Əzəmətli dağların qoynuna sığınan, qonaqlı-qaralı Batabat yaylağı, Ağbulaq turizm istirahət bölgəsi ilə və bir də Məmməd Araz yurdu kimi hər kəs tərəfindən tanınan Şahbuz, həm də uzun illərdən bəri diyarımızda həyata keçirilən sosial-iqtisadi inkişafdan bəhrələnən bölgələrimizdəndir. Muxtar respublikamızda aparılan quruculuq işləri, əsasən, ucqarlardan başladığından bu rayon da uzun bir yeniləşmə dövrünə qədəm qoyub. Bu yenilik Şahbuzun möcüzəli təbiəti ilə ecazkar harmoniya yaratmaqla ucqar dağ rayonunun axarlı-baxarlı, qonaqlı-qaralı bir məkana çevrilməsi ilə nəticələnib. İndi rayona gələnlər buranın gözəllikləri qarşısında heyranlıqlarını ifadə edir, Şahbuzdan xoş təəssüratla ayrılırlar. Bu təəssüratlar Şahbuzun badamı və “Badamlı”sı ilə daha çox bağlı olur. Min illərdir, rayonun Badamlı qəsəbəsində və Badamlı kəndində badamçılığın inkişaf etdirilməsi və ərazidən çıxan eyniadlı mineral su Şahbuzun adını dillər əzbəri edib. 

Elə ki fəsillərin gözü, nazlı, qəmzəli, bolluq rəmzi bahar zərif əlləri ilə elimizi, obamızı gülüstana döndərdi, qışın sərt soyuğundan sonra Günəşin zərrin şəfəqləri ilə təbiət oyandı, üz tuturuq yaşamaq-yaratmaq həvəsimiz olan torpağımıza. Əkirik, becəririk, halal zəhmətimizlə ərsəyə gətirdiyimiz təamların bir qədərini süfrələrimizə düzüb ağız şirinliyi ilə deyə-gülə yeyir, qalanlarını isə dükan-bazarda sataraq özümüzə gün-güzəran qururuq. May-iyun aylarının gəlişini isə xüsusən böyükdən-kiçiyə hər bir naxçıvanlı daha ürəkdən arzulayır. Çünki ilin bu vədəsində məhz qədim oğuz yurduna məxsus, süfrələrimizin yaşıl donlu qonağı göycə yetişir. Bu günlərdə muxtar respublikanın paytaxtı Naxçıvan şəhərindən ta ki ucqar dağ kəndinədək hansı evdə qonaq olsan, süfrədə ilk olaraq məhz dadlı-tamlı göycə görərsən.

Bəşəriyyəti böyük fəlakətə sürükləyən İkinci Dünya müharibəsi haqqında çox eşitmişəm, hər dəfə mavi ekranda o dövrü əks etdirən filmləri seyr edərkən döyüşlərdə iştirak edənlərin müharibə ilə bağlı xatirələri mənim üçün maraqlı olub. Mayın günəşli günlərinin birində yolumu Şahbuz rayonundan salmağımın məqsədi də məhz qocaman çinar qədər dəyanətli, dözümlü olan 97 yaşlı İkinci Dünya müharibəsi veteranı Məhəmməd Həsənovla görüşməkdir.

Könüllülük... Bir neçə hərfdən yaranan, ilk baxışdan çox sadə görünən bu söz bizə nələr danışır? Bir qədər düşünək...
Nənə-babalarımızın nağıl gecələrinin şirin-şəkər söz-söhbətilə, oxuduqlarımızla, eşitdiklərimizlə yoldaş olub yola çıxaq, bu sözün mənasına, mahiyyətinə vara-vara qədim tariximizi vərəqləyək həmin yolçuluqda. Könüllülərlə rastlaşacağıq bu yolda. Əcdadlarımızın ayaq səslərinə qulaq verdikcə, təxəyyül, təfəkkür dünyalarına səyahət etdikcə, dünənimizdə baş verənləri, bu günümüzün reallıqlarını, müstəqilliyimizi, inkişafı, tərəqqini hər incə detalınadək diqqətlə izlədikcə könüllərdən gələn səsləri də eşidəcəyik. İşıqlı sabahlara aparan yolda qarşımıza çıxan maneələri aşdığımız, çıraq işığına məcbur qaldığımız, qəlbimizdə közərən ümid işığından güc aldığımız, nəfəsimizlə əlimizi isitməyə çalışdığımız qaranlıq gecələrdə, gecə rəngli gündüzlərdə çəkdiyimiz əziyyətlərlə üz-üzə dayanaq. Bu yolçuluqda olanların-keçənlərin məğzinə vara-vara könüllülüyün, könüllülərin hər əsrdən boylandığını görəcəyik... Gördükcə də könüllü­lük bizim xalqın qanındaymış, canındaymış, genetik yaddaşındaymış ki, deyəcəyik...

