Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin və Məmməd Səid Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasının təşkilatçılığı ilə kitab­xanada şairlərlə oxucuların ­görüşü keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə kitab­xananın direktoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Aytəkin Qəhrəmanova açaraq belə görüşlərin gənclərin bədii ədəbiyyata marağının artırılmasına, şairlərlə oxucuların ünsiyyətinin daha da sıxlaşmasına xidmət etdiyini vurğulayıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri, şair Asim Yadigar “Naxçıvanda ədəbi mühit” mövzusunda çıxış edib, Naxçıvan ədəbi mühitinin yetirmələri olan şair və yazıçılar barədə fikirlərini tələbələrlə bölüşüb.
Bildirilib ki, Naxçıvanda ədəbi mühit həmişə fəal olub. Ayrı-ayrı dövrlərdə bir sıra görkəmli yazıçılar Naxçıvanda işləyib, ədəbi mühitimizin formalaşmasına öz köməkliklərini göstəriblər. Azərbaycan tarixində folkloru, elmi, incəsənəti, memarlığı, hərb sənəti, dövlətçiliyi və digər sahələri ilə seçilən qədim Naxçıvan diyarının müxtəlif dövrlərdə özünəməxsus ədəbi mühiti şairlərin yaradıcılığına öz təsirini göstərib. Onların şeirlərinin əsas xəttini milli və mənəvi dəyərlərə hörmət, vətənpərvərlik hissinin təbliği, doğma el-obaya məhəbbət mövzuları təşkil edib. Müasir dövrümüzdə də ədəbi qüvvələrimiz muxtar respublikamızın bugünkü sürətli inkişafı, təbiətin bu diyara bəxş etdiyi təbii gözəllikləri, müasir tariximizi ədəbiyyatda əks etdirmək funksiyasını yerinə yetirirlər.
Sonra şairlərdən Asim Yadigar, Əbülfəz Ülvi, Zeyqəm Vüqar, Ələsgər Nehrəmli, Elxan Yurdoğlu, Yadulla Zaman, Qanun Ümman və şairə Ruhəngiz Əliyeva ümummilli lider Heydər Əliyevə, Azərbaycana, Naxçıvana, Vətənə həsr etdikləri şeirlərindən nümunələr səsləndiriblər.

 Güntac ŞAHMƏMMƏDLİ

Aparılan araşdırmalar, qaynaqlar və müxtəlif tədqiqatçılar təsdiq edir ki, Naxçıvanda orta əsrlər dövründə bir sıra sənətkarlıq sahələri inkişaf etmişdir. Bunu təsdiq edən ən mühüm qaynaqlardan biri də o dövrdən günümüzədək gəlib çatmış sənətkarlıq nümunələridir. Bəhs olunan zaman çərçivəsində hər bir dövrün özünəməxsus sənət əsərləri yaranmışdır. Həmin sənət əsərlərinin əksəriyyəti muzeylərdə, tarixi yerlərdə, şəxsi kolleksiyalarda mühafizə edilərək saxlanılmaqdadır. 

Tarix elmləri doktoru T.Dostiyev yazır ki, IX-X əsrləri Azərbaycan şəhərlərinin kiçik qala-şəhərlərdən iri siyasi-inzibati, sənətkarlıq-ticarət və mədəni-dini mərkəzlərə çevrilməsi dövrü hesab etmək mümkündürsə, XI-XII əsrləri şəhər həyatının yüksəlişi, çiçəklənməsi dövrü adlandırmaq olar. İctimai əmək bölgüsü baxımından şəhər kəndin əksi olaraq, sənətkarlıq məhsulları istehsalı, ticarətlə bağlı əməyin və zehni əmək fəaliyyətinin cəmləşdiyi məkan idi. Orta əsrlərdə Azərbaycan şəhərlərinin, o cümlədən Naxçıvanın inkişafının iqtisadi əsasını sənətkarlıq və ticarət təşkil edirdi. O dövrdə Azərbaycanın digər inkişaf etmiş şəhərlərində olduğu kimi, Naxçıvanda da sənətkarlar – əsnaflar sex (emalatxana) təşkilatlarında birləşirdilər. Təbii ki, sənətkarlıq sahələrinin yüksək səviyyədə inkişafı onların təşkilatlarının mərkəzləşməsinə gətirib çıxarmışdı. Aparılan araşdırmalardan bəlli olur ki, bəhs olunan dövrdə Naxçıvanda böyük sənətkarlar zümrəsi formalaşmışdı. Bunu günümüzədək gəlib çatmış tarix-mədəniyyət abidələri, muzeylərimizdə saxlanan çoxsaylı arxeoloji tapıntılar, vaxtilə insanların məişət həyatında istifadə etdiyi əşyalar, həmçinin dünyanın bir çox ölkələrində nümayiş etdirilən xalqımıza məxsus sənətkarlıq nümunələri təsdiq edir.

Doğma diyarımız ilkin yaşayış məskəni, qədim sivilizasiya mərkəzidir. 5000 illik şəhər mədəniyyətinə malik olan qədim Naxçıvan torpağı tarixə tanınmış, görkəmli şəxsiyyətlər bəxş etmişdir. Təsadüfi deyildir ki, 11-13 iyul 1996-cı ildə Naxçıvan şəhərində keçirilən “Uluslararası qaynaqlarda Naxçıvan” beynəlxalq simpoziumunun iştirakçılarına göndərdiyi təbrik məktubunda xalqımızın ümummilli lideri Heydər Əliyev bu cəhəti xüsusi vurğulayaraq qeyd etmişdir: “Azərbaycanın siyasi, iqtisadi, mədəni və elmi həyatında özünəməxsus mühüm rol oynamış və oynamaqda olan Naxçıvanın qədim və zəngin tarixi vardır. Hər daşı, qayası tarixin canlı şahidi olmuş bu torpaq bir çox dünya şöhrətli alim və mütəfəkkirin, memar və ədibin, dövlət xadimi və sərkərdənin vətəni olmuşdur. Onların fəaliyyəti və irsinin bəşər tarixində rolu danılmazdır”. 

Doğrudan da, başda ümummilli liderimiz olmaqla Nəsirəddin Tusi, Məhəmməd Hinduşah Naxçıvani, Nemətullah Naxçıvani, Kəlbəli xan, Hüseyn Cavid, Cəlil Məmmədquluzadə, Məhəmməd ağa Şahtaxtlı, Məhəmməd Tağı Sidqi, Məmməd Səid Ordubadi, Əliqulu Qəmküsar, İbrahim Səfiyev və başqaları Naxçıvan torpağının övladları kimi öz adlarını tarixə qızıl hərflərlə yazdırmışlar. Onu da qeyd edək ki, milli mədəniyyətimizin, milli maarifimizin inkişafına töhfə vermiş bu görkəmli şəxsiyyətlərin irsi sovet dövründə birtərəfli şəkildə tədqiq edilmiş və ya ümumiyyətlə, öyrənilməmiş, diqqətdən kənarda qalmışdır. Müstəqillik illərində milli mədəniyyətimiz və elmimizin inkişafına töhfə vermiş bu şəxsiyyətlərin irsinin öyrənilməsi üçün münbit şərait yaradılmış, diqqət və qayğı artırılmışdır. Bu baxımdan Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin XV-XVI əsrdə yaşamış görkəmli İslam alimi Mövlana Nemətullah ibn Mahmud ən Naxçıvaninin irsinin toplanması və tədqiqi ilə bağlı 29 oktyabr 2018-ci il tarixdə imzaladığı sərəncam milli mədəniyyətimizin tədqiqinə göstərilən dövlət qayğısının daha bir ifadəsidir.

Sərlövhəni oxuyarkən, bəlkə də, mənim İstanbula getdiyimi düşünəcəksiniz. Bəli, getmişdim, ancaq cismən deyil, xəyalən… Şəhərimizdəki Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda görkəmli rəssam İbrahim Səfiyevin ecazkar, möcüzəvi əsərləri, hər birində səsli-küylü, axarlı-baxarlı İstanbulun bir görüntüsü sükuta dalan bu tablolardakı rəng zənginliyinin çalarların saysız incə keçidləri ilə yaratdığı harmoniyanın sehri məni İstanbula aparmışdı. Ruhuma hakim kəsilən bu rəngli, həm də mənalı dünya bir anlıq “Anadolu sahillərinə baxış”la, “Dənizə doğru” nəzərlə məni dənizlərə qərq etdi. İstanbulun bir-birinə bənzəyən küçələrindən birində – “Qədim küçə”də dəqiqələrlə gəzişdim, nabələdliyimdən yolu itirdim, buradan çıxa bilmədim. “Qalata qülləsi” ilə qarşılaşdım. Bu qədim türk memarlıq abidəsinin divarları arasından gələn tarixin səsi məni başqa səmtə – “Sultan Ahmed”ə yönləndirdi. Tarixin keşməkeşlərinə düşdüm. Bu sehrli aləmdən təzəcə ayrılıb, İstanbulun “Saraylar tərəfindən görünüş”ünü seyr edə-edə yenə saysız-hesabsız evlərin əhatəsində çarəsiz qaldım, geriyə yol tapa bilmədim. “Axşama doğru” sanki üzümə bir sillə çırpdı, artıq saatlardır buradasan, axşamdır, – “dedi”. Ayıltdı bu sillə məni, lakin gedə bilmədim, çünki insan zəkasının, təxəyyülünün, istedadının sehrinə düşmüşdüm.

