Gənc nəsildə vətənpərvərlik, tarixə, milli köklərə bağlılığın formalaşdırılması, onların kənar təsirlərdən qorunması üçün dünya­görüşünün zənginləşdirilməsi, dövlətə, dövlətçiliyə, Vətənə, xalqa bağlılıq hisslərinin, mütaliə vərdişlərinin aşılanması, intellektual səviyyələrinin yüksəldilməsi və asudə vaxtlarının səmərəli təşkil olunması məqsədilə “Kitablar tozlanmasın” devizi altında “Kitab qoy, kitab ­götür” layihəsinə start verilib.
Layihə Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin, Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatı Heydər Əliyev adına Gənclər Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə Naxçıvan şəhərindəki “Zirvə” Kitab Evində həyata keçirilib.
Kitab evində ayrılmış guşədə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2017-ci il 28 avqust tarixli Sərəncamı ilə təsdiq edilmiş oxunması zəruri olan kitablar, həmçinin Azərbaycan və dünya bədii ədəbiyyatı nümunələri yer almışdır. Mütaliə etmək istəyən hər kəs seçdiyi kitabın məbləğinə uyğun kitab gətirərək onu götürə bilər. Gətirilən kitablar səliqəli, istifadəyə yararlı vəziyyətdə, həmçinin latın qrafikası ilə çap olunmuş əsərlər olmalıdır. “Kitablar tozlanmasın” devizi altında keçirilən layihədə yalnız bədii ədəbiyyatdan istifadə edilməlidir. Hər kəs öz kitabxanasında olan maraqlı kitablardan gənclərin də faydalanmasını istəyirsə, layihəyə dəstək məqsədilə ayrılmış guşəyə kitab hədiyyə edə bilər. Bununla da kitab guşəsi daha da zənginləşər və gənclərin mütaliə vərdişlərinin formalaşmasına hər kəsin töhfəsi olar.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Gənclər və İdman Nazirliyinin mətbuat xidməti

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 2018-ci il 15 fevral tarixli Sərəncamına əsasən Naxçıvan şəhərində xalça istehsalı emalatxanasının tikintisi, təchizatı və infrastrukturunun yaradılması işlərinə başlanılıb. Xalça istehsalı emalatxanasının kadr təminatı ilə bağlı Naxçıvan Regional Peşə Tədris Mərkəzində xalçaçılıq üzrə tədris-hazırlıq kurslarında iştirak edəcək müdavimlərlə görüş keçirilib.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri Cavid Səfərov xalça istehsalı müəssisəsinin kadr təminatının təkmilləşdirilməsi məqsədilə keçiriləcək kursun təşkili, kursu müvəffəqiyyətlə bitirənlərin məşğulluğunun təmin olunması, habelə burada Naxçıvan xalçaçılıq ənənələrinin tətbiqi istiqamətində həyata keçiriləcək tədbirlərdən bəhs edib. “Azərxalça” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti İdarə Heyətinin sədri, professor Vidadi Muradov çıxış edərək ölkəmizdə xalçaçılığın inkişafı istiqamətində görülən işlərdən danışıb, tədris-hazırlıq kurslarının əhəmiyyətini vurğulayıb.

İyulun 18-də Naxçıvan Dövlət Xalça Muzeyində Günnüt xalçalarının təqdimatı olub.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova çıxış edərək deyib ki, muxtar respublikada xalçaçılıq sənətinin inkişafı istiqamətində ardıcıl tədbirlər görülür. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin himayəsi ilə 1998-ci ildə yaradılan Naxçıvan Dövlət Xalça Muzeyi 2010-cu ildə yeni bina ilə təmin olunub. Muzeyin 2013-cü ildə üç dildə internet saytı istifadəyə verilib. Bu da muzeyi virtual ziyarət etməyə, ziyarətçilərə ekspozisiyadakı eksponatlarla bağlı məlumatlar verməyə, tarixi keçmişimizi öyrənməyə imkan yaradıb. Həmçinin muzeyin ekspozisiyasının zənginləşdirilməsi də diqqətdə saxlanılıb. Bu istiqamətdə görülən işlərin nəticəsidir ki, hazırda muzeyin ekspozisiyasında sərgilənən xalçaların hamısı Naxçıvan xalçaçılıq məktəbinə aiddir. Qeyd olunub ki, bu gün keçirilən tədbir bir daha sübut edir ki, Azərbaycan xalqı öz tarixi köklərinə və mədəniyyətinə sahib çıxan xalqdır. Naxçıvan Dövlət Xalça Muzeyinə hədiyyə edilən Günnüt xalçaları bu kənddə yaradılmış mədəni irsimizin bir parçası olmaqla yanaşı, həm də tariximizi yaşadan eksponatdır.

Naxçıvanda yerləşən müqəddəs məkanlar əsrlərdən bəri zəvvarların ziyarətgahına çevrilib. Muxtar respublikamızın müxtəlif bölgələrində ucaldılan imamzadələr də belə inanc yerlərindəndir. Onların hər birinin özünəməxsus quruluşu və tarixi əhəmiyyəti vardır. Bu abidələr xalqımızın İslam dininə bəslədiyi ehtiramın ifadəsidir.
İmamzadə haqqında danışarkən onu da deyək ki, “imamzadə” sözü “imam övladı”, “imam nəslindən olan” mənasını ifadə edir. Naxçıvan şəhərində, Babək rayonunun Nehrəm kəndində və Şərur rayonunun Xanlıqlar (Parçı) kəndindəki imamzadələr Səfəvilər dövründə inşa edilib. Tədqiqatçılar təsdiq edirlər ki, orta əsrlər zamanı bu komplekslərin funksiyası təkcə ziyarətgah-pir olmaqla məhdudlaşmayıb, həmin tikililər həm də ərazidə fəaliyyət göstərən sufi təriqətlərinin üzvlərinin yığıncaq, ibadət, zikr və yaşayış yeri olub.
Naxçıvan şəhərindəki İmamzadə kompleksi bu gün şəhər sakinlərinin ən çox ziyarət etdiyi ünvanlardandır. Şəhərin cənub hissəsində yerləşən bu kompleks 3 tikilidən ibarətdir. Kompleksin əsasını cənub tərəfdə yerləşən türbə təşkil edir. Qədim və zəngin sənətkarlıq xüsusiyyətlərinə malik türk və müsəlman memarlığı ənənələrinin qarşılıqlı vəhdətini ehtiva edən bu türbə xarici qonaqların, eləcə də tədqiqat işi ilə məşğul olan alimlərin diqqətini çəkir. Zaman-zaman bu tikili haqqında bir çox tədqiqatçı alimlər araşdırma aparıb, fikir söyləyiblər.

Muxtar respublikamızda uşaqların istedadlarının üzə çıxarılması, intellektual və mənəvi inkişafı, asudə vaxtının və tərbiyəsinin düzgün təşkilini təmin etmək məqsədilə mühüm tədbirlər həyata keçirilir. ­Məhəmməd Tağı Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrı, Naxçıvan Dövlət Uşaq Teatrı, Uşaq Filarmoniyası və onlarla digər mədəniyyət ocaqları bu baxımdan mühüm əhəmiyyət daşıyır. 

Görkəmli maarifçi Məhəmməd Tağı Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrı gördüyü işlərlə, rəngarəng repertuarla, maraqlı səhnə əsərləri ilə tamaşaçı rəğbəti qazanmağa, auditoriyasını genişləndirməyə, balaca teatr həvəskarlarını sevindirməyə çalışır.
“Uşaqların qəlbi ağ kağız parçasıdır”, – deyirlər. Doğrudan da, belədir, nə yazılsa, qəbul edəcək və yaddaşına hopacaq. Bu mənada, kukla teatrı uşaqların tərbiyəsinə, onların düzgün formalaşmasına mühüm təsir imkanlarına malikdir. Ən çox üz tutulan məkanlardan biri olan teatr bu mövsümü də uğurla başa vurub. Hər dəfə bir-birindən maraqlı tamaşaları ilə balaca teatrsevərlərin görüşünə gələn sənət ocağının fəaliyyəti, yaradıcılıq işləri barədə bizi teatrın bədii rəhbər-direktoru, Xalq artisti Şirzad Abutalıbov məlumatlandırdı.

Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Şəhər Uşaq Musiqi və İncəsənət Məktəbində “Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı – 2018” devizi ilə “Zərif əllər” adlı əl işlərindən ibarət ­baxış-sərgi olub.
Sərgidə Naxçıvan şəhəri, Babək, Ordubad, Culfa və Şahbuz rayonlarındakı mədəniyyət evləri və klublarda fəaliyyət göstərən dərnək üzvlərinin əl işləri nümayiş etdirilib. Qeyd edək ki, rayonlardan olan dərnək üzvlərinin 205 əl işi içərisində toxuculuq, xalçaçılıq, kağız və kartondan hazırlanmış maketlər, milli geyimlər və başqa əl işləri vardır. Onların vitraj, ağacişləmə, toxuma üsulu ilə hazırladıqları əl işləri maraq doğurub.

Əli RZAYEV

Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Şahbuz Rayon Kolanı Kənd Uşaq Musiqi Məktəbinin ­xanəndəlik ixtisası üzrə müəllim və şagirdlərinin Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində “Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı – 2018” tədbirləri çərçivəsində “Zabul” muğam kompozisiyası təqdim olunub.
Konsertin aparıcısı bildirib ki, muğam sənəti 2002-ci ildə YUNESKO tərəfindən “Bəşəriyyətin qeyri-maddi mədəni irsi reprezentativ siyahısı”na daxil edilib. Təqdim olunacaq “Zabul” muğamı “Bərdaşt”, “Mayeyi-zabul”, “Muyə”, “Manəndi-müxalif” və başqa şöbələrdən ibarətdir.
Kolanı Kənd Uşaq Musiqi Məktəbinin müəllimi Bayram Qubadlı, şagirdləri Təyyar Mədətli, Özər Hacıyev, Mətləb Şirinzadə “Zabul” muğam kompozisiyasını ifa ediblər.
Məktəbin xalq çalğı alətləri ansamblı isə onları müşayiət edib. Konsertdə səsləndirilən şöbələr və guşələr maraqla qarşılanıb. Balaca xanəndələr Məhəmməd Füzuli, Əliağa Vahid və başqa şairlərimizin ­qəzəllərini səsləndiriblər.
Qeyd edək ki, məktəbin adıçəkilən istedadlı şagirdləri bu il ümummilli lider Heydər Əliyevin 95 illiyinə həsr olunmuş uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəbləri şagirdlərinin muxtar respublika müsabiqəsinin laureatlarıdır.
Konsertdə C.Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının aktyoru, Prezident mükafatçısı Rəhman Dünyamalıyevin Xalq şairimiz Bəxtiyar Vahabzadənin “Muğam” poemasından bədii qiraət etdiyi parçalar və klassik poeziyamızdan seçilmiş nümunələr maraqla qarşılanıb.
Konsertdən sonra Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova konsert iştirakçılarını təbrik edib və onlara uğurlar arzulayıb.

