Azərbaycan mətbuat tarixində əvəzsiz rol oynamış, XX əsr ictimai fikir və ədəbiyyat tariximizdə yeni dövr açmış, klassik irsimizin dəyərli abidələrindən biri, təkcə Azərbaycanda deyil, bütün Yaxın və Orta Şərq ölkələrində, eləcə də İslam Şərqində siyasi satiranın ilk qaranquşu olmuş “Molla Nəsrəddin” jurnalının nəşrə başlamasından bu il 115 il ötür. 1906-1931-ci illərdə Azərbaycanın mütəfəkkir yazıçı-dramaturqu və publisisti, böyük ədib Cəlil Məmməd­quluzadənin (1869-1932) baş redaktorluğu ilə Tiflisdə, Təbrizdə və Bakıda nəşr edilmiş “Molla Nəsrəddin” jurnalı irəli sürdüyü kəskin sosial-psixoloji, iqtisadi-siyasi, mədəni-mənəvi, eləcə də humanitar problemlərlə, həqiqi sənət əsəri olan nəsr və nəzm örnəkləri ilə bütün zamanlarda aktuallığını itirməyən şəkilli satirik məcmuə olmuşdur. Jurnalın ilk sayı 1906-cı il aprelin 20-də Tiflisdə işıq üzü görmüşdür. 

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və tabe müəssisələr tərəfindən pandemiya ilə əlaqədar xüsusi qaydalara ciddi riayət edilməklə mart ayında da bir sıra tədbirlər keçirilmişdir.

Naxçıvanda 18 aprel – Beynəlxalq Abidələr və Tarixi yerlər Günü münasibətilə müxtəlif tədbirlər keçirilib.
AMEA Naxçıvan Bölməsində bu münasibətlə keçirilən tədbiri giriş sözü ilə açan bölmənin sədri, akademik İsmayıl Hacıyev çıxışında Azərbaycanın zəngin tarix və mədəniyyət abidələrindən bəhs edib. Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Naxçıvan Muxtar Respublikası ərazisindəki tarix və mədəniyyət abidələrinin qorunması və pasportlaşdırılması işinin təşkili haqqında” 2005-ci il 6 dekabr tarixli Sərəncamını xatırladan bölmə sədri ölkəmizdə, eləcə də muxtar respublikada tarix və mədəniyyət abidələrinə göstərilən dövlət qayğısından danışıb.

“Naxçıvan” Universiteti ilə Polşa Respublikasının Lodz Humanitar və İqtisadi Elmlər Akademiyası arasında əməkdaşlığa dair memorandum imzalanıb.
Ali təhsil müəssisələri arasında beynəlxalq əlaqələrinin genişliyinə görə fərqlənən universitet bu əlaqələri daha da artırmaq istiqamətində növbəti addım atıb. Dünya təhsil sisteminin yaxından öyrənilməsi, xarici mütəxəssislərin yerli kadrlarla əlaqələndirilməsi, onların təcrübəsindən faydalanmaq, tələbə mübadiləsi və digər məqsədlər daşıyan bu addım həm də universitetin nüfuzunun daha da artmasına, cəmiyyətə daha peşəkar, dünyagörüşlü gənclər qazandırmağa xidmət edir.
Xatırladaq ki, 5 il müddətinə imzalanan memorandum əsasən iki müəssisə arasında tələbə-müəllim mübadiləsinin həyata keçirilməsi, birgə elmi fəaliyyət, beynəlxalq konfrans və tədbirlərin təşkili nəzərdə tutulur.
Qeyd edək ki, bu razılaşma bir çox ölkələrnin ali təhsil, elm ocaqları ilə əməkdaşlıq edən universitetin Polşa Respublikası ilə ilk müqaviləsidir.

“Naxçıvan” Universitetinin mətbuat xidməti

1982-ci ildən UNESCO-nun qərarı ilə hər il aprelin 18-i dünyada “Beynəlxalq Abidələr və Tarixi Yerlər Günü” kimi qeyd olunur.
Azərbaycan bəşər sivilizasiyasının ilkin meydana gəldiyi ərazilərdəndir. Bu səbəbdən də xalqımızın tarixi qədim yaşayış məskənlərində və çoxsaylı abidələrdə öz əksini tapmışdır. Əcdadlarımızın yadigarı olan abidələr xalqın keçmişinin, qədim mədəniyyətinin göstəricisi, minilliklərboyu bu torpaqlarda yaşadıqlarını sübut edən daş yaddaşıdır.

16 aprel 2021-ci il tarixdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Təhsil və Mədəniyyət nazirliklərinin birgə təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ədəbiyyat Muzeyində muxtar respublikanın ümumtəhsil məktəblərinin şagirdləri üçün interaktiv dərs keçirilib. AMEA Naxçıvan Bölməsi İncəsənət, Dil və Ədəbiyyat İnstitunun “Ədəbiyyatşünaslıq” şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru, dosent Ramiz Qasımov tərəfindən keçirilən interaktiv dərs Azərbaycan saz-söz sənətinin qüdrətli ustadlarından olan Aşıq Ələsgərin həyat və yaradıcılığına həsr edilib. 

