Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil və İqtisadiyyat nazirliklərinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan şəhərindəki Mərkəzi bazarda ənənəvi məktəbli yarmarkası təşkil olunub.
Avqustun 25-də bu münasibətlə keçirilən tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Aparatının Humanitar siyasət məsələləri və ictimai təşkilatlarla iş şöbəsinin müdiri Rəhman Məmmədov çıxış edərək deyib ki, muxtar respublika rəhbərinin tapşırığına əsasən bu gündən etibarən Naxçıvan şəhərində və rayonlarda məktəbli yarmarkası fəaliyyətə başlayır. Bu qəbildən yarmarkaların təşkil edilməsi artıq ənənə halını alıb. Yarmarka yeni tədris ili ərəfəsində şagirdlərin məktəbli geyimlərinə və dərs ləvazimatlarına olan ehtiyaclarını daha asan şəkildə təmin etmələrində mühüm rol oynayır.
Qeyd edilib ki, muxtar respublikada sahibkarlar üçün yaradılmış əlverişli şəraitin nəticəsində daxili bazarda yerli istehsalın çəkisi ildən-ilə artır. Sevindirici haldır ki, bu, məktəbli geyimlərinin istehsalında da özünü göstərir. Muxtar respublikada məktəbli geyimlərinə olan tələbat tam olaraq yerli istehsal hesabına ödənilir. Bu gün təşkil edilən məktəbli yarmarkalarında da muxtar respublikada istehsal olunmuş məktəbli geyimləri əhaliyə təklif edilir. Yarmarka Naxçıvan şəhərində və rayonlarda sentyabrın 15-dək fəaliyyət göstərəcək.

Müstəqillik illərində Azərbaycan təhsili yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. Bu gün də ulu öndərin siyasi xəttini bütün sahələrdə uğurla davam etdirən ölkə başçısı cənab İlham Əliyevin diqqət və qayğısı sayəsində təhsilin inkişafı dövlət siyasətinin prioritet istiqaməti kimi müəyyənləşdirilib. 

Belə qayğının ifadəsidir ki, son illər muxtar respublikada 200-dən artıq təhsil müəssisəsi tikilib və ya əsaslı şəkildə yenidən qurulub, məktəblər ən müasir tədris avadanlıqları və informasiya-kommunikasiya texnologiyaları ilə təchiz olunub. Həyata keçirilən tədbirlər məzunların buraxılış imtahanlarında yüksək nəticələr əldə etmələrinə şərait yaradıb.
Artıq məktəblər müasir informasiya-kommunikasiya texnologiyaları və zəngin kitabxana fondu ilə təchiz olunub. Bu günədək ümumtəhsil məktəblərində 700-dək elektron lövhə və 4 minədək kompüter quraşdırılıb.
Müasir maddi-texniki bazanın formalaşdırılması təhsildə mütərəqqi üsulların tətbiqinə geniş imkanlar açıb. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Naxçıvan Muxtar Respublikasının təhsil müəssisələrində elektron təhsilin təşkili ilə bağlı əlavə tədbirlər haqqında” 2014-cü il 20 iyun tarixli Sərəncamının icrası artıq öz bəhrəsini verir. Bu istiqamətdə həyata keçirilən tədbirlər nəticəsində Azərbaycanın tarixi, mədəniyyəti ilə bağlı fənlərin tədrisi prosesində muzeylərlə təhsil müəssisələri arasında interaktiv əlaqələr təşkil edilir, gənclər elmi biliklərlə yanaşı, milli və mənəvi dəyərlərimizi, tariximizi, mədəniyyətimizi ən mütərəqqi üsullarla mənimsəyirlər. Bütün bunlar təhsildə qazanılan uğurların sayını getdikcə artırır. Konkret bir tədris müəssisəsinin timsalında əldə olunan nailiyyətlər barədə danışmazdan əvvəl bir qədər geriyə qayıdaq...

Oçerk

İş otağımdakı telefon zəng çaldı. Dəstəyi götürdüm. Tanış olmayan bir səs salam verib əhvalımı soruşdu.
– Sağ olun, – deyib bir qədər gözlədim.
– Müəllim, mənəm, Vüqar Süleymanov, Hüseyn müəllimin oğlu... Yanınıza gəlmək, sizi görmək istəyirəm.
Bir-iki dəqiqəlik söhbətdən sonra razılaşdıq ki, kənddə görüşək.
Telefonun dəstəyini yerə qoyduqdan sonra xəyal məni neçə il əvvəllərə qaytardı. O vaxt orta məktəbdə direktor müavini vəzifəsində işləyirdim. Vüqar yaşadığım Ordubad rayonunun Aza kəndinə ucqar dağ kəndi Tividən gəlmişdi. Ailələri kəndə köçən zaman Vüqarın atası Hüseyn müəllim məktəbə ibtidai sinif müəllimi təyin olunmuşdu. Dərslər 1-2 ay idi ki, başlamışdı. Elə bu müddət ərzində o, özünü müəllimlərə sevdirməyi bacarmışdı. Bütün fənlərdən yaxşı qiymətlər alırdı. Məktəbin keçirdiyi tədbirlərdə fəallıq göstərir, müxtəlif səviyyədə təşkil olunan fənn olimpiadalarında yüksək nəticələr qazanırdı. Onda bütün fənlərə güclü maraq vardı. Bunu isə hər bir şagirddə görmək olmaz. Bir dəfə Hüseyn müəllimlə söhbətimiz bu barədə oldu. O vaxt Vüqar 6, ya 7-ci sinifdə təhsil alırdı. Ancaq hansı ixtisası seçəcəyini atasına da deməmişdi.

Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının həqiqi üzvü, Əməkdar elm xadimi, professor Həsən Əliyevin 110 illik yubileyinin keçirilməsi ilə bağlı Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin 2017-ci il 7 fevral tarixli Sərəncamında deyilir: “Cəfakeş alim, təbiət vurğunu, təbiətin mühafizəsi üçün geniş elmi fəaliyyətlə məşğul olan Həsən Əliyev bütün ömrünü Azərbaycan elminin inkişafına həsr etmişdir. Onun elmi yaradıcılığının bünövrəsi təbiətin mühafizəsi, təbii ehtiyatlardan səmərəli istifadə problemləri olmuşdur”.

Həsən Əliyev uşaqlıq və gənclik illərində çox çətin sınaqlarla üz-üzə qalıb. O, sovet hakimiyyətinin ilk illərində taleyin sərt sınaqları ilə üzləşsə də, fitri istedadı və təhsilə olan sonsuz marağı sayəsində axşam məktəbində təhsil alır, mətbuatda zamanın nəbzini tutan publisistik məqalələrlə çıxış edirdi. Həsən Əliyev 1924-1930-cu illərdə Naxçıvan şəhərindəki kənd təsərrüfatı texnikumunu bitirdikdən sonra ali təhsil alaraq aspiranturaya daxil olur. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Torpaqşünaslıq bölməsində elmi işçi və elmi katib işləyir. Elə o vaxtdan xam torpaqların tədqiqinə başlayır. Apardığı tədqiqatların nəticəsi kimi “Pirsaat düzünün torpaqları və ondan istifadə yolları” adlı ilk monoqrafiyası 1940-cı ildə kitab şəklində işıq üzü görür.
1941-ci ildə Böyük Vətən müharibəsi başlananda Həsən Əliyev ordu sıralarında zabit kimi xidmət edir. Cəfakeş alim alman faşizminə qarşı döyüşlərdə ağır yaralandıqdan sonra arxa cəbhəyə qayıdır və səngəri elm cəbhəsi ilə əvəz edir. O, 1944-1949-cu illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutunun elmi işlər üzrə direktor müavini, eyni zamanda Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunda baş müəllim, 1949-1952-ci illərdə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Botanika İnstitutunun direktoru kimi səmərəli fəaliyyət göstərir. Həsən Əliyev həm də coğrafiya üzrə bir sıra elmi şuraların sədri və üzvü olub. Onun yüksək­ixtisaslı kadrların hazırlanmasında böyük xidmətləri var.

Naxçıvan Dövlət Texniki Kollecini bitirən məzunlara diplomların təqdimat mərasimi keçirilib.
Tədbirdə Naxçıvan Dövlət Texniki Kollecinin direktoru Asəf Ruşanov və Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyinin əməkdaşı Seymur Xudanov çıxış edərək məzunları təbrik edib, onlara gələcək fəaliyyətlərində uğurlar arzulayıblar.
Bildirilib ki, muxtar respublikada təhsil quruculuğu sahəsində həyata keçirilən tədbirlər orta ixtisas məktəblərini də əhatə edib, bu təhsil ocaqlarının maddi-texniki bazaları gücləndirilib. Naxçıvan Dövlət Texniki Kolleci üçün yeni kompleksin istifadəyə verilməsi də bu sahədə aparılan işlərin davamıdır.
Vurğulanıb ki, ixtisaslı kadrların yetişdirilməsində Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində ixtisasların müvafiq təşkilatlara hamiliyə verilməsi haqqında” 2015-ci il 27 iyul tarixli Sərəncamının böyük rolu var. Həmin sərəncama əsasən kollecin tələbələri nəzəri biliklərini müəyyən müəssisələrdə təcrübədə sınayıblar ki, bu da onlarda qazandıqları biliyin əyani şəkildə möhkəmlənməsinə gətirib çıxarıb.
Diqqətə çatdırılıb ki, 2017-ci ildə Naxçıvan Dövlət Texniki Kollecinin 6 ixtisas üzrə, ümumilikdə, 120 məzunu olub. Onlardan 8-i kolleci fərqlənmə diplomu ilə başa vurub.
Məzunlardan Nargül Abbaszadə, Aytac İbrahimli, Aylin Ələkbərova və Songül Səfərova çıxış edərək yaradılan hərtərəfli təhsil şəraitinə görə minnətdarlıq ediblər.
Sonra kolleci bitirən məzunlara diplomlar təqdim olunub.

 Nail ƏSGƏROV

Rəsədxanalar haqqında çox yazılıb. Rəsədxanalar qədim mədəniyyət abidələri, müasir elm mərkəzləri kimi hər zaman diqqət mərkəzində olub. Hələ miladdan əvvəl – elmin inkişaf etmədiyi zamanlarda insanlar təbiətlə daha çox təmas qurmağa, onun sirləri ilə tanış olmağa və xüsusilə səma cisimlərini öyrənməyə can atıblar. Ən azından onlar kainatın dərinliklərinə baş vurmaqla çıxış yolunu təbiətlə mübarizədə yox, onun sirlərini öyrənməkdə görüblər. Əlbəttə, belə bir istək astronomiya və təbiəti öyrənən digər elm sahələrinin daha tez təşəkkül tapmasına təkan verib. Beləliklə, bu zərurətdən kosmosu – ulduzları, Günəşi və digər səma cisimlərini müşahidə etmək üçün xüsusi elmi qurumlar – rəsədxanalar yaradıldı və onlar alimlərin, münəccimlərin ən çox müraciət etdiyi ünvanlara çevrildi. Qeyri-rəsmi mənbələrə görə, dünyada rəsədxanaların yaradılması miladdan çox-çox əvvəllərə gedib çıxır. 