Dekabrın 10-da Şahtaxtı kəndindəki Şahtaxtinskilər Muzeyində görkəmli maarifçi və dilçi Məhəmməd ağa Şahtaxtlının anım günü ilə bağlı tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin mədəni irs və muzey işi üzrə baş məsləhətçisi Qumral Əsədova açaraq görkəmli maarifçi və dilçi Məhəmməd ağa Şahtaxtlının Azərbaycanda maarifçiliyin in­kişafında xüsusi xidmətlərindən, XX əsrin ilk Azərbaycan qezeti – “Şərqi-Rus”un yaradıcısı olmasından ­danışıb.
Bildirilib ki, Məhəmməd ağa Şahtaxtlının xatirəsinin əbədiləşdirilməsi və yubileyinin qeyd edilməsi üçün son illər muxtar respublikamızda da mühüm işlər görülüb. Ali Məclis Sədrinin “Görkəmli ictimai xadim, publisist və maarifçi Məhəmməd ağa Şahtaxtlının anadan olmasının 160 illiyinin qeyd olunması və xatirəsinin əbədiləşdirilməsi haqqında” 2006-cı il 27 fevral tarixli Sərəncamından sonra böyük alimin əsərləri kitab halında nəşr olunub, xatirəsi əbədiləşdirilib.
Sonra Məhəmməd ağa Şahtaxtlının həyat və fəaliyyəti ilə bağlı çıxışlar dinlənilib.
Tədbirin sonunda muzeyin ekspozisiyasına baxış olub.

Əli RZAYEV

Dekabrın 10-da Naxçıvan Musiqi Kollecində Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin yeni www.nmn.az saytının təqdimatı olub.
Təqdimat mərasimində nazirliyin İncəsənət və təhsil müəssisələri ilə iş şöbəsinin müdiri İman Alırzayev çıxış edərək bildirib ki, nazirlik muxtar respublikada mədəniyyət, incəsənət, tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması sahələrində dövlət siyasətini və tənzimlənməsini həyata keçirən mərkəzi icra hakimiyyəti orqanıdır. Nazirliyin əsasnaməsində öz fəaliyyəti ilə əhalinin məlumatlandırılması üçün internet saytının yaradılması qarşıda duran vəzifələrdən biri kimi əksini tapmışdır. Ötən dövrdə nazirliyin yeni saytı hazırlanıb.
Vurğulanıb ki, yeni saytın istifadəyə verilməsi nazirliyin fəaliyyətində olan yeniliklərin, mədəniyyət və incəsənət sahəsində həyata keçirilən tədbirlərin daha geniş və çevik işıqlandırılmasına şərait yaradacaqdır. Bu həm də mədəni dəyərlərin təbliğində əhəmiyyətli rol oynayacaqdır.
Yeni yaradılmış internet saytı 6 bölmə, 21 alt bölmə və 21 yarım­bölmədən ibarətdir. Bu bölmələrdə nazirliyin strukturu, tabeliyində olan mədəniyyət müəssisələri, qədim diyarımızın tarixi-mədəni abidələri haqqında məlumatlar öz əksini tapıb.
Yeni sayt Naxçıvanın mədəniyyət tarixi, müasir mədəni inkişafı ilə bağlı istifadəçilərə hərtərəfli məlumat verəcək.

Əli RZAYEV

Bəzən hər hansısa bir qədim yeməkdən və ya illər öncə baş verən hadisələrdən yazı qələmə almaq istəyəndə insanın köməyinə nə kitablar, nə təcrübəsi, nə də ki internet saytları çatır. Bu zaman müraciət edəcəyimiz bir ünvan qalır – nənələrimiz, ya da ki babalarımız. Qədim yemək növü olan qaysava haqqında yazı qələmə almaq istəyimi yaşı 90-ı ötmüş nənəmə deyəndə məmnuniyyətlə söhbətə başladı:
– Əvvəllər qışa tədarükün ən vacib işlərindən biri də bağda, çöldə, dağda yetişən meyvələri yığıb qurutmaq idi. Kimi tut, alça, kimi isə ərik qurudardı ki, qışın sərt soyuğunda istifadə etsin. Evdar qadınlar bilirdilər ki, yayda hər işi öz qaydasına qoyub əl damını, payızda isə taylarla çörək yapıb çörək yeşiklərini doldurmaq lazımdır ki, sərt qış günlərində uşağın, böyüyün ruzisi olsun. Həm də ki qapıya qəfil qonaq gələndə təlaşa düşüb nə bişirəcəm, – deyə məəttəl qalmasınlar. Bu adət halına gəlmiş qaydalar analarımızdan bizə, bizdən də öz qızlarımıza yadigar qalıb. Yaxşı yadımdadır, anam, nənəm həyətimizdəki ərik, alça, alma ağaclarının barını yığar, qurudub qışa saxlayardılar. Onlardan qışda yeməklərin bişirilməsində istifadə olunardı. Amma mənim ən çox xoşladığım qaysava yeməyi idi. Bu yeməyin bişirilməsi asan, özü də çox dadlı olur, – deyən nənəm qəhərləndi. Ondan niyə qəhərləndiyini soruşanda dedi:

Dekabrın 6-da Babək rayonunun Cəhri Kənd Uşaq Musiqi Məktəbinin xanəndəlik ixtisası üzrə müəllim və şagirdlərinin Naxçıvan Şəhər “Gənclik” Mərkəzində “İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı Naxçıvan – 2018” tədbirləri çərçivəsində ­“Ritmik muğam kompozisiyası” adlı konsert proqramı olub.
Konsertdə Cəhri Kənd Uşaq Musiqi Məktəbinin müəllimi Hünər Əliyev, şagirdləri Əli Mehralıyev, Həsən Babazadə, Ələkbər Sadiqovun ifasında muğamlarımız maraqla qarşılanıb.
Muxtar respublikanın Əməkdar artisti Hünər Əliyev və onun şagirdlərinin ifasında “Ritmik muğam kompozisiyası” uğurlu alınıb. Bir-birini əvəz edən ritmik muğamlar tamaşaçıda xoş ovqat yaradıb. “Heyratı”, “Qarabağ şikəstəsi” və başqa mərdlik, qəhrəmanlıq ­əhval-ruhiyyəsi aşılayan muğamlar alqışlarla qarşılanıb.
Xalq çalğı alətləri ansamblının hazırladığı “Ritmik muğam kompozisiyası” tamaşaçılarda xoş ovqat yaradıb.

Əli RZAYEV

Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin və Şərur Rayon İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə “Bahar” kinoteatrında rayon ağsaqqalları, ziyalıları və gənc­ləri ilə muxtar respublikada yaşayıb-yaradan yazıçı və şairlərin görüşü, 2018-ci ildə çap olunmuş kitabların təqdimatı keçirilib.
Tədbiri rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini Vüsalə Ağayeva açaraq qeyd edib ki, Naxçıvan şəhəri, həmçinin muxtar respublikamızın bütün rayon mərkəzləri və kəndlərimiz gündən-günə abadlaşır, gözəlləşir, çox böyük qurucu­luq, yaşıllaşdırma işləri aparılır. Belə tədbirlər hesabına qədim Şərur torpağı da bu gün müasirlik donundadır. Bu proses həm də yaradıcı sənət adamlarının ilham mənbəyinə çevrilib.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi, şair Asim Yadigar çıxış edərək bildirib ki, görüşün keçirilməsində məqsəd son illərdə muxtar respublikada geniş vüsət alan inkişaf və tərəqqi haqqında söhbət açmaq, bu prosesin ədəbiyyatda salnaməsini yaradan qələm sahiblərinin fəaliyyəti barədə danışmaq, onların 2018-ci ildə işıq üzü görən kitablarını rayon ictimaiyyətinə təqdim etməkdir.

Babək Rayon Gənclər və İdman İdarəsi və Təhsil Şöbəsinin birgə təşkilatçılığı ilə Babək qəsəbə 2 nömrəli tam orta məktəbdə rayon ümumtəhsil məktəblərinin şagirdləri arasında keçirilən “And yerimiz Vətən” adlı şeir müsabiqəsinə yekun vurulub.
Müsabiqənin keçirilməsində məqsəd məktəblilərdə Vətənə məhəbbət, vətənpərvərlik hisslərinin yüksəldilməsi, istedadlı gənclərin üzə çıxarılmasından ibarət olub. Müsabiqədə 21 məktəbdən 25 şagird iştirak edib.
Münsiflərin yekun rəyi nəticəsində Didivar kənd tam orta məktəbinin şagirdi Gülnar Təhməzova qalib adına layiq görülüb. Yarımca kənd tam orta məktəbinin şagirdi Zəhra Məmmədova ikinci, Şəkərabad kənd tam orta məktəbinin şagirdi Səma Abdullazadə üçüncü olub.
Sonda qaliblərə təşkilatçılar tərəfindən diplomlar təqdim edilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Gənclər və İdman Nazirliyinin mətbuat xidməti

Qədim və orta əsrlərdə yaşayış məskənləri salınarkən insanların suya olan tələbatının ödənilməsi zərurətini nəzərə alaraq, əsasən, çay sahilləri seçilirdi. Ona görə də hər hansı bir yaşayış məskəninin sakinləri, yaxud da ətraf ərazilərdə məskunlaşan əhali bir yerdən digər yerə gedərkən həmin çaylar onların rahat hərəkətinə mane olurdu. Bu səbəbdən də insanların, həmçinin bu ərazilərdə hərəkət edən karvanların işini asanlaşdırmaq məqsədilə bir sıra tədbirlər həyata keçirilirdi. Maneələri aradan qaldırmaq üçün iri çayların üzərində körpülər salınmağa başlanmışdır. Orta əsrlər zamanı geniş miqyas almış bu iş, hətta dövlət siyasəti səviyyəsinə qədər yüksəlmişdir. Beləliklə, digər ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda, o cümlədən onun qədim mədəniyyət mərkəzlərindən olan qədim diyarımızda da tələbata uyğun olaraq kiçik və böyükölçülü körpülər inşa edilməyə başlandı. 