Dünya ədəbiyyatının tanınmış simalarından olan Lev Tolstoy deyirdi ki, təhsilə tələbat hər bir insanda vardır. Nəfəs almaq üçün havanı sevən və axtaran xalq təhsili də sevir və axtarır. Bəli, təhsil inamlı sabahlar düşünən hər bir insana hava, su qədər vacibdir, istənilən sahədə nailiyyət əldə etmənin yeganə yolu məhz savadlı olmaqdan, biliklərə müfəssəl yiyələnməkdən və onların təcrübədə düzgün şəkildə tətbiqindən keçir. Yaradıcı düşüncəyə, əl qabiliyyətinə əsaslanan incəsənətdə isə istedad da önəmlidir və təhsillə paralel məqsədli inkişaf, perspektivli, uğurlu gələcək vəd edir. Muxtar respublikamızda da məhz bu iki amil əsas götürülərək ayrı-ayrı sənət sahələri üzrə istedadlı uşaqların üzə çıxarılması, onların bilik və bacarıqlarının formalaşdırılması, ixtisaslı kadrların yetişdirilməsi yönündə illərdir, ardıcıl tədbirlərin reallaşdırılması öz bəhrələrini verməkdədir. Ali Məclis Sədrinin 2021-ci il 2 mart tarixli Sərəncamı ilə 50 illik yubileyi qeyd olunan Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin üzvləri sırasında da məhz bacarığı ilə təhsili bir-birini mükəmməl şəkildə tamamlayan onlarla sənət adamı vardır və həmin rəssamlar doğma diyarımızın tarixinin, mədəniyyətinin, təbiətinin, adət-ənənələrinin təbliğində rənglərin dili ilə əvəzsiz xidmətlər göstərirlər...

Dünən “Məktəblilərin dram müsabiqəsi”nin yekununa həsr olunmuş tədbir keçirilib.
Tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Təhsil naziri Rəhman Məmmədov çıxış edərək təhsilə göstərilən dövlət qayğısından danışıb. Vurğulanıb ki, 2021-ci il yanvarın 11-dən başlayaraq 3 mərhələdə keçirilən “Məktəblilərin dram müsabiqəsi”ndə 170 məktəb üzrə 1400-ə yaxın şagird iştirak etmişdir. Əsərlərdən səhnələşdirilən parçalar münsiflər heyəti tərəfindən qiymətləndirilmişdir. Şagirdlərin hazırladıqları səhnələrin tərtibatı, əsərdəki dövrlə səsləşən geyim və aksesuarlardan istifadə etmələri, əsərlərin mahiyyəti və ideyasını tamaşaçıya çatdıra bilmələri, dialoq və kompozisiyaları canlı ifa etmələri onu deməyə əsas verir ki, müsabiqə böyük marağa səbəb olmuş və müsabiqəyə hazırlıq yüksək səviyyədə təşkil edilmişdir.

Azərbaycan  dünyada əsrarəngiz təbiəti, adət-ənənəsi, abidələri, folkloru  və dahi şəxsiyyətləri ilə tanınıb. Bu şəxsiyyətlərdən biri kimi Nizami Gəncəvinin fəaliyyəti özünəməxsusluğu ilə seçilir. Nizami Gəncəvi yaradıcılığı  Azərbaycan ədəbiyyatının əsas özəyidir. Nizaminin adı Azərbaycanla yanaşı çəkiləndə əsl bütövlük və tamlıq konsepsiyası ortaya çıxır. 

Nizami Azərbaycandır, Azərbaycanındır. Onun yaratdığı əsərlərdən süzülüb gələn doğmalıq, ahəng və qızıl nizam Azərbaycan mədəniyyəti, ruhu, milliliyi ilə paralellik təşkil edir. Professor Məhəmmədhüseyn Təhmasib yazır: “Qədim Azərbaycan ədəbiyyatı haqqında məlumat mənbələrindən biri də Nizami kimi dahinin əsərləridir. Nizami şifahi ədəbiyyatın bir çox janrlarından, xüsusilə qədim eposdan bacarıqla istifadə edib. Dahi sənətkarın “Xəmsə”sində yüzlərlə folklor nümunəsinə rast gəlmək olar”.

Artıq el-obamız da yaz ətrinə bürünüb. Yazın ilk müjdəçisi qaranquşlar sayılsa da, ətrini həm də min bir dərdin dərmanı sayılan çöl bitkilərindən alırıq. Elə biz də bu ətri duymaq üçün ötən həftəsonu dağı, düzü can dərmanı sayılan bitkilərlə zəngin olan Şahbuz rayonuna üz tutduq. Yolumuz rayonun Keçili kəndinədir.
Yolboyu seyr etdiyimiz mənzərələr – ağacların çiçək açması, zəmilərin artıq yaşıl örpəyə bürünməsi insanı valeh edir. İlin bu vədəsində işi-gücü, necə deyərlər, başından aşan kənd sakinləri səhərin erkən saatlarından sahəyə çıxır, əkin-biçin üçün ilk hazırlıqlarını görürlər. Lakin bu qədər işin arasında bu günlərin ən ləziz, faydalı nemətləri sayılan – cacıq, qazayağı, çiriş, şomu, yarpız, quşəppəyi yığmağa da mütləq zaman ayırırlar. Elə çoxdan tanıdığım Keçili kənd sakini Tovuz xala kimi. Onunla birlikdə sadaladığımız bitkilərlə oxucularımızı tanış etmək üçün kəndin dağlarına üz tuturuq.

Aprelin 14-dəNaxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə “Xan Sarayı” Dövlət Tarix-Memarlıq, Möminə Xatın və Açıq Səma Altında Muzey Kompleksində Nazirliyin hamiliyinə verilmiş Naxçıvan Dövlət Universitetinin muzeyşünaslıq, arxiv işi və abidələrin qorunması ixtisası üzrə təhsil alan tələbələrinə “Naxçıvan xanlığında ordu quruculuğu” mövzusunda  növbəti açıq dərs keçirilmişdir.

Aprelin 9-da Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə muzey əməkdaşları üçün “Muzeylərdə rəsm əsərlərinin qorunub saxlanılması və sərgilənməsinə verilən tələblər” mövzusunda” seminar-treninq keçirilmişdir.

Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyasında keçirilən seminar-treninqi giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin Mədəniyyət və mədəni irs şöbəsinin müdiri Gülbuta Babayeva açmış, Naxçıvan Dövlət Rəsm Qalereyasının direktoru Hökümə Məmmədli “Muzeylərdə rəsm əsərlərinin qorunub saxlanılması və sərgilənməsinə verilən tələblər” mövzusunda çxış etmişdir.