İlk rəsədxanalar sadə daş tikililərdən ibarət olub. Onlarda müşahidə yalnız açıq havada gözlə baxmaqla aparılırdı. Müəyyən dövrlərdən sonra səmanı müşahidə etməyə meyil edənlər münəccimlik edər və bunun üçün evlərin damlarında qüllələr ucaldar, əlavə otaqlar tikərdilər. Lakin zaman dəyişdikcə bu primitiv üsul da dəyişdi. Təxminən, ­­XVII əsrdə teleskopun ixtirası ilə bu sahə xeyli təkmilləşdi və bu gün adları, kəşfləri ilə bizə məlum olan astronomiya ilə məşğul olan alimlər formalaşmağa başladılar. Beləcə, müasir rəsədxanalar yaradıldı, elmi-texniki tərəqqi paralelliyində təkmilləşdirildi, yaradıldığı ilk vaxtlardan bir neçə minillik keçsə də, onlar sıradan çıxmadı, qədim elm ocaqlarından müasir tədqiqat mərkəzlərinə çevrildi.

Uşaq və gənclərin hərtərəfli inkişaf etməsində, onların asudə vaxtlarının səmərəli təşkilində, istedadlı uşaqların aşkar edilməsində məktəbdənkənar müəssisələrin əvəzsiz rolu vardır.
Hazırda muxtar respublikamızda bu sahə ilə məşğul olan 44 məktəbdənkənar müəssisə fəaliyyət göstərir. Onların sırasında Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzi xüsusi rola malikdir. 4 mərtəbədən ibarət olan mərkəzin binasında 270 nəfərlik iclas zalı, 70 yerlik akt zalı, rəsm studiyası, rəqs və boks zalları, diyarşünaslıq muzeyi, kompüter və elektron lövhə otaqları, emalatxana, kitabxana, 22 dərnək otağı vardır. Mərkəzdə 3 adda şöbə, 61 dərnək fəaliyyət göstərir. Mərkəzin fəaliyyətinin əsas istiqaməti gənclərin hərtərəfli inkişaf etməsini təmin etmək, onlarda vətənpərvərlik hissini gücləndirmək, gənclərə doğma diyarımızın tarixi, milli adət-ənənələri, flora və faunası haqda biliklər verməkdən ibarətdir. İl ərzində burada müsabiqələr, bilik yarışları, əl işləri sərgiləri təşkil edilir. Mərkəz, həmçinin dərnəklərə uşaqların cəlbi üçün Naxçıvan şəhərinin ümumtəhsil məktəbləri ilə sıx əlaqələr qurur. Bəs yay tətili günlərində mərkəz tərəfindən hansı tədbirlər həyata keçirilir?

Məktəblilərin yay tətilinin bir xeyli hissəsi artıq arxada qalıb. Bəs şagirdlərimiz bu tətil günlərində asudə vaxtlarını yetərincə səmərəli keçirə bilirlərmi? Naxçıvan şəhərində bir sıra istiqamətlər üzrə fəaliyyət göstərən məktəbdənkənar müəssisələrdə bunun üçün hərtərəfli şərait yaradılıb. Həmin müəssisələrdən biri də Naxçıvan Muxtar Respublikası Turist-­Diyarşünaslıq Mərkəzidir.
Məlumat üçün bildirək ki, bu məktəbdənkənar müəssisə 1973-cü ildə Gənc Turistlər Stansiyası adı ilə yaradılıb. 2005-ci ildən isə Turist-Diyarşünaslıq Mərkəzi kimi fəaliyyətini davam etdirir. Hərtərəfli qayğı ilə əhatə olunan mərkəzin binası 2013-cü ildə yenidən qurularaq kollektivin ixtiyarına verilib. Buranın yaradılmasında əsas məqsəd uşaqların asudə vaxtlarının maraqlı, əyləncəli keçməsini təmin etmək, gənc nəslə doğma diyarı sevdirmək və vətənpərvərlik hisslərini gücləndirməkdir. Eyni zamanda yeniyetmə və gənclərdə turizm ixtisasına marağı artırmaq, onları regionun turizm potensialının təbliği işinə fəal şəkildə cəlb etmək, tariximizi, milli dəyərlərimizi aşılamaq, tarixi abidələrlə tanış etməkdən ibarətdir. Mərkəzin nəzdində fəaliyyət göstərən ədəbiyyat, tarix, coğrafiya kabinələri və muzey üçün ayrıca otaqlar var. Burada yüksək iş şəraiti yaradılıb. Mərkəzdə 12 dərnək və 100 qrup fəaliyyət göstərir.

Muxtar respublikada texniki-peşə təhsili pilləsi cəmiyyətin müxtəlif inkişaf mərhələlərində formalaşaraq tarixi bir yol keçib və ixtisaslı kadrlara olan tələbatın ödənilməsində mühüm rol oynayıb. Xüsusən 1995-ci ildən sonrakı dövrdə muxtar respublikanın texniki-peşə məktəblərində təlim-tərbiyə prosesinin səmərəliliyinin yüksəldilməsi, gənclərin peşə və fənlərə olan maraq və meyillərinin artırılması, onların istedad və biliklərinin üzə çıxarılması, pedaqoji  prosesin forma və metodlarının təkmilləşdirilməsi istiqamətində məqsədyönlü tədbirlər həyata keçirilib. Bu gün Naxçıvanda gənclərə peşə təhsili vermək üçün hər cür şərait yaradılıb. Muxtar respublikanın istənilən rayonundan, hətta Azərbaycanın digər bölgələrindən də müraciət edənlər bu məktəblərdə təhsil ala bilərlər. 

2012-ci il avqust ayının 15-də istifadəyə verilən Naxçıvan Texniki-Peşə və Sürücülük Məktəb Kompleksi də muxtar respublikada texniki-peşə təhsilinin müasir standartlarda həyata keçirilməsinə imkan verir.

Ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin dediyi kimi, təhsil millətin gələcəyidir. Məhz buna görə də bu gün ölkəmizdə, onun ayrılmaz tərkib hissəsi olan muxtar respub­likamızda təhsilin inkişafı diqqət mərkəzində saxlanılır. Gənclərimiz yaradılmış imkanlardan səmərəli istifadə etməyə çalışır, bunun nəticəsində hər il müxtəlif ali məktəblərə qəbul imtahanlarında həm kəmiyyət, həm də keyfiyyət baxımından qazanılan uğurların sayı artır. Son illər gənclərin tibb sahəsinə marağının artması isə muxtar respublikada bu sahə üzrə ali təhsil almaq üçün geniş imkanların yaradılması ilə əlaqədardır. Müsahibimiz Naxçıvan Dövlət Universiteti Tibb fakültəsinin dekanı, rezidentura üzrə məsul şəxs, dosent Elsevər Əsədovla söhbətimiz də bu mövzuda oldu.

– Elsevər müəllim, istərdim ki, ilk olaraq rezidentura təhsili barədə məlumat verəsiniz.

– Rezidentura təhsili 2009-cu­ il 19 iyun tarixində qəbul edilmiş Azərbaycan Respublikasının “Təhsil haqqında” Qanunu ilə tibb ixtisasları üzrə baza ali təhsili əsasında həkim-mütəxəssis hazır­lığı formalarından biri kimi müəyyən edilib. Digər inkişaf etmiş ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da rezidentura təhsilinin tətbiqinin əsas məqsədi ölkəmizin ali tibb təhsili sisteminin dünya tibb təhsili məkanına inteqrasiyası, tibbi təhsilin keyfiyyətinin ümumavropa tibb təhsili sisteminin prinsiplərinə uyğunlaşdırılması, yüksəkixtisaslı həkim-mütəxəssislərin hazırlanması, habelə ölkəmizdə verilmiş tibb təhsili sənədlərinin beynəlxalq səviyyədə tanınmasıdır. 2010-cu il 18 mart tarixli Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə “Rezidentura təhsilinin məzmunu və təşkili Qaydaları” təsdiq edilib və bu qaydalarda rezidenturanın təşkili ilə bağlı əsas istiqamətlər – yəni ixtisaslar üzrə müvafiq təhsil proqramları, təhsil alanların hazırlıq səviyyəsinə qoyulan tələblər, rezidenturada təhsil müddəti, baza təhsil müəssisələri, tədris yükü və digərləri müəyyən olunub. Eyni zamanda 2010-cu il 6 sentyabr tarixində Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə “Rezidenturada həkim-mütəxəssis hazırlığı aparılan həkim ixtisaslarının siyahısı” təsdiq edilib.

Kompüter gənclərin bilik və bacarıqlarını inkişaf etdirməsində, məlumatların daha operativ əldə olunmasında vacib amillərdən biridir. Bu vasitə ilə uşaq, yeniyetmə və gənclər yaradıcı bacarıqlara yiyələnə, müxtəlif mövzularda araşdırma apara, kitablar, məqalələr oxuya, biliklərini artıra bilərlər. Bir sözlə, kompüter və yeni texnologiyalardan düzgün istifadə uşaq və gənclərin müxtəlif biliklərə yiyələnməsində, dünyagörüşlərinin inkişafında faydalıdır. Bəs Naxçıvan Muxtar Respublikası İnternet və Yeni Texnologiyaların Tədrisi Mərkəzi uşaq və gənclərin kompüterin faydalarından düzgün yararlanmaları üçün hansı işləri görür? Elə bu sualla mərkəzin direktoru Vüqar Rəsulova müraciət etdik.

Müsahibimiz bildirdi ki, hazırda cəmiyyətin və onun bütün sahələrinin inkişafı yeni texnologiyaların intellektual imkanlarından və informasiya resurslarından geniş istifadə olunması ilə əlaqədardır. Elə mərkəzdə informatika elminin tədrisinin əsas məqsədi və vəzifəsi də insanları kompüterlərin müasir vəziyyəti ilə, eləcə də ən son informasiya-kommunikasiya texnologiyalarının imkanları, tətbiqi dairələri ilə tanış etmək, onlara həmin texnologiyalardan səmərəli istifadə sahəsində vərdişlər aşılamaqdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2014-cü il 9 iyul tarixli Sərəncamı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası İnternet və Yeni Texnologiyaların Tədrisi Mərkəzinin yaradılmasında məqsəd də elə bu yöndədir. Hazırda Şərur və Culfa şəhərlərində mərkəzin filialları fəaliyyət göstərir. Ötən dövrdə istər mərkəzin, istərsə də filialların maddi-texniki bazası möhkəmləndirilib, müasir avadanlıqlarla təchiz olunub. Görülən işlər mərkəzdə təhsil alan tələbələrin bu sahədə dərin biliklərə yiyələnmələrində mühüm rol oynayır.

Hazırda dünyanın bir çox yerlərində tükənməkdə olan nadir bitkilərin qorunması üçün dövlət qoruqları və xüsusi mühafizə olunan təbii ərazilər mövcuddur. Lakin bioloji müxtəlifliyin qorunmasında və inkişaf etdirilməsində əsas missiyanı Nəbatat bağları həyata keçirir. Bu qəbildən olan bağlar həm də turizmin inkişafında mühüm rol oynayır. Təsadüfi deyil ki, dünyanın müxtəlif ölkələri haqda tanıtım çarxlarında Nəbatat bağları haqda məlumatlar daha dolğun əksini tapır. Nəbatat bağlarının ən qədim nümunələrinə Çində və Aralıq dənizi sahili ölkələrində rast gəlinir. Meyvə ağacları, tərəvəzlər, dərman istehsalında lazım olan bitkilər bu bağlarda becərilir. 

