Dünən Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Muxtar Respublika Ədəbiyyat Muzeyində Xalq yazıçısı Hüseyn İbrahimovun həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş konfrans keçirilib.
Konfransı giriş sözü ilə açan Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin və Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun Xalq yazıçısı Hüseyn İbrahimovun anadan olmasının 100 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında imzaladıqları sərəncamların əhəmiyyətindən danışıb.
Bildirilib ki, Azərbaycan nəsrinin inkişafında və zənginləşməsində Xalq yazıçısının özünəməxsus xidməti vardır. Əsərlərinin məzmunu, janrı və mövzu əhatəliliyinə görə yazıçı geniş oxucu kütləsinin rəğbətini qazanıb. Tanınmış nasir, publisist və ziyalının həyat və yaradıcılıq yolundan ətraflı məlumat verən nazir Hüseyn İbrahimovun əsərlərinin rus, tacik, tatar, fransız və başqa dillərə tərcümə edildiyini bildirib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən aprel ayında mədəni-kütləvi, əlamətdar və tarixi günlərlə bağlı tədbirlərin keçirilməsi diqqətdə saxlanılmışdır.

Belə ki, ötən ay Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaradılmasının 95 illiyi, böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650, görkəmli yazıçı Cəlil Məmmədquluzadənin 150 illiyi, “Molla Nəsrəddin” jurnalının nəşrə başlamasının 113-cü ildönümü qeyd edilmişdir. Həmçinin müxtəlif müsabiqələrin və tədbirlərin keçirilməsinə diqqət artırılmışdır. Muxtar respublikanın rayon mədəniyyət saraylarında əhalinin asudə vaxtının və istirahətinin səmərəli təşkili məqsədilə konsertlər keçirilmiş, tamaşa və filmlər nümayiş olunmuş, Şərur yallılarının reyestrə alınması işi davam etdirilmiş, “Müasir gənclik və mədəniyyətimiz” devizi ilə “Adət-ənənələrimizin rəmzi – yallı” mövzusunda dəyirmi masa təşkil olunmuşdur.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində ixtisasların müvafiq təşkilatlara hamiliyə verilməsinə dair əlavə tədbirlər və innovasiyaların dəstəklənməsi haqqında” 2019-cu il 3 aprel tarixli Sərəncamının icrası ilə bağlı nazirlikdə ekspert qrupu yaradılmış, muxtar respublikanın ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrinin müəllim və tələbələri ilə görüş keçirilmişdir. Həmin görüşlərdə sərəncamın icrası ilə bağlı təkliflər müzakirə olunmuşdur.

Mayın 22-də Cəlil Məmməd­quluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Naxçıvan Muxtar Respublikasında Xalq yaradıcılığı günlərinin keçirilməsi haqqında” 2009-cu il 7 fevral tarixli Sərəncamına uyğun olaraq xalq teatrlarının festivalına start verilib.

Keçmişdən günümüzə qədər, demək olar ki, bütün mədəniyyətlərdə, Səlcuqlu və Osmanlı dövrlərində Anadoluda uğurla istifadə edilən minakarlıq Sasanilər zamanında (224-651) sənətkarlar  tərəfindən yaradılıb. Bu sənəti monqollar Hindistan və digər ölkələrə yayıblar. Bəzi tarixi mənbələr göstərir ki, Səlcuqlu, Səfəvilər və Zənd sülalələrinin yaşayış məskənlərindən minakarlıq üslubunda emal edilmiş yemək qabları və materiallar aşkar olunub. Belə yemək qablarının əksəriyyəti Qacar sülaləsinə aiddir. Səfəvilər dövründə buraya səfər edən fransız səyyahı qeydlərində yazırdı: “Bu əşyalar parlaq rəngli quşlar, heyvanlar, çiçək naxışları və ornamentlərlə bəzədilmişdir”. 

Düz 3 dəqiqə 50 saniyə… Baltik dənizi susdu. Riqadan Stokholma yolçu olan gəminin 7 min nəfərlik heyəti susdu. Gəminin konsert zalında 300-dən artıq iştirakçı, tamaşaçı susdu. Bu sükuta səbəb Nəcəf Hacılı idi. Naxçıvanımızın yetirməsi, ürəyi ilə həmahəng döyünən ritmlərlə bütün diqqətləri özünə yönəldən, təxəyyülündən süzülüb gələnləri də ona ayrılan vaxta sığdırmaqla ətrafa susub qulaq asmağı təlqin edən Nəcəf Hacılı. Burada – dənizin ortasındaca “Rapsodio Del Baltico” I Beynəlxalq incəsənət festival-­müsabiqənin Qala konsertində Azərbaycan, onun ardınca da “Nəqşicahan sədası” ritmlərinı bir əli ritmdə, bir əli nağaranın iplərini boşaldıb-bərkitməklə özünəməxsus şəkildə bəmdən zilə qaldırmaqla gözəl bir performans göstərdi Nəcəf. 19 yaşlı bu oğlanın ritmləri bir andaca susmuş dənizi də, onu dinləyənləri də lərzəyə gətirdi. 

Musiqinin dili, milliyyəti yoxdur, deyiblər. Dünyanın onlarla ölkəsindən festival-müsabiqəyə qatılan müxtəlif dillərdə danışan insanlar Nəcəfin ifasını eyni duyumla qarşılayıb, sürəklə alqışladılar. Və bu alqışlar bir qədər sonra – münsiflər heyətinin qərarı açıqlananda aparıcının böyük coşqulu çağırışından sonra Nəcəf Hacılı Azərbaycan bayrağı ilə səhnəyə gəlib birinci yerin diplom və kubokunu alarkən də eynilə təkrarlandı.

Mayın 17-də Ordubad Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində Beynəlxalq Muzeylər Günü ilə bağlı tədbir keçirilib.
Tədbirdə giriş sözü ilə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova bildirib ki, muxtar respublikamızda muzey işinin özünəməxsus inkişaf tarixi vardır. XIX əsrin sonlarında böyük yazıçı və dramaturqumuz Cəlil Məmmədquluzadə Nehrəm kənd məktəbində muzey yaratmaq təşəbbüsü ilə Xalq Məktəbləri İdarəsinə yazılı müraciət edib və Azərbaycanda ilk dəfə olaraq bu kənd məktəbində Naxçıvanın tarixinə dair maddi mədəniyyət nümunələrinin toplandığı muzey yaradıb. Naxçıvanda ilk Tarix-Etnoqrafiya Muzeyi isə 1924-cü il 30 oktyabrda təşkil edilib.
Vurğulanıb ki, ölkəmizdə muzey işinin, muzeyşünaslığın inkişafı ümummilli ­liderimiz Heydər Əliyevin adı ilə bağlıdır. Ulu öndər ötən əsrin 70-80-ci illərində Azərbaycanda yeni muzeylərin yaradılması, fəaliyyəti üçün mühüm tədbirlər həyata keçirib. Həmin dövrdə Azərbaycanın 60-dək rayonunda tarix-diyarşünaslıq muzeyləri yaradılıb. Məhz bu dövrdə Şərur, Babək, Ordubad, Culfa və Şahbuz rayonlarında tarix-diyarşünaslıq muzeylərinin əsası qoyulub. 1969-cu ilədək Azərbaycanda cəmi 29 muzey fəaliyyət göstərib ki, bunlardan da yalnız biri xatirə muzeyi kimi nəzərdə tutulub. Ümummilli liderimizin hakimiyyəti illərində isə ölkəmizdə 111 müxtəlif profilli muzey yaradılıb.

Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar rəssamı Həmzə Sadiqovun muxtar respublikanın 95 illiyinə həsr edilmiş 70 illik yubiley sərgisinin açılışı olub.

Xəbər verdiyimiz kimi, norveçli məşhur xor şefi və müəllimi Per Oddvar Hildre və Azərbaycanın incəsənət xadimlərindən ibarət nümayəndə heyəti Naxçıvan Muxtar Respublikasına səfərə gəliblər. Nümayəndə heyəti Naxçıvan şəhərindəki təhsil və mədəniyyət müəssisələri ilə tanış olub, norveçli dirijor xor kollektivləri üçün ustad dərsi keçib. “Şərq qapısı” qəzeti üçün qonaqların təəssüratlarını öyrəndik.

Per Oddvar Hildre – norveçli musiqiçi, əfsanəvi “Skruk” xorunun dirijoru: – Bir çox illər əvvəl, 1997-ci ildə ilk dəfə ölkənizin paytaxtı Bakıda olarkən İlqar Muradov və Siyavuş Kərimi mənə Naxçıvana hökmən getməyi tövsiyyə etdilər. Onlar mənə bu torpağın Azərbaycanın ən gözəl guşələrindən biri olduğunu və təmiz hava, təmiz su, ən əsası ­təmizürəkli insanları görmək üçün Naxçıvana səfər etməyi məsləhət bildilər. Mən belə bir imkanı yalnız bu il tapa bildim. Naxçıvana dəvət edildim və gördüyünüz kimi, artıq ­burdayam.
İlk olaraq havanın gözəl olması mənə çox xoş təsir bağışlayır. Hava limanından enərkən gördüyümüz uca dağlar, yaşıllıq və təmiz şəhər mənə çox gözəl təəssürat bağışladı. Sonra biz konservatoriyaya getdik və burada gözəl mahnı oxuyan gəncləri görmək ürəyimcə oldu.
Bilirəm ki, Azərbaycan yüksək musiqi mədəniyyətinə malikdir. Məsələn, Norveçdə Daş dövründə nəhəng daş baltalar olduğu zamanda Azərbaycanda dahi şairlər və musiqiçilər olub. Mənim üçün böyük şərəfdir ki, bu mədəniyyətlə tanış olum. Bilirəm ki, böyük siyasətçi Heydər Əliyev Azərbaycanda mədəniyyətin inkişafına xüsusi diqqət göstərib. O, musiqi, teatr, rəsm və rəqs sənətinin böyük hamisi olub, özü də bu sənət növləri ilə ­maraqlanıb.

