“İmadəddin Nəsimi dünya dillərində” kitabı TÜRKSOY-un “Nəsimi ili”nə dəyərli töhfəsidir
Prezident İlham Əliyevin böyük Azərbaycan şairi İmadəddin Nəsiminin 650 illik yubileyinin qeyd olunması və 2019-cu ilin “Nəsimi ili” elan edilməsi haqqında sərəncamlarına uyğun olaraq ölkəmizlə yanaşı, həm də dünyanın bir çox yerlərində silsilə tədbirlər keçirilir, kitablar nəşr edilir. Türk xalqlarının bir-birinə yaxınlaşması və onların ortaq mədəniyyətinin təbliği missiyasını üzərinə götürən Beynəlxalq Türk Mədəniyyəti Təşkilatı – TÜRKSOY da 2019-cu ili türk dünyasında İmadəddin Nəsimi ili elan edib.
TÜRKSOY şairin qəzəllərini 15 dildə tərcümədə Ankarada nəfis tərtibatla və yüksək poliqrafik səviyyədə nəşr etdirib. “İmadəddin Nəsimi dünya dillərində” adlı bu kitab əlamətdar yubileyə dəyərli töhfədir.
Kitabın tərtibçisi və redaktoru Azərbaycanın TÜRKSOY-dakı rəsmi nümayəndəsi Elçin Qafarlıdır. Kitabda Nəsiminin şeirləri Azərbaycan, qazax, qırğız, özbək, türk, türkmən, alman, rus, fransız, ingilis, ispan, italyan, rumın, tacik və Ukrayna dillərində verilib. Şeirlərin tərcüməsinə həmin ölkələrdən təcrübəli mütəxəssislər cəlb olunub.
Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunun direktoru, akademik Teymur Kərimlinin kitaba yazdığı “Ön söz”də deyilir: “Humanist ənənələrə söykənən XIV yüzillikdə əfsanəvi səməndər quşu kimi xarabalıqların və yanğın küllərinin altından baş qaldıran İslam filosof və şairləri insanların sınmış ümidlərini özlərinə qaytarmağa, onların taleyin əlində köməksiz oyuncaq olmadıqlarını, əksinə, öz talelərinin qüdrətli hakimi olduqlarını təlqin etməyə və inandırmağa başladılar. İslam şərqinin hər üç hakim dilində- ərəb, fars və türk dillərində bu cür humanist ruhlu əsrlər qələmə alan ən böyük sənətkarlardan bir də XIV yüzilliyin sonu, XV yüzilliyin əvvəllərində yaşayıb-yaratmış böyük Azərbaycan şairi və filosofu İmadəddin Nəsimi oldu”.
Akademik qeyd edir ki, Nəsimi humanizmi insana böyük məhəbbət duyğuları ilə yoğurulub. Bu məhəbbət təkcə onun əsərlərinin məna və mahiyyətində, məzmununda deyil, forma xüsusiyyətlərində, daha doğrusu ritmikasında, oynaqlığında, ahəngində, alliterasiyasında da özünü göstərir. Nəsimi qəzəllərinin də bir çoxunda ritmika sanki oxucunun ürəyini oynadır, ona həyat eşqi, sevinc aşılayır. İnsana daxili mənəvi rahatlıq gətirir. Bunun kökündə isə, şübhəsiz ki, şairin özünün böyük insan sevgisi dayanmaqdadır.
Kitabda yer alan şeirlər bir daha göstərir ki, Nəsimi dünya poeziyasının ən kamil nümunələri sırasında diqqətəlayiq yer tutan əsərlərində daim insanın əzəmətini, insani məhəbbəti və şəxsiyyətin azadlığını tərənnüm edib. Anadilli şeirin humanist ideyalarla, yeni məzmun, deyim tərzi və bədii lövhələrlə daha da zənginləşməsində unudulmaz şairin misilsiz xidmətləri olub. Nəsiminin mənbəyini xalq ruhundan almış parlaq üslubu orta əsrlər Azərbaycan dilinin məna imkanlarını bütün dolğunluğu və rəngarəngliyi ilə əks etdirir. Müxtəlif dillərdə təqdim edilən şeirlər sənətkarın yaradıcılığının bir sıra xalqların bədii-ictimai fikrinin inkişafına qüvvətli təsir göstərdiyini əyani şəkildə sübut edir.
TÜRKSOY-un Baş katibi Düsen Kaseinov kitaba yazdığı təqdimatında rəhbərlik etdiyi təşkilat tərəfindən 2010-cu ildən etibarən hər ilin türk dünyasının tanınmış simalarından biri ilə bağlı olduğunu diqqətə çatdırır. O, bu sırada İmadəddin Nəsiminin xüsusi yeri olduğunu vurğulayaraq yazır: “Şərqin hər üç ədəbi dilində əsərlər yazan bu qüdrətli şair qələmə aldığı bənzərsiz qəzəlləri ilə daha çox tanınmaqdadır. Yaradıcılığındakı səmimiyyət, humanizm, həyatın gözəlliklərindən zövq almaq, şeirlərində ifadə etdiyi fəlsəfi düşüncəsi onu dünya ədəbiyyatının ən görkəmli, mütərəqqi adamları ilə yaxınlaşdırır və böyük mütəfəkkirin dünya görüşünün universal miqyasını göstərir. Onun nəsihətləri və təlimləri sadəcə türk dünyası üçün deyil, bütün insanlıq üçün yol göstəricisidir. Şeirlərdəki eşq, din və fəlsəfi ifadələr bu gün də ədəbiyyatçıların və tədqiqatçıların diqqət mərkəzindədir”.
M.F.Axundzadə adına Azərbaycan Milli Kitabxanasının direktoru, professor Kərim Tahirovun məsləhətçi olduğu kitabda Xalq rəssamı Arif Hüseynovun Nəsimiyə və onun əsərlərinə həsr etdiyi rəsmlərdən istifadə olunub.
Kitabda Nəsiminin “Məndə sığar iki cahan, mən bu cahana sığmazam”, “Üzünü məndən nihan etmək dilərsən, etməgil!”, “Dilbara, mən səndən ayrı təndə canı neylərəm?”, “Mərhaba, insani-kamil, canımın cananəsi”, “Mərhaba, xoş gəldin, ey ruhi-rəvanım, mərhaba!” və digər qəzəlləri müxtəlif dillərdə oxuculara təqdim olunur.
On beş dildə iyirmidən çox qəzəlin yer aldığı kitab Nəsiminin böyük bir ədəbi məktəb yaratdığını göstərir. Kitabla tanış olan oxucu orta əsr klassik Azərbaycan lirikasının bənzərsiz nümunələrini yaratmış İmadəddin Nəsiminin şeirlərinin insanın qüdrəti haqqında himn kimi səsləndiyini, onun şeirlərində kamil insan olmağa çağırışların ifadə olunduğunu bir daha görəcək.
TÜRKSOY-un Nəsimi irsinin təbliğinə çox böyük töhfə olan bu kitab müxtəlif dillərdə danışan insanları İmadəddin Nəsimi irsi ilə yaxından tanış etmək və böyük söz ustadının yaradıcılığı haqqında dolğun fikir formalaşdırmaqda qiymətli mənbə rolu oynayacaq.
AZƏRTAC