Muxtar respublikamızda Nəbatat bağının yaradılması 1972-ci ilə təsadüf edir. Belə ki, həmin il Azərbaycan Elmlər Akademiyasının təşəbbüsü və Naxçıvan MSSR Nazirlər Sovetinin qərarı ilə Babək rayonu ərazisində 10 hektar torpaq sahəsi ayrılıb, bu sahə suvarma suyu ilə təchiz edilib, uzun illər çəkilən zəhmətin nəticəsində bugünkü Nəbatat bağı ərsəyə gəlib. İndi bu bağ hər kəsin zövq aldığı yaşıl məkan olmaqla yanaşı, həm də bu sahədə tədqiqat aparan alimlərin baş çəkdiyi ünvandır. AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar İnstitutunun nəzdində fəaliyyət göstərən Nəbatat bağında indi dünyanın bir çox guşələrindən gətirilmiş bitkilər yetişdirilir.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun Sorbsiya prosesləri laboratoriyasının müdiri Günel Məmmədovanın “Naxçıvan Muxtar Respublikasının seolitləri, mövcud istifadəsi və perspektivləri” kitabı işıq üzü görüb.
Geologiya-mineralogiya elmləri doktoru Məmməd Çıraqovun elmi məsləhətçiliyi və redaktorluğu, kimya elmləri doktoru Bayram Rzayev, kimya elmləri doktoru Famil Sadıqov və geologiya-mineralogiya elmləri doktoru Musa Məmmədovun rəyləri ilə nəşr olunan kitab ön söz, giriş, üç fəsil və ədəbiyyat siyahısından ibarətdir.
Nəşrdə müasir analiz metodlarından istifadə etməklə Naxçıvan Muxtar Respublikasının təbii mineralı – seolitin termiki davamlılığı, dehidratlaşma xüsusiyyətləri, sərt təsirlərə qarşı davamlılığı, ion-mübadilə xassələri öyrənilib, seolitlərə xas olan quruluş kəmiyyətləri hesablanıb. Təbii seolitlərin quruluşları, tərkibi, fiziki-kimyəvi xassələri, təsnifatı və nomenk­laturası, tətbiq sahələri haqqında yığcam məlumatlar şərh edilib.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin
İnformasiya şöbəsi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rabitə və Yeni Texnologiyalar Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Çin Xalq Respublikasının “Huawei” şirkəti tərəfindən ali təhsil ocaqlarında “Gələcəyin İKT sahəsindəki toxumları” adlı proqram-layihə həyata keçirilir. Həmin proqram-layihə çərçivəsində Naxçıvandan olan 12 tələbə Çinin “Huawei” şirkətində istehsalat təcrübəsində olub.
Dünən təcrübəni uğurla başa vuran tələbələrlə Naxçıvan Muxtar Respublikası Rabitə və Yeni Texnologiyalar Nazirliyində görüş keçirilib.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası rabitə və yeni texnologiyalar nazirinin müavini Rəşad Həsənov çıxış edərək bildirib ki, nazirlik ilə Çin Xalq Respublikasının “Huawei” şirkəti arasındakı əməkdaşlığın davamı olaraq muxtar respublikada “Gələcəyin İKT sahəsindəki toxumları” adlı ikinci proqram-layihə reallaşdırılıb. İyunun 1-də “Naxçıvan” Universitetində yay düşərgəsində iştirak edəcək tələbələrin seçim turu təşkil edilib. 40 tələbənin qatıldığı proqram-layihə çərçivəsində komissiya üzvləri informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsində hərtərəfli biliyə malik olan 12 ən yaxşı tələbəni seçiblər. İyul ayının 13-25 tarixlərində həmin tələbələr Çin Xalq Respublikasının “Huawei” şirkətinə istehsalat təcrübəsinə yollanıblar.

 İyulun 27-də Dövlət İmtahan Mərkəzi Azərbaycan Respublikası Müdafiə Nazirliyinin Heydər Əliyev adına Hərbi Liseyə və Azərbaycan Tibb Universitetinin Hərbi Tibb Məktəbinin feldşer ixtisasına qəbul imtahanı keçirib.

İmtahan Bakı və Naxçıvan şəhərlərində, ümumilikdə, 4 binada keçirilib, 1725 abituriyent iştirak edib. Onlardan 148 nəfəri Hərbi Tibb Məktəbinə, 1577 nəfəri isə hərbi liseylərə imtahan verib.
Bütün binalarda saat 1100- da başlanan və 2 saat davam edən imtahanın idarə olunmasına 12 imtahan rəhbəri, 132 nəzarətçi-müəllim cəlb edilib.
İmtahanda iştirak etmək üçün ərizə vermiş abituriyentlər Dövlət İmtahan Mərkəzinin internet saytına daxil olaraq “İmtahana buraxılış vərəqəsi”ni çap ediblər. Buraxılış vərəqəsi ilə yanaşı, onlara “Yaddaş kitabçası”ndan çıxarış da təqdim olunub. Burada abituriyentlərə imtahan prosesi ilə bağlı vacib tövsiyələr, onların əməl etməli olduqları qaydalar və digər zəruri məlumatlar qeyd edilib.
Naxçıvan şəhərindəki 14 nömrəli tam orta məktəbin binasında keçirilən imtahanda 432 nəfər iştirak edib.

 Fatma BABAYEVA

Dövlət İmtahan Mərkəzi iyulun 22-də 2017-2018-ci tədris ili üçün birinci və dördüncü qruplar üzrə qəbul imtahanları keçirib.
Naxçıvan şəhərində imtahanlar 7 və 14 nömrəli tam orta məktəblərdə, ümumilikdə, 48 zalda keçirilib. Yüz nəzarətçi-müəllimin, 8 rəhbərin cəlb olunduğu imtahanlarda 995 abituriyent iştirak edib.
Həmin gün “Space” telekanalında canlı yayımlanan “Abituriyent” verilişində Dövlət İmtahan Mərkəzinin məsul əməkdaşları və ekspertlər tərəfindən imtahan suallarının düzgün cavabları və test tapşırıqları ilə bağlı geniş izahat verilib.
Abituriyentlərin cavab kartlarının emalı başa çatdıqdan sonra nəticələr və hər bir abituriyentin cavab kartının qrafik təsviri 3-4 gün müddətində Dövlət İmtahan Mərkəzinin internet saytında yerləşdiriləcəkdir.

Fatma BABAYEVA

Bu ilin birinci yarısında AMEA Naxçıvan Bölməsində Naxçıvanın tarixi, mədəniyyəti, təbii sərvətləri, sosial-iqtisadi inkişafı, coğrafi şəraiti, potensial enerji mənbələri, biomüxtəlifliyi, qədim əlyazmaları, Günəş sistemi cisimləri ilə bağlı tədqiqatlar aparılıb. Bölmə fəaliyyətini 6 istiqamət, 7 mövzu, 34 iş üzrə 78 mərhələdə davam etdirib.
2017-ci ilin birinci yarısında əməkdaşların 25 monoqrafiyası, 13 kitabı, 1 dərsliyi, 298 elmi məqaləsi, 123 konfrans materialı və 464 elmi əsəri nəşr edilib. Onlardan 108-i xaricdə çapdan çıxıb. Elmi məqalələrdən 63-ü xaricdə olmaqla, 271-i beynəlxalq kodlu nüfuzlu elmi jurnallarda çap olunub. Həmin məqalələrdən 20-si impakt faktorlu jurnallarda dərc edilib.
Ötən ilin ilk rübü ilə müqayisədə bu ilin birinci yarısında 196 əsər, o cümlədən 19 monoqrafiya, 10 kitab, 1 dərslik, 164 məqalə və konfrans materialı işıq üzü görüb. O cümlədən bölmə əməkdaşlarının 2 monoqrafiyası, 7 kitabı, 1 atlası və 271 məqaləsi hazırlanaraq müxtəlif nəşriyyatlara təqdim olunub.

Seyid Səbri Mirsadıq oğlu Əsədli (1896-1974) Naxçıvan torpağının yetişdirdiyi tanınmış yaradıcı ziyalılardan biri olmuşdur. O, maliyyəçi-iqtisadçı kimi ömürboyu ixtisasına uyğun istiqamətlərdə işləməyə üstünlük versə də, Naxçıvanın ədəbi-mədəni mühitində özünəməxsus müəyyən iz buraxa bilmişdir.
S.Səbri 7 avqust 1896-cı ildə Naxçıvan şəhərində yoxsul bir ailədə anadan olmuşdur. Atası Mirsadıq kişinin özü təhsilsiz olsa da, oğlu Səbri yeddi yaşına çatanda onu Naxçıvan şəhər məktəbinə qoymuşdur. Səbri məktəbdə oxuya-oxuya həm də qəzet-jurnal satmaqla məşğul olurmuş. 15 yaşında atasını itirən Səbri ailəsini maddi cəhətdən təmin etmək üçün 1920-ci ilədək ən ağır işlərdə çalışmışdır. Arxiv sənədlərindən aydın olur ki, 1920-ci ildə Naxçıvanda sovet hakimiyyəti elan olunduqdan sonra S.Səbri Naxçıvan Xalq Maarif Komissarlığında kuryer (1920-1922), Naxçıvan Şəhər Məhkəməsində iş icraçısı (1922-1923), Naxçıvan şəhər Duzdağ mədəni işçiləri məktəbində müəllim (1924-1925), Naxçıvan MSSR Mərkəzi Statistika İdarəsində iqtisadçı (1925-1927) vəzifələrində işləmişdir.
1927-ci ildə S.Səbri Bakı Dövlət Universitetinə təhsil almağa göndərilir. 1931-ci ildə buranı bitirən S.Səbri 1931-1932-ci illərdə ikiillik Bakı Plan İqtisad İnstitutunun İqtisad-maliyyə fakültəsində təhsilini davam etdirərək mühasib-iqtisadçı ixtisasına yiyələnir.
Ali orta təhsil aldıqdan sonra S.Səbri artıq bir mütəxəssis kimi əmək fəaliyyətinə başlayır. Arxiv sənədlərində onun institutu bitirdikdən vəfatınadək müxtəlif idarə və təşkilatlarda inspektor, iqtisadçı, mühasib, baş mühasib, müfəttiş vəzifələrində işləməsi göstərilmişdir.
S.Səbri 1974-cü ildə 80 yaşında vəfat etmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında iqtisadi səmərəlilik baxımdan gəlirli sahələrdən olan üzümçülüyün elmi əsaslarla inkişafı istiqamətində kompleks tədbirlər həyata keçirilir. Bu sahəyə ildən-ilə dövlət qayğısı artırılır, fermer təsərrüfatları yaradılır, yeni üzüm bağları salınır. AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar İnstitutunun Meyvə, tərəvəz və üzümçülük laboratoriyasında aparılan elmi-tədqiqat işləri bu baxımdan mühüm elmi-praktik əhəmiyyətə malikdir.

Bu günlərdə AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar İnstitutunun Meyvə, tərəvəz və üzümçülük laboratoriyasının rəhbəri, aqrar elmlər üzrə elmlər doktoru Varis Quliyev və AMEA Genetik Ehtiyatlar İnstitutunun Meyvə bitkiləri şöbəsinin rəhbəri, aqrar elmlər üzrə fəlsəfə doktoru Mirzə Musayevin müəllifi olduqları “Naxçıvan Muxtar Respublikasının üzüm genofondu və seleksiyası” monoqrafiyası üzümçülüyün inkişafına dəyərli töhfələr verə biləcək elmi əsər kimi diqqəti cəlb edir.