“Oxunması zəruri olan kitabların Siyahısı”nda Nobel mükafatı laureatının iki əsəri də var

Yaradıcılığının şöhrəti zəmanəsinin və ölkəsinin sərhədlərini aşaraq dünyaya yayılan, bu günümüzədək gəlib çatan ədiblərdən biri də belçikalı yazıçı, şair, esseçi, filosof, Nobel mükafatı laureatı Moris Meterlinkdir (Moris Polidor Mari Bernar Meterlink). Yazıçı ixtisasca hüquqşünas olsa da, hələ sağlığında “Belçikalı Şekspir” adı ilə məşhurlaşmağı ­bacarmışdır.­­­­­­  

Əsərlərində ümumbəşəri ideyaları təbliğ edən müəllifi Şərq düşüncə tərzinə malik bir yazıçı hesab edirlər. Moris Meterlinkin “Müdrikliyin birinci şərti özünü dərk etməkdir” fikri Şərq filosof və şairi Mövlana Cəlaləddin Ruminin “Kitablardan əvvəl özümüzü oxumağa çalışaq”, Şərq filosofu Əbu Turxanın “İnsan ancaq öz “Mən”i ilə həmahəng mühitdə xoşbəxt ola bilər” fikirləri ilə eyniyyət təşkil edir. “Müdrik ol, onda hər şeydən əvvəl xoşbəxt olmağı öyrənəcəksən” qənaətinə gələn Şərq təfəkkürünə malik M.Meterlink “Mən artıq çoxdandır ki, bu dünyada həqiqət və onun dərk olunmasından daha gözəl bir möcüzə axtarmıram” fikrini irəli sürürdü.

Kəngərli rayonunun Qarabağlar kəndində yerləşən Qarabağlar Türbə Kompleksinin www.garabaglartk.nakhchivan.az internet saytının təqdimatı keçirilib.
Saytın təqdimatında çıxış edən abidənin bələdçisi Gülçin Ağayeva bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasındakı zəngin maddi mədəniyyət nümunələri və abidələr içərisində Qarabağlar Türbə Kompleksi xüsusi yer tutur. Türbə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali ­Məclisi Sədrinin 2016-cı il 4 iyul tarixli Sərəncamı əsasında bərpa edilərək əvvəlki görkəminə qaytarılıb. Türk-islam mədəniyyətinin möhtəşəm nümunələrindən və Şərq memarlığının incilərindən biri olan kompleks bir türbə və qoşa minarəli baştağdan ibarətdir.
Qeyd olunub ki, Azərbaycanın qülləvarı türbələri tipinə aid olan, 12 yarımsilindrin birləşməsindən əmələ gələn, diametri 10 metrə yaxın, hazırkı hündürlüyü 16 metrə çatan türbənin 4 baştağı vardır. Hər baştağın baş hissəsində “Qurani-Kərim”in “əl-Mumin” surəsinin 16-cı ayəsinin son hissəsi yazılıb. Memarlıq xüsusiyyətləri və kitabələrin yerinə yetirilməsi texnikası göstərir ki, bu abidə Bərdə türbəsini də inşa edən memar Əhməd Əyyub oğlu Naxçıvani tərəfindən yaradılıb.
Bildirilib ki, Qarabağlar Türbə Kompleksinin zalında, ümumilikdə, 200 eksponat sərgilənməkdədir.
Vurğulanıb ki, Qarabağlar Türbə Kompleksinə göstərilən diqqət və qayğının daha bir nümunəsi kompleksin saytının yaradılmasıdır.
Sonra sayt haqqında ətraflı məlumat verilib. Bildirilib ki, sayt 7 bölmə və 4 alt bölmədən ibarətdir.
Diqqətə çatdırılıb ki, sayta yerləşdirilmiş virtual səyahət bölməsi vasitəsilə dünyanın istənilən nöqtəsindən izləyicilər muzeyə virtual səyahət edə biləcəklər.

Əli RZAYEV

Dünən Hüseyn Cavidin ev-­muzeyi və xatirə kompleksində böyük romantik şair və dramaturqun anım günü ilə bağlı tədbir keçirilib.
Tədbirdən əvvəl Hüseyn Cavidin məqbərəsi ziyarət edilib.
Muzeydə davam edən tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin baş məsləhətçisi Qumral Əsədova açaraq böyük Azərbaycan şairinin ədəbiyyatımıza gətirdiyi mövzu və forma yeniliklərindən danışıb.

“Yallı (Köçəri, Tənzərə), Naxçıvanın ənənəvi qrup rəqsləri”

UNESCO-nun Təcili Qorunma Siyahısına daxil edilib

Xalqımıza məxsus olan, yüz illər, min illər yol keçib gələn adət-ənənələr, folklor nümunələri bu gün də yaşadılır. Laylalar, oxşamalar, bayatılar, əfsanələr, rəvayətlər müxtəlif dövrlərdə və mərasimlərdə ­yaradılaraq, el-el, oba-oba gəzib dolaşaraq xalqımızın əvəzsiz mənəvi dəyərlərinə, milli kimliyinin rəmzinə çevrilib. Muxtar respublikada bu qiymətli sərvətin daha geniş tədqiqi və təbliği onu gələcək nəslə olduğu kimi çatdırmaq məqsədi daşıyır. Ali Məclis Sədrinin 2009-cu il 7 fevral tarixli “Naxçıvan Muxtar Respublikasında Xalq yaradıcılığı günlərinin keçirilməsi haqqında” Sərəncamı milli dəyərlərimizə, xalqımızın əsrlərboyu yaratdıqlarına, folklora böyük diqqət və ehtiramın ifadəsidir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun qayğısı ilə yallı sənətinin öyrənilməsi, yaşadılması və təbliği məqsədilə kompleks tədbirlər həyata keçirilib. Yallılar ilk dəfə nota köçürülüb, onun əsasında “Naxçıvan-Şərur el yallıları” kitabı nəşr olunub. 21 yallı qrupunun fəaliyyət göstərdiyi muxtar respublikada “Şərur” Xalq Yallı Ansamblının fəaliyyəti üçün hər cür şərait yaradılıb, ansamblın ifasından ibarət kompakt disklər hazırlanıb. Bu xalq yaradıcı­lığı növünün kütləvi təbliği məqsədilə 2014-2016-cı illərdə yallı festivalları keçirilib.

Dünən 2 nömrəli Təqaüdçülər Klubunda Naxçıvan Musiqi Kolleci­nin “Buta” muğam ansamblının konserti olub.
Ansamblın xanəndələri Yamil Vəliyev, Xaliq Həsənov, Kənan Cəfərovun ifasında muğam və təsniflər, xalq mahnıları ifa olunub. Ansamblın üzvləri sazçalanlar Sahil Xudaverdiyev və Nihad Xudaverdiyevin ifasında səslənən “Ruhani”, “Dilqəmi”, “Baş sarıtel” saz havaları konsert iştirakçılarında xoş ovqat yaradıb. Konsertdə “Sarı gəlin”, “Qara qaşın vəsməsi” xalq mahnıları və Azərbaycan bəstəkarlarının mahnıları səsləndirilib. İfaçıları balabanda Sərxan Əliyev, kamançada Nurlan Nuriyev və başqa musiqiçilər müşayiət ediblər.

Əli RZAYEV

Dünən Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzində “Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı – 2018” devizi altında muxtar respublikamızda ilk dəfə keçirilən dram kollektivlərinin ifaçılıq müsabiqəsinin qaliblərinin mükafatlandırma mərasimi olub.
Tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova bildirib ki, son illər muxtar respublikada ­teatrların maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi istiqamətində ardıcıl tədbirlər həyata keçirilib, teatr binaları yenidən qurulub və ya əsaslı təmir olunaraq istifadəyə verilib.
Naxçıvanda teatr sənətinin inkişafına xidmət edən yaradıcılıq müsabiqələrinin əhəmiyyətindən danışan nazir diqqətə çatdırıb ki, dram kollektivlərinin ifaçılıq müsabiqəsinin seçim turunda, ümumilikdə, 25 kollektiv, Naxçıvan şəhərindən 9, Ordubad rayonundan 6, Babəkdən 3, Şahbuzdan 3, Culfadan 2, Kəngərli və Sədərək rayonlarından 1 kollektiv iştirak edib. Dram kollektivlərinin ifaçılıq müsabiqəsinin seçim turunun birinci mərhələsi bu ilin oktyabrında Naxçıvan və Ordubad şəhərlərində keçirilib. Naxçıvan şəhəri, Babək, Ordubad, Şahbuz, Kəngərli, Culfa və Sədərək rayonlarından, ümumilikdə, 25 dram kollektivi iştirak edib. Bu seçim turunda Naxçıvan şəhərindən “Nur” və “Sabit”, Culfa rayonundan “Haçadağ”, Babək rayonundan “Gənclik” və “Səbinə”, Ordubad rayonundan “Gilançay” dram kollektivləri əsas tura vəsiqə qazana biliblər. Noyabrın 28-də isə Naxçıvan Dövlət Uşaq Teatrının səhnəsində müsabiqənin əsas turu keçirilib, münsiflər heyətinin qərarına əsasən Culfa rayonunun “Haçadağ” dram kollektivi I, Babək rayonunun “Səbinə” dram kollektivi II, həmin rayonun “Gənclik” dram kollektivi isə III yerə layiq görülüblər.
Sonra ifaçılıq müsabiqəsində fərqlənmiş kollektivlər diplomlarla təltif ediliblər.
Mükafatlandırma başa çatdıqdan sonra Naxçıvan Dövlət Uşaq Teatrı “Bu günün çay dəsgahı” tamaşasını təqdim edib.