 07 aprel 2021-ci il tarixdəNaxçıvan Müəllimlər İnstitutunun “Kitabxanaçılıq və informasiya” ixtisası üzrə təhsil alan tələbələrinə “Oxunması zəruri olan kitabların siyahısı”na daxil olan Nikolay Ostrovskinin “Polad necə bərkidi” bioqrafik romanının müzakirəsi keçirilmişdir.

Tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun təbiət və incəsənət fakültəsinin dekanı Rövşən Vəliyev açaraq hamiliklə bağlı keçirilən kitab müzakirələrinin gənclərin dünyagörüşünün, intellektual səviyyəsinin artmasında böyük rol oynadığını vurğulamışdır.

XV-XVI əsrin məşhur filosofu, yazıçısı və dövlət adamı Nikolo Makiavelli 1469-cu ildə Florensiya şəhərində doğulub. Təhsilini Florensiya Universitetində alan gənc Makiavelli qısa zamanda Florensiya Respublikasının idarəetmə struktrunda müxtəlif vəzifələr tutmuşdu. Dünyagörüşünün formalaşmasında o, Platon, Aristotel, Siseron, Tit Livi, Ksenofon kimi filosoflardan təsirlənmişdir. Əsərlərinin və dünyagörüşünün təsiri o qədər güclü olmuşdur ki, özündən sonra Frensis Bekon, Tomas Hobs, Jan-Jak Russo, Devid Hum kimi filosoflar ondan təsirlənmiş, onun fikirlərinə münasibətlərini bildirmiş və yeni əsərlər ərsəyə gətirmişlər.

Ordubad Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyində Ordubad rayon Nüsnüs kənd sakini Oruc Əliyev tərəfindən hədiyyə edilmiş eksponatların təqdimatı mərasimi olub.
Bu münasibətlə keçirilən tədbiri giriş sözü ilə Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət nazirinin müavini Həsən Kərimov açaraq bildirib ki, muxtar respublikada muzey fondlarının zənginləşdirilməsi, onların yeni eksponatlarla təmin olunması daim diqqət mərkəzində saxlanılır. Bunun ifadəsidir ki, ötən il 5 eksponat təqdimatı keçirilib, muzeylərimizə 662 ədəd yeni eksponat təqdim edilib. Ordubad Rayon Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyinə təqdim edilən qədim “Qurani-Kərim”, Sədi Şirazinin qədim kitabı, mis sikkələr, döyüş sursatı və məişətdə istifadə edilən kilim, həsir, mis və saxsı qablar kimi maddi mədəniyyət nümunələri xalqımızın inanc və etiqadını, intellekt səviyyəsini, eləcə də həyat tərzini, mədəni həyatını və məişətini özündə yaşadan muzey eksponatlarıdır.

Şərqin qapısı Naxçıvanda rəssamlıq sənətinin tarixi Gəmiqaya təsvirlərindən başlayır, XII əsr memarlıq məktəbinin təsiri ilə inkişaf edir, XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan realist rəssamlığının banisi Bəhruz Kəngərli ilə zirvəyə yüksəlir, Azərbaycan Rəssamlar İttifaqı Naxçıvan Təşkilatının, sonralar Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin yaradılması, fəaliyyəti ilə daha da zənginləşir, inkişaf edir. Bu gün Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyi özünün 54 üzvü ilə birgə günümüzün real mənzərəsinin yaradılmasında, tariximizin və milli dəyərlərimizin təbliğində mühüm rol oynayır. Məhz səmərəli fəaliyyətinin nəticəsidir ki, Ali Məclisin Sədri cənab Vasif Talıbov 2021-ci il 2 mart tarixdə “Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin 50 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” Sərəncam imzalayıb. Biz də 50 il ərzində keçilən bu tarixi yola bir daha nəzər salmaq üçün Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin sədri, Azərbaycan Respublikasının Əməkdar rəssamı Ülviyyə Həmzəyeva ilə həmsöhbət olduq.

Dünya ədəbiyyatının görkəmli nümayəndəsi, dahi Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880 illiyi münasibətilə Prezident cənab İlham Əliyevin Azərbaycan Respublikasında 2021-ci ilin “Nizami Gəncəvi ili” elan edilməsi haqqında 2021-ci il 5 yanvar tarixli Sərəncamı Nizami Gəncəvi yaradıcılığına, bütövlükdə, Azərbaycan ədəbiyyatına dövlət səviyyəsində yüksək qiymət verilməsinin parlaq təzahürüdür. Sərəncamda deyilir: “Nəhəng sənətkarın xalqımızın mənəviyyatının ayrılmaz hissəsinə çevrilmiş parlaq irsi əsrlərdən bəri Şərqin misilsiz mədəni sərvətlər xəzinəsində özünəməxsus layiqli yerini qoruyub saxlamaqdadır. Nizami Gəncəvi ömrü boyu dövrün mühüm mədəniyyət mərkəzlərindən olan qədim Azərbaycan şəhəri Gəncədə yaşayıb yaradaraq, Yaxın və Orta Şərq fəlsəfi-ictimai və bədii-estetik düşüncə tarixini zənginləşdirən ecazkar söz sənəti incilərini də məhz burada ərsəyə gətirmişdir. Nizami Gəncəvinin geniş şöhrət tapmış “Xəmsə”si dünya poetik-fəlsəfi fikrinin zirvəsində dayanır. Mütəfəkkir şair çox sayda davamçılarından ibarət böyük bir ədəbi məktəbin bünövrəsini qoymuşdur. Nizaminin ən məşhur kitabxana və muzeyləri bəzəyən əsərləri Şərq miniatür sənətinin inkişafına da təkan vermişdir”.