Dövlət İmtahan Mərkəzi iyulun 14-də 2017-2018-ci tədris ili üçün ikinci və üçüncü qruplar üzrə qəbul imtahanı keçirib.
İmtahan respublikanın 11 şəhərində, ümumilikdə, 66 binada aparılıb. İmtahanların idarə olunmasına 242 imtahan rəhbəri və orta ümumtəhsil müəssisələrinin 2728 nəzarətçi-müəllimi cəlb olunub.
İmtahanda 34041 abituriyent iştirak edib. Onlardan 17888-i ikinci, 16153-ü isə üçüncü ixtisas qrupu üzrə imtahan verib. Abituriyentlərdən 31037 nəfəri Azərbaycan bölməsinin, 3004 nəfəri isə rus bölməsinin məzunudur. Onların 25741 nəfəri cari ilin orta təhsil məktəblərinin, 6903 nəfəri isə əvvəlki illərin məzunlarıdır. 176 abituriyent xarici ölkə vətəndaşıdır.
İmtahanlarda iştirak edən abituriyentlər imtahana buraxılış vərəqəsini internet vasitəsilə iyulun 8-dən etibarən əldə ediblər. Buraxılış vərəqəsi ilə yanaşı, onlara “Yaddaş kitabçası”ndan çıxarış da təqdim olunub. Burada şagirdlərə imtahan prosesi ilə bağlı vacib tövsiyələr, onların əməl etməli olduqları qaydalar və digər zəruri məlumatlar çatdırılıb.
Naxçıvan şəhərində imtahanlar 1, 7 və 14 nömrəli tam orta məktəblərdə, ümumilikdə, 73 zalda keçirilib. İmtahanlarda 1577 abituriyent iştirak edib. İmtahanlara 152 nəzarətçi-müəllim, 12 rəhbər cəlb olunub.
Həmin gün “Space” telekanalında canlı yayımlanan “Abituriyent” verilişində Dövlət İmtahan Mərkəzinin məsul əməkdaşları və ekspertlər tərəfindən imtahan suallarının düzgün cavabları və test tapşırıqları ilə bağlı geniş izahat verilib.
Abituriyentlərin cavab kartlarının emalı başa çatdıqdan sonra nəticələr və hər bir abituriyentin cavab kartının qrafik təsviri 3-4 gün müddətində Dövlət İmtahan Mərkəzinin internet saytında yerləşdiriləcəkdir.

 Fatma BABAYEVA

Naxçıvan Muxtar Respublikasının ümumtəhsil məktəbləri üzrə 2016-2017-ci tədris ilində tam orta təhsil səviyyəsində  qızıl və gümüş medala layiq görülmüş məzunlara medallar təqdim edilib. 

Təqdimat mərasimində ­çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının təhsil naziri Məmməd Qəribov bildirib ki, muxtar respublikamızda bütün sahələrlə yanaşı, təhsil sahəsində də ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin təhsilə göstərdiyi yüksək diqqət və qayğının nəticəsində ilbəil yeni təhsil müəssisələrinin tikilməsi və ya əsaslı şəkildə yenidən qurulması, ümumtəhsil məktəblərinin ən müasir informasiya və kommunikasiya texnologiyaları ilə təmini, eyni zamanda təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsi istiqamətində davamlı işlər aparılır.
Təhsil naziri bildirib ki, hər cür qayğı ilə əhatə olunmuş məktəblilərin, xüsusən də buraxılış siniflərini bitirən məzunların biliyinin yekun qiymətləndirilməsinin aparılması və nəticələrə uyğun olaraq təltif olunması diqqətdə saxlanılan məsələlərdəndir. Tam orta təhsili xüsusi nailiyyətlərlə başa vuran məzunların fərqlənmə attestatı, qızıl və ya gümüş medallarla təltif olunması da bu gün gənclərimizə göstərilən dövlət qayğısından xəbər verir. “Təhsil haqqında” Qanunun 19.8-ci maddəsinə uyğun hazırlanmış qaydalara əsasən, ümumtəhsil məktəbində təhsil aldığı müddətdə təhsildə xüsusi nəticələr ilə yanaşı, nümunəvi davranışı ilə fərqlənən, respublika fənn olimpiada­larının yekun mərhələsində, rayon (şəhər), ölkə və beynəlxalq səviyyəli bilik yarışlarında, müsabiqə və layihələrdə mükafata layiq görülən məzunlar qızıl və ya gümüş medalla təltif olunurlar.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rabitə və Yeni Texnologiyalar Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Çin Xalq Respublikasının “Huawei” şirkəti tərəfindən ali təhsil ocaqlarında Azərbaycanda ilk dəfə olaraq “Gələcəyin İKT sahəsindəki toxumları” adlı pro­qram-layihə həyata keçirilir.
Həmin proqram-layihə çərçivəsində Naxçıvandan olan 12 tələbə Çinin “Huawei” şirkətində istehsalat təcrübəsi keçəcək. Tələbələr Naxçıvan Muxtar Respublikası Rabitə və Yeni Texnologiyalar Nazirliyi tərəfindən keçirilən müsabiqə yolu ilə seçiliblər. Dünən Çin Xalq Respublikasına istehsalat təcrübəsinə göndəriləcək tələbələrlə görüş olub.
Rabitə və yeni texnologiyalar naziri Rövşən Məmmədov görüşdə çıxış edərək bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2015-ci il iyulun 27-də imzaladığı “Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində ixtisasların müvafiq təşkilatlara hamiliyə verilməsi haqqında” Sərəncamla ali təhsil ocaqlarının bir neçə ixtisası Rabitə və Yeni Texnologiyalar Nazirliyinin hamiliyinə verilib. Ötən müddət ərzində müvafiq ixtisaslarda təhsil alan tələbələrlə görüşlər keçirilib, onların təcrübi biliklərə yiyələnmələri üçün köməklik göstərilib.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin “Xəbərlər” jurnalının növbəti sayı çapdan çıxıb. “Tusi” nəşriyyatında işıq üzü görən jurnalın bu ilə olan sayca ikinci nömrəsi təbiət və texniki elmlər seriyasına həsr edilib.
Jurnalda bölmə ilə yanaşı, Naxçıvan Dövlət Universiteti, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutu, Akademik Həsən Əliyev adına “Araz” Elm-İstehsalat Birliyi, Azərbaycan Dövlət Aqrar Universiteti və Əkinçilik Elmi-Tədqiqat İnstitutu əməkdaşlarının kimya, biologiya, fizika, astronomiya, informatika, coğrafiya sahəsindəki məqalələri yer alıb.
Mütəxəssislərin elmi-tədqiqat işlərində əldə etdikləri yeni nəticələr “Naxçıvan Muxtar Respublikası yeraltı sularının formalaşması və kimyəvi xüsusiyyətləri”, “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisində yayılmış incəçətir növlərinin tibbi əhəmiyyəti və təbii ehtiyatı”, “Naxçıvan Muxtar Respublikasının az yayılmış aborigen üzüm sortu – Daş qara”, “Naxçıvan Muxtar Respublikasının meşə ekosistemində yayılan ağac və kolların ekoloji qruplar üzrə paylanması”, “Naxçıvan Muxtar Respublikası şəraitində bərk buğda hibridlərinin təsərrüfat qiymətli əlamətlərinin tətbiqi”və digər başlıqlı yazılar da öz əksini tapıb.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin informasiya şöbəsi

Belçika Krallığının ölkəmizdəki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Bert Skufs Naxçıvan Muxtar Respublikasına səfəri çərçivəsində Naxçıvan Dövlət Universitetində olub.
Universitetlə tanışlıq zamanı səfir əvvəlcə İnformasiya-Kommunikasiya texnologiyaları mərkəzinə gələrək burada fəaliyyət göstərən kamera nəzarət sistemi, server və texniki təminat otaqlarının işi ilə yaxından tanış olub, Media mərkəzində Universitet Televiziyasında verilişlərin hazırlanması, onlayn dərslərin yazılması prosesini izləyib, çəkilişlərin aparıldığı studiyada olub.
Sonra universitetdə keçirilən görüşdə rektor, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov ali təhsil ocağının strukturu, fakültələri, tədris olunan ixtisaslar və beynəlxalq əlaqələri haqqında geniş məlumat verib. Qeyd olunub ki, Naxçıvan Dövlət Universiteti TEMPUS və Erasmus+ beynəlxalq təhsil proqramları üzrə müxtəlif layihələrin fəal iştirakçılarından biridir və həmin layihələr çərçivəsində İspaniya, Avstriya, Polşa, Rumıniya, Çexiya və digər ölkələrin universitetləri ilə müəllim-tələbə mübadiləsi aparır. Hazırda universitetdə təhsil alan xarici tələbələrin sayı 250-yə yaxındır.
Naxçıvan Dövlət Universitetinin Beynəlxalq əlaqələr üzrə prorektoru, dosent Seymur Talıbov qonağı salamlayıb, universitetin tədris imkanları və beynəlxalq əlaqələri haqqında məlumat verib.
Belçika Krallığının ölkəmizdəki fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Bert Skufs Naxçıvanda Avropa standartlarına cavab verən və geniş beynəlxalq əlaqələrə malik universitetin fəaliyyət göstərməsini təhsil sahəsindəki böyük nailiyyət kimi dəyərləndirib, bunun ali təhsil ocaqları arasında əlaqələrin qurulması üçün geniş imkanlar açdığını bildirib.
Sonda xatirə şəkli çəkilib.

“Şərq qapısı”

Beşinci ixtisas qrupu üzrə ali məktəblərə və tam orta təhsil bazasından orta ixtisas təhsili müəssisələrinə əvvəlki ilin məzunları üçün qəbul imtahanı, ümumi orta təhsil bazasından orta ixtisas təhsili müəssisələrinə qəbul imtahanının 2-ci mərhələsi və eksternat qaydasında buraxılış imtahanı keçirilib.
İmtahanlar 9 şəhər və rayonda – Bakı, Naxçıvan, Gəncə, Şəki, Bərdə, Lənkəran, Xaçmaz, Göyçay və Şirvanda 52 imtahan mərkəzində təşkil olunub və ümumilikdə, 26 min 709 abituriyentin öz bilik səviyyəsini təsdiqləmək üçün şərait yaradılıb.
Bu imtahanlarda ali təhsil müəssisələrinin V ixtisas qrupuna (xüsusi qabiliyyət tələb edən ixtisaslara) və tam (11 illik) orta təhsil bazasında orta ixtisas təhsili müəssisələrinə (kolleclərə) sənəd vermiş 17 min 928 nəfər əvvəlki illərin məzunları, ümumi (9 illik) orta təhsil bazasında orta ixtisas təhsili müəssisələrinə (kolleclərə) sənəd vermiş 4886 nəfər əvvəlki illərin məzunları, eksternat qaydasında attestasiyada istirak etmək üçün qeydiyyatdan keçmiş və üzrlü səbəbdən buraxılış imtahanlarında iştirak edə bilməyən cari ilin məzunu olan 914 nəfər IX sinif, 2981 nəfər isə XI sinif şagirdi iştirak edib.

