılımının qeyri-mütənasibliyi isə iki və ya daha çox balın bir-birinə qarışdırılmasından xəbər verir.
Naxçıvan Gömrük Ekspertizası İdarəsi üçün yeni alınmış “Reflactoquant” markalı analizator cihazı isə balın tərkibində ümumi şəkərli­liyi, saxaroza və hidroksimetil furfurolun (HMF) miqdarını dəqiq müəyyən etməyə imkan verir.

İqtisadi inkişafın davamlı olması üçün dövlətin həyata keçirdiyi ən mühüm tədbirlərdən biri kreditləşmədir. İstehlak bazarında formalaşmış tələbin ödənilməsi üçün zəruri olan, yeni istehsal və xidmət sahələrinin yaradılmasına təkan verən kreditləşmə siyasəti bu baxımdan mühüm dövlət tənzimlənməsi vasitəsidir. Muxtar respublikamızda yeni istehsal sahələrinin yaradılması, kiçik və orta sahibkarlığın dəstəklənməsinə xidmət edən bu tədbirlər, son nəticədə, özünü əhalinin rifah halının artması, yeni iş yerlərinin yaradılması və istehlak bazarındakı bolluğun təmin olunmasında göstərir. 

Biznesə yeni başlayan kiçik və orta sahibkarlıq qurumlarına maliyyə dəstəyi göstərmək, bölgələrdə əhalinin məşğulluğunun təmin edilməsinə şərait yaratmaq məqsədilə aparılan kreditləşmədə fəaliyyətdə olan sahibkarların özəl investisiya qoyuluşu ilə yanaşı, Naxçıvan Muxtar Respublikası İqtisadiyyat Nazirliyinin nəzdindəki Sahibkarlığa Kömək Fondu tərəfindən göstərilən maliyyə dəstəyinin də mühüm rolu vardır. Belə ki, indiyə qədər fond tərəfindən 1200-dən çox layihənin maliyyələşdirilməsi həyata keçirilib.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2006-cı il 12 iyun tarixli Sərəncamına əsasən hər il iyunun 20-si “Qaz təsərrüfatı işçilərinin peşə bayramı günü” kimi qeyd olunur.

Ulu öndər Heydər Əliyev ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq ölkə­mizdə enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində mühüm qərarlar qəbul etmiş, yaşayış məntəqələrinin qazlaşdırılması istiqamətində kompleks tədbirlər görülmüşdür. 1980-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasına yüksəktəzyiqli qaz xətti çəkilmiş, yaşayış məntəqələrinin 52 faizi mavi yanacaqla təmin edilmişdir. Lakin ötən əsrin 90-cı illərində Ermənistanın işğalçılıq siyasəti nəticəsində muxtar respublika blokada vəziyyətinə düşmüş, bütün kommunikasiya xətləri kəsilmiş, o cümlədən qazın ötürülməsi dayandırılmışdı. Uzun fasilədən sonra, 2005-ci ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasına təbii qazın verilməsi bərpa edilmişdir. Fəaliyyətə başladığı 2005-ci ildən bu günə qədər “Naxçıvanqaz” İstehsalat Birliyi muxtar respublikanın yaşayış məntəqələrini mavi yanacaqla tam təmin edir. İstehlakçıların fasiləsiz və təhlükəsiz təbii qazla təmin edilməsi ilə yanaşı, bu sahədə infrastrukturun təkmilləşdirilməsi məsələləri də diqqət mərkəzində saxlanılır, mövcud qaz xətlərində təmir-bərpa işləri aparılır, istismara yararsız orta və aşağıtəzyiqli daşıyıcı, paylayıcı və ötürücü qaz kəmərləri yeniləri ilə əvəz olunur. Görülən işlərin nəticəsi olaraq muxtar respublika üzrə 87 min 430 təbii qaz istehlakçısı olmuşdur ki, bunlardan 85 min 189-u əhali abonenti, 2241-i isə qeyri-əhali abonentlərdir.

Dünya şöhrətli alim Həsən Əliyev yazırdı ki, Azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olan Naxçıvanın təbiəti son dərəcə füsunkardır. Zahirən nə qədər quru və çılpaq görünsə də, daxilən bir o qədər zəngin və rəngarəngdir. Geniş ərazisi, münbit torpağı, saf suyu, təmiz havası, bol günəş şüası və qüdrətli insan qüvvəsi! Bütün bunlar təbii zənginlik deyilmi?

Muxtar respublikamızın zəngin bitki örtüyü Azərbaycan florasının 62,4 faizini təşkil edir. Ata-babalarımız bu torpaqlarda, əsasən, üzüm və meyvə bağları salmışlar. Ordubadın Dəstə kəndindəki ərik bağları, Sabirkənd, Əndəmic kəndindəki şaftalı, ərik, armud, badam bağları, Tivi kəndindəki alma bağı və Bistdəki “Güney” bağ, Culfa rayonunun Dizə kəndindəki badam bağı və başqaları ləzzətli meyvələriylə şöhrət qazanmışdır. Muxtar respublikamız həm də süfrə üzümünün yetişdirilməsi ilə məşhur olmuşdur.
Təəssüflə qeyd edə bilərik ki, 80-ci illərin sonuna yaxın bu bağlar baxımsızlıq ucbatından tamamilə məhv olmuşdu. Bu bağların əksəriyyəti dağ çaylarının suları ilə qida­lanırdı. Muxtar respublika ərazisində su anbarlarının olmaması ucbatından yaşıllıqların artırılması və mühafizəsinə o qədər də ciddi fikir verilmirdi. Ona görə də ötən əsrin ­50-60-cı illərində diyarımızın yaşıl örtüyü 0,6 faiz təşkil edirdi.