Sofiyada Bolqarıstanın Müqəddəs Kiril və Metodiy adına Milli Kitabxanasında görkəmli Azərbaycan yazıçısı və dramaturqu Cəlil Məmmədquluzadənin həyat və yaradıcılığına həsr olunmuş dəyirmi masa keçirilib.
Tədbir ölkəmizin Bolqarıstandakı səfirliyi, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının (AMEA) Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutu, Bolqarıstan Elmlər Akademiyasının (BEA) Ədəbiyyat İnstitutu və Müqəddəs Kliment Oxridski adına Sofiya Universiteti nəzdində Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzinin birgə təşkilatçılığı ilə reallaşıb.
Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin Cəlil Məmmədquluzadənin 150 illik yubileyinin qeyd edilməsi barədə Sərəncamına əsasən təşkil olunan tədbirdə Azərbaycanın Bolqarıstandakı səfiri Nərgiz Qurbanova, AMEA-nın vitse-prezidenti, Nizami Gəncəvi adına Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru, akademik İsa Həbibbəyli, BEA Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru dosent Elka Traykova, Müqəddəs Kiril və Metodiy adına Milli Kitabxananın direktor müavini Vanya Avramova, Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzinin direktoru Sofiya Şiqayeva-Mitreska, ədəbi tənqidçilər, şair və yazıçılar iştirak ediblər.
Mərasimdə çıxış edən İ.Həbibbəyli görkəmli yazıçı, böyük dramaturq və ictimai xadim C.Məmmədquluzadənin XIX əsrin sonlarının maarifçilik hərəkatı, XX əsrin əvvəllərinin siyasi intibah ideyaları zəminində meydana çıxmış qüdrətli sənətkar olduğunu, onun Azərbaycan ədəbiyyatında “Molla Nəsrəddin” ədəbi məktəbinin yaradıcısı və tənqidi realizm ədəbi cərəyanının banisi kimi böyük şöhrət qazandığını, böyük ədibin Azərbaycan ədəbiyyatında milli istiqlal ədəbiyyatının sərkərdəsi kimi qəbul olunduğunu vurğulayıb. Akademik, həmçinin müsəlman dünyasında karikaturalı ilk satirik jurnal olan “Molla Nəsrəddin” barədə danışıb. İ.Həbibbəyli kiçik hekayə janrının və “kiçik adam” obrazlarının simasında xalq həyatının bədii ədəbiyyata gətirilməsi işinin ilk dəfə C.Məmmədquluzadənin bədii nəsrində baş tutduğunu söyləyib.
BEA Ədəbiyyat İnstitutunun direktoru dosent E.Traykova yazıçı, dramaturq və publisist Cəlil Məmmədquluzadə yaradıcılığı barədə məlumat verərək bildirib ki, o, realizm ədəbi cərəyanının parlaq nümunələrindəndir. E.Traykova yazıçının əsərlərindəki dərin mənanın incə yumor vasitəsilə oxuculara çatdırılmasından, onun hekayələrindəki yüksək bədii ustalıqdan, yaratdığı bədii obrazların təqdimində onların mənəvi aləminə nüfuz etməsindən bəhs edib.
Müqəddəs Kliment Oxridski adına Sofiya Universiteti nəzdində Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzinin direktoru S.Şiqayeva-Mitreska 150 illik yubileyi qeyd olunan və ədəbiyyatımızın görkəmli nümayəndəsi, böyük yazıçı, dramaturq, publisist və ictimai xadim C.Məmmədquluzadəni qısa hekayələr ustadı, dərin psixoloji dramların müəllifi, dövrünün çatızmazlıqlarını incə yumor və satira vasitəsilə xalqa çatdıran şəxs kimi xarakterizə edib. O, dünya miqyasında tanınan yazıçının əsərlərinin bir çox dillərə tərcümə edildiyini bildirib, onun hekayələr toplusunun bolqar dilində ərsəyə gəlməsində Mərkəz və onun tələbələrinin yaxından iştirak etdiyini və bu təcrübənin ilk olmadığını diqqətə çatdırıb. Belə ki, iki il öncə Mərkəz tərəfindən Hüseyn Cavidin “Maral” və “Şeyda” əsərlərinin, cari ilin aprel ayında dahi şair Məhəmməd Füzulinin yaradıcılığından şeir nümunələri bolqar dilinə tərcümə edilib. S.Şiqayeva-Mitreska C.Məmmədquluzadənin qələmindən çıxan hekayələrin lakonikliyi ilə fərqlənməsi, gözlənilməz sonluqla bitməsi, bu əsərlərin dərin məna yükünə malik olması barədə məlumat verib, onun əsərlərinin Azərbaycan ədəbiyyatının bədii inciləri olduğunu əlavə edib.
Müqəddəs Kiril və Metodiy adına Milli Kitabxananın direktor müavini V.Avramova çıxışında Cəlil Məmmədquluzadə kimi parlaq simaların dünyaya xüsusi missiya ilə gəldiyini, belə insanların həqiqəti işıqlandırdığını söyləyib və yazıçının yaradıcılıq fəaliyyətindən nümunələrin toplandığı bu kitabın təqdimatının bolqar xalqının Azərbaycan mədəniyyəti, ədəbiyyatı, incəsənəti və adət-ənənələri ilə daha yaxından tanış olmasına imkan yaradacağına inandığını qeyd edib.
BEA-nın Ədəbiyyat İnstitutunun əməkdaşları, ədəbi tənqidçilər C.Məmmədquluzadənin bolqar dilinə tərcümə edilmiş əsərlərinin bədii təhlilini aparıb və yazıçının hekayələrindəki xarakterləri araşdırıblar.
Sonda Müqəddəs Kliment Oxridski adına Sofiya Universitetinin Azərbaycan Dili və Mədəniyyəti Mərkəzində təhsil alan tələbələr yazıçının hekayələrindən hissələr səsləndiriblər.
İqbal Hacıyev