Bu gün muxtar respublikada Naxçıvana dair əlyazma kitablarının zəngin xüsusiyyətləri, onların müəllifləri, xəttatları, miniatürçü rəssamları, nəqqaş-müzəhibləri və bədii cild ustalarının yaratdığı sənət əsərləri barədə araşdırmalar aparılır. Ötən günlərdə AMEA Naxçıvan Bölməsinin Əlyazmalar Fondunun şöbə müdiri, dosent Səbuhi İbrahimovun “Naxçıvanın mənəvi-mədəni irsinə dair əlyazma mətnləri” adlı yeni monoqrafiyası işıq üzü görüb. 

Bu monoqrafiyada müəllif AMEA-nın Naxçıvan Bölməsinin Əlyazmalar Fondunda, Məhəmməd Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda və bir sıra ölkələrin kitabxanalarında mühafizə olunan türkdilli, ərəbdilli və farsdilli əlyazmalara müraciət edib. Akademik Teymur Kərimlinin məsləhətçiliyi, AMEA-nın müxbir üzvü Əbülfəz Quliyevin elmi redaktorluğu, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Sənan İbrahimov və filologiya üzrə elmlər doktoru Fərman Xəlilovun rəyi ilə “Elm və təhsil” nəşriyyatında çap olunan bu kitab Naxçıvana dair əlyazma mətnlərinin qaynaqları, təsvir prinsipləri, filoloji-tekstoloji təhlilinə əsaslanan ilk monoqrafiyadır. Nəşrdə Əbu Bəkr ibn Xosrov əl Ustadın “Munisnamə”, Hacı Molla Məhəmməd Naxçıvaninin “Səhabəd-Dümü” kitabları, Əsədi Tusinin “Gərşaspnamə” epopeyası, Məhəmməd Tağı Sidqinin “Dilimiz və məktəbimiz” məktubu, Məmməd Səid Ordubadinin “Qanlı sənələr”, Türkiyə Cümhuriyyətinin Osmanlı arxivində saxlanan “Naxçıvan sancağı” adlı əlyazmalar və digər əsərlər elmi cəhətdən təhlil olunur. Bununla bağlı bəzi suallara cavab tapmaq üçün AMEA Naxçıvan Bölməsi Əlyazmalar Fondunun şöbə müdiri, dosent Səbuhi İbrahimova müraciət etdik:

Bu gün muxtar respublikamızda yaradılan şərait və göstərilən dövlət qayğısından bəhrələnərək öz işini günün tələbləri səviyyəsində həyata keçirən məktəbdənkənar müəssisələrdən biri də Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən Naxçıvan Muxtar Respublikası Texniki Yaradıcılıq Mərkəzidir. 

Bu günlərdə mərkəzin fəaliyyəti ilə yaxından tanış olmaq üçün adıçəkilən ünvana yollandıq. Mərkəzin direktoru Sevinc Mirzəyeva söhbət zamanı bildirdi ki, bu məktəbdənkənar müəssisə 1953-cü ildən Gənc texniklər stansiyası adı ilə fəaliyyət göstərməyə başlayıb, 1991-ci ildə adı dəyişdirilərək Naxçıvan Muxtar Respublikası Texniki Yaradıcılıq Mərkəzi adlandırılıb. Məktəbdənkənar müəssisənin binası 2007-ci ildə əsaslı şəkildə təmir və müasirtipli avadanlıqlarla təchiz olunaraq elə həmin il sentyabr ayının 17-də istifadəyə verilib. Mərkəzin yaradılmasında məqsəd uşaqların asudə vaxtlarını səmərəli keçirmələrini təşkil etmək, istedadlarını üzə çıxarmaq, onları aidiyyəti istiqamətlərə yönləndirməkdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 11 yanvar tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “2016-2020-ci illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikasında sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsilə cəlbi üzrə Dövlət Pro­qramı”ndan irəli gələn vəzifələrin yerinə yetirilməsinə mərkəzdə xüsusi diqqət yetirilir. Muxtar respublikamızda sağlamlıq imkanları məhdud uşaqların təhsili və reabilitasiyası üzrə dövlət proqramına uyğun olaraq mərkəz bu qəbildən olan uşaqlarla işin təşkilini yaxşılaşdırmaq üçün valideynlərlə görüşlər keçirir, əl işlərindən ibarət sərgilər təşkil edir, həmçinin ümumrespublika tədbirlərində onların da iştirakı təmin olunur.

Kitabın müəllifi Naxçıvan Dövlət Universitetinin Dünya iqtisadiyyatı kafedrasının müəllimi Xəlil Vəlizadədir.
“Əcəmi” Nəşriyyat-Poliqrafiya Birliyində çapdan çıxan kitab Azərbaycan Respublikasının bu günü üçün aktual və əhəmiyyətli olan iqtisadi diplomatiyanın mahiyyətinin araşdırılmasına, onun tarixi inkişaf mərhələlərinin tədqiqinə, digər amil və proseslərlə bağlılığının təhlilinə həsr olunmuşdur. Kitabda iqtisadi diplomatik fəaliyyətin qurulması, diplomatik yazışmaların aparılması qaydaları nəzərdən keçirilmiş, dünyada gedən qütbləşmə şəraitində və beynəlxalq münasibətlər kontekstində iqtisadi diplomatik standartlardan istifadə yolları göstərilmişdir.
Mahiyyət etibarilə dərs vəsaiti “İqtisadi diplomatiyaya giriş” kimi təsnifatlandırıla bilən fəsil və yarımfəsilləri özündə əks etdirir və oxucuya bu barədə ümumi və ya ilkin məlumat vermək məqsədi daşıyır.
Ali məktəb tələbələri, müəllim və diplomatlar üçün nəzərdə tutulmuş bu dərs vəsaiti 4 fəsildən ibarət olub, 17 mövzunu əhatə edir. Bu fəsillərdə iqtisadi diplomatiyanın nəzəri əsasları öyrənilmiş, iqtisadi diplomatiya və dövlətin iqtisadi təhlükəsizlik məsələləri arasındakı bağlılıq tədqiq edilmiş, Azərbaycan Respublikasının xarici iqtisadi siyasəti və iqtisadi diplomatik əlaqələri araşdırılmışdır.
Qeyd edək ki, Naxçıvan Dövlət Universitetinin 50 illik yubileyinə həsr olunmuş bu əsər Naxçıvan Dövlət Universiteti Elmi Şurasının qərarı ilə ali məktəb tələbələri üçün dərs vəsaiti kimi nəşr olunmuşdur.

Ceyhun MAHMUDOV
iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2015-ci il 22 iyun tarixli “Naxçıvan Muxtar Respublikasının dövlət ümumi təhsil müəssisələrində çalışan bilik və bacarıqlarının qiymətləndirilməsi aparılan müəllimlərin dərs yükünün və əməkhaqqının artırılması haqqında” Sərəncamına uyğun olaraq aparılan diaqnostik qiymətləndirilmənin məqsədi müəllimlərin bilik və bacarıq səviyyəsinin test üsulu ilə müəyyənləşdirilib üzə çıxarılması, onların həftəlik dərs yükü normasının optimallaşdırılması, aylıq vəzifə maaşlarının artırılması, maddi rifahının yaxşılaşdırılmasının təmin edilməsi və nəticələrdən asılı olaraq müəllimlərin inkişafyönümlü təlimlərə cəlb edilməsidir.
Müəllimləri inkişafyönümlü təlimlərə cəlb etmək məqsədilə 2016-2017-ci dərs ilində Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən yeni təlim metodları və informasiya-kommunikasiya texnologiyaları sahəsində ardıcıl kurslar təşkil edilib.
Dünən ümumtəhsil müəssisələrində işləyən müəllimlərin növbəti diaqnostik qiymətləndirilməsi ilə bağlı 14 nömrəli tam orta məktəbdə mərkəzləşdirilmiş qaydada imtahan keçirilib. İmtahanda muxtar respublika ümumtəhsil məktəblərində çalışan 600 müəllim iştirak edib.

Naxçıvan şəhərindəki 2 nömrəli tam orta məktəbdə keçirilən tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Şəhər Təhsil Şöbəsinin müdiri Elşən Qəbulov açaraq bildirib ki, muxtar respublikada təhsilin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə göstərilən dövlət qayğısı gündən-günə artır. Müasir tələblərə cavab verən yeni məktəb binaları inşa olunur, təhsil müəssisələrinin maddi-texniki bazaları gücləndirilir. Ümumtəhsil məktəblərində təhsil alan şagirdlərin vətənpərvər ruhda yetişmələrinə də böyük diqqət göstərilir. Bunun əyani ifadəsidir ki, məktəblərdə hərbi kabinələr yaradılıb, onların maddi-texniki bazası gücləndirilib. Həyata keçirilən tədbirlərin, yaradılan şəraitin nəticəsidir ki, Naxçıvan şəhər 2 nömrəli tam orta məktəbin şagirdləri “Şahin” hərbi-idman oyunlarının respublika mərhələsində “Vətənin müdafiəsinə hazıram” poliatlon çoxnövçülüyü üzrə muxtar respublika çempionatında, “Sərhəd” hərbi-idman oyunlarının respublika mərhələsində uğurla iştirak ediblər.

“Avropa Nəşr Mətbuat Evi” mükafat komissiyasının qərarı ilə Naxçıvan Dövlət Universitetinin üç müəllimi “Ən yaxşı vətənpərvər tədqiqatçı-alim” qızıl medalı ilə təltif olunub.
Universitetin Tibb fakültəsinin dekanı, dosent Elsəvər Əsədov bitki mənşəli arıçılıq məhsullarının biokimyəvi, bioekoloji xüsusiyyətləri, keyfiyyət göstəriciləri sahəsində apardığı uğurlu elmi tədqiqatlarına, o cümlədən elmi-publisistik kitablarına, dərs vəsaitlərinə və ölkədə biologiya elminin inkişafına göstərdiyi xidmətlərə, həmin fakültənin Tibbi klinik fənlər kafedrasının dosenti, tibb üzrə elmlər doktoru İsa Abdullayev kəskin destruktiv pankreatitlərin kriodestruksiyası, müalicəsi, peritonitlərin kompleks müalicəsinin nəticələrinin yaxşılaşdırılması yolları, həmin kafedranın dosenti Gültəkin Əliyeva isə izoimmunizasiya fonunda gedən xroniki toksoplazmozun hamiləliyin başa çatmamasında etioloji rolu sahəsində apardıqları uğurlu elmi tədqiqatlara görə “Ən yaxşı vətənpərvər tədqiqatçı-alim” qızıl medalına layiq görülüblər. Mükafat komissiyası alimlərin elmi-publisistik kitablarını və ölkə­də tibb elminin inkişafına göstərdikləri xidmətləri də nəzərə alıb.