Əli RZAYEV

İyulun 11-də Babək rayon sakinləri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Akif Hacıyev, Zaleh Novruzov, Sidiqə Seyidova və İsmayıl Qurbanov tərəfindən qədim mədəniyyətimizi və tariximizi əks etdirən məişət və təsərrüfat əşyaları, numizmatika, toxuculuq nümunələrindən ibarət 140 eksponat Babək Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə təqdim edilib.
Bu münasibətlə keçirilən tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova bildirib ki, muxtar respublikada tariximizin, mədəniyyətimizin, adət-ənənələrimizin araşdırılması, qorunması və gələcək nəsillərə çatdırılması diqqət mərkəzində olan məsələlərdəndir.
Nazir qeyd edib ki, bu gün muzey ziyarətçilərimizin sayı əhəmiyyətli dərəcədə artıb və muzey işçilərinin öhdəsinə daha böyük vəzifələr qoyulub. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Muzeylərlə əlaqələrin daha da gücləndirilməsi haqqında” 2014-cü il 19 dekabr tarixli ­Sərəncamına əsasən muxtar respublikanın nazirlik, komitə və təşkilatlarının kollektivləri mütəşəkkil şəkildə muzeyləri ziyarət edirlər. Bu ilin 6 ayı ərzində muxtar respublikanın muzeylərini 284 min 720 nəfər tamaşaçı ziyarət edib ki, onlardan 95 min 619 nəfəri əcnəbi vətəndaşlardır. Muxtar respublikamızda fəaliyyət göstərən muzeylər ilə orta məktəblər arasında distant, həmçinin yetişməkdə olan gənc nəsil üçün açıq dərslər təşkil edilir. Ötən dövr ərzində 219 açıq, 2 distant, 6 elektron dərs keçilib. Cari ilin birinci yarımili ərzində muzeylərdə, ümumilikdə, tarixi və əlamətdar günlərlə bağlı 79 sərgi, 21 tədbir təşkil edilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Turizm Departamentinin təşkilatçılığı ilə “Naxçıvan” Universiteti tələbələrinin Kəngərli rayonunun Qarabağlar kəndində yerləşən ­Qarabağlar Türbə Kompleksinə ekskursiyası təşkil edilib.
Kompleksdə Naxçıvan Turizm-İnformasiya Mərkəzinin direktoru Gülnarə Sadiqova çıxış edərək bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Qarabağlar Türbə Kompleksinin bərpası və tədqiq olunması haqqında” 2016-cı il 4 iyul tarixli Sərəncamına uyğun olaraq Kəngərli rayonunun Qarabağlar kəndindəki türk-islam mədəniyyətinin nadir nümunələrindən olan Qarabağlar Türbə Kompleksi də elmi və tarixi əsaslarla bərpa edilib.
Qeyd olunub ki, bu ekskursiyanın təşkilində məqsəd muxtar respublikanın tarixi yerlərini və turizm məkanlarını gənclərə tanıtmaq, bu zaman çəkilmiş fotoşəkillərin gənclər tərəfindən müxtəlif sosial şəbəkələrdə paylaşılaraq muxtar respublikanın təbliğində onların da fəallığını artırmaqdır.
Sonra ekskursiya iştirakçıları abidə və kompleksin xanəgah hissəsində nümayiş etdirilən eksponatlarla tanış olublar. Burada xalqımızın həyat tərzini əks etdirən qədim məişət əşyaları, ərazidə aparılan arxeoloji qazıntılar zamanı tapılan maddi-mədəniyyət nümunələri özünə yer alıb.
Sonda tələbələri maraqlandıran suallar cavablandırılıb.

 Gülcamal TAHİROVA

Naxçıvan şəhərinin 2018-ci­ il üçün Gənclər Paytaxtı seçilməsi, ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 95 illik və Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin 100 illk yubileylərinə həsr olunmuş “Hünər” XII Vətənpərvərlik Mahnıları Festivalının 10 iyul 2018-ci il tarixdə Naxçıvan şəhərindəki “Gənclik” Mərkəzində seçim mərhələsi keçirilib. 

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2016-cı il 4 iyul tarixli Sərəncamına əsasən bərpa olunan Kəngərli rayonundakı Qarabağlar Türbə Kompleksinin açılış mərasimində iştirak edən Ali Məclisin Sədri ­cənab Vasif Talıbov çıxışında türbə kompleksi haqqında tədqiqatların davam etdirilməsini, yeni məlumatlar əldə olunmasını və geniş ictimaiyyətə çatdırılmasını tədqiqatçılar qarşısında mühüm bir vəzifə kimi qoymuşdur. 

Çıxışında “Bu gün biz abidələri təkcə mədəni irsimiz kimi yox, həm də dövlətçilik tariximizin bir hissəsi kimi öyrənməliyik” tövsiyəsi ilə tarix-mədəniyyət abidələrinin tədqiqində yeni istiqamət müəyyənləşdirən Ali Məclisin Sədri demişdir: “Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi Mədəniyyət Nazirliyi ilə birlikdə Qarabağlar Türbə Kompleksində tədqiqat işlərini daha da genişləndirməli, tarixi materiallar toplanmalı, yeni elmi yanaşmalar ortaya qoyulmalı, bura eksponatlarla daha da zənginləşdirilməlidir”. Həmçinin qeyd olunmuşdur ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Bilik Fondu “Qarabağlar Türbə Kompleksi” kitabının nəşrini başa çatdırmalı, abidənin tanıdılması istiqamətində tədbirlər görülməli, maarifləndirmə işi aparılmalıdır.
Ali Məclis Sədrinin qarşıya qoyduğu bu vəzifələrin uğurlu həllinə nail olmaq üçün alimlərimiz Qarabağlar Türbə Kompleksi ilə əlaqədar tədqiqatları genişləndirməli və onun haqqında xalqımıza yeni, hərtərəfli və obyektiv məlumatlar çatdırmalıdır. Elmi ictimaiyyət və əhali arasında kompleksin özəyini təşkil edən türbəni inşa etdirən qadın haqqında müxtəlif fikirlər olduğu üçün biz, ilk olaraq, onun haqqında fikirlərimizi geniş oxucu auditoriyasına çatdırmaq istərdik.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin tabeliyində olan mədəniyyət müəssisələrində, mədəni-maarif ocaqlarında isti yay günlərində əhalinin istirahətinin səmərəli təşkili, asudə vaxtın mənalı keçirilməsi üçün müxtəlif tədbirlər davam etdirilməkdədir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı seçilməsi münasibətilə ebru sənətçisi, Türkiyə Böyük Millət Məclisinin sənət üzrə müşaviri Hikmət Barutçu­gilin əsərlərindən ibarət “Allahın gözəl adları” mövzusunda sərgisi təşkil olunub. 

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və Rəssamlar Birliyinin birgə təşkil etdiyi sərginin açılış mərasimində çıxış edən muxtar respublikanın mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova qeyd edib ki, bu gün muxtar respublikada milli-mənəvi dəyərlərimizə hörmətlə yanaşılır. Bütün bunların nəticəsidir ki, Naxçıvan şəhəri 2018-ci il üçün İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı seçilib. Belə bir əlamətdar ildə türk-islam mədəniyyətinin dərin məzmunlu nümunələrindən olan ebru sənətinə aid bu möhtəşəm sərginin təşkili İslam mədəniyyəti ilə səsləşən mühüm mədəniyyət hadisəsidir. Sərgidə müəllifin 47 əl işi sərgilənir.

Tədqiqatlar zamanı Azərbaycan ərazisindən külli miqdarda tapılmış sikkələr bir çox alimlərin marağına səbəb olub. Onlar bu sikkələrin zərb olunduğu yer və kim tərəfindən kəsildiyini öyrənərək aydınlaşdırıblar ki, bunların müəyyən bir hissəsi Naxçıvan zərbxanalarında kəsilib. Sikkələr haqqında məlumat almaq, tarixi Azərbaycan torpağı olan qədim diyarda fəaliyyət göstərən zərbxanaların harada yerləşdiyi və bu gün sikkələrin dünyanın hansı muzeylərində sərgiləndiyini öyrənmək üçün Naxçıvan Dövlət Universitetinin Tarix-filologiya fakültəsinin Muzeyşünaslıq, arxiv işi və abidələrin qorunması kafedrasının müdiri, tarix elmləri doktoru Məmməd Əliyevə müraciət etdik. 

Məmməd Əliyev qeyd edir ki, antik dövrdə və son orta əsrlərdə Naxçıvan torpağında zərb olunmuş sikkələr vasitəsilə xalqımızın keçmişini öyrənəndə qızıl, gümüş və mis sikkələrin ardıcıl olaraq bir-birini əvəzlədiyini görürük. Bütün bunlar türk soyları və böyük türk hökmdarlarının naxçıvanlıların ulu əcdadları olduqlarını təsdiqləyir. Naxçıvan Muxtar Respublikasının ərazisində kəsilmiş on minlərlə sikkə məlumdur. Bu pulların köməyi ilə öyrənirik ki, Naxçıvan bölgəsində VI əsrdən başlayaraq XVIII əsrin sonuna qədər müxtəlif dövrlərdə fəaliyyət göstərmiş zərbxanalar olmuşdur. Naxçıvan, Əlincə, Qarabağlar, Əlcan, Şərur, Ordubad və Xaraba Gilan (Giran) zərbxanaları buna parlaq misaldır. Zərbxanaların quruluşunu və istehsal prosesinin təşkilini öyrənərkən dövlət məmurlarının adı, vəzifələri və aldıqları əməkhaqları ilə bərabər, bilavasitə zərb işi ilə məşğul olan sənətkarların adı və gördükləri işin müqabilində aldıqları əməkhaqqı da məlum olur.

İyulun 4-də Cəlil Məmmədquluzadənin ev-muzeyində bu mədəniyyət ocağının yaradılmasının 20 illiyi ilə əlaqədar tədbir keçirilib.

Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova açıb. Nazir bildirib ki, hazırda ölkəmizdə, eləcə də muxtar diyarımızda müxtəlif profilli muzeylər fəaliyyət göstərir. Bu muzeylər içərisində tanınmış şəxsiyyətlərin ev-muzeyləri xüsusi yer tutur. Həmin mədəniyyət müəssisələri sırasında görkəmli ədib Cəlil Məmmədquluzadənin həm ölkəmizin paytaxtı Bakıda, həm də dahi yazıçının doğulub boya-başa çatdığı Naxçıvan şəhərində yaradılmış ev-muzeyləri də vardır.
Dahi yazıçının Naxçıvan şəhərindəki ev-muzeyi ümummilli lider Heydər Əliyevin 1998-ci il 19 iyun tarixli Sərəncamına əsasən yaradılıb, 1999-cu il ok­tyabrın 13-də muzeyin açılışı olub. Həmçinin böyük yazıçının vaxtilə müəllimlik etdiyi Nehrəmdə və Cəlilkənddə ədibin xatirə muzeyləri istifadəyə verilib. Naxçıvan Muxtar Respublika Ədəbiyyat Muzeyi və Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı Cəlil Məmmədquluzadənin adını daşıyır.
Görkəmli demokrat ədib, tanınmış yazıçı-publisist Cəlil Məmmədquluzadənin milli şüurun oyanışında, milli ruhun formalaşmasında əvəzsiz rolu olub.

Qarabağlar Türbə Kompleksinin bərpası milli və bəşəri dəyərlərə töhfədir

Kəngərli rayonunun Qarabağlar kəndi muxtar respublikamızın böyük yaşayış məntəqələrindən biridir. Hazır­da kənd statusu daşıyan bu yaşayış məntəqəsi orta əsrlərdə böyük şəhər olub. Qarabağların Yaxın Şərq ölkələri ilə Avropanı birləşdirən mühüm karvan yollarının üzərində yerləşməsi burada elm, mədəniyyət, sənətkarlıq və ticarətin inkişafına mühüm təsir göstərib. Təsadüfi deyil ki, orta əsr səyyahları Qarabağların böyük bir şəhər olduğunu bildirməklə yanaşı, həm də burada gözəl memarlıq abidələrinin – məscid, minarə, karvansara, hamam kimi tikililərin mövcudluğundan bəhs ediblər. Təəssüflər olsun ki, zaman keçdikcə bu tikililərin böyük əksəriyyəti müxtəlif səbəblər üzündən dağılaraq məhv olub, çox az bir hissəsi bu günümüzədək gəlib çatıb. Qoşa minarəli, baştağ və türbədən ibarət kompleks isə dövrümüzədək salamat qalmış möhtəşəm abidələrimizdəndir.
Tarixçilərə görə, bu abidələr Qarabağların orta əsrlərdə inkişaf etmiş mühüm mədəniyyət mərkəzlərindən olduğunun göstəricisidir. Abidə, eyni zamanda təkcə Azərbaycanın deyil, Ön Asiyanın möhtəşəm memarlıq incilərindəndir. AMEA Naxçıvan Bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev yazır ki, Türbə Kompleksi, Elxanilərin hakimiyyəti illərində tikintisi geniş yayılıb və dindarlığın qapıları mənasını daşıyan əbvab-əl-birr adlı iri xatirə-xeyriyyə komplekslərindən olub. Tərkibində saray, məscid, mədrəsə, xanəgah, şəfaxana, hamam və başqa binalar olan belə komplekslərin mərkəzi tikilisi və dominantı “Ali günbəz” – uca türbə olurdu.

Şahbuz Rayon Gənclər və İdman İdarəsinin və Yeni Azərbaycan Partiyası Şahbuz Rayon Təşkilatı Gənclər Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə rayon gənclərinin “Naxçıvanı tanıyaq” devizi altında Ordubad rayonunda fəaliyyət göstərən muzeylərə gəzintisi təşkil olunub.
Şahbuz və Ordubad rayonlarının gəncləri rayon mərkəzindəki Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi, tarixi romanlar müəllifi Məmməd Səid Ordubadi, akademik Yusif Məmmədəliyev, pedaqoq Məhəmməd Tağı Sidqi kimi görkəmli şəxsiyyətlərin xatirələrinin əbədiləşdirildiyi ev-­muzeyləri ilə tanış olublar. Onlara elm və sənət xadimlərinin həyat və fəaliyyətlərini, yaradıcılıq yollarını özündə əks etdirən eksponatlar, xatirə şəkilləri haqqında maraqlı məlumatlar verilib, gəncləri maraqlandıran suallar ­cavablandırılıb.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Gənclər və İdman Nazirliyinin mətbuat xidməti

Muxtar respublikamızın tarixi və mədəniyyətinin inkişafında, ictimai fikir və düşüncənin tərəqqisində bir çox nəsillərin əvəzsiz rolu olub. Onlardan biri Kəngərli rayonunun Şaxtaxtı kəndində yaşamış və mühüm fəaliyyətləri ilə tarixdə iz qoymuş Şahtaxtinskilər nəslinin nümayəndələridir. Bu nəsil hər zaman bir amal, istək, məqsəd uğrunda – ölkəmizin nüfuzunun qorunması naminə şərəfli mübarizə aparıb, elmin, mədəniyyətin, təhsilin, səhiyyənin, dövlət quruculuğunun və hərb sənətinin inkişafında mühüm rol oynayıblar. 

Ölkəmizin milli mənafeyi naminə çalışan, ona mühüm xidmətlər göstərən belə görkəmli şəxsiyyətlər bu gün dövlətimiz tərəfindən ehtiramla yad olunur, onların xidmətləri yüksək qiymətləndirilir. Elə bunun bariz nümunəsidir ki, Naxçıvan Muxtar ­Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2010-cu il 9 fevral tarixli Sərəncamına əsasən ziyalılar yurdu Şahtaxtıda Şahtaxtinskilər Muzeyi yaradılıb. Yaxın günlərdə biz də adıçəkilən muzeyə üz tutduq, burada Şahtaxtinskilər nəslinin görkəmli nümayəndələrinin həyat və fəaliyyətini özündə əks etdirən eksponatlarla tanış olduq.

İyulun 3-də Cəlil Məmməd­quluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Tofiq Seyidovun Məmməd Səid Ordubadinin “Qılınc və qələm” romanı əsasında səhnələşdirdiyi ikihissəli tarixi dramı ilə 135-ci teatr mövsümünü başa çatdırıb.
Tamaşadan əvvəl muxtar respublikanın mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova çıxış edərək bildirib ki, bu qədim sənət məbədinin əsaslı inkişafı, yaradıcılıq axtarışlarının genişləndirilməsi ümummilli lider Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ulu öndərin qayğısı nəticəsində ­teatrımız ötən əsrin 70-ci illərindən başlayaraq davamlı inkişaf yoluna çıxıb. Mədəniyyət tariximizin şərəfli səhifələrini yazan Naxçıvan teatrı dövlət müstəqilliyi qazanıldıqdan sonra da ulu ­öndərin diqqət və qayğısı ilə öz inkişafının yeni mərhələsinə qədəm qoyub.
Bildirilib ki, Azərbaycanda ulu öndər Heydər Əliyev tərəfindən əsası qoyulan teatrlara diqqət və qayğı bu gün uğurla davam etdirilir. Ölkə Prezidentinin 2008-ci il 31 yanvar tarixli Sərəncamı ilə Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrının 125 illik yubileyi dövlət səviyyəsində qeyd olunub.
Diqqətə çatdırılıb ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında teatrların fəaliyyətinə hərtərəfli qayğı göstərilir. Son illər muxtar respublikada teatr binalarının hamısı yenidən qurulub və ya əsaslı təmir olunaraq istifadəyə verilib.
Cəlil ­Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı binasının 2012-ci il fevral ayının 3-də əsaslı yenidən­qurmadan sonra istifadəyə verilməsi muxtar respublikanın mədəni həyatında əlamətdar hadisə olub.
Vurğulanıb ki, muxtar respublikada teatr sənətinə bağlı insanların əməyi də daim dövlətimiz tərəfindən yüksək qiymətləndirilir. Yaradıcı insanlar fəxri adlara, orden və ­medallara, Prezident təqaüdü və mükafatlarına layiq görülürlər.
Natəvan Qədimova bütün mədəniyyət və incəsənət işçiləri adından göstərilən böyük diqqət və qayğıya görə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədrinə ­minnətdarlığını ­bildirib.
Sonra “Qılınc və qələm” tamaşasına baxılıb.

Əli RZAYEV

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Prezident təqaüdçüsü Tofiq Mövləvinin 80 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova açaraq bildirib ki, muxtar respublikamızda tanınmış sənət adamlarına yüksək diqqət və qayğı göstərilir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun sənət adamlarına göstərdiyi diqqət və qayğı bunun bariz nümunəsidir. Belə incəsənət xadimlərindən biri də Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Prezident təqaüdçüsü Tofiq Mövləvidir.
Vurğulanıb ki, yarım əsrdən artıq səhnədə 100-dən çox müxtəlif xarekterli obrazlar yaratmış Tofiq Mövləvi böyük tamaşaçı sevgisi qazanmışdır. Aktyor 1938-ci ilin iyulun 1-də qüdrətli sənətkar Səməd Mövləvinin ailəsində dünyaya göz açıb. Böyüdüyü mühit onu səhnə sənətinə daha qırılmaz tellərlə bağlayıb.
Bildirilib ki, Tofiq Mövləvi hələ Naxçıvan şəhər 1 nömrəli orta məktəbdə təhsil aldığı illərdə Naxçıvan teatrında ilk kiçik rollarını oynamışdır. 1955-ci ildə orta məktəbi bitirdikdən sonra o, görkəmli ədib Hüseyn Cavidin “Şeyx Sənan” faciəsində rol alır. O zaman atası mərhum Səməd Mövləvi də bu tamaşada Şeyx Kəbir rolunda səhnəyə çıxır. Bu, gələcək aktyor üçün unudulmaz anlar olmaqla bərabər, həm də sənət imtahanı idi.