Həyatdakı ən üstün amallardan sayılan mərifət məqamına yetişmək, kamillik zirvəsinə ucalmaq istəyənləri düzgün yola istiqamətləndirmək məqsədi daşıyır “Oxunması zəruri olan kitabların Siyahısı”nda yer alan Məhəmməd Tağı Sidqinin “Məktəb hekayələri” kitabı. Ey əziz oxucu, aç oxu sən də bu kiçikhəcmli böyük təfəkkür aşılayan dəyərli nəşri. Oxu ki, mənəviyyatını kamilləşdirən elmin, ədəbin və digər üstün əxlaqi keyfiyyətlərin məğzini, mahiyyətini dərk edəsən. Bununla da hərəkətlərinə ölçü, nizam qoyaraq nəyin düz, nəyin yanlış olduğunu müəyyən edib naqisliklərindən kənar ola biləsən. Hekayələrdəki kimi sən də özünə sual verməklə məsələnin dərinliyinə varmağa çalışasan. 

Misal üçün deyə bilərsən məktəb nədir mənim üçün? Suala tez deyil, dolğun cavab verməyə çalış, bu barədə bir az dərindən düşün, yəqin ki, elmin qapılarını açan bir xəzinə canlandı gözlərin önündə. Əsərdəki “Məktəb cəhalət dərdinin dərmanı və mərifət bağının xiyabanıdır ki, həmişə cahilləri alim və divanələri aqil eylər” fikrindən yola çıxaraq keçmişə səyahət et. Əcdadlarının, ata-babalarının həyat tərzi ilə bağlı eşitdiklərini, oxuduqlarını düşüncəndə özünəxas təhlil et, nəticə çıxar. Elmin üstünlüyünü aşılayan Nizamidən başlamış cahilliyi ifşa edən, ana dilimizin müqəddəsliyini aşılayan Mirzə Cəlil də daxil olmaqla, keçmişdən günümüzə maarifpərvər körpü salan yazıçı və şairlərimizin dəyərli irsinə nəzər salsan, şübhəsiz ki, Məhəmməd Tağı Sidqinin bu sözlərinin önəmini dərk edəcəksən. Əgər məktəbdə oxuyursansa, elmin ləzzətini anlayan, hazır­cavab şagirdlə tənbəlin, laqeydin də fərqinə asanlıqla varacaqsan. Buna görə sən də çalış məktəbi, elmi, müəllimi sevən şagirdlərdən ol ki, bu əsərdəki prototiplər kimi qınaq hədəfinə çevrilməyəsən, həmyaşıdların arasında yaxşı mənada seçiləsən, böyüklərin nəzərində mərifət sahibi olasan. Elmin qapılarını açmaq üçün əvvəlcə valideynlərini və müəllimlərini sev. Valideynlərini ona görə ki, onlar səni min bir zəhmət bahasına böyüdüb elm dalınca yola salırlar. Müəllimlərinsə qarşında geniş üfüqlər açır, birinci gün partaya əyləşməyindən başlayaraq məzun adı qazanıb ali məktəbə qəbul olanadək qarşılaşacağın bütün maneələrdən necə keçəcəyini hər incəliyinədək izah edir, düzgün yol göstərirlər.

Deyirlər, iki nemətin qiymətini əldən getmədən dəyərləndirmək çətindir: biri sağlamlıq, digəri isə gənclikdir. Gəncliyin getməsi, böyük mənada, zamanla əlaqəli olsa da, sağlam yaşamaq qismən öz əlimizdədir. Mütəxəssislərin də qeyd etdiyi kimi, sağlam insanın həyata baxışı, məsələyə münasibəti, hadisələrə reaksiyası, təhliletmə bacarığı daha əhatəli, dolğun şəkildə özünü göstərir. Məhz bütün bu xüsusiyyətləri nəzərə alanda insan üçün sağlamlığın necə vacib və ən üstün nemət olduğu ­qənaətinə gəlirsən. Bu baxımdan muxtar respublikamızda da hər bir insanın sağlamlığına xüsusi önəm verilir, bu istiqamətdə ardıcıl şəkildə məqsədyönlü işlər görülür. 

Qoç Koroğlu, Bamsı Beyrək nərəsiylə,
Nəiminin, Nəsiminin haqq səsiylə,
“Yaşa! Yaşa, Azərbaycan!” kəlməsiylə,
Zirvələrə ucalmısan, Ana dilim!
Varlığından güc almışam, Ana dilim!

“Hərb sənətinə laqeyd yanaşmaq hakimiyyətin itirilməsinə səbəb olan əsas amildirsə, bu sənətə mükəmməl sahib olmaq da hakimiyyətin zirvəsinə aparan yoldur”. İtalyan filosof və yazıçısı Nikkolo Makiavellinin “Oxunması zəruri olan kitabların Siyahısı”nda yer alan “Hökmdar” əsərindəki bu qısa və dərinməzmunlu fikirlər hərb sənətinin bir ölkənin, dövlətin mövcudluğunda, inkişafında, qüdrətlənməsində, dünyada layiqli mövqe tutmasında nə dərəcədə önəmli olduğunu aşılayır. Müəllif əsərdə yüksək analizetmə qabiliyyəti ilə dünya hərb tarixinin, bu qədim, əvəz­olunmaz sənətin incəliklərini baş verən müharibələrin, siyasi gedişlərin timsalında aydın, müqayisəli şəkildə təhlil edərək nəyin doğru, nəyin yanlış olduğunu təfərrüatları ilə ortaya çıxarır...