Hüseyn Cavidin ev-muzeyində Ərtoğrol Cavidin anadan olmasının 100 illik yubileyinə həsr olunan “Hüseyn Cavidin natamam əsəri – Ərtoğrol” adlı tədbiri Hüseyn Cavidin ev-muzeyi və xatirə kompleksinin direktoru, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Bəhruz Axundov açıb.
Bildirilib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2019-cu il 18 aprel tarixli Sərəncamı ilə Azərbaycan mədəniyyətinin dəyərli simalarından biri kimi zəngin irs yaradan, musiqişünas, rəssam və tədqiqatçı Ərtoğrol Cavidin 100 illik yubileyi qeyd olunur.
Diqqətə çatdırılıb ki, böyük ədib Hüseyn Cavidin nakam oğlu Bakıda doğulub, Naxçıvanda dünyasını dəyişmiş bəstəkar Ərtoğrol Cavid Azərbaycan Pedaqoji İnstitutundan məzun olduqdan sonra musiqi təhsilini Azərbaycan Dövlət Konservatoriyasında Üzeyir Hacıbəyovun sinfində davam etdirib, eyni zamanda konservatoriyanın nəzdindəki musiqi məktəbində dərs deyib, gənc tədqiqatçı kimi musiqi folkloru nümunələrinin toplanması və tədqiqində iştirak edib.

Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzində ümumtəhsil müəssisələrində “Tariximizi qoruyaq və yaşadaq” devizi altında keçirilmiş aksiyada toplanan eksponatların Mədəniyyət Nazirliyinə təqdimetmə mərasimi olub.
Tədbiri Naxçıvan Muxtar Respublikasının Təhsil naziri Rəhman Məmmədov giriş sözü ilə açaraq təhsilə göstərilən diqqət və qayğıdan danışıb.
Təhsil naziri vurğulayıb ki, şagirdlərin vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə edilməsi, tariximizin öyrənilməsi ilə bağlı müxtəlif səpkili tədbirlər həyata keçirilir. Bu tədbirlərin davamı olaraq ümumtəhsil məktəblərində “Tariximizi qoruyaq və yaşadaq” devizi altında aksiya keçirilib.
Qeyd olunub ki, aksiya təhsil ictimaiyyəti tərəfindən böyük rəğbətlə qarşılanıb, qədim maddi mədəniyyət nümunələri, o cümlədən şəxsi kolleksiyalarda toplanmış tarixi və bədii əhəmiyyət daşıyan 400-dən artıq eksponat müəllim və şagirdlərimiz tərəfindən toplanaraq bir araya gətirilib. Bunlara toxuculuq məmulatları, məişət əşyaları, təsərrüfat və daş əmək alətləri, pul nümunələri və digər məmulatlar aiddir.
Təhsil naziri bu ənənənin gələcəkdə də davam etdiriləcəyini ­bildirib.

“Naxçıvan Muxtar Respubli­kası-95” devizi altında tələbələrin iştirakı ilə “Tarixə ekskursiya” adlı layihə həyata keçirilib.
Layihənin məqsədi Azərbaycanın digər bölgələrindən olan və muxtar respublikada təhsil alan tələbələrin Naxçıvanın tarixinə və dahi şəxsiyyətlərinə aid eksponatların əks olunduğu muzeylərlə daha yaxından tanışlığının təmin edilməsi, gənclərdə vətənpərvərlik hisslərinin yüksəldilməsi, tariximizin təbliğ olunması, onlarda intellektual oyunlara marağın artırılmasıdır.
Əvvəlcə gənclərin Naxçıvan şəhərində fəaliyyət göstərən mədəniyyət müəssisələrinə ekskursiyaları təşkil olunub.
Ekskursiyalar yekunlaşdıqdan sonra “Naxçıvanqala” Tarix-Memarlıq Muzey Kompleksində gəzinti təşkil olunan muzeylər haqqında hazırlanan suallar əsasında iştirakçılar arasında “Nə? Harada? Nə zaman?” intellektual oyunu keçirilib.
Oyunun sonunda daha çox suala düzgün cavab verən “Naxçıvan” Universitetinin “Aran” komandası birinci yerə layiq görülüb. Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun “Buta” komandası ikinci, Naxçıvan Dövlət Universitetinin “Qara­bağ” komandası isə üçüncü olub.
Qaliblərə və digər iştirakçılara Gənc­lər və İdman Nazirliyi tərəfindən diplom, fəxri fərman və hədiyyələr təqdim edilib.
30 tələbənin iştirak etdiyi layihə Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyi ilə Yeni Azərbaycan Partiyası Naxçıvan Muxtar Respublika Təşkilatının Heydər Əliyev adına Gənc­lər Birliyinin birgə təşkilatçılığı ilə həyata keçirilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Gənclər və İdman Nazirliyinin mətbuat xidməti

Bu il Azərbaycanın dahi şairi İmadəddin Nəsiminin anadan olmasının 650 illiyi təkcə ölkəmizdə deyil, bütün dünyada geniş tədbirlərlə qeyd edilir. Böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri İmadəddin Nəsimi klassik Azərbaycan poeziyasında öz yaradıcılıq yolu ilə seçilən, anadilli poeziyamızın inkişafında müstəsna xidmətləri olan söz ustadıdır. Nəsimi yaradıcılığında insanın əzəməti, şəxsiyyətin azadlığı və məhəbbət ideyası mühüm yer tutur. Onun müxtəlif ideyalarla zəngin bədii irsi özündən sonra gələn Azərbaycan və digər xalqların bədii-ictimai fikrinin inkişafına güclü təsir göstərib.

Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin ölkəmizə birinci rəhbərliyi dövründə böyük ədibin irsinə yüksək qiymət verilmişdir. 1973-cü ildə YUNESKO-nun qərarı ilə Nəsiminin anadan olmasının 600 illiyi beynəlxalq miqyasda qeyd edilmiş, Azərbaycanda və Moskvada keçirilən yubiley tədbirlərinə dünyanın bir çox ölkəsindən nümayəndələr gəlmişlər. Bu dövrdə Nəsiminin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi istiqamətində silsilə tədbirlər həyata keçirilmiş, onun ədəbiyyatda, incəsənətdə parlaq obrazı yaradılmış, eləcə də 1979-cu ildə ölkəmizin paytaxtında heykəli ucaldılmış, “Nəsimi” filmi çəkilmiş, adına məktəb, küçə, gəmi verilmiş, haqqında elmi-tədqiqat əsərləri yazılmış, böyük şairin əsərləri çap edilmişdir. Bu gün AMEA-nın Dilçilik İnstitutu və Bakı şəhərinin rayonlarından biri Nəsiminin adını daşıyır.

Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunda keçirilən təqdimat mərasimini giriş sözü ilə açan institutun rektoru, dosent Elbrus İsayev qeyd edib ki, son illərdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin yüksək diqqət və qayğısı ilə kitabxanalar yenidən qurulub, kitab fondlarına milyonlarla yeni kitablar əlavə edilib. Belə mədəniyyət müəssisələrinin zəruri ədəbiyyatlarla zənginləşdirilməsi də bu məqsədyönlü siyasətin tərkib hissəsidir. Mütaliəyə marağın artırılması, gənclərdə oxu mədəniyyətinin inkişaf etdirilməsi isə təhsil müəssisələrinin qarşısında duran zəruri vəzifələrdəndir. Bu baxımdan ilk dəfə olaraq Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun kitabxanasında “Miniatür kitab” guşəsinin yaradılmasının mühüm əhəmiyyəti vardır.
Naxçıvan Muxtar Respublikası Yazıçılar Birliyinin sədri Asim Yadigar, Naxçıvan Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva tədbirdə çıxış ediblər.
İnstitutun professoru, filologiya elmləri doktoru Akif İmanlı şəxsi kitabxanasından yeni yaradılmış guşəyə miniatür kitab hədiyyə edib və bildirib ki, bu təşəbbüs ­Kitabxanaçılıq və informasiya ixtisasında təhsil alan tələbələr üçün həm də tədris bazası rolunu oynayacaqdır.
Sonra miniatür kitab kolleksiyasındakı kitablar haqqında geniş məlumat verilib.
Kitab sərgisində ümummilli lider Heydər Əliyevin müdrik siyasətini əks etdirən miniatür kitablar, naxçıvanlı şair və rəssamların yaradıcılığına həsr olunmuş nümunələr tədbir iştirakçılarında böyük maraq doğurub.

Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun mətbuat xidməti

Xəbər verdiyimiz kimi, Naxçıvan şəhərindəki Heydər Əliyev Muzeyinin qarşısında Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 96-cı ildönümü və Heydər Əliyev Fondunun yaradılmasının 15 illiyi münasibətilə konsert proqramı təşkil edilmişdi. Konsertdə ölkə­mizin tanınmış incəsənət ustalarının ifa etdikləri xalq, bəstəkar və estrada mahnıları muxtar respublika sakinləri tərəfindən alqışlarla qarşılanmışdı. Tanınmış müğənnilərimizlə görüşüb, onların təəssüratlarını öyrəndik.
Belə möhtəşəm bir tədbirdə iştirak etməyin ona və bütün həmkarlarına böyük şərəf verdiyini bildirən Əməkdar artist İlqar Muradov dedi:
– Bir naxçıvanlı kimi doğulub boya-başa çatdığım torpaqda olmaqdan çox məmnunam. Xüsusən də Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 96-cı ildönümü və Heydər Əliyev Fondunun yaranmasının 15 illiyi münasibətilə keçirilən tədbirdə iştirak etmək mənim üçün qürurvericidir.
Əməkdar artist vurğuladı ki, havanın yağıntılı olmasına baxmayaraq, konsert çox möhtəşəm keçdi. Buraya hər gəlişimdə, hər dəfə belə möhtəşəm konsertlərdə iştirak edəndə mədəniyyət və incəsənətin inkişafına necə həssaslıqla yanaşıldığının, sənətə və sənətkara necə yüksək qiymət verildiyinin şahidi oluram. Yüksək bədii zövqə malik, milli musiqimizin vurğunu olan tamaşaçı kütləsi qarşısında çıxış etmək qürurvericidir.

Mayın 7-də Naxçıvan şəhərindəki Heydər Əliyev Muzeyinin qarşısında Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 96-cı ildönümü və Heydər Əliyev Fondunun yaradılmasının 15 illiyi münasibətilə konsert pro­qramı təşkil olunub.