İyunun 30-da Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasının Estrada Orkestrinin “Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı – 2018”lə bağlı Naxçıvan şəhərinin Saat meydanında bu ilin ilk şənbə konserti olub.
Aparıcı bədii rəhbəri Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Nizami Məmmədov olan estrada orkestri haqqında geniş məlumat verib.
Bildirilib ki, yay mövsümü ərzində əhalinin istirahətinin səmərəli təşkili, asudə vaxtının mənalı keçirilməsi məqsədilə hər həftə şənbə konsertləri təşkil olunacaqdır.
Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Tural Nəcəfovun, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar artistləri Azər Cəfərlinin, Elçin Nağıyevin ifalarında Azərbaycan bəstəkarlarının estrada mahnıları səsləndirilib. Fikrət Əmirov, Vasif Adıgözəlov, Emin Sabitoğlu, Polad Bülbüloğlu, Zakir Bağırov, Oqtay Kazımov, Elza İbrahimova, Nəriman Əzimov, Telman Hacıyev və başqalarının mahnıları alqışlarla qarşılanıb. Orkestrin gənc solistləri Samir İsmayılov, İlkin Abdullayev, Nərmin Hüseynova, Rahim Əsgərzadə Azərbaycan bəstəkarlarının şən və lirik mahnılarını ifa ediblər.
Konsertdə dünya musiqisinin böyük sənətkarlarının marş, vals, caz, tanqo, rəqs musiqi janrlarında bəstələdikləri melodiyalar da ­səsləndirilib.
Bir saatdan artıq davam edən, repertuar zənginliyi ilə seçilən konsert proqramı şəhər sakinləri və qonaqlara xoş ovqat bəxş edib.
Konsertdə Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Nizami Məmmədov və Elvin Əliyarov dirijorluq etmişlər.

Əli RZAYEV

Kəndin adının mənşəyi də bunu bir daha sübut edir

Düzgün və dəqiq müəyyənləşdirilmiş siyasət hesabına və ordumuzun növbəti uğurlu əməliyyatı nəticəsində Şərur rayonundakı qədim Günnüt yaşayış məskəni və ətraf əraziləri də düşməndən azad olundu. Mən sevincimi “Günnüt” adının izahı ilə ifadə etmək qərarına gəldim. Bu adın mənşəyi haqqında elmi ədəbiyyatlarda xeyli məlumat vardır. 

Bu yaşayış məntəqəsinin keçmiş adı Günnüt Cəfərli olub. Kənd Cəfərli nəsli tərəfindən “Günnüt” adlı yerdə salınıb. Ona görə də bu yaşayış məntəqəsi belə adlandırılıb. “Azərbaycan toponimləri” kitabında “Günnüt” sözü ehtimal şəklində “güney, gün çox düşən yer” kimi mənalandırılır. Alimlərdən akademik Budaq Budaqov və professor Qiyasəddin Qeybullayev bu adın mənasının məlum olmadığını, lakin adın türk dillərində “günet” sözündən yaranıb “dağın gün düşən tərəfi” mənasını verdiyini ehtimal edirlər. Həmin alimlər “Naxçıvan diyarının yer yaddaşı” kitabında isə fərqli mövqedən çıxış edirlər: “Şərur rayonundakı “Günnüt” kənd adı qədim türk mənşəli Hun (Xun) etnonimindən və qədim türk dillərində cəm bildirən şəkilçidən ibarətdir. Xunut dağının adı ilə mənşəcə eynidir. Bu toponim ­“günəşli yer, güney” mənasını da ­verir”.
Həmin mənbədə daha sonra bunlar qeyd olunub: Xunut Şərur rayonunda Günnüt kəndinin şimalında dağdır. Eramızın əvvəllərində Şimaldan gəlib məskunlaşmış hun etnonimi ilə bağlıdır. Qədim hun etnoniminin əsl forması məhz Xun olmuşdur. Dağın adı Xun etnonimindən və qədim türk dillərində cəm bildirən -ut şəkilçisindən ibarətdir. Həmin dağın adı təhrif olunmuş şəkildə Günnüt kəndinin adında əksini tapıb.

Məmməd Səid Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasında tarix üzrə fəlsəfə doktoru, şair-publisist Vaqif Məmmədovun əsərlərinin müzakirəsi keçirilib. Anadan olmasının 70 illiyi münasibətilə təşkil olunan tədbiri giriş sözü ilə kitabxananın direktoru, tarix üzrə fəlsəfə doktoru Aytəkin Qəhrəmanova açıb. “Naxçıvan” Universitetinin müəllimi, dosent Aypara Behbudova “Vaqif Məmmədov yaradıcılığında sənətkarlıq xüsusiyyətləri”, Məmməd Səid Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanası Kütləvi iş şöbəsinin müdiri Yeganə Rüstəmova “Ölməz sənətkar” mövzularında çıxış ediblər.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Asim Yadigar, Əməkdar elm xadimi, filo­logiya elmləri doktoru, professor Hüseyn Həşimli, Naxçıvan Dövlət Universitetinin müəllimi, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Xanəli Kərimli, şair, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Elxan Yurdoğlu və digərləri şair-publisistin yaradıcılığı haqqında fikirlərini bölüşüblər.
Qeyd olunub ki, Vaqif Məmmədov torpağa, Vətənə, xalqa bağlı olan poetik ruhlu, milli düşüncəli şairdir. Vətən anlayışı şairin yaradıcılığında özünəməxsus bir şəkildə öz əksini tapıb. “Ürəyimə təkcə Vətən yerləşir”, “Vətənsizi qızıla bük, dərd olur”, “Yavan çörək belə baldı Vətəndə”, hətta həyatının son günlərində qələmə aldığı “Nə Vətən məndən doydu, nə mən Vətəndən” kimi şeirlərində Vətənə, torpağa məhəbbət daha dolğun şəkildə verilib. O, şeirlərində, sadəcə, Vətən torpağını tərənnüm etmir, həm də bu torpağın qədrini bilməyə, onu qorumağa, ona dikilən yad gözlərə qarşı amansız olmağa çağırır. Şair torpaq dərdini, Vətənin bölünməsini böyük faciə hesab edirdi. Ana torpağında döyüşlərin getməsinə dözə bilmirdi, bu ağrı-acılarını, ürəyinin yanğısını şeirə çevirirdi.
Çıxışlardan sonra şairin oğlu Səbuhi Məmmədov tədbir iştirakçılarına öz minnətdarlığını bildirib, sərgiyə baxış olub, şairin həyatı haqqında film nümayiş etdirilib.

 Ramiyyə ƏKBƏROVA

Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Ordubad Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində muzey bələdçiləri üçün seminar-treninq keçirilib.
Nazirliyin sisteminə daxil olan muzeylərin bələdçilərinin iştirak etdiyi tədbirdə nazirliyin mədəni irs və muzey işi üzrə baş məsləhətçisi Qumral Əsədova çıxış edərək bildirib ki, keçirilən seminar-treninqlərdə muzey bələdçiləri vəzifə funksiyalarını dərindən öyrənməyə səy göstərməklə yanaşı, muzey işi haqqında ətraflı məlumat əldə etmiş olurlar. Eyni zamanda seminar-treninqlər muzey işçilərinin muxtar diyarımızın bütün bölgələrində yerləşən bu mədəniyyət müəssisələri ilə tanış olmalarına şərait yaratmaq baxımından da əhəmiyyətlidir. Belə tədbirlərdə muzey bələdçilərinə bu sahədə həyata keçirilən yeniliklərdən söhbət açılır, onların sualları cavablandırılır.
Bildirilib ki, muxtar respublikamızda muzey fəaliyyətinin yüksək səviyyədə təşkil edilməsi üçün ardıcıl tədbirlər həyata keçirilir. Görülən işlər qarşıya mühüm vəzifələr qoyur. Muzey bələdçisi eksponat toplanması işinə də öz töhfəsini verməyə çalışmalıdır.
Sonra muzeyin ekspozisiyasına baxış olub, ekskursiya müzakirə edilib.
Həmin gün analoji tədbir Ordubad şəhərində yerləşən Akademik Yusif Məmmədəliyevin ev-muzeyində davam etdirilib.
Sonda tədbir iştirakçılarının sualları cavablandırılıb.

Əli RZAYEV

“Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı – 2018”in açılış tədbiri ISESCO-nun saytında geniş işıqlandırılıb. Buradakı ilk xəbərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun İslam Təhsil, Elm və Mədəniyyət Təşkilatının Baş direktoru Əbdüləziz Osman əl-Tuveycrini qəbul etdiyi qeyd olunub. Ali Məclisin Sədri ISESCO-nun Baş direktorunu salamlayaraq ona Azərbaycan Respublikasının və onun Naxçıvan Muxtar Respublikası ilə əlaqələrin möhkəmləndirilməsi sahəsindəki səylərinə görə təşəkkür edib. Xəbərdə ISESCO-nun Baş direktorunun da Ali Məclisin Sədri cənab Vasif Talıbova bu təntənəli tədbirin yüksək səviyyədə təşkilinə, bunun da Azərbaycan Respublikası ilə səmərəli əlaqələrin möhkəmləndirilməsinə verdiyi töhfəyə görə minnətdarlıq etdiyi vurğulanıb.
Saytdakı genişhəcmli ikinci yazı ISESCO-nun Baş direktorunun həmin tədbirdəki çıxışında vurğuladığı “İslam Mədəniyyət Paytaxtları Pro­qramı xalqların mədəni kimliyinə qarşılıqlı hörmət əsasında dialoq vasitəsilə sülhə xidmət edir” fikri ilə başlayır.
Yazıda qeyd olunur ki, açılış tədbirində ISESCO-nun Baş direktoru üzv dövlətlərin koordinasiyasında icrası həyata keçirilən İslam Mədəniyyət Paytaxtları Pro­qramının mahiyyəti barədə danışıb. Bildirib ki, bu proqram ən mühüm mədəni layihə kimi islami dəyərləri özündə əks etdirir və İslam mədəniyyəti paytaxtları da bu baxımdan dəqiq müəyyən olunmuş kriteriyalara cavab verən, İslam mədəniyyətinə və bütövlükdə, ümumbəşəri mədəniyyətin zənginləşməsinə öz töhfəsini verən şəhərlər arasından seçilir.

Azərbaycan mədəniyyət tarixində, teatr salnaməmizdə öz yeri və dəst-xətti olan Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı ictimaiyyəti daha bir uğurlu tamaşa – eyniadlı “Qılınc və qələm” səhnə əsəri  ilə sevindirdi. Çoxşaxəli ədəbi fəaliyyətə malik, Azərbaycan ədəbiyyatı tariximizə tarixi roman janrının banisi kimi düşən Məmməd Səid Ordubadinin bu əsəri ədibin 1939-1941-ci illərdə yazdığı son tarixi romanıdır. Əsərdə 1175-1225-ci illərin, təxminən, ­yarıməsrlik bir dövrün hadisələri təsvir edilir. Müəllifin əvvəlki tarixi romanları ilə müqayisədə tarixi reallıqlar burada daha dəqiq, təhrif edilmədən əks olunur. Macəraçılıq üslubunda yazılmış “Qılınc və qələm”də tarixi sənədliliklə bədii təxəyyülü ustalıqla əlaqələndirən yazıçı surətlərin təqdimində digər tarixi romanlarından daha sərbəst hərəkət edib.