Əli RZAYEV

Şərur yallıları xalqımızın tarixi, etnoqrafiyası, mərasimləri, mifoloji inancları, adət-ənənələri və ifaçılıq mədəniyyəti ilə sıx bağlı şəkildə inkişaf edib. Gəmiqayada daş üzərində həkk olunan kütləvi rəqs elementləri Naxçıvanda yallı sənətinin çox qədim tarixə malik olduğundan xəbər verir. Ulu öndərimiz Heydər Əliyev deyirdi: “Yallılar bizim keçmişimiz, bu günümüz, gələcəyimizdir. Yallı Azərbaycan xalqının qəhrəmanlıq, mərdlik rəmzidir, tarixidir. Bu tarixi heç vaxt unutmaq olmaz. Naxçıvan torpağında bu tarix yaşayır, inkişaf edir və örnək olaraq gələcək nəsillərə qalır”.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun “Naxçıvan Muxtar Respublikasında Xalq yaradıcılığı günlərinin keçirilməsi haqqında” 2009-cu il 7 fevral tarixli Sərəncamı yallı sənətinin də öyrənilməsi, yaşadılması və təbliğində yeni istiqamətlər müəyyənləşdirmişdir.
“Naxçıvanın üç incisi bizim üçün xüsusilə əzizdir: Əshabi-Kəhf, Gəmiqaya və Şərur yallıları. Biz bu inciləri qoruyub saxlamalıyıq”, – deyən Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun qayğısı ilə Naxçıvanda yallı sənətinin inkişafı sahəsində kompleks tədbirlər görülmüş, yallılar ilk dəfə nota köçürülmüş, onun əsasında “Naxçıvan-Şərur el yallıları” kitabı nəşr olunmuşdur.

Dekabrın 2-də Naxçıvan şəhərindəki Hüseyn Cavid məqbərəsinin qarşısında Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin və “Cabir Novruz” Mədəniyyət Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə görkəmli şair Mikayıl Müşfiqin 110 illik yubileyi ilə bağlı tədbir keçirilib.

Dünən Naxçıvan Duz Muzeyinin www.duzmuzeyi.nakhchivan.az internet saytının təqdimatı keçirilib. Tədbirdə çıxış edən muzeyin direktoru Camal Babayev deyib ki, Naxçıvan Duz Muzeyi Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2017-ci il 12 sentyabr ­tarixli Sərəncamına əsasən yaradılıb. Sərəncamda da qeyd olunduğu kimi Naxçıvan şəhərinin tarixi Duzdağın tarixi ilə sıx əlaqədardır. Duz mədənləri həm Naxçıvanın Daş dövrünü, həm də bu şəhərin yaşını müəyyən etmək baxımından çox əhəmiyyətli tədqiqat obyektidir.
Bildirilib ki, muzeyin yaradılmasında əsas məqsəd Naxçıvan duzunun tarixdə oynadığı mühüm rolu bütün dünyaya çatdırmaq, aparılan elmi-tədqiqat işlərinin sistemləşdirilməsini və elmi araşdırmalar nəticəsində əldə olunan maddi-mədəniyyət nümunələrinin qorunub saxlanmasını və təbliğini təmin etməkdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda görkəm­li rəssam İbrahim Səfiyevin əsərlərindən ibarət sərgi açılıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva tədbirdə çıxış edərək deyib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Görkəmli rəssam İbrahim Səfiyevin 120 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 2018-ci il 17 oktyabr tarixli Sərəncamı Türk dünyasının tanınmış rəssamının həyat və yaradıcılığının daha geniş tədqiq olunmasına və öyrənilməsinə xidmət etməklə bərabər, həm də görkəmli sənətkarın irsinə göstərilən diqqətin və muxtar respublikada rəssamlıq sənətinə verilən yüksək dəyərin ifadəsidir. Bu gün Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş Tədbirlər Planına əsasən görkəm­li rəssam İbrahim Səfiyevin 120 illik yubileyi münasibətilə onun əsərlərindən ibarət sərgi keçirilir. Əslən naxçıvanlı olan rəssam türk rəssamlıq sənəti tarixində özünəməxsus üslubu ilə tanınıb və Türkiyə rəssamlığına yeni nəfəs gətirib. Dünya incəsənətinin mütərəqqi ənənələrinin davamçısı olan rəssam boyakarlığın müxtəlif janrlarında çoxlu tablo, o cümlədən mənzərələr, portretlər yaradıb. Onun rəsm əsərlərində hiss və duyğular, biçim və forma, rəng fırçanın gücü ilə böyük ustalıqla təsvir olunub. Görkəmli rəssam sənətə bağlı ömrünü saysız-hesabsız qiymətli əsərləri ilə zənginləşdirib.

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Amerika Birləşmiş Ştatlarının Azərbaycandakı səfirliyinin dəstəyi ilə ölkəmizin ilk inklüziv teatrı olan “ƏSA” teatrının kollektivi amerikalı yazıçı, ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatçısı Con Steinbeqin eyniadlı əsərinin motivləri əsasında hazırladığı“Adamlar və siçanlar” tamaşasını nümayiş etdirib.
Tamaşa başlanmazdan əvvəl “ƏSA” teatr­ının rəhbəri Nihad Qulamzadə teatrın fəaliyyətindən bəhs edib, tamaşa üçün yaradılan şəraitə görə minnətdarlıq edib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə muxtar respublikamızda ilk dəfə olaraq dram kollektivlərinin ifaçılıq müsabiqəsi keçirilir.  

Naxçıvanın sərt iqlim şəraiti ilə əlaqədar deyərlər ki, burada soyuqlar noyabrda başlar, martda bitər. Buna görə də naxçıvanlılar bu soyuqlu-sazaqlı altı aya, qarşıdan gələn qışın qarlı-boranlı günlərinə  qara yaz açılan vaxtdan düz qar yerə düşənədək  hazırlıq görərlər. Zirzəmilər, əl damları dağlarımızın-düzlərimizin, həyət-bacalarımızın çeşid-çeşid məhsulları ilə doldurular  ki, qışda  ruzi bol olsun, el arasında deyildiyi kimi, əlini nəyə atsan, boşa çıxmasın.

Martda göy gurlayıb çölün per-pencərini yeməyə halallıq verəndən camaat başlayar həm istifadə etməyə, həm də qışa tədarükə. Şıppır, ələyəz, əvəlik hörülüb qurudular, hər biri bir dərdin dərmanı olan həmərsindən tutmuş zirincə, yemişanadək, dağ nanəsindən tutmuş yarpıza, kəklikotuna, çobanyastığınadək qurudulub ayrı-ayrı yığılar. Çaşır, sobu, bolu, baldırğanın turşusu tutular, turş, şirin alça, ərik qurudular, alma-heyva dərilib xüsusi anbarlara yığılar, armud, üzüm zirzəmilərin bu başından o başına çəkilən ipdən asılar, cəviz, badam, fındıq çırpılar, kisələrə doldurulub üst-üstə toplanar. Həm həyətlərin, həm də çölün-düzün bütün nemətlərinin mürəbbəsi, kompotu hazırlanar. Həftəbecər qoyular, bircə həftəyə süfrəyə gətirildimi, ardınca taxta çəlləklərdə qış turşusu tutular. Bundan sonra əriştə kəsilər, sərilər, qurudular, qovurulub, götürülər. Buğda yuyulub, kirkirədə çəkilib yarmaya çevrilər və parça torbalarda qış ruziləri yığılan yerə qoyular. Bu işlər noyabrın axırlarınadək – çox soyuq düşməmiş yekunlaşdırılar. Bundan sonra qadınlarımızın qalar bir, həm də ən böyük, çətin işi – qovurma qovurmaq.

Bədii söz sənətimizin misilsiz inciləri olan mənəvi sərvətlər içərisində şifahi xalq ədəbiyyatımız – folklorumuz özünəməxsus yerə və qədim tarixi köklərə malikdir.  Etnoqrafik materialları və folklor nümunələri ilə zəngin olan Naxçıvanda folklor örnəklərinin toplanması işi Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun “Naxçıvan Muxtar Respublikasında Xalq yaradıcılığı günlərinin keçirilməsi haqqında” 2009-cu il 7 fevral tarixli Sərəncamından sonra sistemli şəkil alıb. Müxtəlif dövrlərdə yaradılmış xalq ədəbiyyatı nümunələrinin toplanılaraq nəşr olunması işinə dövlət səviyyəsində diqqət yetirilməsi xalqımızın tarixi sayılan folklor nümunələrinə əbədi həyat verilməsi deməkdir.

Muxtar respublikamızda folklor örnəklərinin araşdırılması, öyrənilib gələcək nəsillərə çatdırılmasında mühüm əhəmiyyət daşıyan işlərdən biri də bu faktların və folklor örnəklərinin kitab şəklində nəşr olunmasıdır. Elə Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Folklor İnstitutunun əməkdaşları tərəfindən muxtar respublikamızın Şərur bölgəsindən toplanılıb işıq üzü görən “Şərur folklor örnəkləri” kitabının əhəmiyyəti nəzərə alınaraq təkrar nəşr edilməsi də bu mühüm mərama xidmət edir.

Noyabrın 27-də Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində Naxçıvan Dövlət Uşaq Filarmoniyasının xor kollektivinin “İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı Naxçıvan – 2018” devizi altında ilk konserti olub.