Kökü adi toxuculuğa əsaslanan Naxçıvan xalçaçılıq sənəti uzun bir təkamül yolu keçib. Aparılan arxeoloji tədqiqatlar zamanı Neolit dövrünə aid bitki xammalından sadə hörmə metodu ilə müxtəlif əşyaların hazırlanması üçün işlədilən alətlər, Tunc dövrünə aid aşkar edilən yun xalçalar bu sənətin yurdumuzda qədim tarixə malik olduğundan xəbər verir. Arxeoloji tədqiqatlar zamanı Naxçıvandakı qədim qəbirlərdən aşkar edilmiş kişi meyidinin əynindəki qırmızı və qara rənglərlə boyanmış geyim isə bu dövrdə yerli toxucuların həm də parçaları boyamaq üsullarını mənimsədiklərini təsdiqləyir. Buradakı boyaq maddələrinin çox qədim vaxtlardan mövcudluğunu Herodotun Qafqazda parçaları boyamaq adəti haqqında verdiyi məlumatlar da sübut edir.

Bununla bağlı həmsöhbət olduğum “Azərxalça” Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin Naxçıvan filialının direktoru Səriyyə Hüseynova Naxçıvanda xalçaçılığın keçdiyi inkişaf yolundan, bu sahəyə göstərilən dövlət qayğısından danışdı. Onun dedik­lərindən: – Xalqımızın qədim sənətkarlıq nümunəsi olan xalçaçılıq sənəti bu gün özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub. İnsanlar tərəfindən min illər boyu formalaşan, cilalanaraq bu günümüzə qədər gəlib çatan bu sənət qədim diyarımızda indi də sevilərək yaşadılır.

Naxçıvan Musiqi Kollecinin tələbəsi, nağara ifaçısı  Nəcəf Hacılı aprelin 2-dən 5-dək  Latviyanın paytaxtı Riqa və İsveçin paytaxtı  Stokholmda keçirilən 1-ci Beynəlxalq İncəsənət festival-müsabiqəsində iştirak edib və  festival-müsabiqəsində 1-ci yerə  layiq görülüb. Həmyerlimiz festivalın Stokholmda keçirilən möhtəşəm Qala konsertində də uğurla çıxış edib.  

Qeyd edək ki , nağara ifaçısı Nəcəf Hacılı (17-19 yaş qrupu)  2019-cu ilin mart ayında Bakı şəhərində Rəşid Behbudov adına Dövlət Mahnı Teatrında keçirilən  "Testene Art Baku” III Beynəlxalq İncəsənət festival- müsabiqəsinin “Qran Pri" mükafatçısı olub və  “Testene Art” Beynəlxalq Mədəniyyət Assosiasiyasının dəvəti ilə 1-ci Beynəlxalq İncəsənət festival müsabiqəsində iştirak edib. 

Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyinə Babək rayonunun Nehrəm kənd sakini, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Akif Hacıyev, Aşağı Buzqov kənd sakini Elman Bayramov, Naxçıvan şəhər sakinləri Hüseyn Kazımov və Rəcəb Rəcəbov tərəfindən qədim tariximizə, zəngin mədəniyyətimizə aid 241 yeni eksponat təqdim edilib. 

Bu münasibətlə mayın 2-də Naxçıvan Dövlət Tarix Muzeyində keçirilən tədbirdə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova bildirib ki, muzeylər xalqımızın keçmişini özündə yaşadan, ötən əsrlərin müxtəlif tarixi hadisələrindən xəbər verən eksponatları komplektləşdirən, qoruyan, saxlayan, nümayiş və təbliğ edən maddi-mənəvi xəzinədir.
“Qədim diyarımızda da muzeylərin fəaliyyətinin canlandırılması, yeni muzeylərin yaradılması sahəsində mühüm işlər görülür, bu mədəniyyət ocaqları muzeyşünaslığın yeni nailiyyətlərinə əsaslanaraq qurulur, Azərbaycan tarixinin yeni uğurlu səhifələri muzey ekspozisiyalarında əksini tapır”, – deyən Natəvan Qədimova bildirib ki, Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin diqqət və qayğısı nəticəsində muxtar respublikada tarix-mədəniyyət abidələrinin qorunması, onların bərpası və konservasiyası son illər ərzində geniş vüsət alıb, yeni-yeni muzeylər istifadəyə verilib, maddi-texniki bazaları möhkəmləndirilib.

Şəhərimizin ən görkəmli, hər gün yüzlərlə insanın axışdığı yerində, böyük, doyumsuz gözəlliyə malik xiyabanın içərisində bir məqbərə ucalır. Böyük bir faciənin qurbanı – Hüseyn Cavidin və bu qurbanın qurbanlarının – Mişkinaz xanımın, Ərtoğrol bəyin uyuduqları məqbərə… Bu bir ailənin məqbərəsinə – Hüseyn Cavid əfəndimizin 100 yaşlı ciyərparası Ərtoğrol Cavidi anmağa gedirəm. Ötən 100 ilin cəmi 24-nü həyatda, qalanını xatirələrdə, həm də gözyaşardan, qəlbsızladan xatirələrdə, bir də yazdığı şeirlərdə, bəstələdiyi musiqilərdə, çəkdiyi rəsmlərdə yaşayan Ərtoğrol bəyi. Xiyaban boyu Hüseyn Cavidin “İblis”inin, “Şeyx Sənan”ının, “Topal Teymur”unun, “Peyğəmbər”inin, “Azər”inin, “Səyavuş”unun Ərtoğrol Cavidin fortepiano üçün sonatinoları, prelüdlər, miniatürlər, pyeslər, ilə qarışıq səsləri çığlayır qulağımda. İnsan və musiqi… Həyatın ən böyük gözəlliklərinin ikisi… Atanın böyük romantizmlə yaratdığı obrazlardan və övladın böyük məharətlə nota köçürdüyü əsərlərdən gələn səslər. Yaxınlaşdıqca sanki bu səslərə məqbərənin qapısından, pəncərəsindən bayıra püskürən payız küləyinin vıyıltısı da qarışır. Bu külək ətrafdakı baharı tar-mar edir, özü ilə gətirdiyi saralmış, soluxmuş xəzəlləri yayır yaşıl otların üzərinə. Bu küləklə mücadilə edirmiş kimi onunla birlikdə çatıram məqbərənin önünə. “Nədir bu payız küləyi?” – deyə düşünərkən onun əsintiləri məni ədəbiyyatımızın görkəmli nümayəndəsi, ömrü boyu həqiqətə, gözəlliyə tapınan, hər qulun cahanda bir pənahı var, hər əhli-halın bir qibləgahı var, hər kəsin bir eşqi, bir Allahı var, mənim tanrım gözəllikdir, sevgidir,-deyən. ədalət carçısı, böyük mütəfəkkir Hüseyn Cavidin faciələrlə ötən ömrünün ürəkağrıdan saysız illərinə, aylarına, günlərinə aparır.

Otuza yaxın kitabın, 330-dan artıq elmi, çoxsaylı qəzet məqalələrinin müəllifi, dörd kitabı və 50-yə yaxın elmi məqaləsi xarici ölkələrdə işıq üzü görən Hüseyn Həşimli uzunmüddətli tədqiqatlarının nəticəsi olan “Naxçıvanlı yazıçılar və “Məktəb” jurnalı” adlı yeni kitabını elmi-ədəbi, pedaqoji ictimaiyyətə təqdim edib.

Xatırladaq ki, Əməkdar elm xadimi, filologiya üzrə elmlər doktoru, professor  H.Həşimli  müxtəlif vaxtlarda M.Hadi, A.Divanbəyoğlu, A.Sur, A.Səhhət, Ə.Müznib, S.Səlmasi, Ə.Səbur, N.Bəsir və bəzi digər ədiblərin bir sıra əsərlərini iyirminci əsrin ilk onilliklərinə aid  müxtəlif qəzet və jurnallardan, kitablardan, həmçinin  arxivlərdən toplayaraq  nəşr etdirib, ilk dəfə müasir oxuculara çatdırıb ki, onların sırasında Naxçıvan ədəbi mühitinin yetirmələri olan Eynəli bəy Sultanovun, Əliqulu Qəmküsarın, Əli Səbrinin, Ələkbər Qəribin, Məmmədəli Sidqinin, Məmmədhüseyn Təhmasibin də əsərləri yer almaqdadır. Bakıda 1910-1911-ci illərdə çıxmış “Yeni füyuzat” məcmuəsinin, Məmmədəli Sidqinin redaktorluğu ilə nəşr olunmuş “Şeypur” jurnalının (1918-1919-cu illər) bütün saylarının transliterasiya edilərək kitablar halında nəşri də H.Həşimli tərəfindən həyata keçirilib.

Aprelin 26-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən qədim tarixə malik 22 əlyazma və kitab AMEA Naxçıvan Bölməsinin Əlyazmalar Fonduna hədiyyə olunub. Qeyd edək ki, qədim əlyazma və kitablar Babək rayon Nehrəm kənd sakini, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar mədəniyyət işçisi Akif Hacıyev tərəfindən təqdim edilib.
Bu münasibətlə keçirilən tədbiri giriş sözü ilə AMEA Naxçıvan Bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev açaraq deyib ki, qədim əlyazma və kitabların Əlyazmalar Fonduna hədiyyə edilməsi ənənəyə çevrilib. Bu, dördüncü təqdimatdır. Əlyazmalar Fondunda bu gün 400-dən çox qədim əlyazma və kitab var.
Akademik bildirib ki, əlyazma və kitablar əsrlərboyu İslam coğrafiyasının müxtəlif ölkələrinə yayılıb və əldən-ələ keçib. Bu gün təqdim olunan kitablar arasında dərslik, tanınmış insanların həyatı ilə bağlı kitablar, şairlərin əsərləri vardır. Bunlardan 2-si əlyazma, 20-si isə çap kitabıdır.