“Qılınc və qələm” çoxsaylı tarixi, elmi, ədəbi mənbələrə istinadən yazılan tədqiqat xarakterli, mürəkkəb bir əsər olub, Azərbaycanda XII əsrdə baş vermiş proseslərə, intibah dövründəki ictimai-siyasi, ədəbi hadisələrə həsr edilib. Burada Atabəy Məhəmməd Cahan Pəhləvan, Qızıl Arslan, Nizami Gəncəvi, Məhsəti Gəncəvi kimi tarixi şəxsiyyətlərin obrazları yaradılıb. Bütün bunlar – Azərbaycan dövlətçilik tarixini, xalqımızın azadlıq uğrunda mübarizəsini əks etdirməsi romanın Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 2017-ci il 28 avqust tarixli Sərəncamı ilə Oxunması zəruri olan kitabların Siyahısına daxil edilməsini, eləcə də teatrın repertuarına salınmasını şərtləndirən amillərdir.

“Azərxalça” Açıq Səhmdar Cəmiyyəti (ASC) dünyanın nüfuzlu muzeylərində, şəxsi kolleksiyalarda, eləcə də ölkəmizdə şəxsi kolleksiyalarda saxlanılan qədim və nadir Azərbaycan xalçalarını aşkara çıxarıb ictimaiyyətə təqdim edir. Aşkarlanan qədim və orijinal nümunələrdən biri də Naxçıvan diyarının Şahbuz bölgəsinin Biçənək kəndində 1870-ci ildə toxunmuş xovsuz xalçadır.
“Azərxalça”dan bildirilib ki, xalça Cənubi Afrika Respublikasının Yohan­nesburq şəhərindəki bir xalça kolleksiyaçısından alınaraq ölkəmizə gətirilib. Xalçanın bu ölkədən əldə edilməsi xalçalarımızın tarixən yayıldığı arealın nə qədər geniş olduğunu göstərir.
Bu növ xovsuz xalçalara xalq arasında “şəddə”, “sərəndaz” da deyilir. Xalça üzərində əks olunmuş naxışlar, simvollar, türk tayfalarına məxsus damğalar qədim zamanlardan bu torpaqlarda yaşamış insanların dünyagörüşünü, təbiətə münasibətini, həyat tərzini, adət-ənənəsini dəqiq ifadə edir. Əsas bəzək elementi olaraq Naxçıvan qrupu Azərbaycan xalçalarını səciyyələndirən dəvə karvanının seçilməsi də xalçanın orijinal bədii göstəricilərindən biridir.
Tədqiqatlar göstərir ki, dəvə, ana-bala dəvə, dəvə karvanı təsvirləri olan xovlu və xovsuz xalçalar, xalça məmulatları Naxçıvan bölgəsində daha çox toxunub. Bu təsvirlər bölgədə yaşayan əhalinin ənənəvi təsərrüfat həyatını əks etdirir.
Xalça əldə əyirilmiş yundan hazır­lanan, təbii boyalarla boyanan iplərlə toxunub.
Hazırda bir şəxsi kolleksiyada qorunan, ölçüsü 307x172 olan xovsuz xalçanın saxlanma vəziyyəti əladır. İlk baxışdan sənət əsəri təsiri bağışlayan bu qiymətli nümunənin unikallığı həm də odur ki, 140-150 il bundan əvvəl toxunan xovsuz xalçalar nadir hallarda belə salamat qalır.

AZƏRTAC

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi may ayında öz fəaliyyətini nazirliyin iş planına uyğun qurmuş, bu dövrdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin fərman və sərəncamlarından, qəbul edilmiş dövlət proqramlarından irəli gələn vəzifələrin icrası diqqətdə saxlanılmışdır.
May ayında ümummilli lider ­Heydər Əliyevin anadan olmasının 95 illiyi münasibətilə silsilə tədbirlər keçirilmişdir. Belə ki, Bursa Dövlət Simfonik Orkestri ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 95-ci ildönümü ilə əlaqədar geniş konsert proqramı ilə şəhərimizin qonağı olmuş, uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərinin muxtar respublika ifaçılıq, rəsm, inşa yazı müsabiqələrinin yekun konserti, Naxçıvan Dövlət Filarmoniyasının yeni yaradılan Simfonik Orkestrinin Heydər Əliyev Muzeyinin qarşısında konserti olmuşdur. Həmçinin istedadlı tələbə və şagirdlərin solo konsertləri təşkil edilmiş, mahnı müsabiqəsi keçirilmiş və qaliblər mükafatlandırılmışdır.
Hesabat dövründə muzeyləri 21 mindən çoxu əcnəbi vətəndaş olmaqla, ümumilikdə, 64 mindən çox tamaşaçı ziyarət etmişdir. Bu dövrdə muzeylərə 98 yeni eksponat daxil olmuşdur. Muzey bələdçiləri və əməkdaşları üçün seminar-treninq, dəyirmi masalar keçirilmiş, təcrübə məşğələləri, distant və açıq dərslər davam etdirilmişdir.
Bu dövrdə muxtar respublikadakı kitabxanalarda, ümumilikdə, 53 tədbir keçirilmiş, 35 sərgi açılmışdır. Kitabxanalara 7 adda 1358 kitab verilmiş, yeni oxucu gəlişi 192, müraciət edən oxucuların sayı isə 11 min 202 nəfər olmuşdur.
Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında bu sənət ocağının 135 illiyi qeyd olunmuş və Əli Əmirlinin “Əli və Nino” tamaşası geniş ictimaiyyətə təqdim edilmiş, M.T.Sidqi adına Naxçıvan Dövlət Kukla Teatrı repertuarında olan tamaşaları uşaq və məktəblilərə göstərmiş, Babək Rayon Xalq Teatrı İsi Məlikzadənin “Subaylarınızdan görəsiniz” komediyasını, Şərur Rayon Xalq Teatrı Mirzə Fətəli Axundovun “Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah” tamaşasını nümayiş etdirmişdir.
“Naxçıvan mətbəxi” Kulinariya Mərkəzi tərəfindən bir sıra işlər görülmüş, Şahbuz rayonunun dağ kənd­lərində 4 mətbəx və 12 folklor nümunəsi toplanmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Mədəniyyət Nazirliyinin mətbuat xidməti

Naxçıvan Dövlət Uşaq Teatrında Babək Rayon Xalq Teatrının yazıçı İsi Məlikzadənin “Subaylarınızdan görəsiniz” komediyası əsasında hazırlanmış tamaşası şəhər sakinlərinə təqdim olunub.
Komediyada hadisələr iki ailə arasında baş verən məişət mövzusuna həsr edilib. Gözlənilməz gülüş­doğuran vəziyyətlər, komik dialoqlarla zəngin komediya tamaşaçıda xoş ovqat yaradır. Səhnə əsərindəki keçmişin qalıqları, köhnə düşüncələrlə yaşayan mənfi obrazlar sağlam gülüş yaratmaqla tamaşaçını düşündürür.
Tamaşanın quruluşçu rejissoru Yusif Əliyev və musiqi tərtibatçısı Cabir Məmmədovdur.
Xalq teatrının aktyorları – Azərbaycan Respublikasının Əməkdar artisti Vidadi Rəcəbli (Seyfi), Stella Babayeva (Səməni), İsmayıl Qurbanov (Əbdülhəsən), Elsevər Məmmədov (Əlipaşa), Nuray Mehdiyeva (Gülxanım) komik surətləri canlı və təbii təqdim edirlər. Xalq teatrının bu aktyorları yaşlı nəslin nümayəndələri olan personajları özünəməxsus xarakterik cizgilərlə yarada biliblər.
Əsərdəki başqa obraz və tipləri xalq teatrının ak­tyorları Rasim Qasımov (Fəqan), Ələkbər İsmayılov (Mayıl), Billur Vəliyeva (Qəndab), Xanım Nəsirova (Çiçək) canlandırırlar.
Tamaşa maraqla qarşılanıb.

Əli RZAYEV

Naxçıvan şəhərindəki Gənclər Mərkəzində Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə uşaq musiqi, incəsənət və bədii sənətkarlıq məktəblərinin şagirdləri arasında “Naxçıvan İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı – 2018” devizi altında keçirilən “Lira” musiqili-intellektual oyununun final mərhələsi olub.
Final mərhələsində 4 komanda iştirak edib. Sonra oyunda yarışacaq komandalar “Simayi-Şəms” (Naxçıvan şəhər S.Rəcəbov adına 3 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbi), “Rast” (Şərur Rayon Çərçiboğan Kənd Uşaq Musiqi Məktəbi), “Əlincə” (Culfa Rayon Bənəniyar Kənd Uşaq Musiqi Məktəbi), “Aksent” (Ordubad Rayon Vənənd Kənd Uşaq Musiqi Məktəbi) iştirakçılara təqdim edilib.

Yaxın Şərqin ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biri olan Naxçıvan  çoxəsrlik tarixə malik tarixi abidələri, xalqımızın böyük qüdrətini və ulu keçmişini parlaq şəkildə əks etdirən nümunələrlə zəngindir. Xan sarayı da belə abidələrdən biridir. 

Bu qədim mədəniyyət incisi Azərbaycanın milli dövlətçilik tarixində Naxçıvan xanlığının tutduğu xüsusi mövqeyi nəzərə alınaraq Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 2010-cu il 23 oktyabr tarixli Sərəncamı ilə “Xan Sarayı” Dövlət Tarix-Memarlıq Muzeyi kimi fəaliyyətə başlayıb. Həmin mədəniyyət müəssisəsini ziyarət zamanı muzeyin direktoru, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Nəzakət Əsədova ilə həmsöhbət olduq. Öyrəndik ki, əsası 1747-ci ildə Heydərqulu xan tərəfindən qoyulan Naxçıvan xanlığı milli dövlətçilik tariximizdə mühüm yer tutub. 1828-ci il fevral ayının 10-da Rusiya-İran müharibəsinin yekunlarına əsasən imzalanmış Türkmənçay müqaviləsi ilə Şimali Azərbaycanın digər xanlıqları kimi Naxçıvan xanlığının da mövcudluğuna son qoyulub. Həmin il martın 21-də Naxçıvan və İrəvan xanlıqları ləğv edilərək Rusiyanın tərkibinə qatılıb. Nəzakət xanımın sözlərinə görə, həmin hadisədən sonra bu sarayda Kəngərli süvarilərinin komandanlığı yerləşdirilib, 1918-1920-ci illərdə isə Naxçıvan Milli Müdafiə Şurasının qərargahı buraya köçürülüb. Xan sarayı müxtəlif dövrlərdə baxımsız vəziyyətə düşsə də, bu günümüzədək qorunub saxlanılıb, əsaslı şəkildə təmir olunaraq binanın daxili və fasadı milli ornamentlərlə bəzədilib, həyətdə abadlıq işləri aparılıb, müasir işıqlandırma sistemi quraşdırılıb.