Sosial həqiqətin obyektiv və subyektiv hadisəsi kimi meydana gələn kitab dünya mədəniyyətinin yaranmasında və inkişafında misilsiz rol oynamaqla bərabər, bəşəriyyətin mədəni yüksəlişində yeni və yüksək pillədir. Kitabın insanın ictimai-siyasi və mənəvi keyfiyyətlərinin yaran­masında, formalaşmasında və inkişafında həlledici rolu tarixin bütün dövrlərində özünü göstərib. Böyük zaman daxilində təhsilin, elmin, biliyin, məl­umatın, maarif və mədəniyyətin, texniki tərəqqinin inkişafı ilə əlaqədar olaraq kitaba ehtiyac gündən-günə artıb. Bu, kitabın cəmiyyətdə yerinə yetirdiyi bir sıra zəruri funksiyalarla əlaqədardır. Nəticədə kitab çox sürətlə inkişaf edib, bəşəriyyətin tərəqqipərvər və sadə adamlarını, şair və yazıçılarını, alim və mütəfəkkirlərini, dövlət başçılarını düşündürüb, bir sözlə cəmiyyətin, bütün insanların diqqətini özünə cəlb edib. Bilik xəzinəsinin qapılarını üzümüzə açan kitabların insanların mənəvi inkişafında, onların şəxsiyyət kimi formalaşmasında, dünyagörüşünün zənginləşməsində necə mühüm rol oynadığını hər kəs yaxşı bilir, lakin hər kəs bundan yararlanmağı bacarmır. Buna görə də mütaliə mövzusu vaxtaşırı olaraq televiziya və radioda, mətbuatda əsas müzakirə predmetinə çevrilir. Kimisi gənc nəslin mütaliəyə marağının azlığından, kimisi Azərbaycan dilində lazımi ədəbiyyatların olmamasından gileylənir, kimisi də əksinə-mütaliəyə maraq göstərənlərin sayının getdikcə artdığını düşünür. Bu müzakirələrdə hər kəsin özünəməxsus cavabları və yanaşma tərzi olur. Elə mənim də...

  Şair və yazıçılarımızın əsərlərində doğma torpağa məhəbbətin tərrənümü

Odlar yurdu Azərbaycanımızın qədim və ayrılmaz bir hissəsi olan Naxçıvanı “Şərqin qapısı” adlandırırlar. Mövcudluğu dövründən bu diyar dünya sivilizasiyasının aparıcı mərkəzlərindən biri olmuş, bəşər mədəniyyətinin, həmçinin qədim Şərqin mədəni ocaqları sırasında durmuşdur. Tarixin səhifələrini vərəqlədikcə görürük ki, Naxçıvanda dünya şöhrətli siyasətçilər, elm, incəsənət, mədəniyyət və ədəbiyyat dühaları yetirmiş və yetirməkdədir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin qədim və zəngin Azərbaycan mədəniyyətinin nadir simalarından sayılan dahi şair, humanist mütəfəkkir Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880 illik yubileyinin ölkəmizdə və dünyada ilboyu təntənə ilə qeyd edilməsi ilə bağlı imzaladığı sərəncam hər yerdə milli-mənəvi dəyərlərimizin dövlət səviyyəsində himayə edilməsinin növbəti parlaq nümunəsi kimi qarşılanıb. Dövlət başçımız qüdrətli söz və fikir ustadının insanları daim əxlaqi kamilliyə çağıran və yüksək mənəvi keyfiyyətlər aşılayan zəngin yaradıcılığının bəşər mədəniyyətinin nailiyyəti kimi müstəsna əhəmiyyətini nəzərə alaraq 2021-ci ili ölkə­mizdə “Nizami Gəncəvi ili” elan edib.

Folklor nümunələri xalqın qədim keçmişindən xəbər verir. Onların gənc nəslin tərbiyəsində, bir şəxsiyyət kimi formalaşmasında çox mühüm rolu var. Bunu bizim görkəmli şəxsiyyətlərimiz də görmüş və həmişə bu nümunələrin təbliğini, mənimsədilməsini mühüm vəzifə kimi qarşıya qoymuşlar. İnsan dünyaya gəldiyi gündən bu qiymətli xalq yaradıcılığı nümunələrinin əhatəsində olur.

Rəssamlar ölkənin tarixini, təbiətini, mədəniyyətini, müasir inkişafını gələcək nəsillərə rəsmlər, portretlər vasitəsilə çatdıran insanlardır. Ona görə də hər bir ölkənin tarixi və mədəniyyəti yalnız kitablarda deyil, həm də rəsm əsərlərində yaşayır. Muxtar respublikamız tarixi keçmişi, mədəniyyəti, sənət əsərləri, abidələri ilə zəngindir. Bunların içərisində tarixən formalaşan milli-mənəvi dəyərlərimiz arasında rəssamlıq sənəti özünəməxsus yer tutur. Diyarımızda rəsm festivallarının keçirilməsi, istedadlı gənc rəssamların rəsm əsərlərindən ibarət sərgilərin təşkili, eyni zamanda 2021-ci il martın 2-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun “Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin 50 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında” imzaladığı Sərəncam rəssamlığın inkişafına göstərilən böyük dövlət qayğısının bariz nümunəsidir. Bəşər mədəniyyətinə rəssamlıq sənəti ilə misilsiz töhfələr vermiş Bəhruz Kəngərli, Səttar Bəhlulzadə, Maral Rəhmanzadə, Toğrul Nərimanbəyov, Tahir Salahov, Hüseynqulu Əliyev kimi klassiklərin yaratdıqları məktəb bu gün də layiqli davamçılarını hazırlayır.