18 iyun – İnsan Hüquqları Günü münasibətilə ali təhsil müəssisələri arasında keçirilən “Xəmsə” intellektual oyununda Naxçıvan Dövlət Universitetinin komandası birinci yerə layiq görülüb. Komandanın üzvləri Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Gənclər Fondu, Naxçıvan Dövlət Universiteti tərəfindən sertifikat və fəxri fərmanlarla təltif ediliblər.
Bu münasibətlə keçirilən tədbirdə tələbələri təbrik edən universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov muxtar respublikada gənclərə göstərilən yüksək diqqət və qayğıdan danışıb. Vurğulanıb ki, keçirilən yarışlar gənclərin intellektual səviyyəsini, dünyagörüşünü, zehni inkişafını stimullaşdırmaq, onlar arasında elmə marağı artırmaq, Azərbaycanın, o cümlədən Naxçıvanın zəngin milli mədəniyyətini və tarixini təbliğ etmək, eləcə də gənc­lərin asudə vaxtlarının səmərəli təşkilinə nail olmaq məqsədi daşıyır.
Sosial idarəetmə və hüquq fakültəsinin dekanı, dosent Qərib Allahverdiyev, Beynəlxalq münasibətlər ixtisasının III kurs tələbəsi Aslan Səfərov çıxış edərək muxtar respublikamızda gənclərə göstərilən qayğıdan danışıblar.
Sonda yarışın qalibləri mükafatlandırılıblar.

Səadət ƏLİYEVA

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 2017-ci il 14 yanvar tarixli Sərəncamı ilə Naxçıvan Dövlət Universitetinin əlli illik yubileyi geniş qeyd olunur. Bu təhsil ocağı fəaliyyət göstərdiyi 50 il ərzində özünəməxsus inkişaf yolu keçmiş, müasir təhsil tariximizdə möhtəşəm uğurları ilə iz qoymuşdur.

Vaxtilə keçmiş SSRİ məkanında olan 20 muxtar respublika arasında yalnız Azərbaycanın bu ayrılmaz guşəsində ali məktəb yox idi. Bu da Kreml siyasətinin ikili standartlarının nəticəsi idi. 1939-1954-cü illərdə fəaliyyət göstərmiş Naxçıvan Dövlət Müəllimlər İnstitutu ikiillik təhsil verir və natamam (o zaman V-VII siniflər) məktəblər üçün kadrlar hazırlayırdı. Elə muxtar respublikalar var idi ki, oradakı ali məktəblərin sayı Azərbaycan SSR-dəki ali təhsil ocaqlarının sayından, bəlkə də, çox idi.
Naxçıvanlı ziyalıların bu faktları ozamankı mərkəzi hökumətə şikayət məktubları vasitəsilə çatdırması, nəhayət, 1967-ci ildə Azərbaycan Dövlət Pedaqoji İnstitutunun Naxçıvan filialının yaradılması ilə nəticələndi. İlk 5 ildə filialda üç ixtisas – tarix, riyaziyyat, dil-ədəbiyyat olmaqla, əyani və qiyabi şöbələrdə 102 tələbə təhsil aldı. Daha sonra təhsil ocağında Coğrafiya fakültəsi yaradıldı.

“Naxçıvan” Universitetinin konfrans zalında keçirilən tədbirdə əvvəlcə Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilib.
Universitetin rektoru, professor İsmayıl Əliyev çıxışında məzunları təbrik edərək onlara gələcək fəaliyyətlərində uğurlar arzulayıb. Rektor ali təhsil ocağının fəaliyyəti barədə məlumat verərək bildirib ki, bu gün “Naxçıvan” Universiteti, sözün əsl mənasında, inkişaf mərhələsini yaşayır. İsmayıl Əliyev ali təhsil ocağının bu gün dünyanın bir çox nüfuzlu universiteti ilə əməkdaşlıq etdiyini bildirərək deyib ki, 2014-2015-ci tədris ilinə qədər 11 ixtisasın olduğu “Naxçıvan” Universitetində bu il artıq 15 ixtisas üzrə kadr hazırlığı aparılır. Bu il universitetdə bakalavr pilləsi üzrə 188 tələbə məzun olur. Sevindirici haldır ki, gənclərimiz intellektual və yaradıcılıq potensiallarını daim artırır, təhsildə uğurlar qazanır, müxtəlif dövlət orqanlarında, icra strukturlarında, özəl bölmədə geniş təmsil olunurlar.
Ali təhsil ocağının tədris işləri üzrə prorektoru İbrahim Kazımbəyli məzunları təbrik edib, muxtar respublikada təhsilə göstərilən qayğıdan danışıb. Tədbirdə valideynlər və məzunlar çıxış edərək universitetdə yaradılan şəraitə və gənclərə göstərilən qayğıya görə minnətdarlıq ediblər.
Sonra universitetin ictimai və mədəni həyatında fərqlənən bir qrup məzun mükafatlandırılıb.
Tədbirin bədii hissəsində tələbələrin ifasında səslənən maraqlı musiqi nömrələri, rəqslər iştirakçılar tərəfindən alqışlarla qarşılanıb.

Nuray ƏSGƏROVA

 Dövlət İmtahan Mərkəzi iyunun 17-də Bakı, Sumqayıt şəhərlərində, Abşeron rayonunda və Naxçıvan Muxtar Respublikasında yerləşən ümumtəhsil müəssisələrinin buraxılış siniflərində təhsil alan şagirdlər üçün (IX-XI siniflər) mərkəzləşmiş qaydada buraxılış imtahanı keçirib. 

Həmin gün respublika üzrə, ümumilikdə, 76 min 636 şagird imtahan verib ki, onlardan da 43 min 781 nəfəri IX, 32 min 855 nəfəri isə XI sinif şagirdləridir.
İmtahanda iştirak edən şagirdlər “İmtahana buraxılış vərəqəsi”ni internet vasitəsilə əldə ediblər. Buraxılış vərəqəsi ilə yanaşı, onlara “Yaddaş kitabçası” da təqdim olunub. Burada şagirdlərə imtahan prosesi ilə bağlı vacib tövsiyələr, onların əməl etməli olduqları qaydalar və digər zəruri məlumatlar çatdırılıb. İmtahanların idarə olunmasına 264 imtahan rəhbəri, 3356 nəzarətçi-müəllim ayrılıb. İmtahanda iştirak edən nəzarətçilər, imtahan rəhbərləri, mühafizə əməkdaşları üçün təlim-seminarlar keçirilib. Təhlükəsizliyin təmin edilməsi məqsədilə imtahandan bir gün əvvəl imtahan mərkəzlərinə Dövlət İmtahan Mərkəzi əməkdaşlarının iştirakı ilə baxış keçirilib və bütün imtahan zalları, giriş-çıxış qapıları, binalar möhürlənməklə Daxili İşlər Nazirliyi Baş Mühafizə İdarəsinin əməkdaşlarına mühafizə üçün təhvil verilib.
Muxtar respublikada keçirilən imtahanlarda IX siniflər üzrə 3703 şagird, XI siniflər üzrə isə 2969 şagird iştirak edib.
Qeyd edək ki, imtahanların idarə olunması üçün, ümumilikdə, 26 imtahan rəhbəri, 12 ümumi rəhbər, 352 nəzarətçi-müəllim ayrılıb.

 Fatma BABAYEVA

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin Naxçıvan Dövlət Universitetinin 50 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında 2017-ci il 14 yanvar tarixdə imzaladığı Sərəncama uyğun olaraq təşkil edilən tədbiri muxtar respublikanın təhsil naziri Məmməd Qəribov açıb.
Naxçıvanda elm və təhsilin hərtərəfli inkişafına göstərilən yüksək dövlət qayğısından danışan nazir qeyd edib ki, təkcə 2016-cı ildə muxtar respublikada, ümumilikdə, 3414 şagird yerlik 12 məktəb binası istifadəyə verilib, 3 tədris müəssisəsi isə yenidən qurulub.
Bildirilib ki, Naxçıvan Dövlət Universiteti ilə ümumtəhsil məktəblərinin birgə fəaliyyəti təhsil strategiyasının əsasını təşkil etməlidir. Muxtar respublikada 500-700 intervalında bal toplayan abituriyentlərin Naxçıvan Dövlət Universitetini seçmələri bu ali təhsil ocağına olan inamın ifadəsidir.

İnsan ömrü qısadır, zaman isə bu ömrün qənimidir deyirlər. Hərdən bizə elə gəlir ki, bəzi hadisələr sanki elə bir göz qırpımındaca başlayıb və bitib. İnsanlar bu gerçəkliyi zaman-zaman yaşayırlar. Bəzən insanlar eyni anda eyni duyğuları yaşayır, eyni xatirələrin işığında keçmişə boylanırlar. Hamının ürəyindən xəbər verən cümlə eyni olur: hər şey necə də bir göz qırpımında gəlib keçdi.
Bəli, elə anlar olur ki, istər 10 il, istərsə də onilliklərlə davam etsin, ondan geriyə qalan tək şey, sadəcə, saniyələrə sığaraq bir kinolent kimi gözünün önündə canlanacaq xatirələrdir. 11 il yaşanan məktəb həyatı kimi.
Ümumtəhsil məktəblərinin builki on­birinciləri artıq məzun oldular. Onlar bir zamanlar oturduqları partalar üçün belə, darıxacaqlar... Hələ sinif yoldaşlarını, tələbkar müəllimlərini demirəm... Onların uşaqlıq həyəcanları, sevib-sevmədikləri nə varsa, hamısı məktəb divarları arasında qalır.

Zəng çalan, nə olar əlini saxla,
Bu şagird ömrümü uzat bir az da.
Bu məktəb, bu bina, bax bu divarlar,
Mənim olmayacaq zəng vurulanda.

Zəng çalınır. Bir vaxtlar bu zəngi bir gündə dəfələrlə eşidirdilər. Fərq bunda idi ki, zəng əvvəllər ya dərsin başlanmasının xəbərçisi olaraq onları bir araya toplamış, ya da maksimum 1-2 günlüyə ayırmışdır. Əminəm ki, onlara bu dəfə fərqli hisslər yaşadırdı bu zəng. Çünki onbirincilər üçün adi zəng yox, son zəng səslənirdi. 11 il əvvəl valideynlərinin əlindən tutub bu məktəbə gətirdikləri balacalar artıq bu zəngin ayrılıq ifadə etdiyini dərk edəcək qədər böyümüşdülər.

Təhsil insanların fikir və düşüncələrinin, həyata baxışlarının formalaşmasında, dəyişməsində müstəsna rol oynayan mühüm sahədir. Hər bir ölkənin, cəmiyyətin inkişafında təhsilin rolu böyükdür. Bu gün özünün inkişaf dövrünü yaşayan ölkəmizdə əsas strateji vəzifə sosial-iqtisadi inkişafın təmin olunması və əhalinin həyat səviyyəsinin yüksəldilməsindən ibarətdir. Dinamik inkişafın davam etdirilməsində, müasir və güclü iqtisadiyyatın qurulmasında insan kapitalı ən mühüm vasitə olub ölkənin təhsil sisteminin başlıca vəzifəsini təşkil edir.
Ölkəmizdə təhsilin inkişafında misilsiz xidmətləri olan ümummilli liderimiz Heydər Əliyev xalqın hərtərəfli tərəqqisində təhsilin xüsusi rolunu yüksək qiymətləndirərək demişdir: “Hər bir dövlət əgər istəyirsə ki, öz ölkəsinin inkişafını təmin etsin, öz millətinin elmini, mədəniyyətini dünya standartlarına çatdırsın, o mütləq, hər şeydən çox təhsilə fikir verməlidir, təhsilin inkişafına səy göstərməlidir, təhsil üçün bütün imkanları yaratmalıdır”.
Dahi şəxsiyyətin dəyərli ideyaları bu sahədə islahatların əsas istiqamətlərini müəyyənləşdirmiş, təhsil sisteminin inkişaf proqramına çevrilmişdir. Ümummilli liderimizin təhsil sahəsində müəyyənləşdirdiyi strateji xətt muxtar respublikamızda da uğurla davam etdirilir, gənc nəslin hərtərəfli təhsil alması, peşə sahibi olması və vətənpərvər ruh­da böyüməsi üçün ardıcıl tədbirlər ­görülür.