Culfa Rayon İcra Hakimiyyəti, Mədəniyyət Şöbəsinin təşkilatçılığı ilə 15 İyun – Milli Qurtuluş Günü ilə əlaqədar Culfa şəhər 3 nömrəli tam orta məktəbin iclas zalında sərgi təşkil edilib. Sərgidə 35 yaradıcı şagirdin 250 rəsm və əl işləri nümayiş olunub.
Tədbirdə rayon İcra Hakimiyyəti başçısı aparatının İctimai-siyasi və humanitar məsələlər şöbəsi müdirinin müavini Orxan Ələkbərli çıxış edərək bildirib ki, ölkəmizin hər yerində olduğu kimi, muxtar respublikamızda da milli dəyərlərimizə, tarixi-mədəni irsimizə qayğı ilə yanaşılır. Bu sahədə sistemli tədbirlər həyata keçirilərək tarixi abidələrə yeni həyat verilib, xalq yaradıcılığı günləri təşkil olunub.
Sonra sərgiyə baxış olub.

Hüseyn Şəkərəliyev

Keçəçilik sənəti Azərbaycanda qədim zamanlardan inkişaf edib, hörmə, tikmə, toxumadan fərqli olaraq basma üsulu üzrə ixtisaslaşmış ustalar tərəfindən aparılıb. Onlar güzəm yundan keçə qəlibləri və nəməd hazırlayırdılar. Yaz fəslində yunları qırxılmayan qoyunların nəm yerlərdə yatarkən yunlarının bir-birinə keçərək qəlib şəklinə düşdüyünü görən çobanlar sonralar yunu sabunlu su ilə isladaraq bükməyə, döyəcləməyə başlamış və beləliklə, keçə əldə etmişlər. 

Hələ eramızdan əvvəl VI yüzillikdə tarix səhnəsinə çıxan və ilk türk tayfalarından olan hunlar çadırların üzərini və döşəməni keçə ilə örtərmişlər. Qədim türklər tayfanın yaşlı kişiləri və qonaqlar üçün ayrılmış xüsusi yerləri zəngin naxışlı keçə ilə bəzəyərmişlər. Qadınlar və qızlar isə zamanlarının çoxunu keçə və ondan müxtəlif əşyaları düzəltməklə keçirərmişlər. Xalq arasında keçə hazırlayan ustalar keçəçi, həllac və ya atıcı adlandırılardı. Keçə hazırlanarkən yerinin hamarlığı, genişliyi və rahatlığı da nəzərə alınardı.
Minilliklərboyu məişətimizdə geniş istifadə etdiyimiz keçəçilik sənəti xalçaçılığın digər növləri olan həsir, palaz, kilim, sumax, vərni, şəddə, zili və nəhayət, xovsuz xalça növündən xovlu və süjetli xalça növlərinə qədər uzun bir yol keçmişdir.
Xalqımızın mədəni tarixinə aid çoxsaylı faktlarla zəngin “Kitabi­-Dədə Qorqud” dastanında keçə haqqında maraqlı məqamlar yer alıb. Dastanda alaçıqların keçədən tikilməsindən, çobanların bu materialdan yapıncı kimi istifadə etmələrindən, ulu babalarımızın atlarını keçə ilə bəzəmələrindən geniş söhbət açılır. Dastanda deyilir: “Kimin ki oğlu-qızı yox, qara otağa qondurun, qara keçə altına döşəyin, qara qoyun yəxnisindən önünə gətirin”.

Türkiyəli sənətçi, rəssam və jurnalist Hülya Sezginin “Ortaq səs” qəzetində “İki dövlət, bir millət – qardaş Naxçıvan” sərlövhəli məqaləsi dərc edilib.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 95 illiyi münasibətilə keçirilən “Naxçıvan – bəşə­riyyətin beşiyi” IV Beynəlxalq Rəsm Festivalında iştirak edən Hülya Sezgin muxtar respublikadan aldığı zəngin təəssüratlarını oxucularla bölüşüb. O məqaləsinə belə başlayır: “Naxçıvan və naxçıvanlılar mənə çox doğmadır. Bundan əvvəlki iki festivalda da Naxçıvanda olmuşam. Ona görə də festivalda iştirak edən rəssamlara Naxçıvan haqqında məlumat verirdim. Naxçıvanı əvvəl Azərbaycanın bir rayonu sanırdım. Cahilmişəm. Çünki İqdırla sərhəd olan Naxçıvan Azərbaycandan ayrı düşmüş və onun tərkib hissəsi olan muxtar dövlətdir.... Naxçıvanda kənd təsərrüfatı və sənaye inkişaf edir. Zəngin tarixi-mədəni irsi var. Sahib çıxıb qorumağı da çox yaxşı bilirlər. Hər tərəf tər-təmiz, yaşıllıqlarla və gül-çiçəklə əhatə olunub. Ona görə də bu gözəl diyarı hər kəs gəzmək, görmək istəyir. Turizmin inkişafı isə iqtisadiyyata ciddi töhfə verir. Naxçıvanda bu sahədə mühüm işlər görülür, malik olduğu zəngin mədəniyyət təbliğ edilir, sənətə və sənətkara qiymət verilir, gözəl festivallar keçirilir. Düşünürəm ki, Türkiyənin turizm şirkətləri öz marşrutlarına Naxçıvanı əlavə etməlidirlər”.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi və Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzinin təşkilatçılığı ilə AMEA Naxçıvan Bölməsi Bioresurslar İnstitutunun Nəbatat bağında mərkəzin rəsm dərnəyi üzvlərinin iştirakı ilə etüd dərsi keçilib.
5 iyun – Ətraf Mühitin Mühafizəsi Günü ilə bağlı keçirilən tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyinin əməkdaşı Rasim Rüstəmov və Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzinin direktoru Namiq Novruzov çıxış edərək bildiriblər ki, dərsin keçilməsində əsas məqsəd yeniyetmə və gənc­lərin ekoloji maarifləndirilməsi, onların asudə vaxtlarının səmərəli təşkili və təbiət qoynunda rəsm əsərləri çəkmək vərdişlərinə yiyələnməkdir.
Tədbirdə mərkəzin şöbə müdiri, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar rəssamı ­Səyyad Bayramov bildirib ki, mərkəzin yeniyetmə və gənclərinin iştirakı ilə təbiət qoynunda etüd dərsi ilk dəfədir, keçilir. Onların təbiətin gözəlliklərini həvəslə tabloda əks etdirmələrindən görünür ki, belə dərslər yeniyetmə və uşaqların maariflənməsində, təbiətə xoş münasibətində əhəmiyyətli rol oynayır.
Qeyd edək ki, etüd dərsdə 27 istedadlı uşaq və yeniyetmə iştirak edib. Sonra mərkəzin rəsm dərnəyinin üzvləri fərdi qaydada təbiət mənzərələrinin rəsmlərini çəkiblər.

 G.TAHİROVA

Bahara gözəllik verən onun təravəti, gül-çiçəklərinin ətridirsə, insan ömrünü mənalandıran da uşaqlıq çağlarıdır. Uşaqlıq illəri elə bir yaş dövrüdür ki, hələ bərkə-boşa düşmədiyin üçün həyatı dərindən dərk etmir, ətrafda baş verənlərə seyrçi qalırsan. Ağ vərəqtək saf olan uşaq yaddaşında məsum duyğular, düşüncələr yaranır, gözlərində yaşadığımız dünyanın sevinci əks olunur. Məhz elə buna görədir ki, hər kəs yaşlandıqca, həyatın çətinlikləri ilə üzləşdikcə, uşaqlıq çağlarını arzulayır, yenidən o illərə qayıtmaq istəyir. Uşaqlıq dövrünün, necə deyərlər, olmazsa-olmazlarından biri də o yaş üçün xarakterik olan oyunlardır...

– Ay bala, gəl evə, bu qovalaqaç oyununu az oyna, axırda tərləyib xəstələnəcəksən.
– Ana, bir az da oynayım, gələcəyəm.
– Günorta olub, heç olmasa, gəl bir dürmək tutum ye, oyun qaçmır ki, sonra oynayarsan.
– Yox, ana, ac deyiləm, qonşumuz Mahirə xala sağ olsun, hərəmizə bir kətə verdi yedik!
Əziz oxucular, ana ilə bala arasında keçən bu qısa dialoq, yəqin ki, sizləri uşaqlıq çağlarına qaytardı, o illərdə yaşananlar yada düşdü. Mən də bu yazını hazırlayarkən illər öncə məhəlləmizdəki uşaqlarla keçirdiyim o günləri xatırladım. O zamanlar hər gün həmyaşıdlarımla təbiət qoynunda müxtəlif oyunlar oynayar, uşaqlıq illərimizi şən, deyə-gülə keçirərdik. Bəzən oyunlar zamanı yıxılar, ayaqlarımıza, əllərimizə izlər düşərdi. Ancaq bu, bizi qorxutmaz, əksinə, nənələrimizin: – ay bala, narahat olma, uşaq yıxıla-yıxıla böyüyər, – deməsindən həvəslənərdik. Artıq o illərin üzərindən çox sular axıb. Vaxtaşırı kəndimizə yolum düşəndə o günlərin xoş xatirələri yenidən yaddaşımda canlanır. Ancaq təəssüfedici hal odur ki, əvvəllər tozlu-torpaqlı küçələrdə oynayan uşaqların şaqraq gülüşlərinin yerini indi səssizlik tutub. Nə küçədə oynayan uşaq görmək olur, nə də uşaqları evə, dərs oxumağa çağıran valideynləri. Bu bir tərəfdən yaxşı hal olsa da, digər tərəfdən balacaların fiziki inkişafına mənfi təsir göstərir.

Əsasən, uşaqlar üçün kiçikhəcmli şeirlər qələmə alan Kamil Arazın “Şeirlər”, “Göydən üç alma düşdü”, “Xəzinə” kitabları ilə əvvəlcədən tanış idim. Uşaqların mənəvi dünyasını zənginləşdirən bu kitablarda balaca fidanlara təqdim edilən şeirlər, ilk baxışdan səmimiyyəti ilə diqqəti çəkir. Onları oxuyarkən hiss etmək çətin deyil ki, müəllif sirli-soraqlı uşaq dünyasına yaxından bələddir və bu şeirləri qələmə alarkən də onların daxili dünyasını diqqətdə saxlayır. 