Naxçıvan şəhərinin ölkəmizin Gənclər Paytaxtı seçilməsi ilə əlaqədar “Azərbaycanda Belarus gəncləri günləri” çərçivəsində Belarus Respublikasından bir qrup gəncin Naxçıvan Muxtar Respublikasına səfəri təşkil olunub.

Azərbaycan rəssamları sırasında taleyin gərdişi ilə dünyanın bir çox yerlərinə üz tutan, təzadlı və keşməkeşli həyat yaşayan sənət adamlarımız az deyil. Onların arasında Vətən həsrəti ilə qürbət ölkələrdə dünyasını dəyişənlər də var. Haqqında bəhs edəcəyimiz rəssam 1898-ci ildə Naxçıvanın Şərur rayonunda dünyaya göz açmış, üç yaşında olarkən atasını itirmiş, uşaqlıq illərini çətinliklər içində keçirən İbrahim Səfi (Səfiyev) məhz bu qəbildən olan sənətkarlarımızdandır.

Balaca İbrahim kiçik yaşlarından rəsmə həvəs göstərmiş,12 yaşında ikən “Araz balıqçıları” adlı ilk rəsmini çəkmişdir. Rəssamlığa, incəsənətə qarşı ilk qığılcımları İbrahimin qəlbində, çox güman ki, sazı və sözü ilə el aşığı kimi tanınan atası oyatmışdır.
İbrahim Səfiyev ilk təhsilini Cəlilkənd məktəbində alıb. Sonra öz arzularını reallaşdırmaq üçün təhsilini davam etdirmək qərarına gəlib.
İrəvan Müəllimlər Seminariyasını bitirdikdən sonra iki il Moskvadakı Rəssamlıq Akademiya­sında təhsil alır. Rusiyadakı 1917-ci il inqilab hadisələrindən təsirlənərək təhsilini yarımçıq buraxıb Naxçıvana, doğma diyara qayıdır. Həmin illərin çətinlikləri rəssamdan da yan keçmir. Belə ki, o, Şərurda rəsm çəkməklə çörəkpulu qazanmaq məcburiyyətində olur.

“Naxçıvan” Universitetinin kitabxanasında “Kitablar tozlanmasın” devizi altında “Kitab qoy, kitab götür” layihəsinin təbliğat kampaniyası keçirilib.

Əvvəlcə “Naxçıvan” Universitetinin Tədris şöbəsinin müdiri Anar Abuzərli çıxış edərək tədbirin mahiyyəti haqqında məlumat verib.
Sonra Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin əməkdaşı Valeh Mahmudov çıxış edərək muxtar respublikada həyata keçirilən gənclər siyasəti, həmçinin gənclərə göstərilən diqqət və qayğı, onlar üçün yaradılmış şəraitdən danışıb. Bildirib ki, layihənin keçirilməsində məqsəd gənc nəslin tarixə, dövlətə, dövlətçiliyə, Vətənə, xalqa bağlılıq hisslərinin, mütaliə vərdişlərinin aşılanması, intellektual səviyyələrinin yüksəldilməsi və asudə vaxtlarının səmərəli təşkil olunmasıdır. Vurğulanıb ki, “Kitablar tozlanmasın” devizi altında “Kitab qoy, kitab götür” layihəsinə 2018-ci il 20 iyul tarixdən Naxçıvan şəhərində yerləşən “Zirvə” kitab evində start verilib, orada bunun üçün xüsusi bir guşə ayrılıb. Həmin layihə, eyni zamanda Gənclər və İdman Nazirliyində də davam etdirilir. Bu günədək layihənin 120 iştirakçısı olub.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Naxçıvanşünaslıq Mərkəzində Naxçıvan Dövlət Universitetinin bir qrup tələbəsinin iştirakı ilə “Nemətullah Naxçıvaninin həyat və yaradıcılığı” mövzusunda açıq dərs keçilib.
Açıq dərsdə Naxçıvanşünaslıq Mərkəzinin elmi katibi Emin Məmmədov əvvəlcə mərkəzin fəaliyyəti barədə tələbələrə ətraflı məlumat verib. Mövzu ilə bağlı çıxışında o bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov 2018-ci il 29 oktyabr tarixdə “Görkəmli alim Nemətullah Naxçıvani irsinin öyrənilməsi və tədqiqi haqqında” Sərəncam imzalayıb. Həmin sərəncam tarixi şəxsiyyətlərimizin həyat və fəaliyyətlərinin öyrənilməsinə yüksək dövlət qayğısının növbəti ifadəsi olmaqla görkəmli şəxsiyyət, böyük alim Nemətullah Naxçıvaninin həyat və yaradıcılığının dərindən öyrənilməsinə hərtərəfli şərait yaradır.

Çoxəsrlik inkişaf tarixinə malik olan zəngin Azərbaycan ədəbiyyatı həmişə başqa xalqların mədəniyyəti və yaradıcılığına qarşı xoşməramlı olub, özünün ədəbi nailiyyətləri ilə digər xalqların ədəbiyyatlarının da inkişafına həmişə böyük təsir göstərib. Azərbaycan ədəbiyyatı özünün inkişaf tarixində başqa xalqların ədəbi nailiyyətlərindən də yeri gəldikcə faydalanıb. Ayrı-ayrı görkəmli ədiblər yaradıcılıqlarında başqa xalqların böyük sənətkarlarının yaradıcılığına, o cümlədən folkloruna müraciət edib, tərcümələrlə bərabər iqtibaslar edib və müxtəlif şəkillərdə bəhrələniblər. XIX əsrdən sonrakı dövrlərdə rus ədəbiyyatı nümayəndələrinin əsərlərinə də maraq güclənib, Avropa və rus ədəbiyyatından ən yaxşı nümunələr Azərbaycan ədəbi mühitinə gətirilib, oxuculara təqdim edilib. 

Sovetlər Birliyi dağıldıqdan və Azərbaycan dövlət müstəqilliyi qazan­dıqdan sonra da rus xalqı ilə dostluq münasibətlərini qoruyub saxlayan humanist və dostpərvər xalqımız mütərəqqi rus ədəbiyyatı ənənələrinə və onun görkəmli nümayəndələrinin əsərlərinə müraciət edib. Bu sahədə rus ədəbiyyatı klassik­lərindən, onun görkəmli nümayəndələrindən olan tərcümələri, xüsusilə diqqətə çatdırmaq lazımdır. Azərbaycan Respublikası Prezidentinin “Latın qrafikalı Azərbaycan əlifbası ilə kütləvi nəşrlərin həyata keçirilməsi haqqında” məlum sərəncamından sonra dünya ədəbiyyatı nümunələrindən tərcümə əsərlərinin nəşri həyata keçirilərkən çoxsaylı rus ədəbiyyatı nümayəndələrinin əsərləri də kütləvi şəkildə nəşr edilib. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2017-ci il 28 avqust tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş “Oxunması zəruri olan kitabların Siyahısı”na rus klassiki Nikolay Ostrovskinin “Polad necə bərkidi” bioqrafik romanının da daxil edilməsi rus ədəbiyyatının mütaliəsinə və tədqiqinə göstərilən diqqətin təzahürüdür. Bu baxımdan Azərbaycan alim və ziyalılarının rus ədəbiyyatına dair apardıqları tədqiqatların da əhəmiyyətini xüsusi vurğulamaq lazımdır. Çoxsaylı oxucu kütləsinin diqqətini cəlb edən əsərlərdən biri də tanınmış publisist-politoloq Reyhan Mirzəzadənin “Rus klassikləri haqqında” adlı yeni əsəridir.

Naxçıvan şəhərindəki Gənclər Mərkəzində Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan müəssisələrin gənc­ləri arasında “Mədəni irs” intellektual oyunu ­keçirilib.
Əvvəlcə oyunda iştirak edən 8 komanda haqqında məlumat verilib. Bildirilib ki, bu turda “Melodiya” (Naxçıvan Musiqi Kolleci), “Araz” (Naxçıvan Şəhər Mədəniyyət Şöbəsi), “Arpaçay” (Şərur Rayon Mədəniyyət Şöbəsi), “Turan” (Babək Rayon Mədəniyyət Şöbəsi), “Gəmiqaya” (Ordubad Rayon Mədəniyyət Şöbəsi), “Əlincəqala” (Culfa Rayon Mədəniyyət Şöbəsi), “Çınqıllı” (Şahbuz Rayon Mədəniyyət Şöbəsi), “Yaşıl budaq” (Sədərək Rayon Mədəniyyət Şöbəsi) komandaları iştirak edir.
Komandalara seçim turunun keçirilməsi haqqında məlumat verilərək birdirilib ki, ən çox bal toplayan 4 komanda II tura (finala) vəsiqə qazanacaqdır.
Birinci turda komandaların hər bir iştirakçısı üçün 5, ikinci turda (finalda) isə 10 sual verilib. İlk 9 sual Azərbaycanın və Naxçıvanın mədəniyyəti, incəsənəti ilə bağlı olub. Sonuncu sual isə Azərbaycan filmlərindən fraqmentlər göstərilməklə verilib. Hər bir sualın düzgün cavabı 100 balla qiymətləndirilib.
Maraqlı və gərgin keçən “Mədəni irs” intellektual oyununun final mərhələsinə vəsiqə almış və ən yüksək bal toplamış komandalar mükafatlandırılıblar. “Araz” komandası I, “Turan” komandası II, “Melodiya” komandası III yerə layiq görülüblər.