AMEA Naxçıvan Bölməsində Türkiyənin tanınmış dilçi-alimi, professor Ahmed Bican Ercilasunla görüş keçirilib.
Görüşdə bölmənin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev çıxış edərək Ahmed Bican Ercilasunun Türk dünyasının tanınmış dilçi-alimlərindən biri olduğunu deyib. Qeyd edib ki, alim uzun illər ərzində türk dili və ədəbiyyatına işıq tutan dəyərli elmi əsərlər ortaya qoyub.
Türkiyəli professor “Oğuznamə”nin tarixi ilə bağlı aparılan araşdırmalardan danışıb. O, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanındakı boyların “Oğuznamə”nin bir parçası olduğunu söyləyib.
Sonra professor bölmə əməkdaşlarının suallarını cavablandırıb.
Akademik İsmayıl Hacıyev tədbir çərçivəsində “Naxçıvan tarixi”, Azərbaycan və ingilis dillərində “Naxçıvan Abidələri Ensiklopediyası” və bölmə haqqında kitabları türkiyəli qonağa hədiyyə verib.
A.B.Ercilasun isə “Türk Kağanlığı və Türk Bengü Taşlar” kitabını bölmənin rəhbərinə təqdim edib.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin
İnformasiya şöbəsi

Naxçıvan Dövlət Texniki Kollecində keçirilən konfransı giriş sözü ilə Naxçıvan Şəhər Təhsil Şöbəsinin müdir əvəzi Elşən Qəbulov açaraq ali təhsil ocağının muxtar respublikada kadr potensialının gücləndirilməsinə verdiyi töhfələrdən söz açıb.
Universitetin tədris işləri üzrə prorektoru, dosent Surə Seyid Naxçıvan Dövlət Universitetinin yaranma tarixi, inkişaf yolu, beynəlxalq əlaqələri və nailiyyətləri barədə danışıb. Vurğulanıb ki, göstərilən yüksək dövlət qayğısı sayəsində universitetin tədris korpusları yenidən qurulub, auditoriyalar, kabinə və laboratoriyalar ən müasir texnoloji avadanlıqlarla təchiz olunaraq müəllim və tələbələrin istifadəsinə verilib. Məhz bu diqqət və qayğının nəticəsidir ki, Naxçıvan Dövlət Universiteti iki dəfə – 2014-cü ildə 799 balla və 2017-ci ildə 827 balla Azərbaycan ali təhsil müəssisələri içərisində 1-ci yerə layiq görülüb.
Azərbaycan tarixi kafedrasının müdiri, AMEA-nın müxbir üzvü Zəhmət Şahverdiyev, universitetin Tədris şöbəsinin müdiri, dosent Rafiq Rəhimov, Ümumi tarix kafedrasının müdiri, dosent İlqar Kəngərli çıxış edərək təmsil etdikləri universitetin istər təhsilin və tədrisin keyfiyyətinə, istərsə də maddi-texniki bazanın imkanlarına görə dünyanın qabaqcıl universitetlərindən heç də geri qalmadığını, burada gələcəyin mütəxəssislərinin yetişməsi üçün lazımi şəraitin mövcud olduğunu qeyd ediblər.
Texniki Kollecin direktoru Asəf Ruşanov, Naxçıvan şəhər 14 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Gülşən Ağayeva, 12 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Əli Novruzov, 10 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Əkbər İbrahimov, Naxçıvan Şəhər Təhsil Şöbəsinin metod­kabinet müdiri, pedaqogika üzrə fəlsəfə doktoru Qızıllı Əliyeva, Təhsil Şöbəsinin baş məsləhətçisi Gülxanım Orucova konfransda çıxış edərək əldə etdikləri nailiyyətlərə görə məhz həmin ali təhsil ocağının professor-müəllim heyətinə borclu olduqlarını bildiriblər.
Sonda “Naxçıvan Dövlət Universitetinin inkişaf yolu” adlı film nümayiş olunub.

Nərmin CABBAROVA

AMЕA Naхçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun Sorbsiya prosesləri laboratoriyasının rəhbəri, kimya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Günel Məmmədova Rusiya Federasiyasının Təbiətşünaslıq Akademiyasının professoru seçilib. Gənc alim bu ada elm sahəsindəki xidmətlərinə, sözügedən müəssisə ilə əlaqələrin inkişafındakı fəaliyyətinə görə layiq görülüb.
Qeyd edək ki, Günel Məmməd­ova 100-dən çox elmi məqalənin, 3 kitabın müəllifidir. Onun yerli xammal əsasında alınan “Erionit tipli seolitin alınma üsulu” və “Tomsonit tipli seolitin alınma üsulu” adlı ixtiraları Azərbaycan Respublikası Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsinin patentinə layiq görülüb.
Bundan əlavə, gənc alim ötən il Rusiyanın Krasnoyarsk şəhərində fəaliyyət göstərən Elmi-İnnovasiya Mərkəzi tərəfindən elmi tədqiqatların inkişafında roluna görə fəxri fərmanla təltif olunub. Günel Məmmədovanın bir neçə məqaləsi ABŞ-ın nüfuzlu “Şüşənin fizikası və kimyası” (Glass Physics and Chemistry) jurnalında rus və ingilis dillərində nəşr edilib.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin
İnformasiya şöbəsi

AMEA Naxçıvan Bölməsi və Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə növbəti interaktiv açıq dərs keçilib.
“Naxçıvan Muxtar Respublikasının təbii ehtiyatları” mövzusunda keçilən dərsdə bölmənin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Əliəddin Abbasov Naxçıvan ərazisindəki metal və qeyri-metal faydalı qazıntı yataqları barədə şagirdlərə geniş məlumat verib.
Əliəddin Abbasov 1960-1990-cı illərdə muxtar respublika ərazisində 100-dən çox qeyri-filiz, tikinti materialları və bəzək daşları yataqlarının aşkarlandığını deyib. Bildirib ki, hazırda muxtar respublika üzrə faydalı qazıntı ehtiyatlarının dövlət və sahə balanslarında 51 tikinti materialı, 11 gil, 10 qum-çınqıl qarışığı, 9 üzlük daşı, 7 sement xammalı, 4 mişar daşı və tikinti daşı, 3 gips, həmçinin 1 gəc, əhəng xammalı, tikinti qumu yataqları qeydə alınıb.
Muxtar respublika ərazisində aşkarlanan qeyri-metal faydalı qazıntı yataqlarının böyük əksəriyyətinin ehtiyatda olduğunu bildirən alim həmin yataqların istismara cəlb edilməsinin Naxçıvanın sosial-iqtisadi inkişafına ciddi təsir göstərəcəyini söyləyib. Əliəddin Abbasov qeyd edib ki, bu gün ölkəmizdə tikinti materialları sənayesinin etibarlı mineral-xammal bazası yaradılıb və fərdi mənzil tikintisinin genişlənməsi yerli tikinti materialları istifadəsinin həcmini artırıb. Alim yaxın gələcəkdə Naxçıvan dağ-mədən sənayesinə yerli və xarici investisiyaları cəlb etməklə istehsal olunacaq məhsulların dünya bazarına çıxarılmasının geniş imkanlar yaradacağını bildirib.
Qeyd edək ki, açıq dərs muxtar respublikanın 195 məktəbində­ izlənilib.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin
İnformasiya şöbəsi

Konfransda Tələbə Qəbulu üzrə Dövlət Komissiyasının Naxçıvan Muxtar Respublikası Regional Bölməsinin müdiri Sabir Məmmədov “2016-2017-ci tədris ilində regional bölmənin gördüyü işlər və qarşıda duran vəzifələr” mövzusunda çıxış edərək bildirmişdir ki, cari tədris ili ərzində nəzarətçilər bazası üzərində təkmilləşdirmə işləri həyata keçirilmişdir. Bazaya daxil olan 645 nəzarətçi-müəllim üçün fevral ayında muxtar respublikanın bütün rayonlarında seminarlar təşkil olunmuş və onların Dövlət İmtahan Mərkəzinin keçirdiyi sınaq, buraxılış və qəbul imtahanlarında iştirakı təmin edilmiş, heç bir qayda pozuntusu baş verməmişdir.
İmtahanların keçirilməsi üçün 7-si Naxçıvan şəhərində, 10-u isə muxtar respublikanın rayon mərkəzlərində olmaqla, 17 imtahan binasında yoxlama işləri aparılmış, binaların sxemləri dəqiqləşdirilmişdir. Dövlət İmtahan Mərkəzinin 2017-ci ildə ali məktəblərə hazırlaşan abituriyentlər üçün keçirdiyi 2 sınaq imtahanı Naxçıvan Muxtar Respublikasında aparılmışdır.
Qeyd olunmuşdur ki, ali təhsil müəssisələrinə birinci qəbul imtahanı II və III qruplar üzrə aprel ayının 30-da, I və IV qruplar üzrə may ayının 7-də keçirilmişdir. Ali təhsil müəssisələrinə ikinci qəbul imtahanı isə II və III qruplar üzrə iyul ayının 14-də, I və IV qruplar üzrə iyul ayının 22-də keçiriləcək. Tam orta təhsillərini cari ildə başa vuran abi­turiyentlər üçün V qrup üzrə qəbul imtahanı keçirilməyəcək. Onlar ixtisasların seçimi müsabiqəsində buraxılış imtahanında əldə etdikləri nəticələr əsasında iştirak edəcəklər. Digər abituriyentlər üçün qəbul imtahanının iyul ayının 5-də keçirilməsi nəzərdə tutulur.

Tərbiyə ocaqlarında işin düzgün qurulması uşaqların davranışına, ünsiyyətinə ciddi təsir göstərir. Günün əsas hissəsini burada, həmyaşıdlarının əhatəsində keçirən uşaqlarda mühitə, insanlara öyrəşmək məsələsi də öz həllini tapır. Oyuncaqlarını, yemək zallarını, yataq otaqlarını paylaşdıqları üçün onlarda həmçinin sosiallaşmaq, bölüşmək, hər şeyin yalnız ona aid olmadığını qəbul etmək kimi xüsusiyyətlər də formalaşır.