Beynəlxalq Teatr İnstitutunun 1961-ci ildə Vyanada keçirilmiş IX konqresində qəbul edilmiş qərara əsasən hər il martın 27-si Beynəlxalq Teatr Günü kimi qeyd olunur. 

Konsert proqramı Naxçıvan Televiziyasının efirində, televiziyanın və Mədəniyyət Nazirliyinin internet resurslarında canlı yayımlanıb.

Azərbaycan xalqı qədim tarixə malik olduğu kimi, həm də bu tarixi özünəməxsus mədəniyyəti ilə zənginləşdirmişdir. Yüzillərboyu adət-ənənələrimizi, məişətimizi, həyat tərzimizi özündə yaşadan milli mədəniyyətimiz çoxşaxəli olmaqla yanaşı, xalqımızın dünyagörüşünün, zövqünün, həyata baxışının fomalaşmasında mühüm rol oynamışdır. Mədəniyyətimizin əsrlər boyunca cilalana-cilalana bu günümüzə gəlib çatmasında əsas amillərdən biri də elə bu mədəniyyətin yaradılması və zənginləşməsində məxsusi rolu olan qədim el sənəti sahələridir. Onlardan biri də dekorativ-tətbiqi sənətdir.

Xalqımızın qədim adət-ənənələrini, milli-mənəvi dəyərlərini özündə yaşadan, milli təfəkkürümüzün ayrılmaz hissəsinə çevrilən Novruz ən qədim bayramlarımızdan biridir. Bəşəriyyətin təkamülünün əsasını qoymuş əkinçilik və maldarlıq Yaxın Şərq xalqlarının, eyni zamanda Azərbaycan xalqının təsərrüfat həyatında mühüm rol oynamışdır. Ömrünü torpağa bağlamış əkinçi əcdadlarımız hər yazın gəlişini, həyatın yeniləşməsini səbirsizliklə gözləmiş və sevinclə qarşılamışlar. Bu sevinc bir çox bayramlarda, mərasimlərdə təcəssüm etmişdir. 

Bu günlərdə Azərbaycan aşıq poeziyasının görkəmli siması Aşıq Ələsgərin 200 illik yubileyinin dövlət səviyyəsində keçirilməsi ilə bağlı respublika Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2021-ci il 18 fevral tarixdə imzaladığı Sərəncamla Azərbaycan və Türk dünyası ədəbiyyatında mühüm tarixi bir hadisədir. Bu məqsədlə sərəncamın muxtar respublikada icrasının yüksək səviyyədə təmin edilməsilə bağlı Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbovun 2021-ci il 22 fevral tarixli Sərəncamı da böyük elmi-mədəni əhəmiyyətə malikdir. Sərəncam əsasında tədbirlər planı hazırlanmış, bu istiqamətdə muxtar respublikada elmi konfransların, yaradıcılıq müsabiqələrinin, interaktiv dərslərin, elmi araşdırmaların aparılması, teleradio verilişlərinin hazırlanması və sair nəzərdə tutulmuşdur.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi və tabe müəssisələr tərəfindən pandemiya ilə əlaqədar xüsusi qaydalara ciddi riayət edilməklə fevral ayında da bir sıra tədbirlər keçirilmişdir.
Ötən ayın ən əlamətdar mədəni hadisələrindən biri Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrında Vaqif Səmədoğlunun “Mamoy kişinin yuxuları” pyesi əsasında hazırlanan eyniadlı tamaşanın onlayn formada teatrsevərlərə nümayişi olmuşdur. Tamaşa Naxçıvan Dövlət Televiziyasında, həmçinin Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin rəsmi internet saytında və sosial şəbəkə hesablarında canlı olaraq yayımlanmışdır.

Martın 17-dəNaxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində ixtisasların hamiliyə verilməsinə dair əlavə tədbirlər və innovasiyaların dəstəklənməsi haqqında” 3 aprel 2019-cu il tarixli Sərəncamının icrası ilə bağlı A.Babayev adına Naxçıvan Muxtar Respublika Uşaq Kitabxanasında Naxçıvan Naxçıvan Dövlət Universitetinin kitabxana-informasiya ixtisası üzrə təhsil alan II kurs tələbələrinə “Uşaq kitabxanalarında kataloqların növləri və təşkili qaydaları” mövzusunda növbəti açıq dərs keçirilmişdir.

Elmi mənbələrdən və etnoqrafik materiallardan aydın olur ki, Azərbaycan xalq bayramları qədim tarixə malikdir. Daim maldarlıq və əkinçiliklə məşğul olan xalqımızın həyatında təbiət hadisələrinin, xüsusən ilin fəsillərinin rolu böyük olub. Qışın bitməsi, yazın gəlişi ilə təbiətdə baş verən canlanma qədim insanın məişətində bayram mərasimi doğurub. Bu mənada, Azərbaycanın milli-mənəvi mədəniyyətinin ən qədim və zəngin tarixə malik ənənələrindən biri, bəlkə də, birincisi Novruz bayramıdır.

Tarixən Türk dünyasının həm qədim, həm də özünəməxsus sənəti hesab olunan aşıq sənəti bu gün də sevilərək yaşadılır. Sənət haqqında çox dəyərli faktlar və məlumatlar sırasında əsas mənbə kimi hər birimizin oxuduğu “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanını misal göstərə bilərik. Aşıq sənətinin nümayəndələri nümunəvi söz ustaları hesab olunur. Çünki söz sənətinin musiqiylə səsləndirilməsi onun ecazkarlığını daha da artırır. Bu sənətə olan marağın nəticəsidir ki, Kərəmlər, Qəriblər, Qasımlar, Aşıq Alılar, Qurbanilər yetirib bu torpaq.