Dünən Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Muxtar Respublika Ədəbiyyat Muzeyində böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyi münasibətilə tədbir keçirilib.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova giriş sözü ilə çıxış edərək bildirib ki, bu il Azərbaycanın dahi şairi İmadəddin Nəsiminin anadan olmasının 650 illiyi təkcə ölkəmizdə deyil, dünyada rəngarəng tədbirlərlə qeyd olunmaqdadır.
Böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri İmadəddin Nəsimi klassik Azərbaycan poeziyasında öz yaradıcılıq yolu ilə seçilən, anadilli poeziyamızın inkişafında müstəsna xidmətləri olan söz ustadıdır. İdealları uğrunda mübarizə aparan, hətta son nəfəsində də öz ide­yasından dönməyən bu böyük ta­rixi şəxsiyyətin irsi altı əsrdir ki, ­öyrənilir.
Vurğulanıb ki, ümummilli lider Heydər Əliyevin ölkəmizdə birinci rəhbərliyi dövründə, yəni 1973-cü ildə YUNESKO-nun qərarı ilə Nəsiminin anadan olmasının 600 illiyi beynəlxalq miqyasda qeyd edilib. Həmin dövrdə Nəsiminin irsinin tədqiqi və adının əbədiləşdirilməsi istiqamətində məqsədyönlü işlər görülüb. Bu gün AMEA-nın Dilçilik İnstitutu böyük şairin adını daşıyır. Paytaxt şəhərimizin bir rayonuna Nəsiminin adı verilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən aprel ayı ümumtəhsil müəssisələrində elan olunan “Mütaliə aylığı” çərçivəsində keçirilən silsilə tədbirlərdən biri də “Pedaqoji fikir tarixindən” və Azərbaycan yazıçılarının dram əsərlərindən seçmələrin şagirdlər tərəfindən səhnələşdirilməsi və “Dram müsabiqəsi”nin təşkili olub.
Müsabiqənin şəhər və rayon mərhələsi keçirilib, hər bir məktəb 1 dram əsəri ilə iştirak edib. 149 məktəb üzrə 946 şagirdin iştirak etdiyi şəhər və rayon mərhələsində hər rayon (şəhər) üzrə I yerin qalibi olmuş məktəbin və Təhsil Nazirliyinə birbaşa tabe məktəblərin şagirdləri muxtar respublika mərhələsində iştirak etmək hüququ qazanıblar.
Dünən Naxçıvan şəhərindəki Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzində dram müsabiqəsinin muxtar respublika mərhələsi keçirilib. Tədbirdə çıxış edən təhsil nazirinin müavini Heyran Əhmədova bildirib ki, dram əsərlərinin səhnələşdirilməsi şagirdlərdə mütaliəyə maraq oyadılmasında, nitqin inkişafında, onların cəmiyyətdə özünü müstəqil şəkildə düzgün ifadə etməsində və istedadlı şagirdlərin üzə çıxarılmasında mühüm rol oynayır.
Müsabiqədə şagirdlər tərəfindən hazırlanmış səhnəciklər təqdim edilib. Səhnəciklər münsiflər tərəfindən qiymətləndirilib. I yerin qalibi Ordubad rayon Əndəmic kənd tam orta məktəbinin, II yerin qalibi Şərur rayon Mahmudkənd tam orta məktəbinin, III yerin qalibi isə Kəngərli rayon Qarabağlar kənd 1 nömrəli tam orta məktəbin şagirdləri olub.

Naxçıvan Muxtar Respublikası
Təhsil Nazirliyinin mətbuat xidməti

(Polemika)

Biz zamana tabeyik, yoxsa zaman bizə? Bu, xeyli araşdırma və diskussiyaların mövzusu olub, cavabı tapılmayan  sual olaraq qalmaqdadır. Bizim istəyimizmi, ya zamanın diktəsimi, – deyə bilməsək də, kitabxanalara ayaq döyüb sanki bir-birimizlə bəhsə giribmiş kimi buradakı rəflərin kitablarını səhifə-səhifə çevirib, cümlələri sətir-sətir yaddaşımıza köçürdüyümüz uzun zamanlar olub. Kitabla yatıb, kitabla oyandığımız, onların özünəməxsus qoxusunu ciyərlərimizə çəkdiyimiz, təsirləndiyimiz anlarda səhifələrini göz yaşlarımızla islatdığımız, xoşladığımız atalar sözlərini, aforizmləri, deyimləri bəzən yaddaşımıza hopdurduğumuz, bəzənsə  altından xətt çəkib, səhifələrin bir kənarını qatlayıb işarəli qoyduğumuz  zamanlar... Və günlərin bir günü yenilənən zamanla həyatımıza internet daxil olub. Zamanın bu dönəminin üstünlüyü virtual aləmi əhatə etdikcə elektron kitabxananı, kitabı da yaradıb. Bununla  mütaliəsevərlər istədikləri anda həm kitabxanalarda, həm də evlərindəcə arzuladıqları  kitabı oxuya bilmək imkanı əldə ediblər. Bu zaman kəsiklərinin yaratdığı  fərq isə belə bir sual çıxarıb meydana: kağız, yoxsa elektron kitab?    

Hər dövrün öz tələbi

Mövzu ilə bağlı ilk olaraq Məmməd Səid Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasının direktoru Tamella Əsgərovaya müraciət etdik. Onun fikrincə, hər dövrün öz tələbi var. Elektron kitabxanalar, kitablar da internet əsri adlandırdığımız müasir dövrümüzün tələbidir. Rəhbərlik etdiyi kitabxanadan 27 mindən artıq oxucunun istifadə etdiyini bildirən Tamella xanım onların əksəriyyətinin kitabları həm elektron, həm də ənənəvi şəkildə oxuduqlarını vurğulayır: – Son illər mütaliəyə maraq xeyli artıb. Böyük qürur hissi ilə deyə bilərəm ki, bu gün AMEA Naxçıvan Bölməsində, Naxçıvan Dövlət Universitetində, Naxçıvanşünaslıq Mərkəzində, həm də bizim kitabxanada eklektron kitabxana fəaliyyət göstərir. Elektron kitabxananın özünəməxsus üstünlükləri var. Xüsusilə gənclərin istifadə etdikləri elektron kitab onlara təhsilin müxtəlif pillələrinə, ixtisaslarını artırmaq üçün imtahanlara hazırlaşmalarında, müxtəlif elmi işlərlə bağlı araşdırmalar aparmaqda əvəzsiz köməkçidir.

1995-ci il noyabrın 15-də YUNESKO Parisdə keçirilən 28-ci sessiyasında aprel ayının 23-nü  Ümumdünya Kitab və Müəllif Hüquqları Günü elan etmişdir. Azərbaycan Respublikasında 1997-ci ildən hər il aprel ayının 23-ü “Ümumdünya Kitab və Müəllif Hüquqları Günü” kimi qeyd olunur. Azərbaycan həm də 1996-cı ildən Ümumdünya Əqli Mülkiyyət Təşkilatının üzvüdür.

Kitab çapının meydana gəlməsindən əsrlər ötsə də, bu gün də mənəvi və əqli sərvətlərimizin nəsildən-nəslə ötürülməsində kitablar əvəzsiz vasitədir. Təsadüfi deyil ki, kitabın meydana gəlməsi bununla bərabər müəlliflik hüququnun yaranmasına da səbəb olmuşdur. Orta əsrlərdən başlayaraq şairlərimiz öz əsərlərinin sonunda adlarını, ləqəblərini işlətməklə müəlliflik hüquqlarının ilkin formasını yaratmışlar. Əslində, xalqımız çox­əsrlik müəlliflik hüququ ənənələrinə malikdir. Belə ki, “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının hər boyunda Dədə Qorqudun hadisələrin sonunda gəlib boy boylaması, soy söyləməsi, əslində, bir növ bu dastanlara Dədə Qorqud möhürünün vurulması kimi başa düşülməlidir.

Bu il dahi Hüseyn Cavidin yadigarı – bəstəkar, şair, dramaturq, rəssam, tədqiqatçı, folklorçu Ərtoğrol Cavidin 100 yaşı tamam olur. Ərtoğrol Cavid oğlu Rasizadə 22 oktyabr 1919-cu ildə Bakı şəhərində dünyaya gəlmişdir. Ərtoğrolun uşaqlıq və yeniyetmə illəri sənətkarlar əhatəsində keçmiş, onun mənəviyyatı, demək olar ki, poeziya , musiqi ilə yoğrulmuşdu. Hüseyn Cavid, onun həmfikirləri, dostları Üzeyir bəy Hacıbəyli, Müslüm Maqomayev, Abbas Mirzə Şərifzadə, Hənəfi Terequlov, Pənah Qasımov və digər sənət adamları bu ocağın, poeziya, musiqi məclislərinin daimi qonaqları idi. Belə bir yaradıcı mühitdə böyüyürdü gələcəyinə böyük ümidlər bəslənilən Ərtoğrol. Üzeyir bəyin məsləhəti, nəzarəti ilə musiqi aləminə baş vuran Ərtoğrolu ilk baxışda işıqlı sənət yolu gözləyirdi... Lakin bir çox ailələrin, eləcə də Hüseyn Cavid ailəsinin ahəngini pozan repressiya illəri Ərtoğrolun xəyallarının, arzularının üstündən xətt çəkdi.

Hər dəfə Hüseyn Cavidin ailəsinin başına gələn fəlakətlər yadımıza düşdükcə, istər-istəməz əhvalımız pozulur, dərin düşüncələrə qərq oluruq. İnsanın insana qarşı insanlığa sığmayan “oyunları” bizi təəccübləndirir.
Gənc yaşlarından həyatın amansız zərbələrinə məruz qalan Ərtoğrolun nakam həyatı, keçirdiyi mənəvi sarsıntılar başqaları kimi bizi də düşündürür, həyəcanlandırır. Taleyin qəddar zərbələrinə baxmayaraq, Ərtoğrolun ömrünün son günlərinədək yazıb-yaratması, mübarizə aparması, sınmaması onu daha da ucaldır, qəlbimizdə ideal bir insan kimi yaşadır.