Muxtar respublikamızda fəaliyyətini uşaqların düzgün təlim-tərbiyəsi istiqamətində quran məktəbəqədər tərbiyə müəssisələ­rindən biri də Naxçıvan şəhər 11 nömrəli uşaq bağçasıdır. Ümumilikdə, 245 yerdən ibarət olan bağçada uşaqlar yaş üzrə 13 bağça qrupuna bölünüb.
Adıçəkilən bağçanın müdiri Aynur Əhmədova bildirdi ki, bağçalar uşaqların cəmiyyətə uyğunlaşmasında, onlarda gələcəkdə problemlərə yol aça biləcək psixoloji məqamların – utancaqlıq, çəkingənlik xüsusiyyətlərinin tədricən aradan qaldırılmasında mühüm rol oynayır. Keçirilən tədbirlərdə iştirak etdikcə uşaqlar sərbəstlik qazanırlar. Burada aparılan müxtəlif məşğələlər nəticəsində onlar həm də zehni, fiziki cəhətdən inkişaf edirlər. Riyaziyyat, savad təlimi, rəsm, quraşdırma, fiziki mədəniyyət və sair kimi məşğələlər yüksək səviyyədə keçirilir. Bu məşğələlər nəticəsində uşaqlarda əl qabiliyyəti üzə çıxarılır, onların maraq dairəsi genişlənir. Savad təlimi məşğələsində uşaqlar hərflərlə tanış olurlar. Bu məşğələni məktəbə atılan ilk addım hesab etmək olar. Riyaziyyat məşğələsinə rəqəmlərlə tanışlıqla başlayan uşaqlar tədricən toplama, çıxma əməliyyatlarını öyrənirlər. Bunu onlara asan yolla aşılamaq üçün tərbiyəçilər meyvələrdən, çubuqlardan və ya hər hansı bir əşyadan istifadə edirlər. Rəsm və quraşdırma məşğələlərində isə uşaqlar tamamilə sərbəstdirlər. Çəkdikləri rəsmdə və ya quraşdırdıqları hər hansı bir fiqurda onların maraq dairələri, əl qabiliyyətləri üzə çıxır.

İyunun 5-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyində təbiətşünas-alim, akademik Həsən Əliyevin 110 illik yubileyi münasibətilə elmi konfrans keçirilib.
Konfransı giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının ekologiya və təbii sərvətlər naziri Hafiz Yaqubov açaraq bildirib ki, böyük alim, Azərbaycanda ekologiya elminin banisi, akademik Həsən Əliyev Azərbaycanın müasir tarixinin ən parlaq simalarından biridir. Görkəmli akademikin 110 illik yubileyi münasibətilə təşkil olunmuş “Həsən Əliyev-110” mövzusunda elmi konfransın Beynəlxalq Ətraf Mühitin Mühafizəsi Günündə keçirilməsi isə böyük ekoloq-alimin təbiətin müdafiəçisi kimi fəaliyyətinə verilən yüksək dəyərin nəticəsidir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Aparatının Humanitar siyasət məsələləri və ictimai təşkilatlarla iş şöbəsinin müdiri Rəhman Məmmədov çıxışında bildirib ki, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2017-ci il 7 fevral tarixli Sərəncamı ilə akademik Həsən Əliyevin 110 illik yubileyi ölkə səviyyəsində qeyd olunur. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2017-ci il 10 fevral tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Akademik Həsən Əliyevin 110 illik yubileyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilməsi ilə əlaqədar Tədbirlər Planı”na əsasən muxtar respublikada da müxtəlif tədbirlər keçirilir. Gənclərin və tələbələrin Həsən Əliyev adına Zəngəzur Milli Parkına ekskursiyaları təşkil edilir, Naxçıvan şəhərindəki görkəmli alimin adını daşıyan küçədə yenidənqurma işləri aparılır. “Həsən Əliyev-110” mövzusunda elmi konfrans da Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin müvafiq Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş Tədbirlər Planına əsasən keçirilir.

Tədbiri giriş sözü ilə açan Naxçıvan Muxtar Respublikasının təhsil naziri Məmməd Qəribov bildirib ki, əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan təhsil siyasəti bu gün Prezidentimiz cənab İlham Əliyev tərəfindən layiqincə davam etdirilir. Ölkəmizdə, eləcə də muxtar respublikamızda təhsilə göstərilən diqqət və qayğının nəticəsidir ki, təhsil sahəsində qazanılan uğurların sayı get-gedə artmaqdadır. Bu gün muxtar respublikanın ən ucqar kəndlərində belə, şagirdlər müasir standartlara cavab verən, yeni avadanlıqlarla təchiz olunmuş məktəblərdə təhsil alırlar. Ötən il muxtar respublikada 19-dan çox təhsil müəssisəsi tikilib və ya əsaslı təmir olunaraq istifadəyə verilib. Bu ilin ötən dövrü ərzində 5 məktəb binasının açılışı olub.
Bildirilib ki, yaradılan bu şəraitin qarşılığında şagirdlər səylə çalışır, yeni-yeni uğurlara imza atırlar. Qürurverici haldır ki, 20 mindən çox iştirakçısı olan respublika fənn olimpiadasında finala qalmış 200 nəfərdən 20-si muxtar respublikanın təhsil müəssisələrinin şagirdləridir. Şagirdlərimiz bu olimpiadadan doğma Naxçıvanımıza 2-si qızıl olmaqla, 20 medalla qayıdıblar.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyinin şöbə müdiri Rüstəm Həsənov “Naxçıvan Muxtar Respublikası ümumtəhsil məktəblərinin respublika fənn olimpiadalarının nəticələri haqqında”, Naxçıvan şəhər 8 nömrəli tam orta məktəbin direktoru Günay Novruzova “Məktəbimizin fənn olimpiadalarında qazandığı uğurlar”, Heydər Əliyev adına Hərbi Liseyin müəllimi Sevinc Ləzgiyeva “Fənn olimpiadalarının əhəmiyyəti” mövzusunda çıxış ediblər.
Daha sonra fənn olimpiadasında qızıl medal qazanmış Naxçıvan şəhər 8 nömrəli tam orta məktəbin X sinif şagirdi Zöhrə Kəngərli olimpiada qalibləri adından çıxış edərək başda öz müəllimləri olmaqla, bütün təhsil işçilərinə, qalibiyyətlərində əməyi keçən hər kəsə minnətdarlığını bildirib. Qeyd edib ki, istər ölkə, istərsə də muxtar respublika rəhbərliyinin qayğısını üzərində hiss edən gənclər bundan sonra daha da böyük uğurlara imza atacaq, onlara olan etimadı doğruldacaqlar.
Sonda qaliblərə medallar, fəxri fərmanlar və müxtəlif hədiyyələr təqdim olunub.

Fatma BABAYEVA

İyunun 5-də Azərbaycan Respublikası Dövlət İmtahan Mərkəzi 2017-2018-ci tədris ili üçün Azərbaycan Respublikasının ali təhsil müəssisələrinin və AMEA-nın magistraturalarına qəbul imtahanının ikinci mərhələsini keçirib.
İmtahan Bakı, Naxçıvan və Gəncə şəhərlərində, ümumilikdə, 29 imtahan binasında aparılıb. İmtahanda şəffaflığın təmin olunması üçün 89 imtahan rəhbəri və 867 nəzarətçi-müəllim ayrılıb.
İmtahan bütün binalarda eyni vaxtda – saat 1300-da başlanıb və 1 saat 30 dəqiqə davam edib.
Muxtar respublikada imtahan Naxçıvan Dövlət Universitetinin Hüquq fakültəsinin binasında keçirilib. Bunun üçün binada 15 imtahan zalı hazır­lanıb. İmtahana 21 nə­zarətçi-müəllim və 2 imtahan rəhbəri cəlb edilib, 224 bakalavr imtahan verib.
İkinci mərhələdə bakalavrlara seçdikləri proqram üzrə 5-i açıqtipli olmaqla, 50 test tapşırığı təqdim olunub. Hər düzgün cavab 1 balla qiymətləndirilir, səhv cavablar ­düzgün cavabların nəticəsinə təsir göstərmir.

Fatma BABAYEVA

Naxçıvan Dövlət Universitetində 2016-2017-ci tədris ilində Tələbə Elmi Cəmiyyətinin (TEC) xətti ilə yerinə yetirilmiş elmi-tədqiqat işlərinin yekununa həsr olunmuş ümumuniversitet elmi konfransı keçirilib.

Plenar iclası universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov açaraq TEC-i gələcəyin magistrlərinin, elmi tədqiqatçılarının yetişməsində mühüm rol oynayan bir təşkilat kimi səciyyələndirib. Rektor iclasın işinə uğurlar arzulayıb.
Elmi işlər üzrə prorektor, dosent Mübariz Nuriyev çıxış edərək Naxçıvan Dövlət Universitetində fəaliyyət göstərən TEC-in tələbələrin elmi fəallığının və dünyagörüşünün artırılmasındakı rolundan, fakültələr üzrə TEC sədrlərinin tələbələrlə apardığı işlərdən danışıb. O, müəllim və tələbələrə keçiriləcək bölmə iclaslarında uğurlar arzulayıb, elmi rəhbərləri elmi-tədqiqat işlərinin qiymətləndirilməsində obyektiv olmağa çağırıb.
TEC-in qarşısında duran vəzifələr haqqında məruzə edən universitet TEC-in sədri, Riyaziyyat və informatika müəllimliyi ixtisası üzrə II kurs tələbəsi Bətulə Əlizadə bildirib ki, hər il olduğu kimi, cari tədris ilində də TEC-in iş planının tərtib olunması və tələbələrlə əlaqələrin gücləndirilməsi kimi məsələlərin həllinə baxılıb. Həmçinin il ərzində TEC-in kafedralar və fakültələr üzrə fəaliyyətində xeyli irəliləyişlərin olduğu da diqqətə çatdırılıb.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin Təbii Ehtiyatlar İnstitutunun Mineral xammalın kimyası və texnologiyası laboratoriyasının müdiri, kimya elmləri üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Qorxmaz Hüseynovun “Nanomaterialların alınma metodları” kitabının və həmin institutun İqtisadiyyat şöbəsinin müdiri Sevinc Cabbarovanın “Naxçıvan Muxtar Respublikasında əmək potensialının formalaşması və istifadəsi” adlı monoqrafiyasının təqdimatı olub.
Bölmənin Mərkəzi Elmi Kitabxanasında keçirilən tədbirdə institutun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü Əliəddin Abbasov çıxış edərək ictimaiyyətə təqdim olunan hər iki nəşr haqqında ümumi məlumat verib və müəlliflərə elmi fəaliyyətlərində uğurlar arzulayıb.

Çin Xalq Respublikasının “Huawei” şirkəti tərəfindən muxtar respublikada “Gələcəyin İKT sahəsindəki toxumları” adlı ikinci proqram-layihə həyata keçirilib.
İyunun 1-də bu münasibətlə “Naxçıvan” Universitetində keçirilən tədbirdə diqqətə çatdırılıb ki, cari ilin mart ayında şirkətin baş vitse-prezidenti Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri ilə görüşdə böyük ehtiram əlaməti olaraq, Ali Məclis Sədrinin təhsil aldığı orta məktəbin bir qrup şagirdinin Çinə ekskursiya etməsini təklif edib. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri isə 2017-ci ildə “Huawei”nin yay təlim məşğələlərində iştirak edəcək tələbələrin sayının artırılmasını və Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun informatika ixtisası üzrə təhsil alan tələbələrin də təlimlərə cəlb edilməsini daha məqsədəuyğun hesab edib. Ötən il təşkil edilmiş yay təlim məşğələlərində Naxçıvan Dövlət Universiteti və “Naxçıvan” Universitetindən 6 tələbə iştirak etmişdirsə, bu il Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunda təhsil alan tələbələr də layihəyə cəlb olunub və “Huawei” şirkətinin yay təlim mərkəzində təcrübə keçəcək tələbələrin sayı artırılaraq 12-yə çatdırılıb.