Martın 12-də Naxçıvan Dövlət Film Fondunda nazirliyin sistemində fəaliyyət göstərən kitabxanaların əməkdaşları üçün “Kitabxanaların fəaliyyəti ilə bağlı hesabat və statistik hesabatların işlənmə qaydaları” adlı seminar təşkil edilmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə keçirilən tədbiri nazirliyin Mədəniyyət və mədəni-irs şöbəsinin aparıcı məsləhətçisi Şəfəq Abbasova açaraq qeyd etmişdir ki, komputer texnologiyalarının yaranıb sürətlə inkişaf etməsi cəmiyyətin hər bir sahəsində dəyişikliyə səbəb olmuşdur. Bugün muxtar respublikamızda gedən inkişaf mədəniyyət müəssisələrindən də yan keçməmişdir. Son dövrdə “COVİD-19” virusunun geniş yayılması ilə əlaqədar olaraq onlayn və elektron xidmətlərdən istifadəyə ehtiyac daha da artmışdır. Kitabxanalarda oxuculara ənənəvi xidmətlə birgə həm də onlayn xidmət göstərilməyə başlanmışdır.

Vurğulanmışdır ki, seminarın əsas məqsədi son dövrdə ölkəmizdəki dəyişikliklər səbəbindən onlayn fəaliyyətdən doğru istifadə, bu xidmətlərin hesabatlarda düzgün şəkildə göstərilməsinin təmin edilməsidir. Sonra o, “Statistik hesabatları hazırlanma qaydaları” adlı slayt məlumatı iştirakçılara təqdim etmişdir.

Daha sonra M.S.Ordubadi adına Naxçıvan Muxtar Respublika Kitabxanasının direktoru Tamella Əsgərova “Hesabatların növləri və tərtib edilməsi qaydaları” adlı çıxışında bildirmişdir ki, kütləvi kitabxananın hesabatları yazılarkən giriş hissədə hesabat ilində görülmüş işlərin əsas istiqamətləri əks olunmalıdır. Əhaliyə kitabxana xidmətinin təşkili, kütləvi tədbirlər, elm sahələri və ölkəşünaslığa dair ədəbiyatın təbliği, kitabxananın KİV-lə əlaqələri və s. göstərilməlidir. Həmçinin burada fondun ümumi həcmi, yeni daxil olan çap məhsullarının sayı, kitab verilişi, oxucuların sayı, oxucu gəlişi də qeyd edilməlidir.

Çıxışlardan sonra tədbir iştirakçılarının sualları cavablandırılmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət

Nazirliyinin Mətbuat Xidməti

Artıq bir neçə ildir ki, yaz fəslinin gəlişi ərəfəsində , Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri yanında Bilik Fondunun tədbirlər planına uyğun olaraq Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin, Ailə, Qadın və Uşaq Problemləri üzrə Dövlət Komitəsinin iştirakı ilə Heydər Əliyev Sarayında məhdud fiziki imkanlı şəxslərin, istedadlı qadınların rəsm və əl işlərindən ibarət sərgi-satışı keçirilir. 

Martın 11-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə muzey əməkdaşları üçün “Açıq dərslərin keçirilməsində Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Muxtar Respublika Ədəbiyyat Muzeyinin təcrübəsi” mövzusunda seminar-treninq keçirilmişdir.

Cəlil Məmmədquluzadə adına Naxçıvan Dövlət Musiqili Dram Teatrı Milli Teatr Günü münasibətilə Nəbi Xəzrinin “Burla xatın” əsəri əsasında hazırlanmış eyniadlı tamaşanı onlayn formatda tamaşaçılara təqdim etmişdir.
Qeyd edək ki, Azərbaycan ədəbiyyatının tanınmış şair-dramaturqlarından olan Nəbi Xəzrinin “Burla xatın” əsəri “Kitabi-Dədə Qorqud” dastanının “Qazan xanın evinin yağmalanması” boyunun motivləri əsasında yazılmışdır. Əsərdə vətənpərvərlik ruhu, düşmənə nifrət hissi və Oğuz elinin qadınlarının mübarizliyi öz əksini tapmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının yaranmasının 97-ci ildönümü münasibətilə keçirilən tədbirdə Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisinin Sədri cənab Vasif Talıbov demişdir: “Naxçıvanın tarixi, etnoqrafiyası, mədəniyyəti və təbii sərvətləri ciddi tədqiqat predmetinə çevrilmiş, minlərlə kitab nəşr olunmuş, Naxçıvanşünaslıq zənginləşdirilmiş, abidələrimiz bərpa edilmiş, milli dəyərlərimizin qorunub yaşadılmasına diqqət artırılmışdır”.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyevin 2013-cü il 1 mart tarixli Sərəncamına əsasən hər il martın 10-u ölkəmizdə “Milli Teatr Günü” kimi qeyd edilir.
1873-cü il mart ayında Bakıda Mirzə Fətəli Axundzadənin “Lənkəran xanının vəziri” komediyasının səhnələşdirilməsi Azərbaycan peşəkar milli teatrının əsası qoyulmuşdur. Bundan 10 il sonra – 1883-cü il mayın 11-də isə dövrünün mütərəqqi ziyalısı olan Hacı Nəcəf Zeynalovun Naxçıvanın məşhur “Zaviyə” məhəlləsindəki evində Mirzə Fətəli Axundovun “Müsyö Jordan və Dərviş Məstəli şah” komediyası səhnələşdirilməklə Naxçıvan teatrının əsası qoyulmuş, ötən dövrdə teatr şərəfli inkişaf yolu keçmişdir. Naxçıvan teatrının salnaməsini vərəqlədikcə fədakar və mübariz insanların xatirəsi gözlərimiz önündə canlanır. Bu məfkurə və əməl dostlarının başında duranlar – Eynəli bəy Sultanov və Cəlil Məmmədquluzadə dram əsərləri yazmaqla bərabər, həm də rejissorluq edir, teatr təşkilatçılığı ilə məşğul olur, teatrın inkişafı üçün zamanın sərt sınaqlarına qatlaşırdılar.