Əli RZAYEV

Oktyabr ayında Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən əlamətdar və tarixi günlərlə bağlı tədbirlər keçirilmiş, muzeylərin fəaliyyəti nəzarətdə saxlanılmışdır. Bəhruz Kəngərli və “Əlincəqala” Tarix-Mədəniyyət muzeylərinin işçiləri üçün seminar-treninq keçirilmişdir.
Ay ərzində muxtar respublika muzeylərini 61 min 301 tamaşaçı ziyarət etmişdir ki, onlardan da 17 min 249-u əcnəbi vətəndaş olmuşdur. Muzeylərdə açıq və interaktiv dərslər də davam etdirilmiş, sərgilər açılmış, bu mədəniyyət müəssisələrinə 178 yeni eksponat daxil olmuşdur.
Ötən ay kitabxanaların fəaliyyəti də diqqət mərkəzində saxlanılmış, kitab müzakirələri davam etdirilmiş, “Kitabxana günü”, “Kitabxanaçı günü”, “Nağıl günləri” və “Mütaliə günü” keçirilmişdir. Muxtar respublika kitabxanalarında yeni oxucu sayı 336, oxucu gəlişi 13 min 752 nəfər, kitab verilişi 51 min 537 nüsxə ­olmuşdur.
Ay ərzində Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı “Əli və Nino”, Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrı “Göyçək Fatma”, “Ələddinin sehrli çırağı”, “Tülkü həccə gedir”, “Keçinin qisası” tamaşalarını nümayiş etdirmişlər. Naxçıvan Dövlət Film Fondu isə oktyabr ayı ərzində “Azərbaycan Kinosu Günü” ilə əlaqədar Şahbuz, Kəngərli və Sədərək rayonlarında “Üçüncü günün adamı” bədii filmini nümayiş etdirmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Mədəniyyət Nazirliyinin mətbuat xidməti

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teat­rında Naxçıvan Muxtar Respublikası Bəstəkarlar Təşkilatının 40 illiyinə həsr olunmuş tədbir keçirilib.

Tarixdən məlumdur ki, müxtəlif dövrlərdə ilk təhsillərini Naxçıvan mədrəsələrində, xüsusilə Naxçıvan memarlıq məktəbinin banisi Əcəmi Əbubəkr oğlu Naxçıvaninin XII əsrin sonlarında Atabəylər Memarlıq Kompleksində inşa etdiyi Came məscidinin yanında fəaliyyət göstərən mədrəsədə alan bir sıra gənc təhsillərini müsəlman Şərqinin məşhur elm və təhsil mərkəzlərində (Təbriz, Bağdad, Nəcəf, Qahirə və sáir) davam etdirmiş, yüksəkixtisaslı alim və mütəxəssis kimi yetişmişdir. 

Bu da məlumdur ki, həmin ­görkəmli şəxsiyyətlərin bir qismi təhsillərini başa vurduqdan sonra doğma yurduna qayıtmış, bir hissəsi isə ya təhsil aldıqları şəhərdə qalmış, yaxud da müsəlman Şərqinin bir sıra mühüm elm və təhsil müəssisələrinə getmiş, orada fəaliyyət göstərmişdir. Öz adlarına əlavə etdikləri “Naxçıvani”, “Ordubadi” kimi nisbələrlə doğulub boya-başa çatdıqları bölgəyə böyük şöhrət gətirən və onu tanıdan belə şəxsiyyətlərin adlarına orta əsr qaynaqlarında tez-tez rast gəlinir. Belə şəxsiyyətlərdən biri də Naxçıvan şəhərində dünyaya göz açmış və həyatının çox hissəsini orada keçirmiş, sonradan İran və Türkiyədə yaşamış məşhur sufi şeyxi və filosof Baba Nemətullah Naxçıvanidir.
Orta əsr mənbələrində bu böyük şəxsiyyətin həyat və fəaliyyəti ilə əlaqədar geniş məlumat yoxdur. Bununla belə, bəzi təzkirələrdə, tarixi və ədəbi əsərlərdə, müxtəlif səpkili kitablarda Baba Nemətullah Naxçıvaninin həyat və yaradıcılığı ilə bağlı bəzi qeydlər özünə yer almışdır. Naxçıvanda ailəsinin yanında ikən, uşaqlıq, yeniyetməlik və gənclik çağlarında o, dövrünün məşhur və dəyərli alimlərindən həm dini, həm də dünyəvi elmlərdən dərs almışdır. Hələ uşaq ikən ondakı yaxşı qavrama qabiliyyəti, öyrənmə əzmi və bacarığı ailəsi və müəllimləri tərəfindən aşkar edilmiş, buna görə də onun təhsilinə xüsusi diqqət yetirilmişdir. Haqqındakı bütün qaynaqlarda onun imkansız bir ailədə doğulduğu, eyni zamanda dövrün məşhur alimlərindən dərs aldığı və alimlər arasındakı nüfuzu inkaredilməz fakt kimi göstərilmişdir. Ana dili olan oğuz türkcəsi ilə yanaşı, fars və ərəb dillərini də mükəmməl öyrənmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyində Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü, Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin baş fond mühafizi, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun müəllimi, sənət­şünas Nizami Alıyevin 60 illik yubileyi qeyd olunub.
Tədbiri Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva açaraq muxtar respublikada sənət adamlarına göstərilən yüksək dövlət qayğısından bəhs edib.
Vurğulanıb ki, Nizami Alıyev Naxçıvanın dekorativ-tətbiqi sənət nümunələrini, eləcə də qədim memarlıq və monumental sənət abidələrini tədqiq edib, Naxçıvan abidələrinin öyrənilməsi ilə əlaqədar təşkil olunan bütün elmi ekspedisiyalarda fəallığı ilə seçilib.
Sənətşünas alim bu gün də Naxçıvan rəssamlarının, Naxçıvanın ­tarixi-memarlıq abidələrinin, qədim yaşayış yerlərinin, qalaların, dini abidələrin təbliğində fəal iştirak edir.
Tədbirdə Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun rektoru, dosent Elbrus İsayev, Xalq rəssamı, professor Hüseynqulu Əliyev və sənət dostları çıxış edərək yubilyarı təbrik ediblər.
Sonda Nizami Alıyev fəaliyyətinə yüksək qiymət verildiyinə, göstərilən diqqət və qayğıya görə Ali Məclisin Sədrinə minnətdarlığını bildirib.

 Güntac ŞAHMƏMMƏDLİ

Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində 10-17 noyabr – Beynəlxalq Tələbə-Gənclər Həftəsi ilə əlaqədar Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi və Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatının Heydər Əliyev adına Gənclər Birliyinin təşkilatçılığı ilə ali və orta ixtisas təhsili ­müəssisələrinin şən və hazır-­­­ cavab­­lar klubları arasında müsabiqə ­keçirilib.
Müsabiqədə hər təhsil müəssisəsindən bir komanda iştirak edib və hər komanda 15 dəqiqəlik bir səhnəcik nümayiş etdirib. Beynəlxalq Tələbə-Gənclər Həftəsi ilə əlaqədar daha çox gənclərlə bağlı mövzulara üstünlük verilib. Müsabiqə qaliblərini müəyyənləşdirmək üçün ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin hər birindən 1 nəfər müəllim olmaqla, 5 üzvdən ibarət münsiflər heyəti müəyyənləşdirilib.
Sonda münsiflər heyətinin qərarı ilə Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Karvan” komandası qalib adını qazanıb. Naxçıvan Dövlət Texniki Kollecinin “Güc birlikdədir” və Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun “Təbəssüm” komandaları ikinci və üçüncü yerlərə layiq görülüblər.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Gənclər və İdman Nazirliyinin
mətbuat xidməti

Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin və Kəngərli Rayon İcra Hakimiyyətinin birgə təşkilatçılığı ilə rayon Mədəniyyət Evində rayon ictimaiyyəti ilə muxtar respublikada yaşayıb­-­yaradan yazıçı və şairlərin görüşü və cari ildə çapdan çıxmış yeni kitabların təqdimatı keçirilib.
Tədbiri rayon İcra Hakimiyyəti başçısının müavini Hacırəddin Mehbalıyev açaraq muxtar respublikanın sürətli sosial-iqtisadi inkişafında həyata keçirilən məqsədyönlü tədbirlərdən danışıb.
Qeyd olunub ki, Naxçıvan şəhəri, həmçinin muxtar respublikamızın bütün rayon mərkəzləri və kəndlərimiz gündən-günə abadlaşır, gözəlləşir, çox böyük quruculuq, yaşıllaşdırma işləri aparılır. Muxtar respublikamızın belə uğurlu inkişafı hər bir naxçıvanlını ürəkdən sevindirir, qurub-yaratmağa həvəsləndirir. Bu proses həm də yaradıcı sənət adamlarının ilham mənbəyinə ­çevrilib.

Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Ordubad Şəhər Uşaq Musiqi Məktəbində rayonun uşaq musiqi məktəblərinin müəllim və şagirdləri üçün ustad dərsləri keçilib.
Dərslərin keçilməsində əsas məqsəd tədrisin keyfiyyətinin yüksəldilməsinə, şagirdlərin bacarıq və qabiliyyətlərinin inkişaf etdirilməsinə nail olmaqdır.
Muxtar respublikanın tanınmış müəllim və musiqiçiləri ustad dərslərində müxtəlif musiqi alətlərində ifaçılıq sirlərindən, musiqi janrlarından bəhs ediblər.
Dərslər başa çatdıqdan sonra suallar cavablandırılıb.

Əli RZAYEV

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Görkəmli rəssam İbrahim Səfiyevin 120 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” 2018-ci il 17 oktyabr tarixli Sərəncamı ilə təsdiq olunmuş Tədbirlər Planına uyğun olaraq Naxçıvan Dövlət Universitetində rəssamın xatirəsinə həsr olunmuş sərgi təşkil edilib. 

