Qədim yurdumuzun hüsnünə xüsusi gözəllik verən yaz fəsli qədəmlərini yavaş-yavaş torpağa qoyduqca  elimiz gözəlləşir, çiçək açır. Hara baxırsan, haraya üz tutursan, bağında, bostanında yaz qayğılarını çəkən insanlara rast gəlirsən. İlin bu vədəsində Şərur rayonu, Danyeri kənd sakini, ailə təsərrüfatı sahibi Yaqub Həsənovun da işi çoxdur, o, bağları səliqəyə salmaqla məşğuldur. Bu qədər ağacın məhsulunu harada və necə satışa çıxarır,  – deyə maraqlanır, onunla həmsöhbət oluruq:

Naxçıvandan Sədərəyə uzanan magistral yolboyu dəfələrlə seyr etdiyim müasir evlər, abad küçələr, axarlı-baxarlı həyətlər, bağ-bağçalar, əkin sahələri insanların yaşayışından, xoş güzəranından soraq verir. Yazın gəlişi onsuz da gözəl olan diyarımızın bu gözəlliyinə xüsusi rəng qatıb. Yolların ətrafındakı qoca ağaclardan tutmuş körpə fidana kimi oyanmağa, bahara “xoş gəldin” deməyə can atır. Həmişə işgüzarlığı ilə fərqlənən Şərur elinin kənd adamları əkin yerlərində torpağa alın tərini qatır, ona can verir. Rayonun Maxta kəndindən keçib Dəmirçiyə üz tuturuq.

Doğma yurdumuz Naxçıvan müstəqillik illərində, sözün həqiqi mənasında, özünün yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub: insanların yaşayış səviyyəsi yüksəlib, həyata baxışları köklü surətdə dəyişib. Bu illər ərzində iqtisadiyyatımızın gücləndirilməsi istiqamətində həyata keçirilən kompleks tədbirlər öz bəhrəsini verib və bu tədbirlər ardıcıl davam etdirilir. Sosial-iqtisadi inkişafımızı şərtləndirən amillər içərisində ən başlıcası isə muxtar respublikada böyük vüsət alan quruculuq işləridir. Heç bir fərq qoymadan bütün şəhər və kənd yaşayış məntəqələrində görülən bu işlər doğma yurdumuzun simasını əsaslı surətdə dəyişir. Və bu dəyişikliklər də insanların həyat şəraitini daha da yaxşılaşdırır. Sosial-iqtisadi sahədə görülmüş işlərin təhlili göstərir ki, Sədərək rayonunda da bütün istiqamətlərdə uğurlu nəticələr əldə edilib. Təkcə ötən ilin iqtisadi göstəricilərinə nəzər salsaq, bunu aydın görərik. Belə ki, 2020-ci ildə Sədərək rayonunda iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi və sosial sahənin inkişafı üzrə həyata keçirilən tədbirlər 2020-ci ildə də davam etdirilib, yüksək nəticələr əldə olunub.

Çıxış yolu işləməkdədir

Son iki ildir ki, dəmir yolu işləmir. Təchizat işi pozulmuş, ərzaq və yanacaq ehtiyatı tükənmişdir. Nəqliyyatın hərəkəti dayandığından son günlər unun qurtarması, çörək qıtlığı daha çox narahatlıq doğurmuşdur. Bahalıqdan, qıtlıqdan çox danışırıq. Belə ki gedir, hələ çox danışacağıq. Sovetlər dönəmində dövlət hər şeyi qarmalayıb əlinin altına yığdığından, əhalinin təminatını “öz öhdəsinə götürdüyündən” hamıda pis bir vərdiş yaranıb. Hər şeyin hazırını almaq. Bəs vəziyyətdən çıxış yolunu nədə axtarmalıyıq? Yeganə ümid yolumuz buna qalıb ki, ellikcə işləyək, məhsul istehsalını artıraq. Allaha şükür, torpaqlarımız hər şey yetirir. Sitrus bitkilərindən tutmuş meşə almasınadək, sənaye əhəmiyyətli təbii ehtiyatlarımız da bizə bəs edəsi qədərdir. Kəndli kəndliliyini unudub, o da gözünü dükan-bazara dikib ki, nə vaxt mağazalara un gələcək. Bu yaxınlarda bir sürücü tanışım mənə bir sual verdi: “Torpaqlar camaata paylansa, hökumət daha bizə un verməyəcək?”

Naxçıvanın “Dəmirqapı Dərbəndi”, qeyrət qalası Sədərək torpağı və onu üç tərəfdən dövrəyə alan, vüqarını Vətən oğullarının bir vaxtlar döyüşlərdə bu torpağa hopan qanından, sevgisindən alan bu dağlar nələrə şahidlik etməyib. Bir vaxtlar – nə çox, nə az, düz 30 il bundan öncə Sədərək od içində idi, onun bahar çiçəkləri şəhid qanına boyanırdı. Erməni daşnakları Naxçıvanı hədəf seçmişdilər. Onlar səhərə kimi dinc Sədərəyi güclü atəşə tuturdular. 12 min əhalinin yaşadığı kəndin hər səhəri döyüşlə açılırdı. Lakin igid oğullarımız mərdlik göstərərək düşmənin iradəsini qırmağa nail oldular. 