“Naxçıvan” Universitetində bu münasibətlə keçirilən tədbiri giriş sözü ilə universitetin rektoru, dosent Nurlana Əliyeva açıb. Bildirib ki, 2021-ci ildə dahi şair və mütəfəkkir Nizami Gəncəvinin anadan olmasının 880 illiyi tamam olur. Bu münasibətlə dövlət başçısı cənab İlham Əliyevin 2021-ci il 5 yanvar tarixli Sərəncamı ilə bu il ölkəmizdə “Nizami Gəncəvi ili” elan edilib.
Qeyd olunub ki, bu layihə çərçivəsində 1-5 mart tarixlərdə keçirilən tədbirlərin əsas məqsədi klassik şairimizin zəngin yaradıcılığının gənc nəsilə çatdırılması, belə şəxsiyyətlərin milli-mədəni tariximizdəki rolunu onlara aşılamaqdır.

Dünya mədəniyyəti xəzinəsinə incilər bəxş etmiş xalqımızın mənəvi dəyərlərinin formalaşmasında və inkişafında qadınlarımızın böyük rolu olub. Azərbaycan qadınının tarixin salnaməsində özünəməxsus dəstxəti olmuş, qadın dövlət başçısı, sərkərdə, diplomat, bacarıqlı siyasətçi kimi öz sözünü demişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun tələbələrinə “Nizami” filminin nümayişi təşkil olunmuşdur.
Əvvəlcə tələbələrə məlumat verilmişdir ki, 1982-ci ildə rejissor Eldar Quliyev tərəfindən ekranlaşdırılmış film dahi Azərbaycan şairi Nizami Gəncəviyə həsr olunmuşdur. Filmdə şairin obrazı, o uzaq illərdə Azərbaycan xalqının siyasi və sosial həyatının ab-havası, insan münasibətlərinin mürəkkəb dünyası öz əksini tapmışdır. Bu maraqlı ekran əsəri insanın tarixdə rolu, onun adamlar qarşısında borcu haqqında düşüncələrlə zəngindir. Nizaminin mənəvi idealı ilə reallıq arasında uyğunsuzluq şairin insana və ədalətə inamını qıra bilməmişdir.
Filmdə əsas rollarda Müslüm Maqomayev, Həmidə Ömərova, Həsənağa Turabov, Ələddin Abbasov, Hacımurad Yegizarov, Şahmar Ələkbərov, Hamlet Xanızadə və başqaları çəkilmişlər. “Nizami” filminin nümayişi maraqla qarşılanmışdır.

Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət
Nazirliyinin mətbuat xidməti

Heydər Əliyev Uşaq-Gənclər Yaradıcılıq Mərkəzində dram müsabiqəsinin şəhər mərhələsi keçirilib.
Beş məktəb üzrə 54 şagirdin iştirak etdiyi şəhər mərhələsində Mirvarid Dilbazinin “Xocalı fəryadı”, Cəlil Məmmədquluzadənin “Poçt qutusu”, Süleyman Rüstəmin “Ana və poçtalyon”, Hüseyn Cavidin “Qız məktəbində”, “Topal Teymur” əsərləri təqdim olunub.

Muxtar respublikamızın hər bir rayonunda kompleks tikinti-quruculuq işləri uğurla davam etdirilir. Tariximizi özündə yaşadan, qoruyan və gələcək nəsillərə çatdıran muzeylərimiz də bu qayğıdan kənarda qalmır. Belə ki, hazırda Şahbuz rayonunda Tarix-Diyarşünaslıq Muzeyi üçün yeni binanın tikintisi davam etdirilir. 2 mərtəbədən ibarət olacaq binada geniş Sərgi Salonu ilə yanaşı, fond, bələdçilər, direktor, qazanxana və elektrik, texniki işçilər, bərpaçı rəssam otaqları və foye nəzərdə tutulub.
Artıq son tamamlanma işləri görülən, ümumilikdə, 591 kvadratmetr sahəni əhatə edəcək yeni muzey binasında ziyarətçilərə tariximizin təbliği üçün geniş şərait yaradılacaq.

Fevralın 25-də Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Nizami Gəncəvinin 880 illik yubileyi münasibətilə Naxçıvan Müəllimlər İnstitutunun Nazirliyinhamiliyinə verilmiş ixtisaslarının tələbələri üçün “Nizami Gəncəvi yaradıcılığında türkçülük” mövzusunda mühazirə keçilib.

Mühazirədə Mədəniyyət üzrə Elmi-Metodik Mərkəzin direktoru Səyyar Məmmədov bildirib ki, böyük Azərbaycan şairi və mütəfəkkiri Nizami Gəncəvinin dünyagörüşündə türk mənsubiyyətinə, türk ruhuna, eləcə də İslama dair motivlər olduqca güclüdür. N.Gəncəvi birmənalı şəkildə öz ailəsini türk adlandırmış və türklükləri ilə fəxr etmişdir. Onun yaradıcılığında əski türk düşüncəsinə, türk dini etiqadlarına, ümumilikdə, türk mədəniyyətinə, fəlsəfəsinə böyük dəyər verdiyini açıq şəkildə görə bilirik. N.Gəncəvi “Xəmsə”sini farsca yazmasına baxmayaraq, türk düşüncəsini, türk adət-ənənəsini, türk əxlaqını, ümummilikdə, türk mifoloji, dini-fəlsəfi və milli-mənəvi dünyagörüşünü təbliğ etmişdir.

Naxçıvan Muxtar Respublikasının Mədəniyyət Nazirliyinin “Harmoniya” Gənclər Birliyinin üzvlərinin iştirakı ilə 25 fevral 2021-ci il tarixdə Amerikan yazıçısı Harper Linin “Bülbülü öldürmək” romanının onlayn müzakirəsi keçirilmişdir.