Sərgidə çıxış edən universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov yaradıcılığında realizmə üstünlük verən, dünyanın mütərəqqi ənənələrini davam etdirən, boyakarlığın müxtəlif janrlarında ciddi yaradıcılıq uğur­ları ilə seçilən rəssam haqqında danışıb.
Təsviri incəsənət kafedrasının müdiri, professor, Xalq rəssamı Hüseynqulu Əliyev rəssamın həyat və yaradıcılığına nəzər salaraq bildirib ki, Şərur rayonunda anadan olan rəssam ilk təhsilini Cəlilkənd məktəbində alıb, sonra İrəvan Müəllimlər Seminariyasında oxuyub. İki il Moskvadakı Rəssamlıq Akademiyasında təhsil alan İbrahim Səfiyev 1917-ci ildə Naxçıvana qayıdıb, burada rəssamlıqla məşğul olub. Kiçik yaşlarından rəsmə həvəs göstərən rəssamın 12 yaşında “Araz balıqçıları” adlı ­ilk rəsm əsərini yaratdığı diqqətə ­çatdırılıb.
Vurğulanıb ki, 1923-cü ildə İstanbulda İncəsənət Akademiyasını bitirən rəssam ömrünün sonuna kimi Türkiyədə yaşayıb. Professor qeyd edib ki, Azərbaycan rəsm sənətinin görkəmli nümayəndəsi İbrahim Səfiyevin adı əbədiləşdirilib, Türkiyə Respublikasının İstanbul şəhərindəki İstiqlal prospektində onun yaşadığı binanın üzərinə xatirə lövhəsi ­vurulub.
Sonda sərgiyə baxış olub.
Qeyd edək ki, müəllim və tələbələrin əl işlərindən ibarət sərgidə 30-dan artıq rəsm əsəri nümayiş olunub.

Səadət Əliyeva

və ya əcdadlarımızın sirli məskəni Qazma mağarasına yolçuluqda gördüklərim

Tarixçi olmasam da, tarixə marağım hər zaman olub. Bu marağın sözlə ifadəsinə imkan verən peşəmə həm də ona görə minnətdaram ki, mənə doğulub boya-başa çatdığım Naxçıvanımın hər qarışını gəzib-dolaşmaq, tanımaq fürsəti verib. Elə bu maraqdan irəli gəlir ki, çoxdan görmək arzusunda olduğum Naxçıvanın özü qədər qədim, insanın ilk yaranışından təbiətə adaptasiyasını formalaşdıran, qədim bir tarixi dövrün çox məqamlarını özündə sirr saxlayan Qazma mağarasına da səfərimi, nəhayət ki, bu günlərdə reallaşdıra bildim.

Qazma mağarası haqqında elmi ədəbiyyatlarda, eləcə də digər mənbələrdə o qədər də geniş məlumat yoxdur. Bu qədim insan məskəninə yolçuluqda yaddaşımdakı məlumatları artıra bilməyəcəyimdən də əmin idim. Ancaq mənim üçün əsas olanı əcdadlarımızın bu daş yaddaşı ilə üz-üzə qalmaq, “bu səssiz tarixin” ecazkar aurasını hiss etmək idi. Və əvvəldən planlaşdırdığımız kimi mağaraya daha yaxın məsafədə olan Şərur rayonunun Tənənəm kəndindən yox, Kəngərli rayonunun Qarabağlar kəndi istiqamətindən gedəcəkdik. Elə getdik də... Məqsədimiz yol boyunca hər qarışının özünəməxsus adı olan bu yerlərin dərə-təpəsi, qayası, çölü-düzəni haqqında həm də oxucularımıza məlumat vermək idi. Bunun üçünsə mənə kömək edəcək bu yerlərin hər daşı, qayası haqqında məlumatlı olan bələdçi yoldaşım, Qarabağlar kəndindən olan, həyatının çox hissəsini çobanlıqla keçirən Dadaş Dünyamalıyev idi. Bu yolu qət etmək üçün isə ən münasib nəqliyyat vasitəsi olan atdan istifadə etdik. 44-45 yaşlarında olan müsahibim, adətən, yaz aylarında kənddən sürünü çıxarar, yerə qar düşənədək çöllərdə olar, vacib işi olmazsa, yalnız həftədə bir gün kəndə gələr, dincələr, qohum-əqrəbadan xəbər tutar. Elə bizim Qazma ma­ğarasına getmək istəyimizi də əvvəlcədən danışdığımız kimi, onun kənddən çölə gedəcəyi günlə razılaşdırmışdıq. Nəhayət, bu payız günlərinin birində istəyimizi reallaşdırırıq. Çoban Dadaşın bizi müşayiət etməsi ilə yola çıxırıq. Yolumuz uzaq, varacağımız nöqtə isə təkcə Qazma mağarası deyildi, mağaradan da üzüyuxarı qalxaraq Şəmdin dağının ətəklərinə qədər gedəcəkdik.

Türkiyəli gənc tədqiqatçı ilə müsahibə

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin oktyabr ayının 17-də imzaladığı “Görkəmli rəssam İbrahim Səfiyevin 120 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncam bir neçə ay bundan əvvəl Türkiyədə bir tədqiqatçıdan aldığım, telefonumda səsyazma şəklində duran müsahibəni mənə xatırlatdı. Həmin müsahibəni hazırlayıb oxuculara təqdim etmək qərarına gəldim. Qeyd edim ki, bu ilin may ayında Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illik yubileyi münasibətilə Türkiyədə Əskişəhərdə keçirilən “100-cü ilində Azərbaycan Cümhuriyyəti” beynəlxalq konqresində məruzə etdikdən sonra daha bir mövzu diqqətimi xüsusilə çəkmişdi: “Çağdaş türk rəsmində azərbaycanlı rəssam İbrahim Safi fırçasından Şərq müşahidələri”. Məruzəçi Rumeysa İşıq Yaylanın tədqiqatında naxçıvanlı rəssam İbrahim Səfiyevdən söhbət açılırdı. Yeni faktlarla dolğun və bitkin tədqiqat idi. Sakarya Universitetində Fənn-Ədəbiyyat fakültəsinin Sənət tarixi kafedrasında elmi işçi kimi çalışan Rumeysa xanımın məruzəsindən yola çıxaraq onunla müsahibəyə başladıq:

– Rumeysa xanım, necə oldu ki, rəssam İbrahim Səfiyevlə bağlı belə bir tədqiqat aparmaq qərarına gəldiniz?
– Əvvəla, qeyd edim ki, Azərbaycan dost və qardaş ölkə kimi türk gənc­liyinin, xüsusilə də elmi araşdırmalarla məşğul olanların ən çox maraq göstərdiyi ölkədir. Mən də bu baxımdan istisna deyiləm. Bu da ondan irəli gəlir ki, uzun illər bir-birimizdən ayrı düşmüşük. Bizi bizə unutdurmağa çalışıblar. Azərbaycanın təkrar öz müstəqilliyini əldə etməsi bu dostluq və qardaşlıq əlaqələrinin də möhkəmləndirilməsinə vəsilə olub. Biz gənc tədqiqatçılar da Azərbaycanın mədəniy­yətini öyrənməyə çalışır, istəyirik ki, gələcək nəsillərə bu barədə kifayət qədər məlumat əmanət edə bilək.

Ötən həftənin şənbə və bazar günləri “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksində keçirilən daha bir festival – “Ailə ­təsərrüfatı məhsulları” festivalı xoş anlarla yadda qaldı.
Muxtar respublikamızın bütün rayonlarından diyarımızın iqtisadi göstəricilərini əks etdirən məhsullar festivala çıxarılmışdı. Festivalın sonunda “Ən yaxşı məhsul” nominasiyası üzrə müsabiqənin qaliblərinə diplomlar təqdim olundu.
Müsabiqənin nəticələrinə əsasən Şərur, Culfa və Şahbuz rayonlarından müvafiq olaraq Muqbil Zamanov, Çiçək Bayramova və Abbas Hacıyev festivalın qalibləri olublar. Ordubad, Babək, Kəngərli rayonlarından Mustafa Qədimov, Tofiq Abutalıbov və Pakizə İsmayılova ikinci, Sədərək rayonu, Naxçıvan şəhəri və Şərur rayonundan Mehbarə Hüseynova, Mübariz Mirzəyev və Sənan Qasımzadə isə üçüncü yerə layiq görülüblər.

Xəbərlər şöbəsi

Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunda muxtar respublikada yaşayıb-yaradan qələm sahibləri ilə tələbələrin görüşü keçirilib. Tədbiri giriş sözü ilə təhsil ocağının rektoru, dosent Elbrus İsayev açıb.
Bildirilib ki, muxtar respubli­kamızın təhsil ocaqlarında tələbələrin yazı, mütaliə vərdişlərini inkişaf etdirmək və onları yaradıcılığa həvəsləndirmək məqsədi daşıyan görüşlərin keçirilməsi artıq ənənə halını alıb.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Yadigar çıxışında qeyd edib ki, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixən özünəməxsus xüsusiyyətləri və ənənələri ilə seçilib. Tarixin bütün dövrlərində Naxçıvanda yaşayıb-yaradan yazıçı və şairlər ədəbiyyatımıza öz töhfələrini veriblər.
Asim Yadigar Yazıçılar Birliyinin tarixinə nəzər salaraq vurğulayıb ki, indiyə kimi 30-a yaxın almanax dərc olunub. Bunların 16-sı son 11 ildə işıq üzü görüb. Şair və yazıçıların əməyi dövlətimiz tərəfindən daim yüksək qiymətləndirilib, onlar Prezident mükafatına və fəxri adlara layiq görülüblər.
Yazıçılar Birliyinin üzvlərindən tədbirdə iştirak edənlər çıxışlarında muxtar respublikada yaradıcı qələm sahiblərinə göstərilən dövlət qayğısından danışıblar.
Təhsil ocağının məzunlarından Mirşahin Seyidov, Ayxan Hüseynov və başqalarının bədii qiraət etdikləri şeirlər maraqla qarşılanıb.
Sonda tələbələrin sualları cavablandırılıb. Öz şeirlərini bədii qiraət edən tələbələrə hədiyyələr verilib.