Azərbaycan mətbuatı tarixində özünəməxsus yer tutan mətbu orqanları içərisində “Molla Nəsrəddin” jurnalının rolu əvəzsizdir. Jurnal yarandığı ilk gündən Azərbaycan mətbuatının inkişafına güclü təsir göstərmiş, milli ideyalılığı, xalqa bağlılığı, ana dilinə sevgisi ilə seçilmişdir. 25 il ərzində çap olunan “Molla Nəsrəddin” jurnalının hər nömrəsində Cəlil Məmmədquluzadənin “Vətən, millət, dil” ideyası özünü göstərmişdir. Cəlil Məmmədquluzadə irsinə və şəxsiyyətinə yüksək qiymət verən Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev demişdir: “Cəlil Məmmədquluzadə öz yaradıcılığı ilə, əsərləri ilə, publisistikası ilə, böyük mətbuatçılıq fəaliyyəti ilə Azərbaycan xalqının milli oyanışında, milli dirçəlişində əvəzsiz rol oynamışdır. Xalqımızın milli şüurunun formalaşmasında məhz “Molla Nəsrəddin” jurnalının və Mirzə Cəlilin fəaliyyətinin rolu misilsizdir”.

“Cəlil Məmmədquluzadənin anadan olmasının 150 illik yubileyinin qeyd edilməsi haqqında” Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2019-cu il 17 yanvar tarixli Sərəncamında deyilir: “ Ana dilinin saflığı uğrunda daim mübarizə aparmış Cəlil Məmmədquluzadənin meyda­na gətirdiyi qiymətli dram və nəsr əsərləri, parlaq publisistika dərin humanist məzmuna malik olub, özündə milli və ümumbəşəri dəyərlərin vəhdətini ehtiva edir. Azərbaycanda və onun hüdudlarından kənarda geniş yayılaraq milli oyanışa, yeni­ləşmə hərəkatına yol açan və azadlıq ideyalarının inkişafına qüvvətli təsir göstərən “Molla Nəsrəddin” jurnalı məhz Mirzə Cəlil dühasının məhsuludur”.

– Ey Şərqin müdrik ağsaqqallarından olan Molla Nəsrəddin! Sən 100 il bundan əvvəl bizi – Azərbaycan xalqını, müsəlman qardaşlarını deyib gəlmişdin. Böyük demokrat yazıçı və görkəmli ictimai xadim Cəlil Məmmədquluzadənin ideyalarından, xalqını, millətini necə görmək istəyindən, dövrün ən müasir inqilabi məsələlərindən danışmağa, din pərdəsi altında min bir oyundan çıxıb milləti cəhalətə sürükləyən “ruhanilərin” iç üzünü açmağa gəlmişdin. Sən Ana dilimizin qayğıkeşi oldun. Ömrünün sonunadək doğma dil uğrunda mübarizə apardın. Millət sevdasından “Dəli” olub, “bəlkə millətimə bu cür təsir edə bilərəm”, – dedin. Bunun yetərli olmadığını görəndə düşüncələrindəkini “Lağlağı”lıqla anlatmağa çalışdın. “Yox, bundan da fayda olmadı, bunlarla yenə də milləti oyada bilmədim”, – deyə fikirləşərkən “Molla Nəsrəddin” oldun. Vətənini el-el, oba-oba səyahətə çıxıb hər təbəqə ilə öz ”dili” ilə danışmağa başladın, bəlkə oyanalar, bəlkə dəyişələr deyə. Molla Nəsrəddin, ağsaqqal sözü dinlənilən olar deyib səni yuxuya getmiş bir xeyli müsəlmanı oyatmaqda ona kömək etməyə çağırmışdı böyük Cəlil Məmmədquluzadə. Mən də səni deyib gəlmişəm, necə gəldin, səni necə qarşıladılar, necə yola saldılar, bundan söhbət aç, biz də maraqla dinləyək.

Siz təsadüfə baxın ki, bu il Azərbaycan ədəbiyyatının korifeylərindən  İmadəddin Nəsiminin 650, Cəlil Məmmədquluzadənin isə 150 illik yubileyidir. Bu təsadüf mənim çox ürəyimcə oldu. Nə üçün? Mən söyləyim, siz dinləyin.

Bu yaxınlarda  böyük şair İmadəddin Nəsimi ilə bağlı  Azərbaycan şoubiznesinin gündəmə “yenilik gətirmək” xatirinə gecə-gündüz “axtarışlarda olan” üzvləri meydana çıxıb. Lakin bir şey tapmayan, bu fikirlə də yatıb yuxuda guya Nəsiminin özünün onlardan birinə “qəzəlimi oxu”, – deməsi ilə sabahı “yeni bir mahnı” ortalığa çıxdı. Və yuxu görənin özü bununla  “Nəsimi ili”nə “töhfə” verdiyini vurğuladı. Amma onu da deməyi özümə borc bilirəm ki,  bu elə bil “töhfədir” ki, nə Azərbaycan ədəbiyyatına yaraşandır, nə də mədəniyyətinə. Elə buna görə mən də  illər öncəyə bir yolçuluğa çıxıb  bu gün bütün ziyalı təbəqənin narazılığına səbəb olan bu “töhfə”yə  Molla Nəsrəddinin də münasibətini öyrənməyə çalışdım. Düşündüm ki, “şair gəlib” camaata yuxusunda: “Məndən qəzəl oxu”, – deyirsə, mən də o dünyaya gedib Molla Nəsrəddinlə niyə söhbət eləməyim ki?… Elə bu söhbətimi də Molla Nəsrəddin sayağı qələmə alıb ürəklərdən tikan çıxarmayam?

Siz təsadüfə baxın ki, bu il Azərbaycan ədəbiyyatının korifeylərindən  İmadəddin Nəsiminin 650, Cəlil Məmmədquluzadənin isə 150 illik yubileyidir. Bu təsadüf mənim çox ürəyimcə oldu. Nə üçün? Mən söyləyim, siz dinləyin.

Bu yaxınlarda  böyük şair İmadəddin Nəsimi ilə bağlı  Azərbaycan şoubiznesinin gündəmə “yenilik gətirmək” xatirinə gecə-gündüz “axtarışlarda olan” üzvləri meydana çıxıb. Lakin bir şey tapmayan, bu fikirlə də yatıb yuxuda guya Nəsiminin özünün onlardan birinə “qəzəlimi oxu”, – deməsi ilə sabahı “yeni bir mahnı” ortalığa çıxdı. Və yuxu görənin özü bununla  “Nəsimi ili”nə “töhfə” verdiyini vurğuladı. Amma onu da deməyi özümə borc bilirəm ki,  bu elə bil “töhfədir” ki, nə Azərbaycan ədəbiyyatına yaraşandır, nə də mədəniyyətinə. Elə buna görə mən də  illər öncəyə bir yolçuluğa çıxıb  bu gün bütün ziyalı təbəqənin narazılığına səbəb olan bu “töhfə”yə  Molla Nəsrəddinin də münasibətini öyrənməyə çalışdım. Düşündüm ki, “şair gəlib” camaata yuxusunda: “Məndən qəzəl oxu”, – deyirsə, mən də o dünyaya gedib Molla Nəsrəddinlə niyə söhbət eləməyim ki?… Elə bu söhbətimi də Molla Nəsrəddin sayağı qələmə alıb ürəklərdən tikan çıxarmayam?

Aprelin 18-də Qarabağlar Türbə Kompleksində Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü qeyd edilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının mədəniyyət naziri Natəvan Qədimova açaraq bildirib ki, 1982-ci ildən etibarən YUNESKO-nun Abidələrin Mühafizəsi Məsələləri üzrə Beynəlxalq Şurasının qərarı ilə hər il aprelin 18-i dünyada “Beynəlxalq Abidə­lər və Tarixi Yerlər Günü” kimi qeyd olunur.
Vurğulanıb ki, Naxçıvan Muxtar Respublikasında tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və bərpası istiqamətində ardıcıl tədbirlər görülür. Son 23 ildə 70-dən artıq tarix və mədəniyyət abidəsi əsaslı təmir və bərpa olunub. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin 2005-ci il 6 dekabr tarixli Sərəncamı ilə muxtar respublika ərazisində olan 1200-dən çox abidə qeydə alınaraq pasportlaşdırılıb.
Nazir çıxışının sonunda qədim diyarımızda mədəniyyətə və incəsənətə göstərilən böyük dövlət qayğısına görə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədrinə tədbir iştirakçıları adından dərin minnətdarlığını bildirib.
Tədbirdə AMEA Naxçıvan Bölməsinin Tarix, Etnoqrafiya və Arxeologiya İnstitutunun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar elm xadimi Fəxrəddin Səfərli “Azərbaycan memarlığının möhtəşəm nümunəsi Qarabağlar Türbə Kompleksi” mövzusunda çıxış edərək bildirib ki, XII-XIV əsrlərə aid Qarabağlar Türbə Kompleksi Naxçıvan ərazisində yaradılan türk-islam mədəniyyətinin möhtəşəm nümunələrindən və Şərq memarlığının incilərindən biridir.

1982-ci ildən UNESKO-nun qərarı ilə hər il aprelin 18-i dünyada “Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü” kimi qeyd olunur.
Azərbaycan və onun Naxçıvan Muxtar Respublikası bəşər sivilizasiyasının ilk meydana gəlmiş ərazilərindəndir. Əcdadlarımız çox dəyərli maddi mədəniyyət nümunələri yaratmışlar. Bu tarix və mədəniyyət abidələri xalqımızın minilliklərboyu bu torpaqlarda yaşadığını sübut edən qiymətli yadigarlardır.
Ümummilli lider Heydər Əliyevin ölkəmizə rəhbərliyi dövrlərində xalqımızın tarixinin öyrənilməsi, tarixi və mədəni irsinin qorunub saxlanılması sahəsində böyük işlər görülmüş, zəngin qanunvericilik bazası yaradılmışdır. Dahi şəxsiyyət tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunmasının vacibliyini bildirərək demişdir: “Tarix və mədəniyyət abidələri xalqın milli sərvətidir. Dövlət tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunmasına təminat verir, onların elmi tədqiqi üçün zəruri qanunların yaradılmasını, fəaliyyətini və inkişafını təmin edir, abidələrdən səmərəli istifadə üçün şərait yaradır”.

Qədim Nuh yurdunda xalqımıza məxsus milli və mənəvi dəyərlərin, folklorumuzun, adət-ənənələrimizin, o cümlədən milli mətbəx nümunələrimizin qorunub saxlanılmasına, onun təbliğ edilməsinə, yaşadılmasına böyük diqqət göstərilir. Artıq ənənə halını alan milli mətbəx günlərinin keçirilməsi, xalqımıza məxsus mətbəx nümunələrinin tanıdılması onların gələcək nəsillərə çatdırılması baxımındam mühüm əhəmiyyət daşıyır. Belə festivallardan biri də aprelin 16-17-də “Naxçıvanqala” Tarix-­Memarlıq Muzey Kompleksində keçirildi.