Muxtar respublikamızda yaradılan münbit şəraitdən, yurdumuzun təmiz havasından, saf suyundan bərəkətli torpaqlarından yararlanan kənd adamları öz ailə təsərrüfatlarını qurur, sahibkara çevrilirlər. Onlar öz təsərrüfatlarında əkib-becərdikləri məhsulları bazarlarda sataraq qazanc əldə etməklə yanaşı, müxtəlif sahələrdə axtarışlara çıxır, yeni-yeni məhsullar istehsal edirlər. Belə kiçik sahibkarlıq fəaliyyəti ilə məşğul olanlardan biri də Sədərək rayon sakini Mehbarə Hüseynovadır.

Prezident İlham Əliyev sentyabrın 27-də  xalqa müraciətində deyirdi: “Biz öz torpağımızda vuruşuruq. Bu gün Azərbaycan Ordusu Azərbaycan torpaqlarında düşmənə sarsıdıcı ərbələr endirir. Bu gün Azərbaycan Ordusu öz torpağında Azərbaycanın ərazi bütövlüyünü qoruyur, müdafiə edir”.

Azərbaycan ordusu illər öncə fürsətdən istifadə edilərək 4 ildə işğal edilən torpaqlarımızı cəmi 44 gündə geri qaytardı. 2800-dən çox can bahasına, 2800-dən çox əbədi məşələ dönən igidin, qəlbini ovcunda sıxıb, odu sinəsində söndürən, oğul böyüdüb Vətənə qurban verən  anaların  sayəsində. Onlar bizim qələbə müjdəli şəhidlərimiz oldu. İllərdir məğlub xalq damğasını daşımaqdan yorulan xalqımızın üzünü ağ edən qəhrəmanlıq dastanı yazan bir xalq olduğumuzu bütün dünyaya göstərən oğullarımız. Onların sayəsində bu gün daha da qürurla dalğalanır şanlı bayrağımız. Onlar bizim qürurumuz, fərəhimiz, kədərimiz, sevinc göz yaşımız oldular. Vətən savaşının igidləri onlardan öncə nahaq yerə tökülən qanın, illərdi düşmən tapdağında qalan torpağın qisasını aldılar. Onlardan biridir qədim Naxçıvanın Əlincəsi ilə dillərə dastan olan Culfa elinin igid oğlu Amin Gülməmmədov.

Naxçıvan torpağını qarış-qarış dolaşdıqca, tarixin toz basmış səhifələrini vərəqlədikcə, məğlub­edilməzliyi, qəhrəmanlığı, torpaq sevgisi, vətənsevərliyi ilə özünü təsdiq edən Oğuz türkünün şanlı tarixini görürük. Hər daşında ox nişanı olan bu torpağın özü qədər ulu və qədim olan, doğma və əzəmətli səslənən “Naxçıvan” sözü hər bir azərbaycanlı üçün əzizdir. Çünki Naxçıvan tarixboyu türk-islam aləminin alınmaz qalası, Azərbaycan dövlətçiliyinin əməl və yaddaş mərkəzi olub və bu şanlı missiya bu gün də davam etməkdədir. Azərbaycanın ayrılmaz tərkib hissəsi olan Naxçıvan torpağı tarixboyu çox mürəkkəb çətin yollardan keçib. Belə çətin sınaqlardan birini də xalqımız keçən əsrin 80-ci illərində yaşadı. Sovetlər ittifaqının son illəri naxçıvanlıların yaddaşına çətinliklər, məhrumiyyətlər, qanlı qırğınlar dövrü kimi yazılmaqla bərabər, müstəqillik, azadlıq dövrü kimi də qaldı. Ötən əsrin 90-cı illərinin əvvəllərində bir tərəfdən blokada, bir tərəfdən də mənfur qonşumuz ermənilərin ardı-arası kəsilməyən hücumları Naxçıvanda çox təhlükəli, daha dəqiq desək, qorxunc bir vəziyyət yaratmışdı. Bu həmin vaxtlar idi ki, sərhədlərimizdə döyüş gedirdi, Azərbaycanın ozamankı rəhbərliyi Naxçıvana “kor bağırsaq” deyirdi. Onu “kəsib” Ana Vətənindən ayırmaq istəyirdi. Bu, o vaxt idi ki, hər yerdən ümidi üzülən yerli əhali günün çoxunu çörək növbələrində keçirirdi. Naxçıvanlılar isə həm döyüşür, həm də çətin bir sınaqla, qıtlıqla mübarizə aparırdı. Əsrlər öncə Əlincədə göstərilən rəşadət Sədərəkdə idi sanki. Səngərə əli silahsız atılan igid Vətən oğulları düşmənin yüzlərlə silahlısına layiqli cavab verir, onları geri oturdur, bir qarış belə, torpağa murdar ermənin ayağının dəyməsinə icazə vermirdi. Həmin günlər qədim yurdun hər kəndindən, şəhərindən oğullar axışdı Sədərəyə, bu torpağı müdafiə etdilər, can qurban verdilər Vətən dediyimiz bir ovuc torpağa. Kimi canından, kimisi sağlamlığından keçdi, amma bir ovuc torpaqdan keçmədik. “Vətəndən pay olmaz”,–dedik. O günlərdən artıq 31 il ötür.