Bu günlərdə Kamil Araz yeni “Tapmacalar” kitabı ilə öz oxucularının görüşünə gəlib. 212 tapmacadan ibarət olan kitaba filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, şair-publisist Elxan Yurdoğlu yazdığı “Müəllifli tapmacalar” adlı ön sözdə çox haqlı bir qənaətə gəlir: “...Yazılan hər hansı bir əsərin mürəkkəbi qurumamış internetdə – sosial şəbəkələrdə özünə yer tapdığı indiki dövrdə daha çox cəmiyyətə, gənc­liyə hesablanmış ədəbi janrlar, mövzular “at oynadır”. Belə olan məqamda cəmiyyətin müəyyən bir hissəsini təşkil edən balaca körpələr, uşaqlar diqqətdən kənarda qalır...
Nə yaxşı ki təkcə dilçiliyin, folklorşünaslığın fədakar tədqiqatçıları deyil, bu sahədə milli vətənpərvərlik duyğuları ilə can yandıran ziyalılarımız, sadə vətəndaşlarımız da var”.

Mayın 29-da “Gənclik” Mərkəzində Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Şəhər Uşaq Musiqi və İncəsənət Məktəbinin fortepiano ixtisası üzrə VII sinif şagirdi Fidan Novruzovanın solo konserti olub. Konsert Azərbaycan xalqının ümummilli lideri ­Heydər Əliyevin anadan olmasının 95 illiyinə həsr edilib.
Konsertin aparıcısı bildirib ki, Fidan Novruzova 2003-cü ildə Naxçıvan şəhərində anadan olub. Hazırda Naxçıvan Qızlar Liseyinin 9-cu sinfində təhsil alır. 2011-ci ildə Naxçıvan Şəhər 2 nömrəli Uşaq Musiqi Məktəbinin Fortepiano ixtisası üzrə 1-ci sinfinə daxil olan Fidan muxtar respublikada keçirilən müsabiqələrdə müxtəlif nominasiyalar üzə mükafatlara layiq görülüb.
Konsertdə Fidan Novruzovanın dünya musiqisinin böyük korifeylərinin, Azərbaycan bəstəkarlarının, Naxçıvan Şəhər Uşaq Musiqi və İncəsənət Məktəbinin skripkaçalanlar və instrumental ansamblları ilə birlikdə ifa etdiyi musiqi əsərləri maraqla qarşılanıb. Konsert görkəmli bəstəkar və pianoçu Fərhad Bədəlbəylinin “Dəniz” əsərinin ifası ilə başa çatıb. Bu əsər ümummilli lider Heydər Əliyevin zəngin həyat yolunu əks etdirən fraqmentlərin səhnədə canlandırılması ilə müşayiət edilib.
Konsert müəllim və şagirdlərdə xoş ovqat yaradıb.
Konsertdən sonra Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova gənclərə göstərilən qayğıdan danışıb, istedadlı şagirdi, onun müəllimlərini təbrik edərək onlara təhsildə uğurlar arzulayıb.

Əli RZAYEV

Naxçıvan haqqında çoxsaylı paylaşımlar ediblər

Ötən həftə keçirilən “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” IV Beynəlxalq Rəsm Festivalı burada yaradılan bir-birindən dəyərli əsərlərlə yadda qaldı. Qədim diyarın tarixi, müasir həyatı, mədəniyyəti, habelə Naxçıvan şəhərinin İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı olması bu əsərlərin əsas məğzini təşkil edirdi.
Festivala dəvət almış rəssamların Naxçıvanın gəzməli və görməli yerləri ilə tanışlığı onlarda böyük maraq doğurub. Bunu həmin sənət adamlarının öz vətənlərinə geri qayıtdıqdan sonra sosial şəbəkələrdə etdikləri paylaşımlarda da görmək mümkündür. Bu paylaşımlarda Naxçıvanın maraqlı yerləri ilə tanışlıqdan alınan təəssüratların nə qədər dolğun olduğu aydın anlaşılır.
Türkiyəli rəssam Nülufər İnaltongun “Facebook” sosial şəbəkə hesabında onların festival müddətində Naxçıvanqalada, Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkında, Bəhruz Kəngərli Muzeyində, Xalça Muzeyində, müqəddəs Əshabi-Kəhf ziyarətgahında, Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyində, habelə Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Sərgi Salonunda və Əcəmi seyrəngahında olduqları zaman çəkdiyi fotoşəkillər paylaşılıb.
Başqırdıstanlı rəssam Diana Arslanova isə Heydər Əliyev Muzeyi, Əshabi-Kəhf ziyarətgahı, Naxçıvanqala, Möminə xatın türbəsi, Əcəmi seyrəngahı, Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkı və Xalça Muzeyi haqqında paylaşımlar edib.

Xəbər verdiyimiz kimi, Naxçıvanda ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 95-ci ildönümünə həsr olunmuş “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” IV Beynəlxalq Rəsm Festivalı keçirilib. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Bilik Fondunun, Mədəniyyət Nazirliyinin və Rəssamlar Birliyi tərəfindən təşkil edilən beynəlxalq festival çərçivəsində rəssamlar qədim diyarın bir çox gəzməli-görməli yerləri, tarixi abidələri, mədəniyyət müəssisələri ilə tanış olublar. Festivalın sonuncu günü iştirakçılar Qarabağlar Türbə Kompleksi, “Cahan” AVM, Naxçıvan Biznes Mərkəzi ilə də tanış olub, Naxçıvan Dövlət Universitetində təşkil edilən rəsm sərgisinə baxıblar. Onlarla görüşüb həmsöhbət olduq, Naxçıvanla bağlı təəssüratlarını öyrəndik.

Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının sədri, Xalq rəssamı Fərhad Xəlilov: – Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan Muxtar Respublikası həm tarixi keçmişi, həm də mədəniyyəti ilə zəngin bir diyardır. Muxtar respublika ötən illər ərzində çox böyük inkişaf yolu keçib, yeni, gözəl memarlıq quruluşuna malik binalar tikilib, müasir yollar salınıb, müxtəlif muzeylər yaradılıb. Xüsusilə muxtar respublikada mədəniyyət sahəsində böyük işlər görülüb. Bu da Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin milli mədəniyyətin inkişafına göstərdiyi böyük qayğıdır. Bu qayğının nəticəsidir ki, Naxçıvanda rəssamların fəaliyyəti üçün ən müasir şərait yaradılıb, onların əməyi daim yüksək səviyyədə qiymətləndirilir. “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” IV Beynəlxalq Rəsm Festivalının keçirilməsi də muxtar respublikada mədəniyyətə göstərilən diqqətin bir nümunəsidir. Bu festivalın muxtar respublika üçün böyük əhəmiyyəti var. Burada iştirak etmək üçün dünyanın müxtəlif ölkələrindən rəssamlar gəlib. Naxçıvanın təbiəti, tarixi tikililəri onlar üçün tükənməz mövzu mənbəyidir. Bu da imkan verir ki, Naxçıvan beynəlxalq aləmdə daha çox tanınsın, təbliğ olunsun. Bir daha belə bir festivalın keçirilməsinə görə Ali Məclisin Sədrinə rəssamlarımız adından dərin ­minnətdarlığımı bildirirəm.

Mayın 23-də Naxçıvan şəhərindəki Əcəmi Seyrəngahı Mədəniyyət və İstirahət Parkında ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 95 illiyinə həsr olunmuş “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” IV Beynəlxalq Rəsm Festivalının açılış mərasimi keçirilmişdir.

Naxçıvanda ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 95-ci ildönümünə həsr olunmuş “Naxçıvan – bəşəriyyətin beşiyi” IV Beynəlxalq Rəsm Festivalı keçirilir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Bilik Fondunun, Mədəniyyət Nazirliyinin və Rəssamlar Birliyinin təşkilatçılığı ilə bu gün açılışı olacaq festivalda 14 ölkədən 63 rəssam iştirak edəcək.

  Qədim diyarımızda muzeylərin fəaliyyətinə göstərilən diqqət və qayğı nəticəsində yeni muzeylərin yaradılması sahəsində mühüm işlər görülür, bu mədəniyyət ocaqları muzeyşünaslığın yeni nailiyyətlərinə əsaslanaraq qurulur, cəmiyyətin həyatında mühüm rol oynayan uğurlu işlər kimi tarixə düşür.

Açıq Səma Altında Muzey Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2002-ci il 11 iyun tarixli Sərəncamına əsasən Naxçıvan şəhərindəki Əcəmi seyrəngahında yaradılıb.
“Xan Sarayı” Dövlət Tarix-­Memarlıq, Möminə Xatın və Açıq Səma Altında Muzey Kompleksinin direktoru, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Nəzakət Əsədova bu mədəniyyət müəssisəsi haqqında bizi məlumatlandırdı. O bildirdi ki, muzeyin yaradılmasında əsas məqsəd xalqımızın mifoloji və dini baxışlarını özündə əks etdirən maddi-mədəniyyət nümunələrinin mühafizəsi, öyrənilməsi və təbliğ edilməsidir. İlk dəfə 80 eksponatla fəaliyyətə başlayan muzeydə hazırda 400-dən çox eksponat sərgilənir. Burada mifoloji və dini dünyagörüşlə əlaqədar olan 226 qoç heykəli, daş kitabə, qəbirüstü abidə, sütun altlıqları, müxtəlif daş fiqurlar, qəbir­üstü sənduqələr, daşla bağlı məişət əşyaları qorunub nümayiş etdirilir. Dəyirmandaşı, tikinti üçün istifadə olunan daşlar, dibəkdaşı, daş qablar vaxtilə xalqımızın məişətində geniş istifadə olunub. Ekspozisiyada nümayiş etdirilən zoomorf abidələri isə təbii proseslər nəticəsində yaranan abidələrdir.

Mayın 18-də Çin Xalq Respublikasının “HUAWEI Technologies Co.LTD” şirkətinin dəstəyi ilə nəşr olunmuş “Qədim və müasir Naxçıvan” kitabının təqdimatı olub.

Muzeylər milli özünəməxsusluğu nümayiş etdirən, milli-mənəvi dəyərləri toplayan, keçmişlə bağlı həqiqətləri təcəssüm etdirən, ­qoruyan və təbliğ edən mədəniyyət ocaqlarıdır. Bu gün muzeylərimiz zəngin sənət incilərinin və milli sərvətlərin nümayiş etdirildiyi bir şəbəkəyə malik olub muxtar respublikamızın bütün bölgələrini əhatə edir.