“Kətə” festivalına həm yerli sakinlər, həm də qonaqlar böyük maraq göstəriblər. “Ailə təsərrüfatları ili”nə təsadüf edən, hər il olduğu kimi, bu il də hamının səbirsizliklə gözlədiyi növbəti “Kətə” festivalının ikinci günü də rəngarəng olub. Festivalın sonuncu günü “Ən dadlı kətə” nominasiyası üzrə müsabiqənin nəticələri elan edilib. Nümayiş olunan məhsullar görünüşünə, çeşid müxtəlifliyi və dadına görə münsiflər tərəfindən seçilərək festivalın qalibi, ikinci və üçüncü yerlərin sahibləri müəyyənləşdirilib. Şahbuz rayon Aşağı Qışlaq kənd sakini Südabə Məhərrəmova, Culfa rayon Kırna kənd sakini Çiçək Bayramova, Babək rayon Babək qəsəbə sakini Güllü Əsgərova, Naxçıvan şəhər sakini Nümunə Məmişova müsabiqənin qalibləri elan olunublar. Şərur rayon Ələkli kənd sakini Sevda Kazımova, Sədərək rayon Sədərək kənd sakini Mehbarə Hüseynova, Kəngərli rayon Böyükdüz kəndindən Nəsibə Rzayeva ikinci, Ordubad rayon Yuxarı Əndəmic kəndindən Azadə Mirzəli isə üçüncü yerə layiq görülüblər. Qaliblərə və festivalda fərqlənən “Azad” şirniyyat müəssisəsindən Azad Quliyevə diplomlar təqdim olunub.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi tərəfindən 2019-cu ilin birinci rübündə milli dəyərlərimizin yaşadılması, qorunması və təbliği sahəsində tədbirlər keçirilmiş, görkəmli sənət adamlarının yubileyləri qeyd edilmişdir.
Muxtar respublikanın rayon mədəniyyət saraylarında əhalinin asudə vaxtının və istirahətinin səmərəli təşkili məqsədilə 20 konsert və 11 tamaşa təşkil olunmuşdur. Həmçinin müxtəlif müsabiqələr, dəyirmi masa, oxucu konfransı, xatirə gecəsi, anım günü, kitab müzakirəsi, intellektual oyun, maarifləndirici tədbir, mühazirə, metodik kurs, seminar-­treninq, kitabxana və kitabxanaçı, mütaliə, nağıl günləri, açıq və distant dərslərin keçilməsi diqqətdə saxlanılmış, sərgilər təşkil olunmuşdur. Şərur yallılarının reyestrə alınması işi də davam etdirilmiş, bir neçə yallının çəkilişi aparılmış və nota köçürülmüşdür.

Naxçıvan təbiətinin yetirdiyi min bir təbii sərvət, bu torpaqda bitən bitkilər şəfalı və faydalı olmaqla yanaşı, həm də burada hər fəslə, hər mövsümə uyğun zəngin mətbəx mədəniyyətinin əsasını qoymuşdur. ­Qədim diyarımızda yaz fəslində ağız ləzzəti ilə yeyilən belə mətbəx nümunələrindən biri – kətə haqqında yazmaq qərarına gəlirik. Torpaqdan boy göstərən nanənin, yarpızın ətri aləmi bürüdüyü, quşəppəyinin, cincilimin, çirişin gəl-gəl dediyi yaz günlərinin birində yolumuz Kəngərli rayonunun Nuh yurdunun özü qədər qədim olan Yurdçu kəndinədir. Burada Tofiqə xalanın qonağı olub yaz günlərinin ləziz tamlı kətələrin həm bişirilmə qaydasını öyrənir, həm də dadına baxırıq. Təndir başında toplanan qonşu qadınlarla hal-əhval tutduqdan sonra söhbətə başlayırıq. Onu da qeyd edim ki, bu cür işlər, adətən, mərasim şəklində olur. Bir qonşunun həyətində təndir qalanır və digər qonşular köməyə gəlirlər. Özləri ilə hazırlayıb ­gətirdikləri xəmirdən kətə bişirirlər.

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Muxtar Respublika Ədəbiyyat Muzeyində “Molla Nəsrəddin” jurnalının nəşrə başlamasının 113-cü illiyinə həsr olunmuş “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəb yaratmış ilk mətbu orqandır” mövzusunda tədbir keçirilib.
Tədbiri giriş sözü ilə Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Muxtar Respublika Ədəbiyyat Muzeyinin direktoru Aləmzər İbrahimova açaraq qeyd edib ki, Azərbaycan mətbuatı tarixində əvəzsiz rol oynamış, XX əsr ictimai fikir və ədəbiyyat tariximizdə yeni dövr açmış, klassik irsimizin dəyərli abidələrindən biri, təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Yaxın və Orta Şərq ölkələrində siyasi satiranın ilk qaranquşu “Molla Nəsrəddin” jurnalı və onun nəşri tarixini öyrənməyin böyük əhəmiyyəti vardır.
Sonra Azərbaycan Respublikasının Əməkdar müəllimi, dosent Kamal Cama­l­o­­vun və Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar müəllimi, dosent ­Nəzakət İsmayılovanın çıxışları dinlənilib.
Tədbirin bədii hissəsində muzey əməkdaşları “Molla Nəsrəddin” jurnalında çap olunmuş felyetonları bədii qiraət ediblər.
Sonda tədbir iştirakçıları Cəlil Məmmədquluzadə və “Molla Nəsrəddin” jurnalına həsr olunmuş guşəyə baxıblar.

 Pərviz HACILI

  Azərbaycan tarixində elə nəsillər var ki, onlar xalqımıza böyük simalar – hərbçilər, siyasətçilər, elm və sənət adamları, ədəbiyyatçılar, musiqiçilər, aktyorlar, rəssamlar bəxş ediblər. Bu görkəmli nəsillər içərisində Bakıxanovlar nəslinin də özünəməxsus yeri vardır. Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar incəsənət xadimi, “Şöhrət” ordenli bəstəkar Tofiq Bakıxanov da Abbasqulu ağa Bakıxanov nəslinin layiqli davamçısıdır. 1930-cu ildə Xalq artisti Əhməd Bakıxanovun ailəsində dünyaya göz açmış Tofiq Bakıxanovun yaradıcılığı çoxşaxəli və məhsuldardır. Böyük sənətkar bir çox səhnə əsərlərinə musiqi yazıb, baletlər, simfonik əsərlər, simfonik muğamlar, çoxlu sayda kamera-instrumental və kamera-vokal əsərləri, mahnılar, romanslar bəstələyib, bir sözlə, musiqinin bütün janrlarında yazıb-yaradıb. Azərbaycan musiqi xəzinəsini zənginləşdirən sənətkarın əsərləri bu gün dünyanın 50-dən çox ölkəsində səslənir. 1958-ci ildən Azərbaycan Bəstəkarlar İttifaqı İdarə Heyətinin üzvü olan Tofiq Bakıxanov musiqi sahəsindəki əməyinə görə yüksək mükafatlara layiq görülüb. Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyev görkəmli ­sənətkarımız haqqında demişdir: “Tofiq Bakıxanov xalqımızın tarixi keçmişində, elm və mədəniyyətində öz yeri olan böyük bir nəslin ənənələrini ləyaqətlə davam etdirərək Azərbaycan musiqi mədəniyyətinə gözəl töhfələr vermişdir”.

Sənət taleyinin və yaradıcılığının əsas hissəsi qədim diyarımızla bağlı olan, Naxçıvana növbəti dəfə səfər edən ­tanınmış bəstəkarla görüşüb həmsöhbət ­olduq:

Naxçıvan Dövlət Universitetinin İncəsənət fakültəsində görkəmli bəstəkar, Azərbaycan Respublikasının Xalq artisti, Naxçıvan Muxtar Respublikasının Əməkdar incəsənət ­xadimi, “Şöhrət” ordenli professor Tofiq Bakıxanovun “Naxçıvan təranələri” adlı kitabının təqdimatı keçirilib.
Fakültənin dekanı, sənət­şünaslıq üzrə fəlsəfə doktoru ­Günay Məmmədova tədbiri giriş sözü ilə açaraq bəstəkarın yaradıcılığının çoxşaxəli və məhsuldar olduğunu, eyni zamanda universitetdə ustad dərsləri keçdiyini də qeyd edib. Nəzərə çatdırılıb ki, bəstəkar musiqinin bütün janrlarına müraciət edib və maraqlı əsərləri ilə Azərbaycan musiqi xəzinəsini zənginləşdirib.
Universitetin rektoru, AMEA-nın müxbir üzvü Saleh Məhərrəmov Azərbaycan bəstəkarlıq məktəbinin görkəmli nümayəndəsinin zəngin yaradıcılığından, sənətinə göstərilən yüksək dövlət qayğısından danışıb.
Yaradıcılığının əsas səhifəsini Naxçıvanın təşkil etdiyini, hər konsertində Naxçıvana xüsusi yer verdiyini deyən Tofiq Bakıxanov kitabın məğzindən söhbət açıb. Diqqətə çatdırılıb ki, kitabda Naxçıvan şairlərinin şeirlərinə bəstələnmiş mahnı və romanslar yer alıb.
Sonra kitabda təqdim olunan mahnı və romanslar səsləndirilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən elan olunan “Mütaliə aylığı” şagirdlərdə oxu vərdişlərinin yaradılmasına diqqətin artırılmasına, onlara mütaliə mədəniyyətinin, ədəbiyyatlardan müntəzəm və sistemli şəkildə istifadə etmək bacarığının aşılanmasına xidmət edir. Bu tədbirlər çərçivəsində keçirilən “Poeziya günü”ndə 2019-cu ilin “Nəsimi ili” elan olunması ilə əlaqədar Şərq xalqlarının mədəni sərvətlər xəzinəsində özünəməxsus layiqli yer tutan İmadəddin Nəsiminin həyat və yaradıcılığı haqqında Naxçıvan şəhərinin məktəblilərinə geniş məlumat verilib.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası təhsil nazirinin müavini Heyran Əhmədova çıxış edərək bildirib ki, İmadəddin Nəsiminin həyat və yaradıcılığının şagirdlər arasında təbliği və “Poeziya günü”nün keçirilməsi muxtar respublikamızda milli mədəniyyətə və incəsənətə həssas münasibətin göstəricisi kimi təqdir olunmalıdır. Anadilli şeirin humanist ideyalarla, yeni məzmun, deyim tərzi və bədii lövhələrlə daha da zənginləşməsində görkəmli şairin misilsiz xidmətləri olub. Azərbaycan xalqının çox­əsrlik ənənələrə malik bədii və fəlsəfi fikrində dərin iz qoyan mütəfəkkir şair İmadəddin Nəsiminin zəngin irsi bu gün də insanların mənəvi-əxlaqi kamilləşməsində mühüm əhəmiyyətə malikdir.

Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunda “Biz kitabxanamıza kitab hədiyyə edirik” devizi altında ali təhsil müəssisəsi əməkdaşlarının institutun kitabxanasına kitabbağışlama kampaniyasına start verilib. Bu kampaniya müasir dövrümüzdə kitab və mütaliənin təbliği baxımından xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.
Kampaniya çərçivəsində ilk olaraq biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Asif Axundov şəxsi kitabxanasından institutun kitabxanasına 200-dən artıq qiymətli elmi və tədris ədəbiyyatı, o cümlədən öz müəllifliyi ilə institutun profilinə uyğun 5 dərslik, 15-dək dərs və metodik vəsait, habelə digər görkəmli alim-pedaqoqların müəllifliyi ilə 25-dən artıq dərslik və digər elmi, tədris vəsaitləri hədiyyə edib.
Bununla bağlı keçirilən tədbirdə institutun rektoru, dosent Elbrus İsayevin, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Asif Axundovun, kitabxana müdiri Şəfayət Sadiqovanın, Ümumi fənlər kafedrasının baş müəllimi Lamiyə Quliyevanın və Biologiya müəllimliyi ixtisası üzrə I kurs tələbəsi Aysu Hətəmovanın çıxışları olub.
Asif Axundov institutun rektoru tərəfindən mükafatlandırılıb.
Sonda kitabxanaya təqdim edilən kitablardan hazırlanmış guşəyə baxış olub.

 Gülcamal TAHİROVA

Qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə, çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrinə malik Naxçıvan mürəkkəb, eyni zamanda şərəfli inkişaf və tərəqqi yolu keçib. Bu yurd yeri həmişə xalqımızın zəngin mədəni irsini layiqincə yaşadıb, yetirdiyi çox sayda görkəmli elm xadimləri, sənətkarları, tarixi şəxsiyyətləri ilə ölkəmizin sosial-iqtisadi, ictimai-siyasi həyatında əvəzsiz rol oynayıb. Tanrının bir bəxşişi olan Naxçıvan Şərqlə Qərbin qovşağındadır. İqlimi, təbiəti, coğrafi mövqeyi ilə bu diyar həmişə uzun illərboyu müxtəlif geostrateji və geosiyasi maraqların ən çox kəsişdiyi nöqtələrdən biri olub. Hələ XX əsrin əvvəllərində sadalanan bu səbəblər Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvanın muxtariyyət statusu qazanmasını vacib amilə çevirib. Tarixə nəzər salsaq, görərik ki, 1920-ci il aprelin 27-də bolşevik Rusiyası Azərbaycanı işğal edəndən sonra Naxçıvan diyarında ermənilər daha da fəallaşıb, qədim yurdun Ermənistana birləşdirilməsi üçün cəhdlər göstərilib. Həmin dövrdə Türkiyə ilə Cənubi Qafqaz respublikaları arasında həll olunmamış məsələlərin nizama salınması məqsədilə Moskva müqaviləsinin ardınca 1921-ci il oktyabrın 30-da Qars müqaviləsinin imzalanması ilə Naxçıvanın sərhədləri bir daha dəqiqləşdirilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun “Oxunması zəruri olan kitablar haqqında” 2017-ci il 28 avqust tarixli Sərəncamı muxtar respublikada mütaliəni ümumi ictimai zərurətə çevirməsi ilə səciyyələnir. Bu sərəncamla mütaliəsi tövsiyə olunan əsərlərin hər biri böyüməkdə olan nəsillərin soykökə bağlı, yetkin siyasi dünyagörüşə malik mükəmməl şəxsiyyət kimi yetişməsinə xidmət edən bir hikmət xəzinəsi, fəzilətin açarıdır. Sərəncamda nəzərdə tutulduğu kimi, oxunması zəruri olan kitabların siyahısının zənginləşdirilməsi işi daim diqqətdə saxlanılır. Bu siyahıya yeniyetmələrin, gənclərin milli dəyərlər, dövlətçiliyə sədaqət və vətənpərvərlik ruhunda formalaşmasına mühüm təsir göstərəcək yeni əsərlər daxil edilir.
“Şərq qapısı” qəzeti də ötən müddət ərzində oxunması zəruri olan kitablarla bağlı müntəzəm resenziyalar dərc etməklə bu əsərlərin mətbu yolla kütləvi təbliğinə çalışıb. Bununla yanaşı, “Hikmət xəzinəsindən” adlı yeni rubrikamız vasitəsilə həmin əsərlərdən nümunələri də oxucularımıza vaxtaşırı təqdim etmək qərarına gəldik. İlk olaraq mütərəqqi maarifçilik ideyaları və fəaliyyəti ilə xalq müəllimi kimi şöhrət qazanan, Azərbaycan maarifçi-realist ədəbiyyatının yaradıcılarından biri olan Məhəmməd Tağı Sidqinin ibrətamiz, müdrik kəlamları ilə sizləri tanış edirik. Bununla həm də Naxçıvanın zəngin maarifçilik ənənələrini və həmin ənənələrin bu gün də müasir müstəvidə inkişaf etdirilməsini diqqətə çatdırmaq istədik. Sizə təqdim edəcəyimiz “Əzbər ediləcək hikmətli sözlər” Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Bilik Fondu tərəfindən bu yaxınlarda kütləvi tirajla nəşr olunmuş, elmi-pedaqoji əhəmiyyətinə, təlim-tərbiyə prosesində mühüm roluna görə “Oxunması zəruri olan kitabların Siyahısı”na əlavə edilmiş “Pedaqoji fikir tarixindən” kitabındandır.

Bu gün muxtar respublikamızda xalq yaradıcılığının, folklorumuzun, milli dəyərlərimizin yaşadılmasına və gələcək nəsillərə çatdırılmasına böyük qayğı göstərilir, bu sahədə mühüm tədbirlər həyata keçirilir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun “Naxçıvan Muxtar Respublikasında Xalq yaradıcılığı günlərinin keçirilməsi haqqında” 2009-cu il 7 fevral tarixli Sərəncamı xalq yaradıcılığının müasir dövrümüzdə inkişafına, təbliğinə və tədqiqinə yeni üfüqlər açmışdır. Qədim diyarımızda bu istiqamətdə görülən çoxsaylı tədbirlərdən biri də folklor festivallarının, müsabiqələrin, elmi konfransların keçirilməsi, xalq yaradıcılığı ilə bağlı kursların təşkil edilməsidir.

2012-ci ilin “Milli dəyərlər ili” elan olunması qədim diyarımızda xalq yaradıcılığının inkişaf etdirilməsi üçün əlavə stimul vermişdir. Ötən il “Yallı” (Köçəri, Tənzərə), Naxçıvanın ənənəvi qrup rəqsləri”nin UNESCO-nun Təcili Qorunma Siyahısına daxil edilməsi muxtar respublikamızda aparılan mədəniyyət siyasətinin bəhrəsi, tükənməz milli sərvətimiz olan xalq yaradıcılığının təbliği ilə bağlı tarixə yazılan mühüm uğurdur. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun xalq yaradıcılığına diqqət və qayğısı bu uğurun əsas təminatçısıdır. Belə ki, Ali Məclis Sədrinin tapşırığına əsasən Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Naxçıvan Bölməsi və Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi yallı sənəti ilə bağlı tədqiqatlar aparıb, bu irsin UNESCO səviyyəsində qorunması sahəsində tədbirlər həyata keçirib, “Şərur” Xalq Yallı Ansamblının fəaliyyəti və Naxçıvanda yallı sənəti ilə bağlı məlumatlar hazırlanıb aidiyyəti üzrə təqdim olunub. Nəticədə isə milli dəyərlərimizin tərkib hissəsi olan yallılarımızın UNESCO-nun Təcili Qorunma Siyahısına daxil edilməsi kimi əhəmiyyətli tarixi uğur qazanılıb. UNESCO-nun həmin qərarı ilə mənfur qonşularımızın bu dəyərlərimizi öz adlarına çıxmaq cəhdlərinin qarşısı alındı. Dünya bir daha təsdiq etdi ki, yallı məhz bizim xalqımıza məxsusdur.

Dünən “Naxçıvan” Universi­tetində görkəmli filosof-şair ­İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyi münasibətilə “Nəsimi həftəsi”nə start verilib.
Tədbirdə çıxış edən ali təhsil ocağının prorektoru, iqtisad üzrə fəlsəfə doktoru Hüseyn Bağırsoylu Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin Sərəncamı ilə 2019-cu ilin ölkəmizdə “Nəsimi ili” elan edilməsinin şairin yaradıcılığının təbliği baxımından böyük əhəmiyyət daşıdığını bildirib. Sərəncamdan irəli gələn vəzifələrin muxtar respublikada da yerinə yetirilməsi məqsədilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif ­Talıbovun təsdiq etdiyi Tədbirlər Planına uyğun olaraq Naxçıvanda da Nəsiminin həyat və yaradıcılığı ilə bağlı silsilə tədbirlərin keçirildiyini diqqətə çatdırıb.