Gənclər Birliyinin sədri, Bəhruz Kəngərli Muzeyinin baş fond mühafizi-elmi işçisi Səmanə Rüstəmova tədbiri giriş sözü ilə açaraq müzakirəni başlatmışdır. Birliyin üzvlərindən Rəfiqə Baxşıyeva, Şahsənəm Quliyeva, Müşkinaz Qafarova, Surə Əhmədli, Turqay Orucov və digərləri əsər haqqında məlumat vermiş, digər gənclər ilə əsər haqda təəssüratlarını bölüşmüşlər. Qeyd edilmişdir ki, 1960-cı ildə yazıçının qələmə aldığı roman qısa zaman ərzində məşhurlaşaraq Pulitser mükafatını qazanmış və 1962-ci ildə rejissor Robert Malliqan tərəfindən eyni adda çəkilən film isə Oskar mükafatına layiq görülmüşdür. Əsərin süjet xətti yazıçının 10 yaşı olarkən başına gələn bir hadisədən götürülmüşdür.

Türk dünyasının qapısı Naxçıvan tarixin bütün dövrlərində seçilən, diqqətçəkən Azərbaycan şəhərlərindən biri olub. Qədim tarixə, zəngin mədəniyyətə və çoxəsrlik dövlətçilik ənənələrinə malik diyarımız dövlət müstəqilliyimiz uğrunda gedən mübarizələrdə həmişə ön sırada dayanıb,  dövlətçilik tariximizə mühüm töhfələr verib. Yaxın Şərqin ən qədim mədəniyyət mərkəzlərindən biri sayılan Naxçıvan həm də milli-mənəvi dəyərlərimizin qoruyucusu və yaşadıcısıdır. Bu şəhərin tarix-mədəniyyət abidələri, xalq yaradıcılığı sahələri – xalça sənəti, bədii tikmələr, milli geyimlər, rəssamlıq, sənətkarlıq, memarlıq və ədəbiyyatı, musiqi ənənələri – milli musiqi alətləri, milli rəqslər, teatr sənəti və digər mədəniyyət nümunələri milli dəyərlərimizin zənginliyindən  soraq verir. 

Dünən Naxçıvan Muxtar Respublikası Rəssamlar Birliyinin Bəhruz Kəngərli adına sərgi salonunda Birliyin təşkilatçılığı ilə Naxçıvan şəhidlərinə həsr olunmuş “Qəhrəmanlar unudulmur” devizi altında portret sərgi keçirilib.

Bu gün muxtar respublikamızda ali təhsilin inkişafı istiqamətində həyata keçirilmiş tədbirlər nəticəsində diyarımızın ali təhsil müəssisələri, nəinki regionun, dünyanın qabaqcıl universitetləri səviyyəsində hərtərəfli infrastruktura malikdir. 

Fevralın 23-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Ali Məclisi Sədrinin “Ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində ixtisasların müvafiq təşkilatlara hamiliyə verilməsinə dair əlavə tədbirlər və innovasiyaların dəstəklənməsi haqqında” 3 aprel 2019-cu il tarixli Sərəncamın icrası ilə bağlı A.Babayev adına Naxçıvan Muxtar Respublika Uşaq Kitabxanası tərəfindən Naxçıvan Dövlət Universitetinin kitabxana-biblioqrafiya ixtisası üzrə təhsil alan II kurs tələbələri ilə “Oxunması zəruri olan kitablar siyahısı”na daxil olan “A.S.Qriboyedov: şair-diplomat” kitabının müzakirəsi keçirilmişdir.

Fevralın 23-də Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin təşkilatçılığı ilə Bəhruz Kəngərli Muzeyində Nazirliyin hamiliyinə verilmiş Naxçıvan Dövlət Universitetinin muzeyşünaslıq, arxiv işi və abidələrin qorunması ixtisası üzrə təhsil alan tələbələrinə “Bəhruz Kəngərli yaradıcılığı” mövzusunda  açıq dərs keçirilmişdir.

Açıq dərsdə giriş sözü ilə çıxış edən Naxçıvan Muxtar Respublikası Mədəniyyət Nazirliyinin şöbə müdiri Gülbuta Babayeva bildirmişdir ki, həyatı və yaradıcılığı gələcək nəsillər üçün örnək olan şəxsiyyətlər arasında Azərbaycan rəssamlığına əvəzsiz xidmətlər göstərmiş Bəhruz Kəngərlinin özünəməxsus yeri var.Azərbaycan təsviri sənətində realist dəzgah boyakarlığının təşəkkülü, portret və mənzərə janrlarının formalaşması Bəhruz Kəngərlinin adı ilə bağlıdır. 30 il təzadlarla dolu ömür yaşayan və adı Azərbaycan təsviri sənət tarixinə qızıl hərflərlə yazılan Bəhruz bəy Kəngərli qısa ömrü, məhsuldar yaradıcılığı ilə bir neçə ömrə bərabər sənət inciləri yaratmışdır. Ölkəmiz müstəqillik qazandıqdan sonra neçə-neçə unudulmazlarla bərabər zadəgan əsilli rəssamın yaradıcılığı da gündəmə gəlmişdir.

Cənubi Qafqazın, o cümlədən Azərbaycanın arxeoloji abidələrinin tədqiqi ilə Daş dövrünün müxtəlif mərhələləri Paleolit dövründən başlayaraq Neolit dövrünədək öyrənilib. Lakin Mezolit dövrü və Mezolitdən Neolitə keçid mərhələsi kifayət qədər tədqiq edilməyib. Bu baxımdan Cənubi Qafqazda keramikasız Neolit dövrünün öyrənilməsindəki boşluğu dolduran Osmantəpə yaşayış yerinin yeni tapıntıları müəyyən əhəmiyyətə malikdir.