Naxçıvanda muzey işinin özünəməxsus inkişaf tarixi vardır. XIX əsrin sonlarında böyük yazıçı-­dramaturq Cəlil Məmmədquluzadə Nehrəm kənd məktəbində muzey yaratmaq təşəbbüsü ilə Xalq Məktəbləri İdarəsinə yazılı müraciət etmiş və Azərbaycanda ilk dəfə olaraq bu kənd məktəbində Naxçıvanın tarixinə dair maddi-mədəniyyət nümunələrinin toplandığı muzey yaratmışdır. 1924-cü ildə Naxçıvanda Tarix-Etnoqrafiya Muzeyi təşkil edilmiş, 1926-cı ildə isə Naxçıvan şəhər sakini Balabəy Əlibəyovun yaratdığı şəxsi muzey dövlət muzeyi kimi fəaliyyət göstərməyə başlamışdır. 1925-ci ildə Azərbaycan üzrə yaradılan cəmiyyətin bir şöbəsi kimi fəaliyyət göstərməyə başlayan “Naxçıvanı Tədqiq və Tətəbbö” Cəmiyyətinin də muzeyin zənginləşməsində xidmətləri olmuşdur.
Ölkəmizdə muzey işinin, muzeyşünaslığın inkişafı ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ulu öndərin rəhbərliyi ilə ötən əsrin 70-80-ci illərində Azərbaycanda yeni muzeylərin yaradılması, onların bazasının möhkəmləndirilməsi, muzey fondlarının zənginləşdirilməsi və ekspozisiyaların müasir şəkildə qurulması üçün mühüm tədbirlər həyata keçirilmişdir. Həmin dövrdə ölkəmizdə bu sahəni inkişaf etdirmək üçün Azərbaycan Muzeylər İdarəsi, Muzey İşi üzrə Respublika Elmi-Metodik Mərkəzi, Muzeylərin Bədii Tərtibatı Müəssisəsi, Muzey Sərvətlərinin və Xatirə Əşyalarının Elmi-Bərpa Mərkəzi kimi qurumlar yaradılaraq fəaliyyətə başlamışdır. Qısa zaman ərzində Azərbaycanın 60-dək rayonunda tarix-diyarşünaslıq muzeyləri yaradılmışdır. Məhz bu dövrdə Şərur, Babək, Ordubad, Culfa və Şahbuz rayonlarında tarix-diyarşünaslıq muzeyləri fəaliyyətə başlamışdır. Ölkəmizdə 1969-cu ilədək 29 muzey fəaliyyət göstərmişdirsə, ümummilli liderimizin rəhbərliyi illərində 111 müxtəlif profilli muzey yaradılmışdır.

Mayın 17-də Naxçıvan Dövlət ­Filarmoniyasında Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 95 illiyinə həsr edilmiş mahnı müsabiqəsi ­keçirilib.
Tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri ­Natəvan Qədimova bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi ­Sədrinin “Ümummilli lider Heydər Əliyevin anadan olmasının 95 illiyinin Naxçıvan Muxtar Respublikasında keçirilməsinə dair Tədbirlər Planının təsdiq edilməsi haqqında” 2018-ci il 16 aprel tarixli Sərəncamından irəli gələn vəzifələr uğurla icra olunur. Tədbirlər planına əsasən ümummilli ­liderə həsr olunmuş şeir və mahnı müsabiqələrinin keçirilməsi nəzərdə tutulub. Bugünkü mahnı müsabiqəsi Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin və Bəstəkarlar Təşkilatının birgə təşkilatçılığı ilə həvəskar və professional bəstəkarlar arasında keçirilir. Müsabiqənin keçirilməsində əsas məqsəd dahi Heydər Əliyevin mənəvi irsindən faydalanmaqla Naxçıvan Muxtar Respublikasında yetişən gənc nəslin bədii və estetik zövqünün formalaşmasına kömək etmək, istedadlı bəstəkarları aşkar edib üzə çıxarmaq, onların yaradıcılıq potensialını inkişaf etdirməkdən ibarətdir.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmiş müvafiq əsasnaməyə əsasən muxtar respublikamızda yaşayan həvəskar və professional bəstəkarlıqla məşğul olan yaşı 18-dən yuxarı şəxslər müsabiqədə iştirak etmək hüququ qazanıb.
Yaradılmış Təşkilat Komitəsi müsabiqənin keçirilməsi üçün lazımi tədbirləri görüb, münsiflər heyəti müəyyən olunub. Müsabiqənin gedişi zamanı təqdim olunmuş əsərlər 10 ballıq sistem üzrə gizli səsvermə yolu ilə qiymətləndiriləcək və qaliblər müəyyən ediləcəklər.

Müsabiqəni giriş sözü ilə açan Naxçıvan Dövlət Universitetinin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov qeyd edib ki, ictimai-siyasi, fəlsəfi məzmunlu olmaqla, əsasən, lirik növ olan qəzəl Azərbaycan poeziyasının ən çox işlənən şeir formasıdır. Əruz vəzninin müxtəlif bəhrlərində yazılan qəzəl, əsasən, 5-12 beytdən ibarət olur. İlk beyti “mətlə”, son beyti “məqtə” adlanan bu poetik növün sonunda şair öz təxəllüs və ya adını göstərir.
Tarix-filologiya fakültəsinin təşkil etdiyi müsabiqədə 20-yə yaxın tələbə iştirak edib. Universitetlərarası müəllim-tələbə mübadiləsi çərçivəsində Türkiyənin Qars Qafqaz Universitetindən gələn 4 tələbə də müsabiqəyə qatılıb. Münsiflər heyətinin rəyinə əsasən Azərbaycan dili və ədəbiyyat ixtisası üzrə III kurs tələbəsi Şəlalə Qurbanova müsabiqənin qalibi olub. Həmin ixtisas üzrə II kurs tələbələri Nərmin Maqsudova II, Lamiyyə Bağırbəyli isə III yerə çıxıblar. Qaliblər universitetin diplom və hədiyyələri ilə mükafatlandırılıblar. Müsabiqədə iştirak edən digər tələbələr isə ali məktəbin fəxri fərmanı ilə təltif ediliblər. Qardaş ölkə­dən gələn tələbələr də müsabiqədə fərqlənənlər sırasında olublar.
Qeyd edək ki, münsiflər heyətinin tərkibində əslən azərbaycanlı olan, Qars Qafqaz Universitetində müəllim kimi fəaliyyət göstərən filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Ellada Gərayzadə də olub. Məlumat üçün onu da bildirək ki, Türkiyə Cümhuriyyətinin bu ali təhsil ocağından gələn müəllim və 6 nəfər tələbə həftənin sonuna qədər Naxçıvan Dövlət Universitetində olacaq, müvafiq ixtisaslar üzrə dərslərdə iştirak edəcəklər.

Səadət Əliyeva

Ötən əsrin 70-80-ci illərində bütün sahələr kimi, milli mədəniyyətimiz də muxtar diyarımızda öz inkişaf dövrünü yaşayıb. Sənətə, sənət adamlarına böyük qayğı ilə yanaşan ümummilli liderimiz ­Heydər Əliyevin səyi və köməyi nəticəsində incəsənətin bir çox sahələrində olduğu kimi, rəssamlıq sənətində də nailiyyətlər, uğurlar qazanılıb. Bunu 1982-ci ildə ulu öndər Heydər Əliyevin himayəsi ilə yaradılan Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyasının timsalında da aydın görmək olar.
Bu mədəniyyət müəssisəsi ilə bağlı bizi maraqlandıran sualları Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin üzvü, Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyasının direktoru Hökümə Məmmədli cavablandırdı. O bildirdi ki, muxtar respublikada ictimai həyatın bütün sahələrinin yeniləşdirilməsi yaradıcılıq təşkilatlarını, o cümlədən Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyasını da əhatə edib. 1982-ci ildə ulu öndərin təşəbbüsü ilə yaradılan qalereya 2000-ci ildən fəaliyyətinə Heydər Əliyev Sarayında davam edib. 2009-cu ildə binada aparılan əsaslı bərpa və yenidənqurma işlərindən sonra sarayın 3-cü mərtəbəsində qalereya üçün inzibati otaqlar və geniş ekspozisiya zalı istifadəyə verilib. Əsasən muxtar respublika rəssamlarının əsərləri nümayiş etdirilən muzeytipli müəssisənin fondunda 70-dən çox rəssamın 400-ə yaxın əl işi mühafizə olunur. Bunlardan 80-i ekspozisiya zalında nümayiş etdirilir. Qalereyada Azərbaycanda, onun Naxçıvan diyarında yaşayıb, fəaliyyət göstərən rəssamlarla yanaşı, əcnəbi rəssamların da rəsm əsərləri qorunub saxlanılır, nümayiş olunur.

Naxçıvan şəhərinin 2018-ci il üçün İslam Mədəniyyətinin Paytaxtı seçilməsi ilə əlaqədar gənclərin Yusif Küseyir oğlu türbəsinə ekskursiyası təşkil olunub.
Türbənin bələdçisi Naxçıvan-Marağa memarlıq məktəbinin və ümumilikdə, Azərbaycan memarlığının ən böyük nümayəndələrindən biri olan memar Əcəmi Naxçıvaninin əsəri, tarixi-memarlıq abidəsi olan türbə haqqında məlumat verərək bildirib ki, türbə ikiqatlı olub hər iki qatı səkkizbucaqlı biçimdədir. Türbə kənardan birqatlı qüllə kimi görünür. Yusif Küseyir oğlu türbəsi ilk baxışdan tutumunun həndəsi təmizliyi, nisbətlərinin incəliyi və harmonik gözəlliyi ilə yadda qalır. Abidə xalq arasında “Atababa türbəsi” və ya “Atababa günbəzi” də adlanır. Səkkiz əsrdən çox yaşı olan türbə XX əsrin ortalarında bərpa edilmişdir. Bərpa işləri nəticəsində türbənin dağılmış hissələri düzəldilmiş, mühəndis qurğuları möhkəmləndirilmişdir. Divarlarının qalınlığı 80 santimetrdir. Türbədə biz ikiqat günbəz quruluşunun ən görkəmli, zəmanəmizə qədər əvvəlki şəklini mühafizə etmiş və indiyə qədər gəlib çatmış yeganə bir nümunəsini görürük.
Qeyd edək ki, ekskursiya Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Gənclər Fondu, Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatı Heydər Əliyev adına Gənclər Birliyi tərəfindən təşkil olunub.

Ceyhun MƏMMƏDOV

Azərbaycan milli teatr tarixinə parlaq səhifələr yazmış qədim Naxçıvan teatrının yaradılmasından 135 il ötür. Dünən bu münasibətlə Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında tədbir keçirilib.