 Ramiyyə ƏKBƏROVA

Dünən Kəngərli rayon Qıvraq qəsəbə sakini, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Tofiq Rüstəmov, Qarabağlar kənd sakinləri Samirə Məmmədova, Gülçin Ağayeva, Aysel Şəfiyeva tərəfindən qədim tariximizi və mədəniyyətimizi əks etdirən bədii tikmə, toxuculuq məmulatı, mis qablar, saxsı küplər və digər nümunələrdən ibarət 80-dən çox eksponat Kəngərli Rayon ­Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə təqdim edilib.
Bu münasibətlə keçirilən tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova muxtar respublikada tariximizin və mədəniyyətimizin saxlanc yeri olan muzeylərə son illərdə göstərilən dövlət qayğısından bəhs edib.
Diqqətə çatdırılıb ki, Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən muzey fondlarının zənginləşdirilməsi, onların yeni eksponatlarla təmin olunması daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Bu prosesdə muzey əməkdaşları və muxtar respublika sakinləri də yaxından iştirak edirlər. Bu ilin 10 ayı ərzində muxtar respublika muzeylərinə 1243 yeni eksponat daxil olub, 7 eksponatın təqdimatı keçirilib.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitutunun Dilçilik şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, ­dosent Nuray Əliyevanın “Naxçıvan dialekt və şivələrinin etnoqrafik leksikası” adlı monoqrafiyası işıq üzü görüb.
Nəşrin elmi redaktoru və ön sözün müəllifi AMEA-nın müxbir üzvü Əbülfəz Quliyev, rəyçisi filologiya üzrə elmlər doktoru, professor ­İbrahim Bayramovdur.
Beş fəsil, nəticə və istifadə edilən ədəbiyyat siyahısından ibarət olan monoqrafiyada Naxçıvan Muxtar Respublikasının ayrı-ayrı rayonlarında işlənən və ədəbi dilimizdə mövcud olmayan maraqlı leksemlər araşdırmaya cəlb edilib.
Tədqiqat əsərində bitki, yemək və geyim adları, xalçaçılıqla bağlı işlənən leksik vahidlər, əkinçilik və heyvandarlıq terminləri araşdırılıb. Bu sözlərin tədqiqi dil tariximizin öyrənilməsi baxımından mühüm əhəmiyyət daşıyır.

AMEA Naxçıvan Bölməsinin
İnformasiya şöbəsi

Ömrünün çoxunu qədim diyarımızın tarix-memarlıq abidələrinin bərpasına həsr edən Prezident təqaüdçüsü Arif Əzizov onları bu cür dəyərləndirir

Yaxın Şərqin ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən, ilkin şəhər mədəniyyətinin yarandığı ərazilərdən biri olmuş, əsası bir yaşayış məskəni kimi 8 min il əvvəl qoyulmuş və 5 min il bundan əvvəl şəhər kimi formalaşmağa başlamış Naxçıvan tarix-mədəniyyət abidələri ilə zəngin bir diyardır. Tarixçi alimlərimiz deyirlər ki, əgər kitablar tarixin yazılı yaddaşıdırsa, abidələr tariximizin daş yaddaşıdır. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 2005-ci il 6 dekabr tarixdə imzaladığı “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və pasportlaşdırılması işinin təşkili haqqında” Sərəncam tariximizin daş yaddaşına verilən böyük dəyər olmaqla yanaşı, həm də abidələrimizin bərpasına, onların həyata yenidən vəsiqə almalarına səbəb olub.
Ömrünün 50 ildən artıq dövrünü muxtar respublikamızda memarlıq-inşaat sahəsində çalışan, ötən illər ərzində tarix-memarlıq abidələrimizin bərpasına rəhbərlik edən Arif Əzizova Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2018-ci il 12 oktyabr tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin fərdi təqaüdünün verilməsi ­naxçıvanlılar tərəfindən mədəni irsimizin yaşadılmasında əməyi olan insanlara verilən yüksək qiymət kimi dəyərləndirildi. Bu münasibətlə Arif müəllimlə görüşüb söhbətləşdik:

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram ­Teatrında Naxçıvan Muxtar Res­­publikasının Əməkdar rəssamı Səyyad Bayramovun 60 illik yubileyi qeyd olunub.
Bu münasibətlə keçirilən tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova açaraq muxtar respublikada tanınmış sənət adamlarına göstərilən yüksək dövlət qayğısından bəhs edib.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Aparatının rəhbəri Əli Həsənov çıxış edərək bildirib ki, Səyyad Bayramov ömrünün 30 ildən çoxunu Naxçıvan teatrına, muxtar respublikada rəsm sənətinin inkişafına həsr etmiş, 20-dən artıq tamaşaya tərtibat vermişdir. Onun yaxından iştirakı ilə ərsəyə gələn Hüseyn Cavidin “Topal Teymur”, Nəriman Nərimanovun “Nadir şah”, Nazim Hikmətin “Kor padşah”, Məmməd Səid Ordubadinin “Qılınc və qələm” əsərləri böyük tamaşaçı marağına səbəb olmuşdur. Səyyad Bayramov rəssamlıq sənətinin digər janrlarında da uğurlu nümunələr yaratmışdır. O, muxtar respublikada keçirilən yaradıcılıq müsabiqələrində və təşkil olunan sərgilərdə yaxından iştirak edir, maraqlı rəsm əsərləri ilə tamaşaçının rəğbətini qazanır. Səyyad Bayramov gənc rəssam kadrların yetişməsində də yaxından iştirak edir. O, Rəssamlar Birliyinin üzvü kimi üzərinə düşən ictimai vəzifələrin öhdəsindən layiqincə gəlir. Səyyad Bayramovun yaradıcılığı və əməyi yüksək qiymətləndirilmiş, 2008-ci ildə o, “Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar rəssamı” fəxri adına, 2013-cü ildə isə Azərbaycan Respublikasının Prezident təqaüdünə layiq görülmüşdür. Bu gün 60 yaşı tamam olan Səyyad Bayramov yaradıcılığının məhsuldar bir dövrünü yaşayır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda “Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı – 2018” ilinə dekorativ-tətbiqi sənət ustalarının töhfələri” adlı rəsm sərgisinin açılışı olub.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbirdə Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva çıxış edib. O bildirib ki, bu gün sənətə, sənət adamlarına böyük qayğı ilə yanaşılan muxtar respublikamızda mədəniyyətin bir çox sahələrində olduğu kimi, rəssamlıq sahəsində də ­nailiyyətlər, uğurlar qazanılıb. ­Öl­­­­­­­­­k­ə­­mizin mədəni inkişafında fəal rol oynayan rəssamlarımızın bir çoxuna fəxri adların və mükafatların verilməsi onların fəaliyyətinə göstərilən dövlət qayğısının bariz nümunəsidir. Bu gün naxçıvanlı rəssamların əsərləri təkcə Azərbaycan Respublikasında deyil, xarici ölkələrdə də sərgilənir. Burada təşkil edilən rəsm sərgisi isə “Naxçıvan İslam Mədəniy­yətinin Paytaxtı – 2018” ilinə həsr olunmuş ­sonuncu sərgidir.

Fotolar yaşananları gözlər önünə sərməklə dünənlə bu günün müqayisəsini aparmaq üçün bizə geniş imkanlar yaradır. Bu mənada, fotoqrafiya sənətini tarixin güzgüsü də adlandırmaq olar. Bacarıqlı fotoqrafın illər öncə çəkdiyi şəkil bu gün keçmişə işıq salmaqla tarixi öyrənməyə, adət-ənənələri, milli-mənəvi dəyərləri yaşatmağa xidmət edir. Məhz bu nöqteyi-nəzərdən fotoqrafiya olduqca əhəmiyyətli sahə kimi diqqəti çəkir. Bu sənətin tarixi böyük olmasa da, foto işi günümüzdə çox populyarlıq qazanıb.

Fotoqrafiyanın tarixinə qısaca nəzər salaraq qeyd edək ki, dünyada ilk foto­qrafiya ixtiraçısı fransız rəssamı Jozef Nyeps olub. Bu işi həmkarı Lui Jak Dager davam etdirib. Mənbələrdə foto­qrafiyanın yaranma tarixi 1839-cu il yanvarın 7-si göstərilir. Həmin gün Lui Dager dayanıqlı insan fotorəsmini çəkməyi bacarıb. O, 1839-cu ildə Parisdə Fransa Elmlər Akademiyası üzvlərinin iştirakı ilə keçirilən yığıncaqda fotoqrafik əkslərin möhkəmləndirilməsi üsulunu tapdığını elan edib. Müasir fotodan fərqli olaraq ilk foto neqativ deyil, pozitiv idi. Onu isə yalnız düz günəş şüaları altında görmək olurdu. Həmçinin foto pozitivdən köçürmə (surətçıxarma) mümkün deyildi. İlk rəngli fotoşəkil isə 1861-ci ildə nümayiş olunub. İllər keçdikcə bütün sahələrdə gedən inkişaf və tərəqqi fotoqrafiya sənətinin də təkmilləşməsinə imkan verib.