Bəhruz Kəngərli adına Sərgi Salonunda Naxçıvanda ilk dəfə olaraq “Art Battle” – I “İncəsənət döyüşü” adlı müsabiqənin qaliblərinin mükafatlandırma mərasimi keçirilib.
İlkin mərhələsi aprelin 4-də Bəhruz Kəngərli adına Rəssamlar Parkında keçirilən müsabiqədə 20 nəfər gənc rəssam iştirak edib. Günün sonunda təyin edilən münsiflər heyətinin və Naxçıvan şəhər sakinlərinin verdikləri səslərə əsasən qaliblər müəyyən edilib. Belə ki, Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun tələbəsi Mikayıl Rəcəbov və Naxçıvan Dövlət Texniki Kollecinin tələbəsi Həcər Bəylərova birinci yerə layiq görülüblər. Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun tələbəsi Çinar Hacıyev, “Naxçıvan” Universitetinin tələbəsi Cəlil Xudiyev ikinci, Naxçıvan Dövlət Universitetinin tələbələri Nihad Aslanov və Könül Kazımlı üçüncü olublar.
Qaliblərə, həmçinin digər müsabiqə iştirakçılarına təşkilatçılar tərəfindən diplom və fəxri fərmanlar təqdim olunub.
Müsabiqə Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və İdman Nazirliyinin, Rəssamlar Birliyinin və Gənclər Fondunun birgə təşkilatçılığı ilə keçirilib.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Gənclər və
İdman Nazirliyinin mətbuat xidməti

Şahbuzlular bunu yeni Mədəniyyət Sarayının istifadəyə verilməsi ilə
bir daha hiss etdilər

Şahbuz şəhərinin Heydər Əliyev prospektində ucaldılan Mədəniyyət Sarayı gözoxşayan görkəmi ilə buraya yeni bir gözəllik bəxş edib. Sarayın istifadəyə verilməsi tək mədəniyyət işçilərinin deyil, bütün şahbuzluların sevincinə səbəb oldu. Çünki bu ünvan bütün rayon sakinlərinin üz tutduğu, yararlandığı bir ünvandır.

Hələ ötən illər mədəniyyət evinin tam yararsız binasında Xalq teatrının tamaşalarına, konsert pro­qramlarına dəstə-dəstə gəlib zala sığmayan, sonadək ayaq üstündə dayanan tamaşaçılar var idi. Hətta hava yağıntılı olanda zalın tamamilə sıradan çıxmış tavanından süzən su belə, seyrçi marağının qarşısını ala bilmirdi. İşimlə əlaqədar mədəniyyət evində tez-tez olurdum. Əlamətdar günlərlə bağlı konsertlərin, görüş və yubileylərin keçirildiyi vaxt, Xalq teatrının tamaşalarının nümayişi zamanı dəfələrlə rənglənməsinə baxmayaraq, yağış sularından ləkə bağlamış divarların qarşısına dibçək gülləri düzülürdü ki, gələn qonaqların yanında utanmayaq. Bina o qədər yararsız vəziyyətə düşmüşdü ki, havada azacıq külək olanda, elə bil içəridə əsirdi. Məşq, qrim, paltarsaxlama otaqları olmadığı üçün kollektiv çox əziyyət çəkirdi. Məşqlər əvvəldən axıradək səhnədə keçirilir, qrimlər iş otaqlarında edilir, səliqəli qalması üçün yer olmadığından paltarlar konsert, tamaşa nümayiş olunan zaman hər dəfə yenidən ütülənib geyinilirdi. Elə bunlara görə də Mədəniyyət Sarayı üçün yeni binanın tikilməsi bütün rayon sakinlərinin böyük arzusu idi.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun “Oxunması zəruri olan kitablar haqqında” 2017-ci il 28 avqust tarixli Sərəncamında böyüməkdə olan nəsillərin mükəmməl şəxsiyyət kimi formalaşması, soykökə bağlılığının möhkəmləndirilməsi, siyasi dünyagörüşünün yetkinləşməsi, dövlət idarəçiliyi prosesində iştiraka hazırlanması, ailədə, ictimai mühitdə davranış qaydalarına yiyələnməsi və sair kimi çox vacib vəzifələrə xidmət edən dəyərli əsərlər mütaliə üçün tövsiyə olunmuşdur. Sərəncamda nəzərdə tutulduğu kimi, oxunması zəruri olan kitabların siyahısının zənginləşdirilməsi işi daim diqqətdə saxlanılır, yeniyetmələrin, gənclərin hərtərəfli inkişafına, mənəvi tərbiyəsinin müasir tələblər səviyyəsində qurulmasına mühüm təsir göstərən müvafiq yeni əsərlər bu siyahıya artırılır. Bu günlərdə həmin siyahı daha bir kitabla zənginləşmişdir. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Bilik Fondunun Ali Məclisin Sədri tərəfindən təsdiq olunmuş 2019-cu il üzrə Tədbirlər Planına əsasən hazırlanaraq kütləvi tirajla nəşr olunmuş “Pedaqoji fikir tarixindən” kitabı elmi-pedaqoji əhəmiyyətinə, təlim-tərbiyə prosesində mühüm roluna görə “Oxunması zəruri olan kitabların Siyahısı”na əlavə edilmişdir.

Soyuğu-qarı ilə insanlar üçün əlavə qayğı yaradan, yaşamaq üçün yalnız ehtiyat ərzaqdan istifadə edilən dövrün, yəni qışın başa çatması, yazın gəlməsi onlarda böyük sevinc hissi yaradır. Baharın gəlişi, havaların istiləşməsi isə insanların mətbəxinə, süfrəsinə çoxçeşidli dağlarımızın-düzlərimizin təmənnasız və səxavətlə yetirib-bitirdiyi bitkilərdən ibarət qidalar da gətirir. Sağlamlıq üçün lazımlı, bir çox vitaminlərlə zəngin bu ərzaq növləri həyətyanı sahələrdə becərilməklə yanaşı, təbii halda dağ və düzənlərimizdə də bitir.
Məlumdur ki, Naxçıvan əhalisinin qidasında istər çiy halda, istərsə də müxtəlif yeməklərin hazırlanmasında göyərti qismi daha çox yer tutur. Diyarımızda erkən yazda çiy halda ən çox yeyilən bitki yoncadır. Duza və ya sirkəyə batırılaraq yeyilir. Bu gün də müxtəlif növ yemlik (südlü, təkəsaqqalı), quşəppəyi, dağlarda quzuqulağı yığılaraq istifadə olunur. Bununla bağlı bir şeir nümunəsində deyilir:

İlk baharda biz dağlara gedərdik,
Kəklik kimi qayalarda səkərdik.
Xına sürtər, quzuqulağı dərərdik,
Nübar bilib, hər kəsə pay verərdik.

Bir müddət öncə Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında yazıçı-dramaturq Xaqani Əliyevin Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaranmasının 95 illiyinə həsr etdiyi “Ehsan xan Kəngərli” tarixi dramı tamaşaya qoyuldu. Bu, Naxçıvan xanlığının tarixi haqda tamaşası hazırlanan ilk dram əsəri idi.

Naxçıvan xanlığı ilə bağlı mətbuatımızda da, elmi və bədii ədəbiyyatımızda çox versiyalar vardı. Xaqani Əliyevin İrəvan xanlığının tarixindən bəhs edən “İrəvan – üzü günəşə baxan şəhər” və Şəki xanı Hacı Çələbi xana həsr etdiyi “Qızılqaya xəyanəti” adlı tarixi dramları ilə tanışlıqdan sonra Xalq artisti, rejissor Kamran Quliyev müəllifə Ehsan xan Kəngərli haqqında da dram əsəri yazmağı məsləhət bilib.
Ehsan xan Naxçıvanın xanı olmayıb, amma bu xanlığın tarixində böyük önəm daşıyıb. Ona görə də yazıçı-dramaturq Xaqani Əliyev xanlığın tarixini daha dərindən öyrənməyə başlayıb. AMEA Naxçıvan Bölməsinin sədri, akademik İsmayıl Hacıyevin mütəxəssis kimi verdiyi məsləhətlər maraqlı bir dram əsərinin ərsəyə gəlməsində böyük rol oynayıb. Pyesin üzərində bir ildən çox işlənilib. Müəllif tarixi materiallarda Naxçıvan şəhəri və Ehsan xan haqqında çoxlarının bilmədiyi maraqlı faktlarla qarşılaşıb ki, həmin hadisələrdən biri dramın süjet xəttinin əsasını təşkil edir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasında ixtisaslı musiqiçi kadrların hazırlanması, istedadlı gənclərin musiqi təhsilinə cəlb edilməsi, milli musiqi alətlərinin və xalq musiqisinin yaşadılması diqqət mərkəzində saxlanılır. Bu məqsədlə yaradılan Naxçıvan Musiqi Kolleci 44 ildir ki, Naxçıvanda gənc musiqiçi kadrların yetişdirilməsində səmərəli fəaliyyət göstərir. Belə gənc istedadlardan biri də Azərbaycanın qədim milli zərb alətlərindən olan nağara ifaçısı Nəcəf Hacılıdır.

O, 2000-ci ildə Ordubad rayonunun Əndəmic kəndində anadan olub. 2010-2015-ci illərdə Ordubad Şəhər Uşaq Musiqi Məktəbində təhsil alıb. Hazırda həmin məktəbdə müəllim kimi fəaliyyət göstərir. 2015-ci ildə Naxçıvan Musiqi Kollecinə daxil olan Nəcəf hazırda kollecin nağara ixtisası üzrə IV kurs tələbəsidir.
Onun dediklərindən: “Hər bir insanın öz həyat ritmi vardır və bu ritm istənilən anda bizimlədir. Müxtəlif rəngarəng, zövqoxşayan ritmlər toplusu isə zərb alətləri üzərində cəmlənib. Bu alətlər sırasında aparıcı rol nağaraya məxsusdur. Mədəniyyətimizi keçmişdən gələcəyə daşıyan bu alətdə Qobustan qayalarında olan səslər cəmlənib. O səsləri eşitmək və canlandırmaq bizim üçün qürurverici haldır”.
Kiçik yaşlarımdan ritmə, nağara alətində ifaya marağım olub. Əbəs yerə deyilmir ki, ritm musiqinin Allahıdır. Ritmsiz insan həyatını təsəvvür etmək olmaz. Ritm hər zaman olub və var. Dumbul, davul, nağara kimi zərb alətləri də məhz ritm üzərində qurulub.